Giáo án giảng dạy môn Vật lý 10 (cơ bản) - Hoàng Văn Tuấn - Bài 38 – Sử chuyển thể của các chất

BÀI 38 – SỬ CHUYỂN THỂ CỦA CÁC CHẤT Ngày soạn: 12/04 I – MỤC TIÊU 1. Kiến thức Định nghĩa và nêu được các đặc điểm của sự nóng chảy và sự đông đặc. Viết được công thức tính nhiệt nóng chảy của vật rắn để giải các bài tập trong bài Nêu được định nghĩa của sự bay hơi và sự ngưng tụ Phân biệt được hơi khô và hơi bão hoà Định nghĩa và nêu được các đặc điểm của sự sôi 2. Kỹ năng Biết vận dụng các kiến thức trong bài, kết hợp với những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải một số bài tập Nêu được những ứng dụng liên quan đến các quá trình nóng chảy – đông đặc, bay hơi – ngưng tụ và quá trính sôi trong đời sống và kỹ thuật II – CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Giáo án, giải trước các bài tập trong sgk, chuẩn bị thêm một số câu hỏi và bài tập khác, tìm một số hiện tượng trong đời sống liên quan đến bài học Thí nghiệm xác định nhiệt độ nóng chảy và đông đặc của thiếc Thí nghiệm chứng minh sự bay hơi và ngưng tụ Thí nghiệm xác định nhiệt độ của hơi nước sôi 2. Học sinh Ôn lại bài cũ, tham khảo trước bài học mới III – TIẾN TRÌNH LÊN LỚP Tiết 1 Hoạt động 1: ỔN ĐỊNH LỚP, KIỂM TRA SĨ SỐ & KIỂM TRA BÀI CŨ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Thế nào là hiện tượng mao dẫn Cho điểm Hoạt động 2: THÍ NGHIỆM VỀ SỰ NÓNG CHẢY Quá trình chuyển từ thể rắn sang thể lỏng gọi là sự nóng chảy. Quá trình ngược lại gọi là quá trình đông đặc Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Nhắc lại khái niệm về sự nóng chảy và sự đông đặc đã học ở lớp 6 Quan sát thí nghiệm, đồ thị 38.1 Trả lời C1 Đọc sgk và rút ra các đặc điểm của sự nóng chảy Nêu câu hỏi giúp học sinh ôn tập Tiến hành thí nghiệm đun nóng chảy nước đá hoặc thiếc Lấy ví dụ tương ứng với mỗi đặc điểm Hoạt động 3: TÌM HIỂU KHÁI NIỆM VÀ CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT NÓNG CHẢY Nhiệt lượng Q cung cấp cho chất rắn trong quá trình nóng chảy gọi là nhiệt nóng chảy Q = lm Trong đó: m là khối lượng chất rắn l là nhiệt nóng chảy riêng của chất rắn, l có đơn vị là J/kg Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Qúa trình nóng chảy là quá trình toả nhiệt hay thu nhiệt? Nhận xét các yếu tố có thể ảnh hưởng đến nhiệt độ nóng chảy của mỗi chất Nhận xét ý nghĩa của nhiệt nóng chảy riêng Nhận xét sự trình bày của học sinh Giới thiệu khái niệm nhiệt nóng chảy Giải thích công thức 38.1 Hoạt động 4: THÍ NGHIỆM VỀ SỰ BAY HƠI VÀ SỰ NGƯNG TỤ Quá trình chuyển từ thể lỏng sang thê khí ở bề mặt chất lỏng gọi là sự bay hơi. Quá trình ngược lại gọi là sự ngưng tụ. Sự bay hơi xảy ra ở nhiệt độ bất kỳ và luôn kèm theo sự ngưng tụ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Nhắc lại khái niệm về sự bay hơi và sự ngưng tụ Thảo luận để giải thích nguyên nhân bay hơi và ngưng tụ Trả lời C2 và C3 Nêu câu hỏi giúp học sinh ôn tập Hướng dẫn: xét các phân tử chất lỏng và phân tử ở gần bề mặt chất lỏng Nêu và phân tích các đặc điểm của sự bay hơi và ngưng tụ Hoạt động 5: GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi câu hỏi và bài tập về nhà Ghi những chuẩn bị cho bài sau Nêu câu hỏi và bài tập Yêu câu hs chuẩn bị bài học tiếp theo Tiết 2 Hoạt động 1: ỔN ĐỊNH LỚP, KIỂM TRA SĨ SỐ & KIỂM TRA BÀI CŨ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Sự nóng chảy là gì? Quá trình nào ngược với sự nóng chảy Viết công thức tính nhiệt nóng chảy của vật rắn Sự bay hơi là gì? Quá trình nào ngược lại với sự bay hơi? Cho điểm Hoạt động 2: TÌM HIỂU HƠI KHÔ VÀ HƠI BÃO HOÀ Khi tốc độ bay hơi lớn hơn tốc độ ngưng tụ, áp suất hơi tăng dần và hơi phía trên bề mặt chất lỏng gọi là hơi khô. Hơi khô tuân theo định luật Bôilơ – Mariot Khi tốc độ bay hơi bằng tốc độ ngưng tụ thì hơi ở phía trên bề mặt chất lỏng là hơi bão hoà Hơi bão hoà có áp suất đạt giá trị cực đại gọi là áp suất hơi bão hoà. Hơi bão hoà không tuân theo định luật Bôilơ – Mariot. Hơi bão hoà phụ thuộc vào bản chất và nhiệt độ của chất lỏng Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Thảo luận để giải thích hiện tượng thí nghiệm. Nhận xét về lượng hơi trong hai trường hợp Trả lời C4 Mô tả hoặc mô phỏng thí nghiệm hình 38.4 Hướng dẫn: so sánh tốc độ bay hơi và tốc độ ngưng tụ trong mỗi trường hợp Nêu khái niệm và giới thiệu tính chất của hơi khô và hơi bão hoà Hướng dẫn: Xét số phân tử hơi khi thể tích hơi bão hoà thay đổi Hoạt động 3: NHẬN BIẾT SỰ SÔI Quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí xảy ra cả ở bên trong và trên bề mặt của chất lỏng gọi là sự sôi Mỗi chất lỏng sôi ở nhiệt độ xác định và không đổi Nhiệt độ sôi của chất lỏng phụ thuộc vào áp suất khí phía trên mặt thoáng của chất lỏng. Áp suất càng lớn, nhiệt độ sôi càng cao Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Nhớ lại khái niệm sự sôi Phân biệt với sự bay hơi Trình bày các đặc điểm của sự sôi Nêu câu hỏi để học sinh ôn tập Hướng dẫn: so sánh điều kiện sảy ra Nhận xét trình bày của học sinh Hoạt động 4: TÌM HIỂU KHÁI NIỆM VÀ CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT HOÁ HƠI Nhiệt lượng Q cung cấp cho khối chất lỏng trong khi sôi gọi là nhiệt hoá hơi của khối chất lỏng ở nhiệt độ sôi Q = L.m Trong đó: m là khối lượng của phần chất lỏng biến thành hơi L là nhiệt hoá hơi riêng của chất lỏng, có đơn vị là J/kg Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Nhận xét các yếu tố ảnh hưởng đến sự hoá hơi của chất lỏng trong quá trình sôi Nhận xét về ý nghĩa của nhiệt hoá hơi riêng Nêu và phân tích khái niệm nhiệt hoá hơi và công thức tính nhiệt hoá hơi Gợi ý, ý nghĩa Hoạt động 5: VẬN DỤNG & CỦNG CỐ BÀI HỌC Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Đọc sgk, tìm hiểu các ứng dụng của sự nóng chảy và đông đặc, bay hơi và ngưng tụ, sự sôi Làm bài tập 14/202 Lưu ý các đặc điểm của mỗi quá trình Hướng dẫn: xác định rõ các quá trình chuyển thể của vật Hoạt động : GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi câu hỏi và bài tập về nhà Ghi những chuẩn bị cho bài sau Nêu câu hỏi và bài tập Yêu câu hs chuẩn bị bài học tiếp theo