Bài soạn môn Vật lý lớp 10 (cơ bản) - Tiết 23: Lực hướng tâm

TIẾT 23 LỰC HƯỚNG TÂM I. Mục tiêu 1/ Kiến thức: - Phát biểu được định nghĩa và viết được công thức của lực hướng tâm. - Nêu được một vài ví dụ về chuyển động li tâm có lợi hoặc có hại. 2/ Về kỹ năng: - Giải thích được lực hướng tâm gây ra chuyển động tròn đều ntn? - Xác định được lực hướng tâm giữ cho vật chuyển động tròn đều trong một số trường hợp đơn . giản - Giải thích được chuyển động li tâm 3/Về tác phong, thái độ: Tạo hứng thú trong học tập II. Chuẩn bị: 1/ Giáo viên: - Chuẩn bị thí ngiệm: quả cầu và sợi dây - Chuẩn bị một số HV về chuyển động tròn đều trong thực tế. 2/ Học sinh: - Ôn lại kiến thức về chuyển động tròn đều, ĐL II Niutơn. - Chuẩn bị bút lông III. Tổ chức hoạt động dạy học: * HĐ 1(1'): Ổn định lớp - Kiểm tra sĩ số học sinh: Vắng Trễ: * HĐ 2 (5'): Kiểm tra bài cũ (hoặc kiểm tra khác): 1) Lực ma sát trượt: đặc điểm, biểu thức. 2) Lực ma sát nghỉ: đặc điểm, biểu thức. HĐ của thầy HĐ của HS Kiến thức cơ bản HĐ 3 (5'): Tạo tình huống học tập Thực hiện thí nghiệm: quả cầu + sợi dây, cầm một đầu sợi dây quay đều. Đặt các câu hỏi liên quan đến chuyển động và gia tốc hướng tâm HĐ 4 (21'): Tìm hiểu về lực hướng tâm (định nghĩa + công thức) - Đặt câu hỏi về nguyên nhân gây ra gia tốc hướng tâm trong chuyển động tròn đều (lực hoặc hợp lực tác dụng hướng cùng chiều với gia tốc hướng tâm) (giải thích trường hợp của thí nghiệm) - Yêu cầu HS vận dụng thiết lập công thức lực hướng tâm. * Tổ chức HĐ nhóm (chia lớp thành 04 nhóm) Quan sát - Trả lời các câu hỏi GV đặt ra - HS trả lời (dựa vào ĐL II Niu tơn) - HS phát biểu định nghĩa - HS thiết lập và trả lời Giải thích tên gọi các đại lượng. HS ghi công thức vào vở HV: I. Lực hướng tâm 1. Định nghĩa 2. Công thức: Fht = maht = mv2/r = m2r HĐ của thầy HĐ của HS Kiến thức cơ bản Yêu cầu: Xác định lực hoặc hợp lực của các lực gây ra gia tốc hướng tâm trong một số trường hợp (các HV minh họa có sẵn) - Nhóm 1: Vệ tinh nhân tạo chuyển động quanh Trái đất (HV 1) - Nhóm 2: như TN trên nhưng quả cầu quay quanh sợi dây như HV 2 - Nhóm 3: Vật đứng yên trên chiếc bàn xoay đều (HV 14.2 SGK) - Nhóm 4: Ôtô chuyển động ở những đoạn đường cong phải làm nghiêng về phía tâm cong (HV 14.3) GV nhận xét và củng cố kiến thức HĐ 5 (7'): Tìm hiểu chuyển động li tâm - Mô tả ví dụ về chuyển động của vật trên mặt bàn tròn xoay. - Đặt câu hỏi: nếu bàn quay nhanh thì vật ntn?Giải thích. Gợi ý: cần dựa thêm vào đặc điểm của lực ma sát nghỉ - Cho một số ví dụ về chuyển động li tâm (có lợi, có hại) HĐ 6 (4'): Vận dụng, củng cố - Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi 1, 2 SGK – Củng cố kiến thức - HD làm bài tập 4, 5 HĐ 7 (2'): Giao nhiệm vụ về nhà - Giải bài tập 4, 5, 6, 7 SGK - Chuẩn bị bài mới Học sinh hiểu tình huống thực tế (có thể thực hiện TN nếu có), từng nhóm dùng bút lông biểu diễn các lực theo HV có sẵn, treo lên bảng, rồi trả lời yêu cầu của GV - HS tự biểu diễn các HV vào vở HS trả lời câu hỏi Hiểu các ví dụ về chuyển động li tâm HS trả lời. HS nắm bắt cách làm bài tập - Về nhà làm bài tập - Chuẩn bị nội dung bài sau. 3. Ví dụ HV minh họa: Trái đất Vệ tinh 4. Chuyển động li tâm