Bài giảng Tiết 1. ôn tập đầu năm môn hóa lớp 10

Ngày soạn: 04/09/12 Tiết 1. ÔN TẬP ĐẦU NĂM I-Mục tiêu bài học 1- Kiến thức * Ôn tập lại kiến thức các phần đã học ở lớp 8 và 9. *Các khái niệm: nguyên tử, nguyên tố hóa học, hóa trị. 2- Về kỹ năng: Rèn cho HS kỹ năng giải các dạng bài: *Về cấu tạo nguyên tử *Tìm hóa trị, lập công thức hợp chất II- Tiến trình dạy học: Oån định lớp Kiểm tra bài cũ: Bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hạt vô cùng nhỏ bé tạo nên các chất gọi là gì? ( hay nguyên tử là gì?) Nguyên tử có cấu tạo như thế nào? 1. Nguyên tử - Nguyên tử là hạt vô cùng nhỏ bé tạo nên các chất. Nguyên tử trung hoà về điện. (L8). - Nguyên tử của bất kì nguyên tố nào cũng gồm có hạt nhân mang điện tích dương và lớp vỏ có một hay nhiều electron mang điện tích âm. * Electron: Nêu đặc điểm của electron? Trong NT e chuyển động như thế nào? - Trong cùng 1 lớp hạt nhân hút như thế nào ? Lực hút e gần h.n so lực hút e xa hạt nhân? Cho biết số e tối đa trên mỗi lớp? a. Electon - Kí hiệu e, điện tích 1-, me << mp, mn - e c/đ rất nhanh xqh.n và sắp xếp thành từng lớp. - lực hút e lớp gần h.n mạnh hơn lực hút e lớp xa h.n. - Từ lớp trong ra lần lượt: 2, 8, 18… ** Hạt nhân nguyên tử. Hạt nhân nằm ở đâu? Hạt nhân NT được CT như thế nào? ª Nêu đặc điểm các hạt p, n?. Giữa p, n và e có q/hệ như thế nào về đtích và khối lượng? - Khối lượng nguyên tử được tính như thế nào? GV lấy VD: NT: H, O, Na. … hỏi số p, e lớp, e ngoài cùng? - vì sao nguyên tử trung hoà về điện ? b. Hạt nhân nguyên tử. - Nằm ở tâm nguyên tử. HNNT gồm có p và n. Hạt KH m ĐT Electron e me 0 1- Proton p >1836 me 1+ Notron n mp 0 Số p = số e KLNT mp + mn ªGV Nguyên tố hoá học là gì? GV đàm thoại và hoanø thiện. ª Những ng.tử của cùng một nguyên tố hoá hocï thì chúng có gì giống nhau? 2. Nguyên tố hoá học Nguyên tố hoá học là tập hợp những nguyên tử có cùng số hạt proton trong hạt nhân. Ng.tử của cùng một nguyên tố hoá học thì có tính chất hoá học giống nhau. ªGV Hoá trị là gì? 3. Hoá trị của một nguyên tố + Hoá trị là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử nguyên tố này với nguyên tử nguyên tố khác. ª Hoá trị của một nguyên tố được xác định như thế nào? Cho ví dụ: üGV nhấn mạnh thêm: Theo QT hoá trị: Trong công thức hoá học, tích chỉ số và hoá trị của nguyên ntố này bằng tích của chỉ số và hoá trị của nguyên tố kia. + Tức nếu công thức hoá học thì ax = by và do đó ) ª GV cho VD: GV hướng dẫn HS thực hiện. Lập CT hóa học của S (VI) với O: Ta có: SxOy: = Vậy CT là: SO3 + Qui ước chọn hoá trị của H là 1 và của O là 2: Một ng.tử của một nguyên tố liên kết với bao nhiêu nguyên tử H thì có bấy nhiêu hoá trị: Ví dụ: NH3 N hoá trị III H2O O hoá trị II HCl Cl hoá trị I … Và CaO Ca hoá trị II Al2O3 Al hoá trị III… + Tính hoá trị của một nguyên tố chưa biết. Ví dụ: , 1x a = 3x I . + Lập CTHH khi biết hoá trị. Lập CT h/học của S (VI) với O: Ta có: SxOy: = Vậy CT là: SO3 - Aùp dụng : + Lập công thức hoá học + Xác định hoá trị của 1 nguyên tố + Xác định công thức đúng , sai và sửa lại ªGV cho các phản ứng: 2Mg + O2 2MgO CaCO3 CaO + CO2 Y/c HS tính tổng KL các chất 2 p/ứ và nhận xét gì? 4. Định luật bảo toàn khối lượng. Trong một phản ứng hoá học, tổng khối lượng các chất sản phẩm bằng tổng khối lượng các chất phản ứng. Aùp dụng : ªGV Nhấn mạnh: Aùp dụng khi có n chất trong p/ứ mà đã biết khối lượng n-1 chất ta có thể tính KL chất còn lại. HS tính theo VD do GV đưa ra. A, MO + H2 M + H2O 80(g) + 2 (g) 64 (g) + X ? B, MCl +AgNO3 AgCl + MNO3 a/ MO + H2 M + H2O (1) 80 + 2 64 + X? X = 82 – 64 = 18 (g) b / MCl + AgNO3 AgCl + MNO3 (2) Y? + 170 (g) 143,5(g) + 85(g) Y = 143,5(g) + 85 (g) – 170 (g) Y = 58,5 (g) ª GV mol là gì? 5. Mol - Mol là lượng chất chứa 6.1023 ng tử , phân tử ª Khối lượng mol là gì ? - Khối lượng mol (M) của một chất là khối lượng (tính bằng gam) của 6. 1023 nguyên tử hoặc phân tử chất đó. ªThể tích mol là gì ? các công thức biến đổi ? - Thể tích mol của chất khí là thể tích chiếm bởi 6. 1023 phân tử khí đó. Ở ĐKTC thể tích mol các chất khí là 22,4 lít. Lượng chất N = 6. 1023 nguyên tử hoặc phân tử GV cho bài tập áp dụng: Sự chuyển hoá giữa khối lượng, thể tích và lượng chất. ªGV: Tỉ khối của khí A so với khí B cho biết gì? üGV Vấn đáp hoặc nhấn mạnh thêm: Trong đó: MB khối lượng mol khí B: Nếu B là oxi thì MB = = 32 Nếu B là kk thì MB = = 29 Nếu B là H2 thì MB = = 2 HS áp dụng làm bài tập GV cho bài tập áp dụng: theo 2 dạng Bài tập tính khối lượng mol MA theo dA/B và MB. Bài tập cho biết khí A nặng hơn hay nhẹ hơn khí B bao nhiêu lần. 6. Tỉ khối của chất khí. + Tỉ khối của khí A so với khí B cho biết khí A nặng hay nhẹ hơn khí B bao nhiêu lần. + Công thức tính: dA/B = 1. Tính khối lượng mol phân tử khí A. Biết tỉ khối của khí A so với khí B là 14. 2. Khí oxi so với không khí và các khí: nitơ, hiđro, amoniac, khí cacbonic; thì khí oxi nặng hơn hay nhẹ hơn bao nhiêu lần. Cũng cố:- Cách học bài, hướng dẫn học sinh làm các bài tập, - hướng dẫn cách chuẩn bị bài mới: dung dịch, phân loại các hợp chất vô cơ,bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học @ Ngày soạn: 04/09/12 Tiết 2. ÔN TẬP ĐẦU NĂM (tt) I-Mục tiêu bài học 1- Kiến thức * Ôn tập lại kiến thức các phần đã học ở lớp 8 và 9. *Các công thức tính các đại lượng hóa học: mol, tỉ khối, nồng độ dung dịch. *Sự phân loại các hợp chất vô cơ. * Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học 2- Về kỹ năng: Rèn cho HS kỹ năng giải các dạng bài: *Nồng độ dung dịch. *Viết và cân bằng các phản ứng vô cơ. II- Tiến trình dạy học: Oån định lớp Kiểm tra bài cũ: Bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung ªGV yêu cầu nhắc lại các khái niệm ª GV dung dịch là gì? Cho VD. 7. Dung dịch : + Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của dung môi và chất tan. ª Độ tan là gì? + Độ tan (T) của một chất là số gam của chất đó hoà tan trong 100 gam nước thành dd bão hoà (ddbh) ở nhiệt độ xác định. Ta có (1) Hoặc (2) ªĐộ tan S phụ thuộc các yếu tố nào? ( g ) ( g ) Các yếu tố ảnh hưởng: 1. Nhiệt độ. T 2. Đối với chất khí: - Độtan tăng khi giảm và tăng p ª Nồng độ của dung dịch là gì? Có mấy loại nồng độ dung dịch? Mà em đã học? + Là lượng chất tan tính bằng (g hoặc mol) chứa trong một lượng xác định của dung dịch ( g hoặc thể tích dung dịch). a/ Nồng độ phần trăm là gì? Cho biết công thức tính? GV nói rõ thêm mct , mdd là khối lượng chất tan và khối lượng dung dịch tính bằng gam. Nồng độ phần trăm (C%) của một dung dịch cho biết số gam chất tan có trong 100g dung dịch. (1) b/ Nồng đôï mol là gì? Cho biết công thức tính? GV nói rõ thêm n , v là số mol và thể tích dung dịch tính bằng lít. Nồng độ mol (CM) của một dung dịch cho biết số mol chất tan có trong 1lít dung dịch. (2) + Quan hệ giữa C% và CM của cùng một chất tan. + D khối lượng riêng của dung dịch (g/ml hoặc g/cm3). Và 1ml = 1cm3 1l = 1dcm3= 1000ml (3) 8. Sự phân loại các chất vô cơ CÁC CHẤT VÔ CƠ ĐƠN CHẤT KIM LOẠI PHI KIM HỢP CHẤT OXIT AXIT MUỐI OXIT BAZƠ OXIT AXIT KIỀM BAZƠ KHÔNG TAN AXIT CÓ OXI MUỐ bằng kim loại I TRUNG TINH itco oxiXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX MUỐI AXIT BAZƠ Axit ko có oxi ªGV vấn đáp – đàm thoại giúp HS tái hiện kiến thức đã học. Lưu ý các vấn đề sau: ü Ô nguyên tố cho biết gì? Cho HS trực quan bảng TH các nguyên tố hoá học ª Chu kì là gì? chu kì cho biết gì? ªNhóm nguyên tố là gì? GV Y/ HS lấy VD minh hoạ. 9. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. + Ô nguyên tố cho biết: Số hiệu nguyên tử: Kí hiệu hoá học. Tên nguyên tố. Nguyên tử khối. ü Chu kì là dãy các nguyên tố hoá học nằm trên cùng một hàng ngang, được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử. Trong một chu kì thì: Các nguyên tử của các nguyên tố có cùng số lớp (e). Số e lớp ngoài cùng tăng dần từ 1 đến 8. Tính KL giảm dần, tính PK tăng dần. üNhóm là dãy các nguyên tố hoá học nằm trên cùng một hàng dọc, được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử. Trong cùng một nhóm thì: Các nguyên tử của các nguyên tố có số (e) lớp ngoài cùng bằng nhau. Số lớp (e) tăng dần. Tính KL tăng dần, tính PK giảm dần. Cũng cố: Heä thoáng hoaù kieán thöùc ñaõ oân taäp Löu yù HS reøn luyeän kyõ naêng giaûi BT noàng ñoä Yeâu caàu HS xem laïi caùc daïng baøi taäp tính theo CTHH vaø theo PTHH Ngày soạn: 09/09/2012 Tiết 3. CHƯƠNG 1. NGUYÊN TỬ BÀI 1. THÀNH PHẦN NGUYÊN TỬ I-Mục tiêu bài học 1- Kiến thức - Thành phần cơ bản của nguyên tử: gồm vỏ nguyên tử và hạt nhân nguyên tử. - Cấu tạo của hạt nhân gồm các hạt proton và nơtron - Khối lượng và điện tích của e, p, n. - Khối lượng và kích thước của nguyên tử. 2- Kĩ năng Nhận xét, kết luận từ thí nghiệm, sử dụng đơn vị đo, so sánh khối lượng, kích thước của e với p và n và áp dụng các bài tập. So sánh kích thước của hạt nhân với electron và với nguyên tử II- Tiến trình dạy học: Oån định lớp Kiểm tra bài cũ: Bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung GV: giới thiệu vài nét quan niệm về nguyên tử từ thời đê-mô-crit đến giữa thế kỷ 19 --> ng cứu hình 1.3 SGK thí nghiệm của Tom-xơn phát hiện ra tia âm cực Đặt ống phóng tia âm cực giữa 2 bản điện cực trái dấu đã hút gần hết không khí trong ống, trên đường đi đặt 1 chong chóng nhẹ Hiện tượng tia âm cực bị lệch về phía cực dương chứng tỏ điều gì ? Từ hiện tượng hãy nhận xét đặc tính của tia âm cực. HS: Nhận xét đặc tính của tia âm cực, từ đó kết luận GV : hướng dẫn h/s đọc SGK và ghi nhớ GV: NgTử trung hòa về điện, vậy ngoài e mang điện âm phải có phần mang điện dương ?--> Mô tả TN: Dùng hạt α mang điện dương bắn phá 1 lá vàng mỏng, dùng màn huỳnh quang đặt sau lá vàng để theo dõi đường đi của hạt α HS: Từ TN và SGK kết luận GV: Nhấn mạnh các ý quan trọng GV: Hạt nhân nguyên tử đã phải là phần tử nhỏ nhất không thể phân chia ? Giới thiệu TN của Rơ-dơ-pho bắn hạt α vào hạt nhân nguyên tử nitơ thấy xuất hiện hạt nhân nguyên tử oxi và hạt proton mang điện dương và thí nghiệm của Chat-uých bắn hạt α vaøo haït nhaân nguyeân töû beri thaáy xuaát hieän haït nhaân nguyeân töû cacbon vaø haït nôtron khoâng mang ñieän HS: Töï ruùt ra thaønh phaàn caáu taïo cuûa haït nhaân nguyeân töû GV:höôùng daãn hs ñoïc SGK tìm hieåu veà kích thöôùc vaø khoái löôïng cuûa nguyeân töû, löu yù caùc ñieåm caàn ghi nhôù I/ Thaønh phaàn caáu taïo cuûa nguyeân töû Electron Söï tìm ra electron - Thí nghieäm cuûa Toâm-xôn(hình veõ SGK) à Ñaëc tính cuûa tia aâm cöïc: + Laø chuøm haït vaät chaát coù khoái löôïng vaø chuyeån ñoäng vôùi vaän toác lôùn + Truyeàn thaúng khi khoâng coù t/d cuûa ñieän tröôøng + Laø chuøm haït mang ñieän tích aâm Keát luaän: Nhöõng haït taïo thaønh tia aâm cöïc laø electron, kí hieäu laø e Khoái löôïng vaø ñieän tích cuûa electron me= 9,1094.10-31 kg qe= -1,602.10 -19C kí hieäu laø –eo qui öôùc baèng 1- 2- Söï tìm ra haït nhaân nguyeân töû Thí nghieäm cuûa Rô-dô-pho(hình veõ SGK) Keát luaän: Nguyeân töû phaûi chöùa phaàn mang ñieän döông ôû taâm laø haït nhaân, coù khoái löôïng lôùn, kích thöôùc raát nhoû so vôùi kích thöôùc nguyeân töû Vaäy: - Nguyeân töû coù caáu taïo roãng, goàm haït nhaân mang ñieän tích döông vaø xung quanh laø caùc electron taïo neân voû nguyeân töû Nguyeân töû trung hoøa veà ñieän(p=e) Khoái löôïng nguyeân töû haàu nhö taäp trung ôû haït nhaân Caáu taïo cuûa haït nhaân nguyeân töû a. Söï tìm ra proton Haït proton laø 1 thaønh phaàn caáu taïo cuûa haït nhaân nguyeân töû,mang ñieän tích döông, kí hieäu p m= 1,6726.10 -27 kg q= + 1,602.10 -19 C kí hieäu eo, qui öôùc 1+ Söï tìm ra nôtron Haït nôtron laø 1 thaønh phaàn caáu taïo cuûa haït nhaân nguyeân töû, khoâng mang ñieän , kí hieäu n Khoái löôïng gaàn baèng khoái löông proton Caáu taïo cuûa haït nhaân nguyeân töû Haït nhaân nguyeân töû ñöôïc taïo thaønh bôûi caùc proton vaø nôtron Keát luaän : thaønh phaàn caáu taïo cuûa nguyeân töû goàm: Haït nhaân naèm ôû taâm nguyeân töû goàm caùc haït proton vaø nôtron Voû nguyeân töû goàm caùc electron chuyeån ñoäng xung quanh haït nhaân II/ Kích thöôùc vaø khoái löôïng cuûa nguyeân töû Kích thöôùc Nguyeân töû caùc nguyeân toá coù kích thöôùc voâ cuøng nhoû, nguyeân toá khaùc nhau coù kích thöôùc khaùc nhau Ñôn vò bieåu dieãn A0 (angstron) hay nm(nanomet) 1nm= 10 -9 m ; 1nm= 10A0 1A0 = 10 -10 m = 10 -8 cm Khoái löôïng Khoái löôïng nguyeân töû raát nhoû beù, ñeå bieåu thò khoái löôïng cuûa nguyeân töû, phaân töû, p, n, e duøng ñôn vò khoái löôïng nguyeân töû, kí hieäu u (ñvc) 1u = 1/12 khoái löôïng 1 nguyeân töû ñoàng vò cacbon-12 1u = 19,9265.10 -27 kg/12 = 1,6605.10 -27kg - Củng cố và bài tập về nhà Giáo viên đàm thoại với học sinh - TN của Rơ-dơ-pho phát hiện ra hạt nào ? TN của Chat-uých phát hiện ra hạt nào ? - Cấu tạo nguyên tử ? Cấu tạo vỏ nguyên tử ? Cấu tạo hạt nhân nguyên tử ? Đặc điểm (điện tích và khối lượng) của các hạt cấu tạo nên nguyên tử ? Bài tập 1,2,3,4,5 trang 9 SGK Ngày soạn: 15/ 09/ 2012 Tiết 4 . HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ. NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC – ĐỒNG VỊ MỤC TIÊU BÀI HỌC Kiến thức HS hiểu được: Nguyên tố hóa học bao gồm những nguyên tử có cùng số đơn vị điện tích hạt nhân. Số hiệu nguyên tử Z bằng số đơn vị điện tích hạt nhân và bằng số e có trong nguyên tử. Kĩ năng xác định số electron, số proton, số nowtron khi biết kí hiệu nguyên tử và ngược lại. Tính nguyên tử khối trung bình của nguyên tố có nhiều đồng vị. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC CHỦ YẾU Đàm thoại tìm tòi kết hợp sơ đồ hình vẽ. Thuyết trình nêu vấn đề. Hoạt động độc lập theo cá nhân, nhóm. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC Ổn định lớp Kiểm tra bài cũ: 1.Thành phần cấu tạo nguyên tử? Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử? 2. Sửa BT 5 trang 9 SGK Bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung GV: Gv tổ chức cho HS đọc nội dung SGK, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau: Nguyên tử được cấu tạo bởi những loại hạt nào? Nêu đặc tính của các hạt? Từ điện tích và tính chất của nguyên tử hãy nhận xét mối liên quan giữa các hạt ? GV: Định nghĩa, nhấn mạnh các điểm cần lưu ý. Z và A đặc trưng cho hạt nhân, cũng như nguyên tử. HS: Áp dụng tính GV:Hướng dẫn h/s đọc SGK và ghi, nhấn mạnh nếu điện tích hạt nhân nguyên tử thay đổi thì tính chất của nguyên tử cũng thay đổi theo. Phân biệt khái niệm nguyên tử và nguyên tố (nguyên tử là hạt vi mô gồm hạt nhân và lớp vỏ, nguyên tố là tập hợp các nguyên tử có cùng điện tích hạt nhân) HS: Làm bài tập áp dụng theo hướng dẫn của giáo viên I - Hạt nhân nguyên tử 1/ Điện tích hạt nhân Proton mang điện tích 1+, nếu hạt nhân có Z proton thì điện tích của hạt nhân bằng Z+ Trong nguyên tử : Số đơn vị điện tích hạt nhân = Số p = Số e Vd: nguyên tử Na có Z = 11+ à ngtử Na có 11p, 11e 2/ Số khối (A): Là tổng số hạt proton và nơtron của hạt nhân đó A = Z + N Vd1: Hạt nhân nguyên tử O có 8p và 8n à A = 8 + 8 = 16 Vd2: Nguyên tử Li có A =7 và Z =3 à Z = p = e = 3 ; N = 7-3 =4 Nguyên tử Li có 3p, 3e và 4n II- Nguyên tố hóa học Định nghĩa Nguyên tố hóa học là những nguyên tử có cùng điện tích hạt nhân Vd: Tất cả các nguyên tử có cùng Z là 8 đều thuộc nguyên tố oxi, chúng đều có 8p, 8e Số hiệu nguyên tử Số đơn vị điện tích hạt nhân nguyên tử của 1 nguyên tố được gọi là số hiệu nguyên tử của nguyên tố đó (Z) Số khối à Số hiệu ngtử à Kí hiệu nguyên tử ßKí hiệu hố học Vd: Cho biết nguyên tử của nguyên tố natri có Z=11, 11p, 11e và 12n(23-11=12) - Củng cố - Giáo viên và học sinh đàm thoại về các khái niệm mới học  Ngày soạn: 15/09/2012 Tiết 5. HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ. NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC – ĐỒNG VỊ(TT) MỤC TIÊU BÀI HỌC Kiến thức HS hiểu được: Kí hiệu nguyên tử Khái niệm đồng vị, nguyên tử khối và nguyên tử khối trung bình của một nguyên tố. Kĩ năng Xác định số electron, số proton, số notron khi biết kí hiệu nguyên tử và ngược lại. Tính nguyên tử khối trung bình của nguyên tố có nhiều đồng vị. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC CHỦ YẾU Đàm thoại tìm tòi kết hợp sơ đồ hình vẽ. Thuyết trình nêu vấn đề. Hoạt động độc lập theo cá nhân, nhóm. Phương tiện: dùng bảng phụ biểu thị kí hiệu nguyên tử, biểu thức tính nguyên tử khối trung bình. Hình 1.5: Sơ đồ cấu tạo nguyên tử 3 đồng vị của nguyên tố hiđro TIẾN TRÌNH BÀI HỌC Ổn định lớp Kiểm tra bài cũ: Phân biệt điện tích hạt nhân và số đơn vị đthn? Biết số đơn vị điện tích hạt nhân cho ta biết điều gì? Khái niệm số khối, nguyên tố hoá học, kí hiệu nguyên tử? Bài mới GV: Hướng dẫn h/s làm bài tập tính số p, n, e của các nguyên tử , , GV: Từ đó em có nhận xét gì về các nguyên tố đó?( về số P, số A) HS: Rút ra nhận xét Các nguyên tử có cùng số p nên có cùng điện tích hạt nhân, do vậy thuộc về 1 nguyên tố hóa học Chúng có khối lượng khác nhau vì hạt nhân của chúng có số n khác nhau à Đ/n đồng vị? GV: Khối lượng nguyên tử hiđro bằng 1,6735.10 -27 kg1u là khối lượng tuyệt đối, nguyên tử khối là khối lượng tương đối. Nguyên tử khối của ngtử H là: GV: Giới thiệu cách tính nguyên tử khối trung bình và hướng dẫn học sinh áp dụng HS: làm ví dụ III-ĐỒNG VỊ Các đồng vị của cùng 1 nguyên tố hóa học là những nguyên tử có cùng số proton nhưng khác nhau về số nơtron, do đó số khối của chúng khác nhau Vd: Nguyên tố oxi có 3 đồng vị , , Chú ý: Các nguyên tử của cùng 1 nguyên tố có thể có số khối khác nhau Các đồng vị có tính chất hóa học giống nhau IV- Nguyên tử khối và nguyên tử khối trung bình của các nguyên tố hóa học Nguyên tử khối Nguyên tử khối của 1 nguyên tử cho biết khối lượng của nguyên tử đó nặng gấp bao nhiêu lần đơn vị khối lượng nguyên tử Vì khối lượng nguyên tử tập trung ở nhân nguyên tử nên nguyên tử khối coi như bằng số khối(Khi không cần độ chính xác) Vd: Xác định nguyên tử khối của P biết P cóZ=15, N=16 à Nguyên tử khối của P =31 Nguyên tử khối trung bình Trong tự nhiên đa số nguyên tố hóa học là hỗn hợp của nhiều đồng vị(có số khối khác nhau) à Nguyên tử khối của nguyên tố là nguyên tử khối trung bình của các đồng vị đó. X, Y: nguyên tử khối của đồng vị X, Y a,b : % số nguyên tử của đồng vị X, Y Vd: Clo là hỗn hợp của 2 đồng vị chiếm 75,77% và chiếm 24,23% nguyên tử khối trung bình của clo là: - Củng cố + Nhắc lại các khái niệm về đồng vị, nguyên tử khối và nguyên tử khối trung bình? + Cách tính nguyên tử khối trung bình? Ngày soạn:21/9/2012 Tiết 6. LUYỆN TẬP: THÀNH PHẦN NGUYÊN TỬ MỤC TIÊU BÀI HỌC Kiến thức HS hiểu được: Thành phần cấu tạo nguyên tử, hạt nhân nguyên tử Số khối, nguyên tử khối, nguyên tố hoá học, số hiệu nguyên tử, kí hiệu nguyên tử, đồng vị, nguyên tử khối trung bình. Kĩ năng Xác định số e, p, n và nguyên tử khối khi biết kí hiệu nguyên tử. Xác định nguyên tử khối trung bình của nguyên tố hóa học. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC CHỦ YẾU Thuyết trình nêu vấn đề. Hoạt động độc lập theo cá nhân, nhóm. Phương tiện: dùng bảng phụ để các tổ làm ôn tập phần lí thuyết TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Ổn định lớp Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra trong lúc ôn tập Bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG Nhắc lại cấu tạo nguyên tử: GV:Nguyên tử có thành phần cấu tạo như thế nào? HS:trả lời, GV tổng kết theo sơ đồ. Làm bài tập ôn kí hiệu nguyên tử: I.Kiến thức cần nắm: me=0,00055 Vỏ nguyên tử: các e qe=1- Nguyên tử: mp=1u proton qp=1+ Hạt nhân nguyên tử mn=1u nơtron qn=0 số khối A= Z + N trunghòa điện ® số p = số e = Z II.Bài tập áp dụng : *Dạng 1: Nguyên tử : Bài 1: Kí hiệu nguyên tử cho biết điều gì? Bài làm: Tên nguyên tố : Canxi Z=20 => Số đtđv= số proton =số electron =20. Số khối A=40 =>số nơtron N = 40-20 =20 Nguyên tử khối =40 *Bài tập tương tự Làm bài tập: tính khối lượng nguyên tử theo gam, tỉ số khối lượng e và nguyên tử. GV: em có nhận xét gì giữa khối lượng e và khối lượng toàn nguyên tử ? HS: me << m nguyên tử GV thông báo : khối lượng nguyên tử tập trung hầu hết ở nhân.Nên, mnguyên tử = m các p + m các n Nguyên tử khối = số khối A. Củng cố các kiến thức về nguyên tố hóa học,đồng vị, nguyên tử khối trung bình. Hãy điền từ hoặc cụm từ thích hợp vào các khoảng trắng sau: Câu 1: Nguyên tố hoá học là những nguyên tử có ………… Câu 2: Các đồng vị của cùng một nguyên tố hóa học là những nguyên tử có……proton nhưng khác nhau về …, do đó…… của chúng khác nhau. GV: thông báo một số dạng toán đồng vị thường gặp: + Cho A , % đồng vị hoặc số nguyên tử từng loại đồng vị ®nguyên tử khối trung bình. +Cho NTK trung bình ,% đồng vị ® tìm NTK của đồng vị chưa biết +Cho NTK trung bình ®% đồng vị , số nguyên tử của từng loại đồng vị . Làm bài tập 5-7 trang 14 SGK. -GV gợi mở vấn đề hướng dẫn học sinh giải bài tập 4- trang 18-sgk -GV hướng dẫn HS giải bài 5-trang 18-sgk -GV hướng dẫn HS giải bài 6 Bài 2: tính khối lượng nguyên tử nitơ theo đơn vị kg và tỉ số khối lượng giữa e và toàn nguyên tử. Biết 1 nguyên tử nitơ:có 7p, 7e, 7n -khối lượng 7p: 1,6726.10-27 kg x 7 =11,7082.10-27 kg -khối lượng 7n: 1,6748.10-27 kg x 7 = 11,7236.10-27kg -khối lượng 7e: 9,1104.10-31kg x 7 = 0,0064.10-27kg Khối lượng của nguyên tử nitơ = 23,4382.10-27 kg *tỉ số khối lượng: =2,7.10-4 = Khối lượng các electron 0,0064.10-27 kg Khối lượng nguyên tử N 23,4382.10-27 kg *Dạng 2:Đồng vị Một số bài thường gặp: Bài 3(Bài 2:SGK trang 18); Tính nguyên tử khối trung bình của nguyên tử Kali? A = =39,135 Trả lời: 39.93,258 + 40.0,012 + 41.6,730 100 Bài tập tương tự: Chì có 4 đồng vị là: ,,, Tìm khối lượng nguyên tử trung bình của chì. Tính tỉ lệ số proton và nơtron trong mỗi đồng vị . Bài 4: -Trong phản ứng hóa học, số e thay đổi nhưng số p không thay đổi => Z không đổi nghĩa là nguyên tố đó vẫn tồn tại. -Từ số 2 đến số 91 có 90 số nguyên dương ,Z cho biết số proton mà số proton cũng là số nguyên dương nên không thể thêm nguyên tố khác ngoài 90 nguyên tố từ 2 đến 91 Bài 5: -Thể tích thực của 1 mol nguyên tử canxi là : 28,87.0,74=19,15cm3 -Thể tích của 1 nguyên tử canxi là: V = (19,15) : (6,022.1023) = 3.10-23 cm3 -Bán kính nguyên tử canxi(nếu xem nguyên tử canxi là 1 quả cầu): ® Bài 6 : 65Cu16O 65Cu17O 65Cu18O 63Cu16O 63Cu17O 63Cu18O IV.Củng cố : Nhắc lại thành phần cấu tạo nguyên tử, số khối, nguyên tử khối trung bình Ngày soạn: 22/09/2012 Tiết 7 BÀI 4. CẤU TẠO VỎ NGUYÊN TỬ I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức Học sinh biết được: - Các electron chuyển động rất nhanh xung quanh hạt nhân không theo những quỹ đạo xác định, tạo nên vỏ nguyên tử. - Trong nguyên tử các e có mức năng lượng gần bằng nhau được xếp vào một lớp (K, L, M, N). - Một lớp e bao gồm một hay nhiều phân lớp. Các e trong cùng một phân lớp có mức năng lượng bằng nhau. - Số electron có trong mỗi lớp, phân lớp. 2. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng để giải các bài tập liên quan đến các kiến thức sau: Phân biệt lớp electron và phân lớp electron; Số electron tối đa trong một phân lớp, trong một lớp; Cách kí hiệu các lớp, phân lớp; Sự phân bố electron trên các lớp (K,LM,…) và phân lớp(s,p,d,…) II. Phương pháp và phương tiện dạy học chủ yếu: 1. Phương pháp dạy học - Thuyết trình nêu vấn đề - Đàm thoại tìm tòi kết hợp sử dụng hình vẽ, sơ đồ, bảng. 2. Phương tiện: - Mô hình mẫu hành tinh của Rơ – dơ –pho, Bo và Zom-mơ-phen - Bảng số electron tối đa trong các lớp và phân lớp (n=1 đến 3). III. Hoạt động dạy học: Ổn định lớp Kiểm tra bài cũ: Em hãy cho biết sơ lược về thành phần cấu tạo nguyên tử? Bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG GV: Em hãy cho biết vỏ nguyên tử được cấu tạo bởi hạt gì? Chúng có đặc điểm như thế nào? HS: electron, qe=1-, me<< GV: vậy chúng chuyển động như thế nào xung quang hạt nhân nguyên tử? GV: Sử dụng mẫu hành tinh nguyên tử của Rơ-do-pho, Bo, và Zom mơ-phen yêu cầu HS quan sát đọc SGK và rút ra các nhận xét về: - Theo mô hình mẫu hành tinh nguyên tử sự chuyển động của e trong nguyên tử được mô tả như thế nào? - Vì sao mô hình này không được dùng để giải thích tính chất của nguyên tử hiện nay - Ngày nay người ta đã biết electron chuyển động như thế nào trong nguyên tử? - Số e trong lớp vỏ nguyên tử được xác định bằng cách nào? HS trả lời và rút ra nhận xét GV: Em hãy cho biết mối liên quan giữa số electron ,số proton và số hiệu ngtử HS: số e= số p=Z. GV: lấy một vài ví dụ minh họa. H(Z=1) vỏ nguyên tử H có 1 electron Au(Z=79) vỏ nguyên tử vàng có 79 e Gv đặt vấn đề: Các e được phân bố xung quanh hạt nhân theo quy luật nào? GV: Các kết quả nghiên