Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 63: Chương trình địa phương phần Tiếng việt

TiÕt 63ch­¬ng tr×nh ®Þa ph­¬ng phÇn TiÕng viÖt.I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠTHiểu được sự khác biệt giữa phương ngữ mà học sinh đang sử dụng với phương ngữ khác và ngôn ngữ toàn dân thể hiện qua những từ ngữ chỉ sự vật, hoạt động, trạng thái, đặc điểm, tính chất,.II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG1. Kiến thức- Từ ngữ địa phương chỉ sự vật, hoạt động, trạng thái, đặc điểm, tính chất- Sự khác biệt giữa các từ ngữ địa phương.2. Kỹ năng:- Phân biệt một số từ ngữ thuộc các phương ngữ khác nhau.- Phân tích tác dụng của việc sử dụng phương ngữ trong một số văn bản.1. Bµi 1:a. ChØ sù vËt, hiÖn t­îng...kh«ng cã tªn gäi trong c¸c ph­¬ng ng÷ kh¸c vµ trong ng«n ng÷ toµn d©n.Hµ néi: nãi ®iªu (nãi dèi), nãi phÐt (ba hoa, kho¸c l¸c)...NghÖ TÜnh: nuéc ch¹c (mèi d©y), nèc (chiÕc thuyÒn), chÎo (mét lo¹i n­íc m¾m)...Nam Bé: m¾c (®¾t), reo (kÝch ®éng)....-Thõa Thiªn HuÕ: s­¬ng (g¸nh)...Phó Thä: mãm (l¸ cä)... MiÒn Nam: ch«m ch«m, sÇu riªngPh­¬ng ng÷ B¾cPh­¬ng ng÷ TrungPh­¬ng ng÷ Nam-mÑ- mò- vµo - ®©u- c¸i b¸t- qu¶ doi- c¸ qu¶ - lîn- ng·- m¹- nãn- v«- m«- c¸i t«- tr¸i ®µo- c¸ trµu- heo- bæ- m¸- nãn - v«- m«- c¸i chÐn- tr¸i mËn- c¸ lãc- heo- tЧång nghÜa nh­ng kh¸c vÒ ©m trong c¸c ph­¬ng ng÷c. Đång ©m nh­ng kh¸c nghÜa giữa ®Þa ph­¬ng.Ph­¬ng ngữ B¾cPh­¬ng ngữ TrungPh­¬ng ngữ NamĐùng ®åHßm: áo quanquan tµiH¬i n­ícS­¬ng: g¸nhHòmH¬i n­ícH¬i n­ícTéTé: Hắt nướcTé: ngãMËnMËn: qu¶ mËnMËn: qu¶ doi2. Bµi 2:- Cã nh÷ng sù vËt, hiÖn t­îng xuÊt hiÖn ë ®Þa ph­¬ng nµy nh­ng kh«ng xu©txuÊt hiÖn ë ®Þa ph­¬ng kh¸c. Chøng tá ViÖt Nam lµ mét ®Êt n­íc cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c vïng miÒn vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Æc ®iÓm t©m lÝ, phong tôc tËp qu¸n (sù kh¸c biÖt kh«ng qu¸ lín nªn sè l­îng tõ ng÷ nµy kh«ng qu¸ nhiÒu)Sù phong phó trong cuéc sèng lao ®éng sinh ho¹t còng dÉn ®Õn sù phong phó vÒ mÆt ng«n ng÷3. Bµi 3: Ph­¬ng ng÷ B¾c ®­îc dïng phæ biÕn nhÊt.Tuy kh«ng cã v¨n b¶n chÝnh thøc quy ®Þnh, song tõ l©u ng­êi ViÖt Nam ®· chän ph­¬ng ng÷ B¾c lµm chuÈn ng«n ng÷ toµn d©n.Gan chi, gan røa mÑ nê mÑ r»ng cøu n­íc m×nh chê chi ai?Ch¼ng b»ng con g¸i con traiS¸u m­¬i cßn mét chót tµi dß ®­a.Tµu bay h¾n b¾n sím tr­aTh× tui cø viÖc sím tr­a ®­a ®ß.GhÐ tai mÑ, hái tß mß: Cí r¨ng «ng còng ­ng cho mÑ chÌo?MÑ c­êi: Nãi cøng ph¶i xiªu Ra kh¬i «ng cßn d¸m, tui ch¼ng liÒu b»ng «ng!Nghe ra «ng còng vui lßngTui ®i, cßn ch¹y ra s«ng dÆn dß:“ Coi chõng sãng lín, giã toMµn xanh ®©y mô, ®¾p cho kÝn m×nh.” Gan chi, gan røa mÑ nê mÑ r»ng cøu n­íc m×nh chê chi ai?Ch¼ng b»ng con g¸i con traiS¸u m­¬i cßn mét chót tµi dß ®­a.Tµu bay h¾n b¾n sím tr­aTh× tui cø viÖc sím tr­a ®­a ®ß.GhÐ tai mÑ, hái tß mß: Cí r¨ng «ng còng ­ng cho mÑ chÌo?MÑ c­êi: Nãi cøng ph¶i xiªu Ra kh¬i «ng cßn d¸m, tui ch¼ng liÒu b»ng «ng!Nghe ra «ng còng vui lßngTui ®i, cßn ch¹y ra s«ng dÆn dß:“ Coi chõng sãng lín, giã toMµn xanh ®©y mô, ®¾p cho kÝn m×nh.” 4. Bµi 4: Ph­¬ng ng÷ Trung (Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn HuÕ): Chi ( gì), røa (thÕ), nê (nhØ), h¾n (nó, giÆc), tui (t«i), (r»ng sao), mµn xanh (tÊm v¶i dï), mụ (Bà) . §©y lµ ®o¹n trÝch trong bµi th¬ " MÑ Suèt" viÕt vÒ mét bµ mÑ Qu¶ng B×nh anh hïng. Nh÷ng tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng gãp phÇn thÓ hiÖn ch©n thùc h¬n h×nh ¶nh cña mét vïng quª, t×nh c¶m suy nghÜ, tÝnh c¸ch cña ng­êi mÑ trªn vïng quª Êy lµm t¨ng sù sèng ®éng, gîi c¶m cña t¸c phÈm. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n