Giáo án giảng dạy môn Vật lý 10 (cơ bản) - Hoàng Văn Tuấn - Bài 37 – Các hiện tượng căng mặt ngoài của chất lỏng

BÀI 37 – CÁC HIỆN TƯỢNG CĂNG MẶT NGOÀI CỦA CHẤT LỎNG Ngày soạn: 06/04 I – MỤC TIÊU 1. Kiến thức Mô tả được thí nghiệm về hiện tượng căng bề mặt; Nói rõ được phương chiều và độ lớn của lực căng bề mặt. Nêu được ý nghĩa và đơn vị đo của hệ số căng bề mặt Mô tả được thí nghiệm về hiện tượng dính ướt và hiện tượng không dính ướt; mô tả được sự tạo thành mặt khum của bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa trong trường hợp dính ướt và không dính ướt Mô tả được thí nghiệm về hiện tượng mao dẫn 2. Kỹ năng Biết vận dụng các kiến thức trong bài, kết hợp với những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải một số bài tập II – CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Giáo án, giải trước các bài tập trong sgk, chuẩn bị thêm một số câu hỏi và bài tập khác, tìm một số hiện tượng trong đời sống liên quan đến bài học Bộ dụng cụ thí nghiệm chứng minh các hiện tượng bề mặt của chất lỏng 2. Học sinh Ôn lại bài cũ, tham khảo trước bài học mới Máy tính bỏ túi Tiết 1 III – TIẾN TRÌNH LÊN LỚP Hoạt động 1: ỔN ĐỊNH LỚP, KIỂM TRA SĨ SỐ & KIỂM TRA BÀI CŨ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Viết các công thức về sự nở vì nhiệt của vật rắn Cho điểm Hoạt động 2: THÍ NGHIỆM NHẬN BIẾT HIỆN TƯỢNG CĂNG BỀ MẶT CHẤT LỎNG Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Thảo luận giải thích hiện tượng Trả lời C1 Tiến hành thí nghiệm Cho học sinh thảo luận Hoạt động 3: TÌM HIỂU VỀ LỰC CĂNG BỀ MẶT Lực căng bề mặt tắc dụng lên một đoạn đường nhỏ bất kỳ có các đặc điểm: Phương: vuông góc với đoạn đường đang xét Chiều: có xu hướng làm giảm diện tích bề mặt chất lỏng Độ lớn: f = s.l Với s là hệ số căng bề mặt, đơn vị (N/m), nó phụ thuộc vào bản chất và nhiệt độ của chất lỏng l là chiều dài đoạn đường đang xét Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi nhận về lực căng bề mặt Quan sát hình 37.3 và trình bày phương án dùng lực kế để xác định độ lớn lực căng bề mặt tác dụng lên chiếc vòng Lấy ví dụ về ứng dụng của hiện tượng căng bề mặt của chất lỏng Nêu và phân tích về lực căng bề mặt chất lỏng (phương, chiều, độ lớn) Gợi ý: lực căng có xu hướng giữ chiếc vòng tiếp xúc với bề mặt nước Nhận xét ví dụ của hs Hoạt động 4: TÌM HIỂU HIỆN TƯỢNG DÍNH ƯỚT VÀ KHÔNG DÍNH ƯỚT Bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa nó có dạng mặt khum lõm khi thành bình chứa bị dính ướt và có dạng mặt khum lồi khi thành bình chứa không bị dính ướt Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Nhận xét về hình dạng giọt nước trong các thí nghiệm Trả lời C3 và rút ra các khái niệm về hiện tượng dính ướt và không dính ướt Dự đoán về hình dạng chất lỏng ở sát thành bình chứa Tiến hành thí nghiệm hình 37.4 Lưu ý hai trường hợp tương ứng với hiện tượng dính ướt và không dính ướt Tiến hành thí nghiệm để kiểm tra Hoạt động 5: GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi câu hỏi và bài tập về nhà Ghi những chuẩn bị cho bài sau Nêu câu hỏi và bài tập Yêu câu hs chuẩn bị bài học tiếp theo Tiết 2 Hoạt động 1: ỔN ĐỊNH LỚP, KIỂM TRA SĨ SỐ & KIỂM TRA BÀI CŨ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Nêu các ví dụ và ứng về hiện tượng căng mặt ngoài Nêu các đặc điểm của lực căng mặt ngoài Nêu các ví dụ và các ứng dụng về hiện tượng dính ướt và không dính ướt Cho điểm Hoạt động 2: THÍ NGHIỆM NHẬN BIẾT HIỆN TƯỢNG MAO DẪN Hiện tượng mực chất lỏng dâng lên hoặc hạ xuống bên trong các ống có đường kính nhỏ so với mực chất lỏng bên ngoài ống gọi là hiện tượng mao dẫn Các ống trong đó xảy ra hiện tượng mao dẫn gọi là ống mao dẫn Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Tiến hành thí nghiệm và quan sát hiện tượng bằng kính lúp (làm theo nhóm) Trả lời C5 Nhận xét về kích thước của các ống có xảy ra hiện tượng mao dẫn Nhận xét sơ bộ về các yếu tố ảnh hưởng đến mực chất lỏng trong ống mao dẫn Giải bài tập ví dụ trong sgk Lấy ví dụ về ứng dụng của hiện tượng mao dẫn Nêu phân tích khái niệm hiện tượng mao dẫn và ống mao dẫn Gợi ý: so sánh mực chất lỏng giữa các ống có tính chất khác nhau trong thí nghiệm (bản chất chất tạo thành ống, tiết diện trong của ống) Nêu và phân tích công thức 37.2 Giới thiệu một số ứng dụng của hiện tượng mao dẫn Hoạt động 3: GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi câu hỏi và bài tập về nhà Ghi những chuẩn bị cho bài sau Nêu câu hỏi và bài tập Yêu câu hs chuẩn bị bài học tiếp theo