Giáo án Công nghệ Lớp 9 - Tuần 22-24

Tuần 22 Ngày soạn: 29/01/2009 Tiết 22 Ngày dạy Bài 9: Thực hành Lắp mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn A. Mục tiêu Sau khi học xong bài này, học sinh cần đạt được các mục tiêu dưới đây: - Trình bày nguyên lý làm việc của mạch điện dùng hai công tắc ba cực điều khiển một đèn - Vẽ được sơ đồ lắp đặt; lập được bảng dự trù vật liệu, thiết bị và dụng cụ của mạch điện cầu thang - Có ý thức tự giác, tích cực tìm tòi, học tập B. Chuẩn bị - Dụng cụ: kìm điện, kìm tuốt dây, dao nhỏ, tuavit, khoan điện (khoan tay), bút thử điện - Vật liệu và thiết bị: dây dẫn điện, bóng đèn, đui đèn, 2 công tắc ba cực, cầu chì, bảng điện, băng cách điện, giấy ráp C. Tiến trình dạy học I. Ổn định lớp II. Kiểm tra (không) III. Bài mới 1. Đặt vấn đề - GV: Em muốn đóng ngắt đèn ở hai nơi xa nhau như ở hai đầu hành lang, ở cầu thang tầng 1- cầu thang tầng 2 hay ở cửa buồng ngủ và giường ngủ với nhau thì em sẽ làm thế nào? - HS: trả lời: Em sẽ thiết kế 1 mạch điện để có thể điều khiển được bóng đèn từ hai nơi xa nhau như vậy - GV: Đúng vậy, đó là một cách rất thuận tiện và tiết kiệm khi muốn đóng ngắt đèn ở hai nơi xa nhau. Trong mạch điện này, ta cần sử dụng đến 1 loại thiết bị đóng ngắt, đó là công tắc ba cực. Hôm nay chúng ta sẽ làm quen với mạch điện sử dụng thiết bị này 2. Nội dung dạy học Hoạt động dạy Hoạt động học Nội dung Hoạt động 1: Công tác chuẩn bị - Yêu cầu hs nghiên cứu tài liệu ? Nêu các công việc cần chuẩn bị để lắp được mạch điện này? Hoạt động 2: Tìm hiểu công tắc 3 cực - Cho hs quan sát công tắc ba cực ? Nêu sự khác nhau của công tắc hai cực và công tắc ba cực? GV gợi ý cho hs tập trung vào cấu tạo bên trong và cấu tạo bên ngoài - Gv yêu cầu hs quan sát hình 9.1 và giới thiệu: công tắc 3 cực là một thiết bị đóng ngắt được sử dụng thông dụng trong mạng điện trong nhà và mạch điện chiếu sáng dùng công tắc 3 cực cũng rất đa dạng, nhưng mạch điện gần gũi với các em là mạch điện cầu thang. Hoạt động 3: Vẽ sơ đồ lắp đặt - Yêu cầu hs quan sát hình 9.2 ? Nhận xét về cách nối dây của hai công tắc ba cực trong sơ đồ nguyên lý? ? Hai công tắc được mắc với nguồn như thế nào? ? Nêu mối liên hệ của đèn với 2 công tắc? - Yêu cầu hs thảo luận và tìm ra phương án lắp đặt, vẽ sơ đồ lắp đặt theo từng bước: Vẽ đường dây nguồn; Xác định vị trí để bảng điện, bóng đèn; Xác định vị trí các thiết bị trên bảng điện; Vẽ đường dây theo sơ đồ nguyên lý - Gọi 2 hs lên bảng vẽ sơ đồ lắp đặt và có thể cho điểm - Gv thống nhất phương án lắp đặt Hoạt động 3: Lập bảng dự trù dụng cụ, vật liệu, thiết bị - Yêu cầu hs thảo luận, hoàn thành bảng dự trù bằng cách ghi các số liệu kĩ thuật, yêu cầu kĩ thuật của các dụng cụ, vật liệu và thiết bị - Hs nghiên cứu - Trả lời - Quan sát - Hs quan sát, thảo luận và trả lời + Cấu tạo bên ngoài: đều có vỏ và bộ phận tác động + Cấu tạo bên trong: Đều có bộ phận bên trong của của công tắc hai cực; Ở công tắc 2 cực, bộ phận tiếp điện có 2 chốt: 1 cực động, 1 cực tĩnh; Ở công tắc 3 cực bộ phận tiếp điện có 3 chốt: 1 cực động, 2 cực tĩnh (ở 2 bên) - Hs quan sát và thảo luận - Hs: 2 cực tĩnh của công tắc 1 được nối với 2 cực tĩnh của công tắc 2; - Cực động của công tắc 2 nối với cầu chì về dây pha; cực động của công tắc 1 nối với dây trung tính - Hai công tắc được mắc song song với nguồn điện và nối tiếp với đèn - Hs thảo luận, và lên bảng vẽ sơ đồ lắp đặt theo từng bước - Các hs còn lại nhận xét, bổ sung và tìm ra phương án hợp lý nhất - Hs thảo luận, hoàn thành bảng dự trù và báo cáo - Các hs khác theo dõi, bổ sung I. Dụng cụ, vật liệu và thiết bị - Dụng cụ: kìm điện, kìm tuốt dây, dao nhỏ, tuavit, khoan điện (khoan tay), bút thử điện - Vật liệu và thiết bị: dây dẫn điện, bóng đèn, đui đèn, công tắc ba cực, cầu chì, bảng điện, băng cách điện, giấy ráp II. Nội dung và trình tự thực hành 1. Vẽ sơ đồ lắp đặt a. Tìm hiểu sơ đồ nguyên lý mạch điện b. Vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện - Vẽ đường dây nguồn O A - Xác định vị trí để bảng điện, bóng đèn O A - Xác định vị trí các thiết bị trên bảng điện - Vẽ đường dây dẫn theo sơ đồ nguyên lý 2. Lập bảng dự trù vật liệu, thiết bị và lựa chọn dụng cụ TT Tên dụng cụ, vật liệu và thiết bị Số lượng Yêu cầu kĩ thuật 1 2 3 4 5 3. Củng cố - Nhấn mạnh những điều cần nhớ: sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp đặt của mạch điện - Nhận xét giờ thực hành, về ý thức chuẩn bị thực hành, tinh thần học tập 4. Hướng dẫn - Nhắc hs về nhà nghiên cứu kĩ sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp đặt để giờ sau thực hành lắp đặt - Chuẩn bị dây dẫn và dụng cụ để thực hành trong giờ sau - Hoàn thành báo cáo thực hành gồm: sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp đặt và bảng dự trù dụng cụ, vật liệu và thiết bị của mạch điện cầu thang giờ sau nộp Bảng dự trù dụng cụ, vật liệu và thiết bị điện của mạch điện cầu thang TT Tên dụng cụ, vật liệu và thiết bị Số lượng Yêu cầu kĩ thuật 1 Dao 1 Còn sắc 2 Kìm tuốt dây 1 Còn tốt 3 Kìm cắt dây 1 Còn tốt 4 Kìm tròn 1 Còn tốt 5 Bút thử điện 1 Còn tốt 6 Búa 1 Tay cầm chặt 7 Khoan 1 Lưỡi khoan sắc, không mẻ 8 Tua vit 1 2 cạnh và 4 cạnh 9 Thước 1 Rõ vạch kẻ 10 Cưa 1 Lưỡi cưa sắc 11 Công tắc 3 cực 2 Còn tốt, 220V- 10A 12 Cầu chì 1 Còn tốt, 220V- 15A 13 Bóng đèn sợi đốt 1 220V- 60W 14 Đui đèn 1 Còn tốt 15 Bảng điện 1 Bảng gỗ hoặc bảng nhựa 16 Dây dẫn 2m Không hở cách điện 17 Vít 10 Gen còn tốt 18 Băng cách điện Còn tốt 19 Giấy ráp Còn tốt Tuần 23 Ngày soạn: 30/01/2009 Tiết 23 Ngày dạy Bài 9: Thực hành Lắp mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn (tiếp) A. Mục tiêu Sau khi học xong bài này, học sinh cần đạt được các mục tiêu dưới đây: - Trình bày được quy trình lắp đặt mạch điện dùng hai công tắc ba cực điều khiển một đèn - Lắp đặt được mạch điện cầu thang theo đúng quy trình - Có ý thức tự giác, tích cực tìm tòi, học tập và ý thức an toàn điện B. Chuẩn bị - Dụng cụ: kìm điện, kìm tuốt dây, dao nhỏ, tuavit, khoan điện (khoan tay), bút thử điện - Vật liệu và thiết bị: dây dẫn điện, bóng đèn, đui đèn, 2 công tắc ba cực, cầu chì, bảng điện, băng cách điện, giấy ráp C. Tiến trình dạy học I. Ổn định lớp II. Kiểm tra - Câu 1: Gọi 2 học sinh: 1 hs vẽ sơ đồ nguyên lý và 1 hs sơ đồ lắp đặt mạch điện cầu thang - Câu 2: Để lắp được mạch điện này ta cần chuẩn bị những gì? III. Bài mới 1. Đặt vấn đề Giờ trước chúng ta đã xây dựng được sơ đồ lắp đặt và bảng dự trù vật liệu, dụng cụ và thiết bị của mạch điện cầu thang. Hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau lắp đặt mạch điện này Hoạt động dạy Hoạt động học Nội dung Hoạt động 1: Tìm hiểu quy trình lắp đặt - Gv cho hs nghiên cứu quy trình lắp đặt mạch điện sgk ? Kể tên các bước thực hiện lắp mạch điện trên? - Gv cho hs lập bảng quy trình lắp đặt mạch điện - Gv nhận xét, bổ sung - Gv có thể kiểm tra lại kiến thức của hs như về cách khoan lỗ, mối nối, nối dây đui đèn Hoạt động 2: Tổ chức thực hành - Gv chia nhóm và phát dụng cụ, nêu rõ nhiệm vụ thực hành: + Lắp mạch điện cầu thang theo đúng quy trình + Thao tác nhanh, chính xác + Sản phẩm đẹp mắt, khoa học. đúng nguyên lý làm việc - Nhắc nhở hs về an toàn lao động trong khi thực hành - Gv theo dõi, hướng dẫn, sửa sai cho các nhóm, kiểm tra cách nối đã đúng nguyên lý, quy trình chưa * Nếu hs đã lắp xong mạch điện, gv có thể tiến hành cho vận hành - Gv hướng dẫn hs tự kiểm tra khi chưa nối nguồn - Gv kiểm tra lại rồi mới cho nối nguồn, vận hành thử xem có làm việc theo đúng yêu cầu không? ? Mạch điện không hoạt động có thể do nguyên nhân nào? Làm cách nào kiểm tra được? - Hs nghiên cứu, trả lời - Có 5 bước: (sgk) - Hs thảo luận và hoàn thành bảng quy trình, báo cáo, các hs khác nhận xét - Hs nhớ lại kiến thức - Hs nhận nhóm và dụng cụ thực hành - Hs nắm rõ an toàn lao động - Thực hành theo yêu cầu - Hs tự kiểm tra: + Mạch điện lắp đặt theo đúng sơ đồ lắp dặt + Mối nối chặt, gọn, đẹp + Bố trí các thiết bị hợp lí, gọn, đẹp - Hs quan sát, nếu mạch điện làm việc không đúng yêu cầu thì phát hiện những nguyên nhân hoặc hư hỏng - Hs + Đèn bị đứt tóc hay không , dùng bút thử điện hoặc ôm kế + Đường dây có điện hay không, dùng bút thử điện + Các vị trí tiếp xúc đã tốt chưa I. Dụng cụ, vật liệu và thiết bị II. Nội dung và trình tự thực hành 1. Vẽ sơ đồ lắp đặt 2. Lập bảng dự trù dụng cụ, vật liệu và thiết bị 3. Lắp đặt mạch điện Vạch dấuà Khoan lỗ bảng điệnà Lắp đặt thiết bị điện của bảng điệnà Nối dây mạch điệnà Kiểm tra Bảng quy trình lắp đặt mạch điện cầu thang Các công đoạn Nội dung công việc Dụng cụ Yêu cầu kĩ thuật Vạch dấu Khoan lỗ bảng điện Lắp TBĐ vào BĐ Nối dây mạch điện Kiểm tra III. Thực hành - Lắp mạch điện cầu thang theo đúng quy trình - Hoàn thành sản phẩm khoa học, đẹp măt - Kiểm tra, vận hành cho mạch điện làm việc 3. Củng cố - Kiểm tra sản phẩm của các nhóm đã làm xong và lấy mẫu đẹp nhất cho các nhóm khác quan sát - Nhắc nhở hs thu dọn vệ sinh nơi thực hành 4. Hướng dẫn - Nhắc nhở hs về nhà tiếp tục nghiên cứu sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp đặt để giờ sau tiếp tục thực hành - Chuẩn bị dây dẫn cho giờ sau tiếp tục thực hành lấy điểm Phiếu học tập Bảng quy trình lắp đặt mạch điện Các công đoạn Nội dung công việc Dụng cụ Yêu cầu kĩ thuật Vạch dấu - Vạch dấu vị trí lăp đặt các thiết bị điện và đèn - Vạch dấu các lỗ khoan và đường đi dây , vị trí lắp đặt đèn - Thước - Mũi vạch - Bút chì - Bố trí các thiết bị hợp lí - Vạch dấu chính xác Khoan lỗ bảng điện - Khoan lỗ bắt vít (dùng mũi khoan ) - Khoan lỗ luồn dây (dùng mũi khoan ) - Mũi khoan - Máy khoan - Khoan chính xác - Lỗ khoan thẳng Lắp thiết bị điện vào bảng điện - Xác định các cực của công tắc - Nối dây các thiết bị trên bảng điện - Vít cầu chì, công tắc vào các vị trí được đánh dấu trên bảng điện Kìm tuốt dây, kìm điện, kìm tròn. Tuôc nơ vit - Lắp thiết bị đúng vị trí - Các thiết bị được lắp chắc chắn Nối dây vào bộ đèn - Lắp đặt dây dẫn từ bảng điện ra đèn - Nối dây vào đui đèn Băng dính - Nối dây đúng sơ đồ - Mối nối đúng yêu cầu kĩ thuật Kiểm tra - Lắp đặt các thiết bị và đi dây đúng sơ đồ mạch diện - Nối nguồn - Vận hành thử mạch điện Bút thử điện - Mạch điện đúng sơ đồ, đẹp - Mạch điện làm việc tốt, đúng yêu cầu kĩ thuật Tuần 24 Ngày soạn: 13/02/2009 Tiết 24 Ngày dạy Bài 9: Thực hành Lắp mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn (tiếp) A. Mục tiêu Sau khi học xong bài này, học sinh cần đạt được các mục tiêu dưới đây: - Củng cố được quy trình lắp đặt mạch điện dùng hai công tắc ba cực điều khiển một đèn - Lắp đặt được mạch điện cầu thang theo đúng quy trình, thao tác nhanh nhẹn, chính xác - Có ý thức tự giác, tích cực tìm tòi, học tập và ý thức an toàn điện B. Chuẩn bị - Dụng cụ: kìm điện, kìm tuốt dây, dao nhỏ, tuavit, khoan điện (khoan tay), bút thử điện - Vật liệu và thiết bị: dây dẫn điện, bóng đèn, đui đèn, 2 công tắc ba cực, cầu chì, bảng điện, băng cách điện, giấy ráp C. Tiến trình dạy học I. Ổn định lớp II. Kiểm tra - Câu 1: Gọi 2 học sinh: 1 hs vẽ sơ đồ nguyên lý và 1 hs sơ đồ lắp đặt mạch điện cầu thang - Câu 2: Để lắp được mạch điện này ta cần chuẩn bị những gì? III. Bài mới 1. Đặt vấn đề Chúng ta đã có hai tiết để tìm hiểu và thực hành về mạch điện hai công tắc ba cực điều khiển một đèn. Và để củng cố thêm kĩ năng cho các em, hôm nay chúng ta sẽ tiếp tục thực hành lắp mạch điện này. 2. Nội dung dạy học Hoạt động dạy Hoạt động học Nội dung Hoạt động 1: Nhắc lại một số kiến thức cũ - Gv yêu cầu hs nhắc lại một số kiến thức cũ + Cấu tạo công tắc ba cực + Sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp đặt mạch điện + Quy trình lắp đặt mạch điện + Các nguyên nhân hư hỏng của mạch điện Hoạt động 2: Thực hành - Gv tổ chức cho hs thực hành theo nhóm nhỏ, phát dụng cụ thực hành cho mỗi nhóm - Nêu yêu cầu thực hành: + Lắp mạch điện cầu thang theo đúng quy trình + Thao tác thành thạo, nhanh nhẹn, chuẩn xác, sản phẩm đẹp, khoa học + Mạch điện làm việc tốt, đúng yêu cầu kĩ thuật - Quan sát theo dõi, hướng dẫn, chỉ bảo các nhóm kịp thời - Gv cần chú ý hs khi lắp mạch điện cầu thang + cầu chì mắc ở dây pha + Bọc cách điện mối nối + Kiểm tra các cực chung của công tắc 3 cực bằng đồng hồ đo, bút thử điện + Đóng điện, kiểm tra và điều khiển công tắc. Nếu có vấn đề gì cần tìm nguyên nhân và cách khắc phục - Gv hướng dẫn hs tự kiểm tra mạch điện khi chưa nối nguồn - Gv kiểm tra lại rồi cho hs nối nguồn, vận hành thử xem mạch có làm việc theo đúng yêu cầu kĩ thuật. - Gv đánh giá và chấm điểm sản phẩm của từng nhóm theo các tiêu chuẩn + Kết quả thực hành + Quy trình thực hiện + Thời gian hoàn thành + Thái độ tham gia thực hành của các nhóm - Hs nhắc lại kiến thức cũ theo các nội dung + Gồm 1 cực động ở giữa và 2 cực tĩnh ở hai bên + hs tự vẽ sơ đồ + Gồm 5 bước: Vạch dấu; khoan lỗ bảng điện; lắp thiết bị điện của bảng điện; nối dây mạch điện; kiểm tra + Hs nhắc lại 1 số nguyên nhân: bóng đèn hỏng, đường dây không có điện, mối nối chưa đảm bảo - Hs nhận dụng cụ và thực hành theo nhóm đã được phân công - Nắm rõ yêu cầu thực hành - Hs bắt đầu thực hành - - Hs tự kiểm tra theo các tiêu chuẩn + Mạch điện lắp đặt theo đúng sơ đồ lắp đặt + Mối nối chắc, gọn đẹp + Các thiết bị được bố trí hợp lý, khoa học + Mạch làm việc tốt - Hs quan sát mạch điện làm việc. Nếu mạch không làm việc cần tìm ra nguyên nhân khắc phục I. Nhắc lại một số kiến thức cũ - Cấu tạo của công tắc ba cực - Sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp dựng - Quy trình lắp đặt mạch điện - Các nguyên nhân hư hỏng của mạch điện II. Thực hành - Lắp mạch điện cầu thang theo quy trình - Kiểm tra, vận hành mạch làm việc, tìm nguyên nhân hư hỏng nếu có 3. Củng cố - Nhắc hs thu dọn vệ sinh nơi thực hành - Nhận xét, đánh giá, cho điểm hs - Nêu bài tập củng cố: Yêu cầu hs vẽ sơ đồ lắp đặt 1 mạch điện cầu thang điều khiển đèn với các thiết bị sau: 1 cầu chì, 2 công tắc 3 cực, 1 ổ cắm, 1 bóng đèn, 1 đui đèn 4. Hướng dẫn - Nhắc hs về nhà tìm hiểu thêm về mạch điện cầu thang - Đọc trước bài 10 - Hoàn thành báo cáo thực hành gồm các nội dung sau: + Vẽ sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp đặt mạch điện cầu thang + Bảng dự trù vật liệu, dụng cụ và thiết bị + Bảng quy trình lắp đặt mạch điện cầu thang + Những nguyên nhân hư hỏng và cách khắc phục của mạch điện cầu thang