Bài giảng Ngữ Văn Lớp 10 - Bài: Uy-lit-xơ trở về (Trích ô-đi-xê - Sử thi Hy Lạp)

UY-LIT-XƠ TRỞ VỀ (TRÍCH Ô-ĐI-XÊ - SỬ THI HY LẠP) I.Tìm hiểu chung 1. Tác giả Hô-me-rơ - Là nhà thơ lớn của Hy Lạp, sống vào khoảng thế kỷ IX-VIII trước CN. - Được xem là cha đẻ của sử thi Hy Lạp, tác giả của hai bộ sử thi nổi tiếng I-li-at và Ô-đi-xê. 2. Tác phẩm: a. Tóm tắt: sgk b. Chủ đề: Khát vọng chinh phục thiên nhiên để khai sáng, mở rộng giao lưu giữa các nền văn minh văn hoá; đấu tranh để bảo vệ hạnh phúc gia đình.Qua đó thể hiện sức mạnh trí tuệ, ý chí của con người. 3. Vị trí đoạn trích và bố cục: a. Vị trí: đoạn trích thuộc khúc ca thứ XXIII của sử thi Ô-đi-xê. b. Bố cục: 2 phần: - Từ đầu đến “kém gan dạ”: Đối thoại giữa Pênêlôp với Têlêmác, Ơcrilê. - Tiếp theo đến hết: Đối thoại giữa Pênêlốp với Uylitxơ. II. Đọc- hiểu văn bản: 1. Diễn biến tâm trạng của Pê-nê-lốp: * Sự tác động của nhũ mẫu Ơ-ri-clê. Nhũ mẫu Ơriclê Pênêlốp - Báo tin: Uy-lit-xơ trở - Không tin, nghi ngờ: về +Phán đoán: U vị thần; U đã chết→ là người thận - Thuyết phục: trọng, chung thuỷ với chồng, luôn tỉnh táo, đề cao + Đưa bằng chứng: vết cảnh giác. sẹo. - Phân vân, xúc động. + Đánh cược bằng tính + Không bác bỏ→ thần bí hóa câu chuyện. mạng. + Xuống lầu: không biết ứng xử ntn; lặng thinh; sửng sốt; đăm đăm, âu yếm → Xung đột trong tình cảm của Pê-nê-lốp - tô đậm cá tính: thận trọng, tỉnh táo, biết kìm nén tình cảm. II. Đọc- hiểu văn bản: 1. Diễn biến tâm trạng của Pê-nê-lốp: * Tác động của Tê-lê-mác đối với Pê-nê-lốp: Têlêmác Pênêlốp - Trách mẹ gay gắt: tàn - Thận trong giải thích; phân vân nhẫn, độc ác, sắt đá cao độ, xúc động. - Thương yêu cha. - Không thay đổi cách cư xử. -> Nóng nảy, bộc trực, - Tỉnh táo, khôn ngoan thử thách thiếu kiên nhẫn. chồng. → Tô đậm tính cách thuỷ chung, tâm hồn trong sáng, thái độ thận trọng, tỉnh táo của Pê-nê-lốp. 2. Thử thách và sum họp: * Cuộc đấu trí giữa Pê-nê-lốp và Uy-lit-xơ. Pê-nê-lốp Uy-lit-xơ - Mượn lời con nói với Uy-lit- - Mỉm cười: đồng tình chấp nhận thử xơ → ngầm tỏ ý muốn thử thách; hiểu ý vợ; tin: trí tuệ, tài năng. thách. - Mượn lời nói với con- nói với vợ: tế → Vẻ đẹp tâm hồn, trí tuệ, nhị, khôn khéo. thận trọng, khôn ngoan. -Yêu cầu kê giường, trầm tĩnh, cặn - Sai khiêng giường → sự thử kẽ, miêu tả tỉ mỉ chi tiết đặc điểm thách chiếc giường→ giải mã được bí mật. - Thông minh, khôn khéo. - Thông minh, trí tuệ, nhạy bén. → Sự gặp gỡ của hai tâm hồn, trí tuệ. * SUM HỌP - Khi Uy-lit-xơ miêu tả chi tiết, tỉ mỉ chiếc giường đầy bí mật → “bủn rủn chân tay”, “chạy lại nước mắt chan hòa, ôm lấy cổ chàng, hôn lên trán chàng”, bày tỏ lý do. - Hình ảnh: “dịu hiền mong đợi”: so sánh có đuôi dài → nỗi vui sướng khi gặp lại chồng. → Pê-nê-lốp là hình tượng phụ nữ đầu tiên trong văn học thế giới: thủy chung, sắt son với chồng, thông minh, thận trọng, khôn ngoan trong cách ứng xử, bản lĩnh cao. 3. Nhân Vật Uy-lit-xơ: - Đẹp như một vị thần (người kể chuyện). - Nổi tiếng là người khôn ngoan (con trai). - Có trong đầu những ý nghĩ rất khôn (nhũ mẫu). → Phẩm chất của người anh hùng. - Trước sự lạnh nhạt của vợ: nhẫn nại, cao quý, cười. - Khi nhận ra nhau: “Uy-lit-xơ” không chùng bước trước nguy hiểm “ôm lấy vợ, khóc dầm dề”, đoàn tụ sau 20 năm. → Uy-lit-xơ là con người anh hùng, là biểu tượng cho sức mạnh về trí tuệ của con người. Đặc biệt là tình cảm sâu nặng với gia đình, quê hương. III. TỔNG KẾT: 1. Ý nghĩa văn bản: - Ca ngợi sức mạnh kì diệu của trí tuệ Hi Lạp cổ đại và khát vọng đấu tranh bảo vệ hạnh phúc gia đình. 2. Nghệ thuật: - Miêu tả tâm lí của nhân vật một cách chi tiết, cụ thể. - Lối so sánh có đuôi dài rất sinh động, giàu hình ảnh, mang đặc trưng của sử thi. - Ngôn ngữ trong sáng, hào hùng, giọng điệu kể chuyện chậm rãi, tha thiết.