Đề cương ôn tập học kì II môn Sinh học Lớp 8 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Tân Bình

Trường THCS Tân Bình Năm học: 2018 - 2019 Tên: ............................... ... NỘI DUNG ÔN TẬP SINH HỌC 8 -HK2 MS : .Lớp:8/ .. NĂM HỌC: 2018 - 2019 BÀI 36 : TIÊU CHUẨN ĂN UỐNG - NGUYÊN TẮC LẬP KHẨU PHẦN 1. Nhu cầu dinh dƣỡng của cơ thể: - Nhu cầu dinh dưỡng của từng người không giống nhau và phụ thuộc vào giới tính, lứa tuổi, hình thức lao động và trạng thái sinh lý của cơ thể. - Cần cung cấp một khẩu phần ăn hợp lý để đảm bảo cho cơ thể sinh trưởng, phát triển và hoạt động bình thường.  Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em, người trưởng thành, người già khác nhau như thế nào? Vì sao có sự khác nhau đó? - Nhu cầu dinh dưỡng ở trẻ em cao hơn người trưởng thành đặc biệt là prôtêin vì cần được tích lũy cho cơ thể phát triển. - Nhu cầu dinh dưỡng ở người già thấp hơn vì sự vận động của cơ thể kém hơn.  Vì sao trẻ em bị suy dinh dưỡng ở những nước đang phát triển thường chiếm tỉ lệ cao? Vì ở những nước đang phát triển chất lượng cuộc sống của người dân còn thấp  Sự khác nhau về nhu cầu dinh dưỡng ở mỗi cơ thể phụ thuộc vào những yếu tố nào? + Giới tính: Nam có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn nữ. + Lứa tuổi: trẻ em có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn người già. + Dạng hoạt động: Người lao động nặng nhu cầu dinh dưỡng cao hơn vì tiêu tốn năng lượng nhiều hơn. + Trạng thái cơ thể: Người có kích thước lớn thì nhu cầu cao hơn; người mới ốm khỏi cần cung cấp chất dinh dưỡng nhiều hơn để phục hồi sức khỏe. BÀI 40 : VỆ SINH HỆ BÀI TIẾT NƢỚC TIỂU Bảng 40: Cơ sở khoa học và thói quen sống khoa học Các thói quen sống khoa học Cơ sở khoa học 1. Thường xuyên giữ vệ sinh cho toàn cơ thể Hạn chế tác hại của vi sinh vật gây bệnh cũng như cho hệ bài tiết nước tiểu 2. Khẩu phần ăn uống hợp lí: - Tránh thận làm việc quá nhiều, hạn chế - Không ăn quá nhiều Protein, quá mặn, quá khả năng tạo sỏi chua, quá nhiều chất tạo sỏi - Hạn chế tác hại của chất độc - Không ăn thức ăn ôi thiu và nhiễm độc hại - Tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình lọc - Uống đủ nước máu - Tạo điều kiện thuận lợi cho sự tạo thành 3. Khi muốn đi tiểu thì nên đi ngay, không nên nước tiểu được liên tục nhịn lâu - Hạn chế khả năng tạo sỏi BÀI 42: VỆ SINH DA 1. Bảo vệ da:  Da bẩn có hại như thế nào? Da bẩn là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, phát sinh bệnh ngoài da, hạn chế hoạt động bài tiết mồ hôi. 1 Trường THCS Tân Bình Năm học: 2018 - 2019  Da bị xây xát có hại như thế nào? Da bị xây xát tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập cơ thể, gây nên các bệnh viêm nhiễm.  Nguyên nhân tạo nên trứng cá? Có nên nặn trứng cá không? - Nguyên nhân là do chất tiết tuyến nhờn nhiều, miệng của các tuyến nhờn nằm ở các chân lông bị sừng hóa tích tụ chất nhờn. - Không nên nặn mụn trứng cá vì sẽ làm da bị xây xát vi khuẩn xâm nhập gây viêm.  Để giữ da luôn sạch sẽ cần làm gì? - Giữ da luôn sạch sẽ: tắm giặt thường xuyên, thay quần áo sạch, rửa mặt, tay chân nhiều lần trong ngày. - Bảo vệ da không bị xây xát. 2. Rèn luyện da Hình thức rèn luyện da Nguyên tắc rèn luyện - Tắm nắng lúc 8-9 giờ -Rèn luyện từ từ, nâng dần sức chịu đựng - Tập chạy buổi sáng -Rèn luyện thích hợp với tình trạng sức khỏe - Tham gia thể thao buổi chiều - Thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời - Xoa bóp vào buổi sáng để cơ thể tạo ra vitamin D chống - Lao động chân tay vừa sức còi xương. 3. Một số bệnh ngoài da và cách phòng chống. STT Bệnh ngoài da Cách phòng chống Do vi khuẩn (uốn ván, - Tránh làm da bị xây xát, tiêm phòng uốn ván 1 nhiễm trùng ) - Sát trùng, bôi thuốc băng bó vết thương - Giữ da sạch sẽ: tắm-giặt hằng ngày, đảm bảo vệ sinh môi Do nấm (hắc lào, lang 2 trường ben, vảy nến..) - Khám và sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ - Cẩn thận khi làm việc với hóa chất, nhiệt, điện Do bỏng (nhiệt, hóa 3 chất, điện..) - Khi bị bỏng cần sơ cứu kịp thời nếu nặng phải đi bệnh viện, bôi thuốc bỏng. 4. Biện pháp phòng chống bệnh ngoài da. - Vệ sinh cơ thể thường xuyên. - Tránh làm da bị xây xát hoặc bị bỏng. - Giữ vệ sinh nguồn nước, vệ sinh nơi ở và nơi công cộng. - Khi mắc bệnh cần chữa trị kịp thời. BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 1. Cấu tạo của dây thần kinh tủy 1.Sợi hướng Có 31 đôi dây thần kinh tủy. Dây thần kinh tủy gồm tâm các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động được liên hệ 2. Rễ sau với tủy sống qua rễ sau và rễ trước. Rễ sau là rễ cảm 3. Rễ trước giác, rễ trước là rễ vận động. 4. Sợi ly tâm 2. Vì sao nói dây thần kinh tủy là dây pha? 5. Lỗ tủy Dây thần kinh tủy là dây pha vì nó vừa thực hiện chức 1 và 4 nhập năng dẫn truyền xung thần kinh cảm giác, vừa thực lại thành dây hiện chức năng dẫn truyền xung thần kinh vận động. thần kinh tủy 2 Trường THCS Tân Bình Năm học: 2018 - 2019 BÀI 50: VỆ SINH MẮT 1. Các tật của mắt : a. Cận thị: là tật mà mắt chỉ có khả năng nhìn gần. - Cách nhận biết : Ảnh của vật hiện trước màng lưới. - Nguyên nhân : Cầu mắt dài hoặc thể thuỷ tinh quá phồng - Cách khắc phục: đeo kính cận (kính có mặt lõm – kính phân kì). b. Viễn thị : là tật mà mắt chỉ có khả năng nhìn xa. - Cách nhận biết :Ảnh của vật hiện sau màng lưới. - Nguyên nhân : Do cầu mắt ngắn hoặc thể thủy tinh bị lão hóa. - Cách khắc phục : Đeo kính lão (kính hội tụ) 2. Bệnh về mắt - Một số bệnh về mắt: đau mắt hột, đau mắt đỏ, viên kết mạc - Bệnh đau mắt hột: + Nguyên nhân: do 1 loại virus gây nên, bệnh lây lan rất nhanh khi người thường thường dùng chung khăn mặt hoặc chậu rửa mặt với người bệnh + Biểu hiện: có nhiều hột nổi cộm trong mắt + Hậu quả: gây hiện tượng lông quặm, có thể dẫn đến mù lòa - Biện pháp phòng chống bệnh về mắt: + Không dùng chung khăn mặt, chậu rửa mặt với người bị bệnh + Vệ sinh mắt sạch sẽ, dụng cụ rửa mặt đảm bảo vệ sinh + Bổ sung đủ vitamin A + Đeo kính chống bụi khi đi đường + Khi mắc bệnh phải khám và điều trị kịp thời. BÀI 51: CƠ QUAN PHÂN TÍCH THÍNH GIÁC 1.Trình bày các bộ phận của cơ quan phân tích thính giác ? Dây thần kinh thính giác (dây số VIII) Cơ quan Vùng thính giác ở Coocti (Dẫn truyền hướng tâm) thùy thái dƣơng 2. Quá trình thu nhận kích thích sóng âm diễn ra nhƣ thế nào giúp ngƣời ta nghe đƣợc? Sóng âm từ nguồn âm được vành tai hứng lấy qua ống tai làm rung màng nhĩ truyền qua chuỗi xương tai làm rung màng cửa bầu làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch làm rung màng cơ sở tác động lên cơ quan Coocti kích thích tế bào thụ cảm thính giác xung thần kinh theo dây số VIII vùng thính giác ở thùy thái dương cho ta nhận biết về âm thanh đã phát ra. 3 Trường THCS Tân Bình Năm học: 2018 - 2019 3. Biện pháp vệ sinh tai - Giữ gìn tai sạch sẽ - Bảo vệ tai: + Không dùng vật sắc nhọn để ngoáy tai + Giữ vệ sinh mũi họng để phòng bệnh cho tai + Có biện pháp chống hoặc giảm tiếng ồn. BÀI 52: PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN - PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN 1. Phân biệt phản xạ không điều kiện (PXKĐK) và phản xạ có điều kiện (PXCĐK) Phản xạ không điều kiện Phản xạ có điều kiện Ví dụ - Tay chạm vật nóng, rụt tay lại - Đi xe máy luôn đội mũ bảo hiểm. - Giật mình khi nghe tiếng còi to - Bạn An luôn thức dậy lúc 5h 30 phút để - Khi mắt nhìn vào những vùng quá chuẩn bị đi học sáng, đồng tử mắt co lại - Trẻ nghe tiếng hát ru kết hợp với nhịp vỗ đều làm trẻ ngủ Đặc Sinh ra đã có, không cần học tập Hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của điểm quá trình học tập, rèn luyện, rút kinh nghiệm. 2. Ý nghĩa sự hình thành và ức chế các PXCĐK đối với đời sống con ngƣời: - Đảm bảo sự thích nghi với môi trường sống luôn thay đổi - Hình thành thói quen và tập quán tốt - Từ bỏ các thói hư, tật xấu. BÀI 54: VỆ SINH HỆ THẦN KINH  Vì sao nói ngủ là nhu cầu sinh lí của cơ thể? Giấc ngủ có ý nghĩa như thế nào đối với sức khoẻ? - Ngủ là nhu cầu sinh lí của cơ thể: vì ngủ là kết quả của quá trình ức chế tự nhiên của cơ thể. - Ý nghĩa: giấc ngủ có tác dụng bảo vệ, phục hồi khả năng làm việc của hệ thần kinh.  Muốn đảm bảo giấc ngủ tốt cần những điều kiện gì? - Cần xây dựng thói quen đi ngủ đúng giờ - Vệ sinh cá nhân trước khi đi ngủ - Tạo không gian ngủ yên tĩnh và sạch sẽ - Không nên sử dụng chất kích thích trước khi ngủ - Giữ tâm hồn thanh thản, tránh suy nghĩ, lo âu.  Tại sao không nên làm việc quá sức? Thức quá khuya? Tránh gây tổn hại sức khỏe và hệ thần kinh  Cần làm gì để giữ gìn và bảo vệ hệ thần kinh? - Xây dựng thời gian học tập, lao động và nghỉ ngơi hợp lý. - Đảm bảo giấc ngủ hằng ngày đầy đủ. - Giữ tâm hồn thanh thản, tránh suy nghĩ, lo âu. - Không sử dụng các chất có hại cho hệ thần kinh. 4 Trường THCS Tân Bình Năm học: 2018 - 2019 Các chất có hại đối với hệ thần kinh: Loại chất Tên chất Tác hại - Rượu, bia - Rối loạn hoạt động của vỏ não, trí nhớ kém. Chất kích thích - Trà, cà phê, nước tăng lực,... - Gây kích thích hệ thần kinh khó ngủ - Thuốc lá - Cơ thể suy yếu, ung thư - Ma tuý: Herôin; thuốc - Khả năng làm việc trí óc giảm Chất gây nghiện phiện, thuốc lắc, cần sa, - Trí nhớ giảm shisa, - Mất kiểm soát của bản thân. Cây cô ca và chất làm từ cây - Làm tê liệt các đoạn dây thần kinh cảm cô ca (côcain) giác, sử dụng nhiều có thể gây ngộ độc, gây Chất làm suy Thuốc an thần (thuốc ngủ) nghiện. giảm chức năng - Gây ức chế thần kinh có khả năng dẫn đến hệ thần kinh sự phụ thuộc của bệnh nhân vào thuốc . - Dùng nhiều có thể tử vong. BÀI 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN 1. Vì sao nói tuyến tụy là tuyến pha? Tuyến tụy là tuyến pha vì vừa có chức năng nội tiết, vừa có chức năng ngoại tiết: - Chức năng ngoại tiết: Tiết ra dịch tụy có đủ các enzim tiêu hóa đổ vào tá tràng để biến đổi thức ăn. - Chức năng nội tiết: Các đảo tụy mang hai loại tế bào tiết glucagôn và  tiết insulin để điều hòa lượng đường trong máu. 2. Trình bày quá trình điều hòa lƣợng đƣờng trong máu, đảm bảo giữ glucôzơ ở mức ổn định của các hoocmôn tuyến tụy? - Khi lượng đường trong máu tăng cao > 0,12% (thường sau bữa ăn) sẽ kích thích các tế bào β của đảo tụy tiết insulin, có tác dụng chuyển glucôzơ thành glicôgen dự trữ trong gan và cơ. - Khi lượng đường trong máu giảm < 0.12% (xa bữa ăn, khi hoạt động cơ bắp) sẽ kích thích các tế bào α của đảo tụy tiết glucagôn có tác dụng biến glicôgen thành glucôzơ để nâng tỉ lệ đường huyết trở lại bình thường. 4. Trình bày chức năng của tuyến trên thận? Tuyến trên thận gồm phần vỏ và phần tủy - Phần vỏ tiết các hoocmôn có tác dụng điều hòa đường huyết điều hòa các muối natri, kali trong máu và làm thay đổi đặc tính sinh dục nam - Phần tủy tiết ađrênalin và norađrênalin có tác dụng điều hòa hoạt động tim mạch và hô hấp, góp phần cùng glucagôn điều hòa lượng đường trong máu. 5