Bài soạn môn Vật lý lớp 9 - Tiết 22: Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

Soạn : TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG Mục tiêu : 1.Kiến thức :Mô tả được TN về tác dụng từ của dòng điện ; Trả lời được các câu hỏi từ trường tồn tại ở đâu ; 2.kĩ năng : Biết cách nhận biết từ trường . 3.Thái độ : Chuẩn bị : 1.Giáo viên : Cho mỗi nhóm : 2 giá TN; 1 nguồn 3V hoặc 4,5 V ;1 kim nam châm được đặt trên giá , có trục thẳng đứng ; 1 công tắc ;1 đoạn dây dẫn bằng costan tan dài khoảng 40 cm ; 5 đoạn dây dẫn nối bằng đồng có vỏ cách điện dài 30 cm ; 1 biến trở ; 1ampekế GHĐ 1,5 A , ĐCNN 0,1 A 2.học sinh : C.Hoạt động dạy học : Hoạt động của trò Trợ lí của GV Hoạt động 1( phút ) kiểm tra bài cũ – gíới thiệu bài mới -Tập trung nghe nội dung yêu cầu của GV -Hai em lần lượt lên bản trả lời -Hs khác tập trung chú ý và nhận xét trả lời của bạn -Nghe nội dung GV đặt vấn đề -Có thể đề xuất phương án giải quyết vấn đề 1.Kiểm tra : HS1: HS2: 2. Giới thiệu bài mới : Hoạt động 2 ( phút ) Phát hiện tính chất từ của dòng điện a) Nhận nhận thức vấn đề cần giải quyết trong bài học . b)Làm TN phát hiện tác dụng từ của dòng điện -Bố trí và tiến hành làm TN như môtả trên 22.1 SGK và thực hiện C1 àC1: Kim nam châm bị lệch khỏi phương bắc nam - Cử đại diện nhóm báo cáo và trình bày kết quả TN - Rút ra kết luận về tác dụng từ của dòng điện . àKết luận : Dòng điện chạy qua dây dẫn có hình dáng bất kỳ đều gây ra tác dụng lực lên nam châm đặt gần nó . ta nói dòng điện có tác dụng từ. * Làm một TN mở đầu để gây hứng tứ cho hs : hoạc nâu vấnđề giữa điện và từ có gì liên quan với nhau không ? Hoặc có thể nêu vấn đề như trong SGK * Yêu cầu hs : -NC cách bố trí TN như hình 22.1 SGK , trao đổi về mục đích TN . - Bố trí và tiến hành TN theo nhóm , trao đổi các câu hỏi C1 , lưu ý luc 1đầu đặt dây dẫn AB song song với kim nam châm đứng thăng bằng . * Đến các nhóm theo dõi hs tiến hanøh làm TN , quan sát hiện tượng . * Yêu cầu hs trả lời câu hỏi : Trong TN trên , hiện tượng xẩy ra với kim nam châm chứng tỏ điều gì ? hoặc nêu câu hỏi như phần mở bài trong SGK Hoạt động 3 ( phút ) Tìm hiểu về từ trường a) hs trao đổi vấn đề mà GV đã đê ra , đề xuất phương án TN kiểm tra . b) Làm TN và thực hiện C2 , C3 àC2:Không gian xung quanh nam châm , xung quanh dòng điện có lực từ tác dụng lên kim nam châm đặt trong nó àC3:Tại mỗi vị trí nhất định kim nam châm đều chỉ một hướng nhất định c) Rút ra kết luận không gian xung quang òng điện ,xung nam châm . àKêt luận : - Không gian xung quanh nam châm , xung quanh nam châm dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó ta nói trong không gian đó có từ truờng -Tại mỗi vị trí trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện kim nam châm đều chỉ một hướng nhất định . * Nêu vấn đề : Trong TN trên kim nam châm đặt dưới dây dẫn điện thì chịu tác dụng của lực từ . có phải chỉ có vị trí đó thì có lực từ tác dụng lên kim nam châm không ? làm thế nào để trả lời được câu hỏi đặt ra ? * Bổ sung cho mỗi nhóm một thanh nam châm yêu cầu hs làm TN theo phương án đã đề xuất . Đến các nhómm yêu cầu các em thực hiện C2 và C3 * Gợi ý : Hiện tượng xảy ra đối với kim nam châm trong TN trên chứng tỏ không gian xung quanh dòng điện , xung quanh nam châm có gì đặc biệt ? * Đề nghị hs đọc kĩ kết luận trong SGK và trả lời câu hỏi từ trường tồn tại ở đâu ? Hoạt động 4 ( phút ) Tìm hiểu cách nhận biết từ trường a)Mô tả được cách dùng kim nam châm đểe phát hiện lực từ của dòng điện trong dây dẫn thẳng . b) Rút được k ết luận về cách nhận biết từ trường àCách nhận biết từ trường : Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên nam châm thì nơi đó có từ trường * GV gợi ý : Hãy nhớ lại các TN nào đã làm đôi vơi nam châm và và từ trường gợi cho ta phương pháp phát hiện ra từ trường ? * Nêu câu hỏi : -Cần căn cú vào đặc tính nào của từ trường để phát hiiện ra từ trường ? - Thông thường dụng cụ đơn giản nhất để nhận biết từ trường là gì ? Hoạt động 5 ( phút ) Củng cố và vận dụng a) Nhắc lại cách tiến hành TN để phát hiện ra tác dụng từ của dòng điện trong dây dẫn thẳng b) Làm C4, C5 ,C6 à C4: Đặt kim nam châm thử vào không gian của dây dẫn . Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng bắc nam thì chứng tỏ trong dây dẫn đó có dòng điện àC5: Đó là TN đặt kim nam châm ở trạng thái tự do , khi đã đứng yên , kim nam châm luôn chỉ hướng Bắc – Nam à C6: Không gian xung kim nam châm có từ trường *GT TN Ơ-xtét( như phần có thể em chưa biết ) Hỏi Ơ-xtét đã làm TN như thế nào để chứng tỏ rằng điện “ sinh ra” từ ? *Yêu cầu hs làm C4, C5 ,C6 vào vở . E. Rút kinh nghiệm