Đề cương ôn tập Học kì 1 Hóa học Lớp 11 - Chương 1: Sự điện li (Bản hay)

CHƯƠNG 1: SỰ ĐIỆN LI I. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG 1. Sự điện li - Định nghĩa: Sự điện li; chất điện li mạnh, yếu; - Cách biểu diễn phương trình điện li của chất điện li mạnh, yếu. 2. Axit - bazơ - muối. Định nghĩa: axit, bazơ, muối, chất lưỡng tính. Phân biệt axit, bazơ chất lưỡng tính. Phân biệt muối axit muối trung hòa. 3. pH của dung dịch: - [H+] = 10-pH (pH = -lg [H+] ) - pH của các môi trường (axit, bazơ, trung tính) 4. Phản ứng trao đổi ion: - Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch. - Cách biểu diễn phương trình ion; ion rút gọn. *Phần nâng cao: - Định nghĩa axit, bazơ, chất lưỡng tính theo Bronsted. - Môi trường của dung dịch muối. II. BÀI TẬP VẬN DỤNG Dạng 1: Xác định chất điện li mạnh, yếu, không điện li; viết phương trình điện li. Bài 1: Cho các chất: KCl, KClO3, BaSO4, Cu(OH)2, H2O, Glixerol, CaCO3, glucozơ. Chất điện li mạnh, chất nào điện li yếu, chất nào không điện li? Viết phương trình điện li. Bài 2: Viết phương trình điện li của những chất diện li mạnh sau: HClO, KClO3, (NH4)2SO4, NaHCO3, Na3PO4 Bài 3: Viết phương trình điện li của H2CO3, H2S, H2SO3, H3PO4 (Biết các chất này chỉ phân li một phần và theo tứng nấc). Dạng 2: Tính nồng độ của các ion trong dung dịch chất điện li. Bài 1: Tính nồng độ mol/lit của các ion K+, SO42- có trong 2 lit dung dịch chứa 17,4g K2SO4 tan trong nước. Hưóng dẫn: Nồng độ của K2SO4 là CMK2SO4 = 17,4/174.2 = 0,05M Phương trình điện li: K2SO4 ----> 2K+ + SO42- 0,05 2.0,05 0,05 Vậy [K+] = 0,1M; [SO42- ] = 0,05M Bài 2: Tính nồng độ mol/l của các ion có trong dung dịch HNO3 10% (Biết D = 1,054 g/ml). Hướng dẫn: CMHNO3 = = = 1,763M Phương trình điện li: HNO3 -----> H+ + NO3- 1,673 1,673 1,673 Vậy [H+] = [NO3-] = 1,673M Bài 3: Tính thể tích dung dịch HCl 0,5M có chứa số mol H+ bằng số mol H+ có trong 0,3 lít dung dịch HNO3 0,2M. Đáp án VHCl = 0,12 lit Bài 4: Tính nồng độ mol/l của các ion trong các trường hợp sau: Dung dịch CH3COOH 0,01M, độ điện li α = 4,25% Dung dịch CH3COOH 0,1M, độ điện li α = 1,34% Hướng dẫn: a. PTĐL: CH3COOH CH3COO-  + H+ Ban đầu 0,01 0 0 Điện li 0,01.α 0,01.α 0,01.α Cân bằng 0,01 - 0,01.α 0,01.α 0,01.α Vậy [H+] = 0,01.α = 0,01. 4,25/100 = 0,000425 M b. [H+] = 0,00134 M Bài 5: Trộn lẫn 100ml dung dịch AlCl3 1M với 200ml dung dịch BaCl2 2M và 300ml dung dịch KNO3 0,5M. Tính nồng độ mol/l các ion có trong dung dịch thu được sau khi trộn. Hướng dẫn: Số mol chất tan trong từng dung dịch: nAlCl3 = 100.1/1000 = 0,1 mol nBaCl2 = 200.2/1000 = 0,4 mol nKNO3 = 300. 0,5/1000 = 0,15 mol Viết các phương trình điện li, tính số mol các ion tương ứng V = 100 + 200 + 3000 = 600 ml = 0,6 lit [Al3+] = 0,1/0,6 = 0,167 mol/l [Ba2+] = 0,4/0,6 = 0,667 mol/l [K+] = [NO3-] = 0,15/0,6 = 0,25 mol/l [Cl- ] = = 1,83 mol/l Dạng 3: Tính nồng độ H+, OH-, pH của dung dịch. Bài 1: Tính pH của các dung dịch sau: a. 100ml dung dịch X có hòa tan 2,24 lít khí HCl (ĐKTC) b. Dung dịch HNO3 0,001M c. Dung dịch H2SO4 0,0005M d. Dung dịch CH3COOH 0,01M (độ điện li α = 4,25%) Hướng dẫn: nHCl = 2,24/22400 = 10-4 mol CMHCl = 10-4/0,1 = 10-3 M Điện li: HCl -----> H+ + Cl- [H+] = 10-3 M ==> pH = 3 [H+ ] = 0,001M = 10-3 ==> pH = 3 [H+] = 2.0,0005 = 0,001 = 10-3 ; pH = 3 [H+] = 0,01. 4,25/100 = 4,25.10-4 pH = -lg 4,25.10-4 Bài 2: Trộn lẫn 200ml dung dịch H2SO4 0,05M với 300ml dung dịch HCl 0,1M ta được dung dịch D. Tính nồng độ mol/l của H2SO4, HCl và ion H+ trong dung dịch D. Tính pH của dung dịch D. Lấy 150ml dung dịch D trung hòa bởi 50ml dung dịch KOH. Tính nồng độ dung dịch KOH đem dùng. Hướng dẫn: a. nH2SO4= 200.0,05/1000 = 0,01 mol nHCl = 300.0,1/1000 = 0,03 mol V = 200 + 300 = 500ml = 0,5 lit CMH2SO4= 0,01/0,5 = 0,02M CMHCl = 0,03/0,5 = 0,06 M Viết phương trình điện li, tính tổng số mol H+: nH+  = 2.nH2SO4 + nHCl = 2.0,01 + 0,03 = 0,05 mol 0,05/0,5 = 0,1M [H+ ] = 0,1 = 10-1 => pH = 1 c. PTĐL: KOH -----> K+  + OH- PTPƯ trung hòa: H+  + OH- -----> H2O Ta có: nKOH = nOH- = nH+ = 150.0,1/1000 = 0,015 mol Vậy CMKOH = 0,015.1000/50 = 0,3M Bài 3: Tính nồng độ mol/l của các dung dịch: Dung dịch H2SO4 có pH = 4. Dung dịch KOH có pH = 11. Bài 4: Dung dịch Ba(OH)2 có pH = 13 (dd A); Dung dịch HCl có pH = 1 (dd B). Tính nồng độ mol của dung dịch A và B. Trộn 2,75 lit dung dịch A với 2,25 lit dung dịch B. Tính pH của dung dịch. (thể tích thay đổi không đáng kể). Dạng 4: Bài tập về Hiđrôxit lưỡng tính. Bài 1: Chia 19,8 gam Zn(OH)2 thành 2 phần bằng nhau. Phần 1: Cho tác dụng với 150ml dung dịch H2SO4 1M. Tính khối lượng muối tạo thành. Phần 2: Cho tác dụng với 150ml dung dịch NaOH 1M. Tính khối lượng muối tạo thành. Hướng dẫn: Số mol Zn(OH)2 ở mỗi phần = 19,8/99.2 = 0,1 mol Phần 1: nH2SO4 = 150.1/1000 = 0,15 mol PTPƯ: Zn(OH)2 + H2SO4 ----> ZnSO4 + H2O Ban đầu 0,1 0,15 0 Phản ứng 0,1 0,1 0,1 (mol) Sau phản ứng 0,05 0,1 (mol) => mmuối = 0,1. 161 = 16,1 gam Phần 2: Số mol của NaOH = 150.1/1000 = 0,15 mol PTPƯ Zn(OH)2 + 2NaOH -----> Na2ZnO 2 + 2H2O Ban đầu 0,1 0,15 0 Phản ứng 0,075 0,15 0,075 (mol) Sau phản ứng 0,025 0 0,075 (mol) => mmuối = 0,075.143 = 10,725 gam Bài 2: Chia 15,6 gam Al(OH)3 làm 2 phần bằng nhau: Phần 1: Cho tác dụng với 200ml dung dịch H2SO4 1M. Phần 2: Cho tác dụng với 50ml dung dịch NaOH 1M. Tính khối lượng muối tạo thành sau phản ứng ở mỗi phần. Đáp án: 17,1 gam; 4,1 gam Bài 3: Cho 300ml dung dịch NaOH 1,2 M tác dụng với 100 ml dung dịch AlCl3 1M. Tính nồng độ các chất trong dung dịch thu được. Tính khối lượng kết tủa sau phản ứng. Hướng dẫn: Số mol của NaOH : 0,3.1,2 = 0,36 mol Số mol của AlCl3: 1.0,1 = 0,1 mol PTPƯ 3NaOH + AlCl3 ------> Al(OH)3 + 3NaCl Ban đầu 0,36 0,1 Phản ứng 0,3 0,1 0,1 0,3 (mol) Sau phản ứng 0,06 0 0,1 0,3 PTPƯ: NaOH + Al(OH)3 -----> NaAlO2 + 2H2O Ban đầu 0,06 0,1 Phản ứng 0,06 0,06 0,06 (mol) Sau phản ứng 0 0,04 0,06 Nồng dộ của NaCl = 0,3/0,4 = 0,75M; nồng độ của NaAlO2 = 0,06/0,4 = 0,15 M Khối lương kết tủa Al(OH)3 = 0,04.78 = 3,12 gam Dạng 5: Nhận biết các ion dựa vào phản ứng trao đổi. Bài 1: Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết: Các dung dịch Na2CO3; MgCl2; NaCl; Na2SO4. b. Các dung dịch Pb(NO3)2, Na2S, Na2CO3, NaCl. Các chất rắn Na2CO3, MgCO3, BaCO3 và CaCl2. d. Các dung dịch BaCl2, HCl, K2SO4 và Na3PO4. Bài 2: Chỉ dùng quỳ tím làm thuốc thử hãy phân biệt các lọ mất nhãn chứa các chất sau: H2SO2, HCl, NaOH, KCl, BaCl2. Bài 3: Chỉ dùng một hóa chất làm thuốc thử hãy phân biệt các dung dịch chứa trong các lọ mất nhãn sau: H2SO4, NaOH, BaCl2, Na2CO3, Al2(SO4)3. Bài 4: Không dùng thêm thuốc thử bên ngoài, hãy phân biệt các lọ mất nhãn chứa các dung dịch sau: NaHCO3, Ca(HCO3)2, Na2CO3, CaCl2. Dạng 6: Đánh giá điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch, viết phương trình ion rút gọn. Bài 1: Trộn lẫn cá dung dịch những cặp chất sau, cặp chất nào có xảy ra phản ứng ? Viết phương trình phản ứng dạng phân tử và dạng ion rút gọn. a. CaCl2 và AgNO3 b. KNO3 và Ba(OH)2 c. Fe2(SO4)3 và KOH d. Na2SO3 và HCl Bài 2: Viết phương trình phân tử và phương trình ion rút gọn của các phản ứng theo sơ đồ dưới đây: a. MgCl2 + ? ----> MgCO3 + ? b. Ca3(PO4)2 + ? ----> ? + CaSO4 c. ? + KOH ----> ? + Fe(OH)3 d. ? + H2SO4 ----> ? + CO2 + H2O Bài 3: Có thể tồn tại các dung dịch có chưa đồng thời các ion sau được hay không? Giải thích (bỏ qua sự điện li của chất điện li yếu và chất ít tan). a. NO3, SO42-, NH4+, Pb2+ b. Cl-, HS-, Na+, Fe3+ c. OH-, HCO3-, Na+, Ba2+ d. HCO3-, H+, K+, Ca2+ Ví dụ 4: Có 4 cation K+, Ag+, Ba2+, Cu2+ và 4 anion Cl-, NO3-, SO42-, CO32-. Có thể hình thành bốn dung dịch nào từ các ion trên? nếu mỗi dung dịch chỉ chứa 1 cation và 1 anion (không trùng lặp). III. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN THAM KHẢO Câu 1. Theo Ahreniut thì kết luận nào sau đây là đúng? Bazơ là chất nhận proton. Axit là chất nhường proton. Axit là chất khi tan trong nước phân li ra cation H+ . Bazơ là hợp chất trong thành phần phân tử có một hay nhiều nhóm OH. Câu 2. Chọn các chất là hiđroxit lưỡng tính trong số các hiđroxit sau: A. Zn(OH)2. B. Sn(OH)2. C. Fe(OH)3. D. Cả A, B Câu 3. Chỉ ra câu trả lời sai về pH: A. pH = - lg[H+] B. [H+] = 10a thì pH = a C. pH + pOH = 14 D. [H+].[OH-] = 10-14 Câu 4. Chọn câu trả lời đúng, khi nói về muối axit: A. Dung dịch muối có pH < 7. B. Muối có khả năng phản ứng với bazơ. C. Muối vẫn còn hiđro trong phân tử. D. Muối vẫn còn hiđro có khả năng phân li tạo proton trong nước. Câu 5. Chọn câu trả lời đúng về muối trung hoà: A. Muối có pH = 7. B. Muối tạo bởi axit mạnh và bazơ mạnh . C. Muối không còn có hiđro trong phân tử .D. Muối không còn hiđro có khả năng phân li tạo proton trong nước. Câu 6. Hãy chọn câu trả lời đúng: Phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất điện li chỉ có thể xảy ra khi có ít nhất một trong các điều kiện sau: A. tạo thành chất kết tủa. B. tạo thành chất khí . C. tạo thành chất điện li yếu. D. hoặc A, hoặc B, hoặc C. Câu 7. Trong các chất sau chất nào là chất ít điện li? H2O B. HCl C. NaOH D. NaCl Câu 8. Nước đóng vai trò gì trong quá trình điện li các chất trong nước? A. Môi trường điện li. B. Dung môi không phân cực. C. Dung môi phân cực. D. Tạo liên kết hiđro với các chất tan. Câu 9. Chọn những chất điện li mạnh trong số các chất sau: a. NaCl b. Ba(OH)2 c. HNO3 d. AgCl e. Cu(OH)2 f. HCl A. a, b, c, f. B. a, d, e, f. C. b, c, d, e. D. a, b, c. Câu 10. Hãy chọn câu trả lời đúng trong số các câu sau: axit mà một phân tử phân li nhiều H+ là axit nhiều nấc. axit mà phân tử có bao nhiêu nguyên tử H thì phân li ra bấy nhiêu H+. H3PO4 là axit ba nấc . A và C đúng. Câu 11. Chọn câu trả lời đúng nhất, khi xét về Zn(OH)2 là: A. chất lưỡng tính. B. hiđroxit lưỡng tính. C. bazơ lưỡng tính. D. hiđroxit trung hòa. Câu 12. Dãy các chất nào sau đây vừa tác dụng với dung dịch HCl vừa tác dụng với dung dịch NaOH? A. Pb(OH)2, ZnO, Fe2O3 B. Al(OH)3, Al2O3, Na2CO3 C. Na2SO4, HNO3, Al2O3 D. NaCl, ZnO, Zn(OH)2 Câu 13. Cho phương trình ion thu gọn: H+ + OH- ® H2O. Phương trình ion thu gọn đã cho biểu diễn bản chất của các phản ứng hoá học nào sau đây? A. HCl + NaOH ® H2O + NaCl B. NaOH + NaHCO3 ® H2O + Na2CO3 C. H2SO4 + BaCl2 ® 2HCl + BaSO4 D. A và B đúng. Câu 14. Câu nào sau đây đúng khi nói về sự điện ly? A. Sự điện ly là sự hoà tan một chất vào nước thành dung dịch. B. Sự điện ly là sự phân ly một chất dưới tác dụng của dòng điện. C. Sự điện ly là sự phân ly một chất thành ion dương và ion âm khi chất đó tan trong nước hay ở trạng thái nóng chảy. D. Sụ điện ly thực chất là quá trình oxi hoá khử. Câu 15. Cho 10,6g Na2CO3 vào 12g dung dịch H2SO4 98%, sẽ thu được bao nhiêu gam dung dịch? Nếu cô cạn dung dịch sau phản ứng sẽ thu được bao nhiêu gam chất rắn? A. 18,2g và 14,2g B. 18,2g và 16,16g C. 22,6g và 16,16g D. 7,1g và 9,1g Câu 16. Trong dung dịch Al2(SO4)3 loãng có chứa 0,6 mol SO42-, thì trong dung dịch đó có chứa: A. 0,2 mol Al2(SO4)3. B. 0,4 mol Al3+. C. 1,8 mol Al2(SO4)3. D. Cả A và B đều đúng. Câu 17. Trong các cặp chất sau đây, cặp chất nào cùng tồn tại trong dung dịch? A. AlCl3 và Na2CO3. B. HNO3 và NaHCO3. C. NaAlO2 và KOH. D. NaCl và AgNO3. Câu 18. Có bốn lọ đựng bốn dung dịch mất nhãn là: AlCl3, NaNO3, K2CO3, NH4NO3. Nếu chỉ được phép dùng một chất làm thuốc thử thì có thể chọn chất nào trong các chất sau? A. Dung dịch NaOH B. Dung dịch H2SO4 C. Dung dịch Ba(OH)2 D. Dung dịch AgNO3 Câu 19. Các chất nào trong dãy sau đây vừa tác dụng với dung dịch kiềm mạnh, vừa tác dụng với dung dịch axit mạnh? A. Al(OH)3, (NH2)2CO, NH4Cl. B. NaHCO3, Zn(OH)2, CH3COONH4. C. Ba(OH)2, AlCl3, ZnO. D. Mg(HCO3)2, FeO, KOH. Câu 20. Cho các chất rắn sau: Al2O3 ZnO, NaOH, Al, Zn, Na2O, Pb(OH)2, K2O, CaO, Be, Ba. Dãy chất rắn có thể tan hết trong dung dịch KOH dư là: A. Al, Zn, Be. B. Al2O3, ZnO. C. ZnO, Pb(OH)2, Al2O3. D. Al, Zn, Be, Al2O3, ZnO. Câu 21. Cho 200 ml dung dịch KOH vào 200 ml dung dịch AlCl3 1M thu được 7,8g kết tủa keo. Nồng độ mol của dung dịch KOH là: A. 1,5 mol/l. B. 3,5 mol/l. C. 1,5 mol/l và 3,5 mol/l. D. 2 mol/l và 3 mol/l. Câu 22. Trộn lẫn 100 ml dung dịch KOH 1M vơi 50 ml dung dịch H3PO4 1M thì nồng độ mol của muối trong dung dịch thu được là: A. 0,33M. B. 0,66M. C. 0,44M. D. 1,1M. Câu 23. Lượng SO3 cần thêm vào dung dịch H2SO4 10% để được 100g dung dịch H2SO4 20% là: A. 2,5g B. 8,88g C. 6,66g D. 24,5g Câu 24. Khối lượng dung dịch KOH 8% cần lấy cho tác dụng với 47g K2O để thu được dung dịch KOH 21% là: A. 354,85g B. 250 g C. 320g D. 400g Câu 25. Cho 10 ml dung dịch hỗn hợp HCl 1M và H2SO4 0,5M. Thể tích dung dịch NaOH 1M cần để trung hoà dung dịch axit đã cho là: A. 10ml. B. 15ml. C. 20ml. D. 25ml. Câu 26. Cho H2SO4 đặc tác dụng đủ với 58,5g NaCl và dẫn hết khí sinh ra vào 146g H2O. Nồng độ % của axit thu được là: A. 30 B. 20 C. 50 D. 25 Câu 27. Trộn 200ml dung dịch HCl 1M với 300 ml dung dịch HCl 2M. Nếu sự pha trộn không làm co giãn thể tích thì dung dịch mới có nồng độ mol là: A. 1,5M B. 1,2M C. 1,6M D. 0,15M Câu 28. Trộn 20ml dung dịch HCl 0,05M với 20ml dung dịch H2SO4 0,075M. Nếu coi thể tích sau khi pha trộn bằng tổng thể tích của hai dung dịch đầu thì pH của dung dịch thu được là: A 1 B. 2 C. 3 D. 1,5 Câu 29. Có 10ml dung dịch axit HCl có pH = 3. Cần thêm bao nhiêu ml nước cất để thu được dung dịch axit có pH = 4? A. 90ml B. 100ml C. 10ml D. 40ml Câu 30. Thể tích dung dịch HCl 0,3M cần để trung hoà 100ml dung dịch hỗn hợp NaOH 0,1M và Ba(OH)2 0,1M là: A. 100ml. B. 150ml C. 200ml D. 250ml CHƯƠNG II: NITƠ - PHOTPHO I. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG: 1. Nhóm VA: - Thành phần nguyên tố - Cấu tạo nguyên tử - Các tính chất biến đổi theo chiều tăng điện tích (N----> Bi) 2. Đơn chất: Nitơ Photpho Cấu hình 1s22s22p3 1s22s22p63s23p3 Tính chất hóa học Bền ở nhiệt độ thường, ở nhiệt độ cao hoạt động mạnh (tính oxi hóa – tính khử). - Tính chất hóa học: tính oxi hóa – tính khử. (phốt pho trắng hoạt động hơn phốt pho đỏ). Điều chế nhiệt phân NH4NO2 quặng photphorit, apatit 3. Hợp chất: Tên CTHH Tính chất Điều chế Amoniăc NH3 Tính khử Tính bazơ PTN: NH4+ + Ca(OH)2 CN: H2 + N2 Muối amoni NH4+ (NH4)xX Tác dụng với dung dịch kiềm. Phản ứng nhiệt phân NH3 + axit, oxit axit Axit nitric HNO3 Tính axit Tính oxi hóa mạnh PTN: NaNO3 + H2SO4đặc CN: NH3 ---> NO---> NO2--->HNO3 Muối nitrat NO3- Điện li mạnh, dễ tan Nhiệt phân Axit photphoric H3PO4 Đa a xit, trung bình. Không có tính oxi hóa PTN: P + HNO3 đặc CN: Ca3(PO4)2 + H2SO4 đặc ; P2O5 + H2O 4. Phân bón: - Định nghĩa - Một số loại phân: công thức hóa học, vai trò, sản xuất, bảo quản... II. BÀI TẬP VẬN DỤNG D¹ng 1: Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng – gi¶i thÝch Bµi 1:Hoµn thµnh chuçi ph­¬ng tr×nh ph¶n øng sau:(ghi râ ®iÒu kiÖn nÕu cã) a. N2O5àHNO3àNOàNO2àHNO3àCu(NO3)2àCuO b. N2àNH3à(NH4)2SO4àNH3àNO. c. NH4NO2àN2àNOàNO2àNaNO3àNaNO2. d. PàPH3àP2O5àH3PO4àCa3(PO4)3àCaSO4. Bµi 2: Bæ tóc vµ c©n b»ng c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng sau(ghi râ ®iÒu kiÖn nÕu cã). a. CuO + NH3à ? e. S + HNO3 à? b. Cl2 + NH3 à ? f. NH4Cl + NaOH à? c. NO2 + NaOH à ? g. H3PO4 +KOH à? d. N2 + O2 à ? h. H3PO4 + Ca(OH)2 à.? Cho biÕt ph¶n øng nµo lµ ph¶n øng oxi hãa-khö? X¸c ®Þnh vai trß c¸c chÊt trong ph¶n øng. Bµi 3: LËp ph­¬ng tr×nh ph¶n øng oxi hãa –khö theo s¬ ®å cho sau: a. Fe + HNO3(®,nãng) à ? + NO2 + ?. b. C + HNO3(®) à ? + NO2 + ? c. FeO + HNO3(lo·ng)à ? + NO + ?. d. Zn + HNO3(lo·ng) à ? + NH4NO3 + ?. e. Fe(NO3)3à ? + NO2 + ?. f. AgNO3 à ? + NO2 + ? Bµi 4. H·y gi¶i thÝch: T¹i sao dung dÞch NH3 cã thÓ hßa tan c¸c kÕt tña cña Cu(OH)2; AgCl? HiÖn t­îng khi cho NH3 tiÕp xóc víi oxi vµ víi clo. T¹i sao H3PO4 kh«ng cã tÝnh oxi hãa nh­ HNO3 . HiÖn t­îng khi quÑt ®Çu que diªm vµo líp thuèc ë hép diªm . Bµi 5. a.Tõ kh«ng khÝ ,than vµ n­íc. H·y lËp s¬ ®å s¶n xuÊt ph©n ®¹m NH4NO3. b.Tõ kh«ng khÝ, than, n­íc vµ photpho. H·y lËp s¬ ®å s¶n xuÊt ph©n amophat vµ ®iam«ph«t. D¹ng 2: NhËn biÕt Bµi 1. B»ng ph­¬ng ph¸p hãa häc, h·y ph©n biÖt c¸c dung dÞch : a. HCl; HNO3 vµ H3PO4. b. HCl; HNO3 vµ H2SO4. c. NH4Cl; Na2SO4 vµ (NH4)2SO4. d. NH4NO3; Cu(NO3)2; Na2SO4 vµ K2SO4. Bµi 2. ChØ dïng quú tÝm h·y nhËn biÕt c¸c dd: HNO3;NaOH;(NH4)2SO4;K2CO3vµ CaCl2. Bµi 3. B»ng ph­¬ng ph¸p hãa häc, h·y chøng tá sù cã mÆt cña c¸c ion sau trong dd. a.NH4+; Fe3+ vµ NO3-. b.NH4+; PO43-vµ NO3-. Bµi 4. NhËn biÕt c¸c khÝ chøa trong c¸c lä mÊt nh·n sau: a.N2, Cl2, CO2, SO2. b.CO, CO2, N2, NH3. c.NH3, H2, SO2 , NO. D¹ng 3. Hçn hîp c¸c khÝ t¸c dông víi nhau. L­u ý : - HiÖu suÊt tÝnh theo s¶n phÈm: H =L­îng s¶n phÈm thùc tÕ x 100%/L­îng s¶n phÈm lÝ thuyÕt . - HiÖu suÊt tÝnh theo chÊt tham gia: H=L­îng chÊt tham gia lÝ thuyÕt x 100%/l­îng chÊt tham gia thùc tÕ. -§iÒu kiÖn kh¸c ®iªu kiÖn tiªu chuÈn, sè mol chÊt khÝ ®­îc ¸p dông bëi c«ng thøc: PV=nRT Trong ®ã: P : ¸p suÊt(at). V:thÓ tÝch(l). R=22,4/273. T(oK) =273 + t(0C). VÝ dô: CÇn lÊy bao nhiªu lÝt N2 vµ H2 (®ktc)®Ó ®iÒu chÕ ®­îc 51 gam NH3 .BiÕt hiÖu suÊt cña ph¶n øng lµ 25%. Gi¶i: N2 + H2 à NH3 n(NH3)=51:17=3(mol) H=25%. Suy ra: n(N2)=3.100/2.25=6(mol);V(N2 )=134,4(l). n(H2)= 3.3.100/2.25=18(mol);V(H2)=403,2(l). Bµi 1. Trén 3 lit NO víi 10 kh«ng khÝ.TÝnh thÓ tÝch NO2 t¹o thµnh vµ thÓ tÝch hçn hîp khÝ sau ph¶n øng. BiÕt ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn,oxi chiÕm 1/5 thÓ tÝch kh«ng khÝ, c¸c khÝ ®o ë ®ktc. §¸p sè: 11,5 l Bµi 2. DÉn 1lÝt hçn hîp NH3 vµ O2, cã tØ lÖ 1:1 vÒ sè mol ®i qua èng ®ùng xóc t¸c Pt nung nãng. KhÝ nµo kh«ng ph¶n øng hÕt cßn thõa bao nhiªu lÝt ?( thÓ tÝch c¸c khÝ ®o ë cïng ®iÒu kiÖn ) §¸p sè : 0,1 l Bµi 3. Hçn hîp N2 vµ H2 cã tØ lÖ sè mol lµ 1:3 ®­îc lÊy vµo b×nh ph¶n øng cã diÖn tÝch 20 l. ¸p suÊt cña hçn hîp khÝ lóc ®Çu lµ 372 at vµ nhiÖt ®é lµ 427 0c, TÝnh sè mol N2 vµ H2 cã lóc ®Çu. TÝnh sè mol c¸c khÝ trong hçn hîp sau ph¶n øng biÕt hiÖu suÊt cña ph¶n øng lµ 20 %. TÝnh ¸p suÊt cña hçn hîp khÝ sau ph¶n øng biÕt nhiÖt ®é trong b×nh ®­¬c gi÷ kh«ng ®æi. §¸p sè: a. N2 = 32,4 mol H2 = 97,2 mol b. 116,64 mol c. 334,8 at D¹ng 4: TÝnh chÊt hãa häc cña NH3 vµ NH4+ VÝ dô Cã 8,4 l amoniac (®ktc). TÝnh sè mol H2SO4 ®ñ ®Ó ph¶n øng hÕt víi l­îng khÝ nµy ®Ó t¹o ra (NH4)2SO4. Gi¶i 2NH3 + H2SO4 à (NH4)2SO4. n(NH3) = 8,4/22,4 = 0,375 mol n(H2SO4) = 1/2 n(NH3) = 0,1875 mol Bµi 1. Cho 1,5 l NH3( ®ktc) ®i qua èng ®ùng CuO nung nãng thu ®­îc mét chÊt r¾n X. ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng gi÷a CuO vµ NH3 biÕt trong ph¶n øng sè OXH cña N t¨ng lªn bµng 0. TÝnh l­îng CuO ®· bÞ khö. TÝnh V HCl 2M ®ñ ®Ó t¸c dông víi X. §S b. 9 g c. 0,1 l Bµi 2. Hßa tan 4,48 l NH3 (®ktc) vµo l­îng n­íc vïa ®ñ 100 ml dd. Cho vµo dung dÞch nµy 100 ml H2SO4 1 M. TÝnh nång ®é mol/l cña c¸c ion NH4+, SO42- vµ muèi amonisunfat thu ®­îc. §S 1mol/l; 0,5 mol CM (NH4)2SO4)2= 0,5 mol/l Bµi 3. Cho dung dÞch KOH ®Õn d­ vµo 50 ml dung dÞch (NH4)2SO4)2 1M ®un nãng nãng nhÑ. TÝnh sè mol vµ sè lÝt chÊt khÝ bay ra ë ®ktc §S 0,1 mol; 2,24 l D¹ng 5:. Kim lo¹i, Oxit kim lo¹i + HNO3 lo·ng, ®Æc. L­u ý: KL + HNO3 --> muèi nitrat + sp khö + n­íc Sp khö NH4NO3 , N2 , N2O, NO, NO2. Kim lo¹i nhiÒu hãa trÞ à hãa tri cao nhÊt. VÝ dô Cho 11 g hçn hîp Al va Fe vµo dung dÞch HNO3 lo·ng, d­ th× cã 6,72 l khÝ kh«ng mµu hãa n©u trong kh«ng khÝ bay ra.( thÓ tÝch khÝ ®o ë ®ktc). viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng. TÝnh khèi l­îng mçi kim lo¹i trong hçn hîp. TÝnh % khèi l­îng mçi kim loai trong hçn hîp. Gi¶i: a. Al + 4 HNO3 à Al(NO3)3 + NO + 2 H2O. Fe + 4 HNO3 à Fe(NO3)3 + NO + 2 H2O. b. Gäi x,y lÇn l­ît lµ sè mol cña Al,Fe. x+y= 0,3 27x+56y=11 Suy ra x=0,2;y=0,1. mAl=5,4 g mFe=5,6g c.%Al=49,1% %Fe=50,9%. Bµi 1. Cho 1,86 g hîp kim Mg vµ Al vµo dung dÞch HNO3 lo·ng ,d­ th× thu ®­îc 560ml khÝ N2O(®ktc). a.ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. b. TÝnh phÇn tr¨m khèi l­îng cña hîp kim. §¸p sè % Mg=12,9%;%Al=87,1% Bµi 2. Chia hçn hîp Cu vµ Al lµm hai phÇn b»n nhau. Mét phÇncho vµo dung dÞch HNO3 ®Æc ,nguéi th× thu ®­îc 8,96 lit khÝ mµu n©u ®á bay ra . Mét phÇn cho vµo dung dÞch HCl th× cã 6,72lÝt bay ra. a.ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. b.TÝnh khèi l­îng mçi kim lo¹i trong hçn hîp ban ®Çu. c.TÝnh phÇn tr¨m khèi l­îng mçi kim läai trong hçn hîp ban ®Çu. §¸p s«:b.mCu=12,8g;mAl=5,4g; c.%Cu=70%;%Al=30% Bµi 3. Cã 34,8 g hçn hîp Fe, Cu vµ Al chia lµm hai phÇn b»ng nhau. PhÇn 1: cho vµo dung dÞch HNO3 ®Æc ,nguéi th× thu ®­îc 4,48 lit m«t chÊt khÝ ®á bay ra (®ktc). PhÇn 2: cho vµo dung dÞch HCl th× cã 8,96 lÝt khÝ bay ra (®ktc). TÝnh khèi l­îng mçi kim lo¹i trong hçn hîp ban ®Çu. §¸p s«: mCu=12,8g mAl=10,8g mFe=11,2g Bµi 4. Dung dÞch HNO3 hçn hîp Zn vµ ZnO t¹o ra dung dÞch cã chøa 8 g NH4NO3 vµ 113,4 g Zn(NO3)2 TÝnh thµnh phÇn khèi l­îng cña hçn hîp. §¸p s«: mZn =26g mZnO=16,2g Bµi 5. Mét l­îng 8,32 g Cu t¸c dông võa ®ñ víi 240 ml dung dÞch HNO3 th× thu ®­îc 4,928 lit khÝ (®ktc) hçn hîp gåm khÝ NO vµ NO2 bay ra. a.TÝnh sè mol mçi khÝ ®· bay ra. b.TÝnh nång ®é mol/l cña dung dÞch axit ban ®Çu. §¸p s«: a. n(NO) = 0,2 mol n(NO2) = 0,02 mol CM(HNO3) = 2 M Bµi 6. Cã 26 g hçn hîp Fe, FeO, Fe3O4. NÕu hßa tan hoan toµn hçn hîp trªn vµo dung dÞch HCl d­ th× cã 2,24 lÝt khÝ H2 (®ktc). Còng l­äng hçn hîp trªn nÕu hßa tan hoµn toµn vµo dung dÞch HNO3 lo·ng, d­ th× thu ®­îc 3,36 lÝt m«t chÊt khÝ kh«ng mµu hãa n©u trong kh«ng khÝ ( thÓ tÝch khÝ ®o ë ®ktc). b.TÝnh khèi l­îng mçi chÊt trong hçn hîp . c.TÝnh phÇn tr¨m khèi l­îng mçi chÊt trong hçn hîp. §¸p sè: a. m(Fe)=5,6g m(FeO)=6,48g m(Fe3O4)=13,92 b. %Fe=21,5%; %FeO=24,9% % Fe3O4= 53,6% D¹ng 7. NhiÖt ph©n muèi nitrat L­u ý: M(NNO3)n –t0---> M(NO2)n + n/2 O2 ( tõ Li à Na ) 2M(NNO3)n –t0---> M2On + 2nNO2 + n/2 O2 ( tõ Mg à Cu) M(NNO3)n –t0---> M + nNO2 + n/2 O2 ( kim lo¹i sau Cu) Ph­ong ph¸p: ViÕt ph­¬ng tr×nh nhiÖt ph©n muèi nitrat TÝnh khèi l­îng muèi gi¶m mgi¶m = mkhÝ = m ban dÇu – mr¨n cßn l¹i lËp tØ lÖ => khèi l­îng muèi VÝ dô: Nung nãng mét l­îng muèi Cu(NO3)2. Sau mét thêi gian dõng l¹i, ®Ó nguéi vµ ®ªm c©n th× thÊy khèi l­îng gi¶m ®i 54 g TÝnh khèi l­îng Cu(NO3)2 ®· tham gia ph¶n øng. TÝnh sè mol c¸c chÊt khÝ tho¸t ra. 2Cu(NO3)2 à CuO + 4N2O + O2 2. 188 g 216 g n ? 54 g khèi l­îng Cu(NO3)2 bi ph©n hñy: m(Cu(NO3)2) = 2x188x54/216 = 94 g n(NO2) = 4n(O2) = 2n(Cu(NO2)2 n(Cu(NO3)2 = m(Cu(NO3)2)/M(Cu(NO3)2) = 9,4/188 = 0,5 mol. n(NO2) = 2n(Cu(NO2)2 = 2x0,5 =1 mol V(NO2) = 22,4 l n(O2) = n(NO2)/2 = 1/4 mol V(O2) = 22,4/4 =5,6 l Bµi 1. Nung nãng 66,2 g muèi Pb(NO3)2. thu ®­îc 55,4g chÊt r¾n. a. TÝnh hiÖu suÊt cña ph¶n øng ph©n hñy. TÝnh sè mol c¸c chÊt khÝ tho¸t ra. §S a 50% b. n(NO2) = 0,2 mol n(O2) = 0,05 mol Bµi 2. Nung nãng 27,3 g hèn hîp NaNO3 vµ Cu(NO3)2. Hçn hîp khÝ tho¸t ra ®­îc dÉn vµo n­íc th× cßn d­ 1,12 l khÝ (®ktc), kh«ng bÞ hÊp thô ( l­îng O2 hßa tan khong ®¸ng kÓ) TÝnh khèi l­îng cña mçi muèi trong hçn hîp ®Çu. TÝnh nång ®é % cña dung dich axit a. m(NaNO3) = 8,5 g m(Cu(NO3)2 = 18,8 g b. 12,6% Bµi 3. Sau khi nung nãng 9,4 g Cu(NO3)2. th× thu ®­îc 6,16 g chÊt r¾n. TÝnh thÓ tÝch chÊt khÝ thu ®­îc ë ®ktc. §S : 10,008 l Bµi 4 . Khi nhiÖt ph©n hoµn toµn 13,24 g muèi nitrat cña kim lo¹i th× thu ®­îc 2l hçn hîp khÝ NO2 vµ O2 ®o ë 30 0c vµ 1,243 atm. Theo s¬ ®å: M(NO3)n –t0---> M2O2 + NO2 + O2 X¸c ®Þnh c«ng thøc cña muèi nitrat. §S Pb(NO3)2 Bµi 5. Trong mét b×nh kÝn dung tÝch 1 l ch­a Nit¬ vµ 9,4 g 1 muèi nitrat cña kim lo¹i ®o ë 273 0c vµ 0,5 atm nung nãng ®Ó nhiÖt ph©n hÕt muèi thu ®­îc 4 g chÊt r¾n vµ nhiÖt ®é troong b×nh lµ 136,50c, ¸p suÊt p. Hái nhiÖt ph©n muèi nitrat cña kimlo¹i g×. TÝnh ¸p suÊt p biÕt r»ng diÖn tÝch cña b×nh kh«ng ®æi vµ thÓ tÝch cña chÊt r¾n kh«ng ®¸ng kÓ. Hãa trÞ cña kim lo¹i kh«ng ®æi trong qu¸ tr×nh nhiÖt ph©n. §S : a. Cu 4,872 atm III. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN THAM KHẢO Câu 1. Cấu hình electron lớp ngoài cùng của các nguyên tố nhóm VA được biểu diễn tổng quát là: A. ns2np3 B. ns2np4 C. (n -1)d10 ns2np3 D. ns2np5 Câu 2. Trong số các nhận định sau về các nguyên tố nhóm VA, nhận định nào sai? Từ nitơ đến bitmut: A. tính phi kim giảm dần. B. độ âm điện giảm dần. C. nhiệt độ sôi của các đơn chất tăng dần. D. tính axit của các hiđroxit tăng dần. Câu 3. Người ta sản xuất khí nitơ trong công nghiệp bằng cách nào sau đây? A. Chưng cất phân đoạn không khí lỏng. B. Nhiệt phân dung dịch NH4NO2 bão hoà. C. Dùng photpho để đốt cháy hết oxi không khí. D. Cho không khí đi qua bột đồng nung nóng. Câu 4. Phản ứng của NH3 với Cl2 tạo ra “khói trắng“, chất này có công thức hoá học là: A. HCl. B. N2. C. NH4Cl. D. NH3. Câu 5. Để điều chế HNO3 trong phòng thí nghiệm, các hoá chất cần sử dụng là: A. Dung dịch NaNO3 và dung dịch H2SO4 đặc. B. NaNO3 tinh thể và dung dịch H2SO4 đặc. C. Dung dịch NaNO3 và dung dịch HCl đặc. D. NaNO3 tinh thể và dung dịch HCl đặc. Câu 6. Để tách riêng NH3 ra khỏi hỗn hợp gồm N2, H2 và NH3 trong công nghiệp, người ta đã sử dụng phương pháp náo sau đây? A. Cho hỗn hợp đi qua dung dịch nước vôi trong. B. Cho hỗn hợp đi qua CuO nung nóng. C. Cho hỗn hợp đi qua dung dị