Giáo án giảng dạy môn Vật lý 10 (cơ bản) - Hoàng Văn Tuấn - Bài 7: Sai số của phép đo các đại lượng vật lý

BÀI 7 – SAI SỐ CỦA PHÉP ĐO CÁC ĐẠI LƯỢNG VẬT LÝ Ngày soạn: 6/10 I – MỤC TIÊU 1. Kiến thức Phát biểu sđược định nghĩa về phép đo các đại lượng vật lý. Phân biệt được phép đo trực tiếp và phép đo gián tiếp Phát biểu được thế nào là sai số của phép đo các đại lượng vật lý Phân biệt được hai loại sai số: sai số ngẫu nhiên và sai số hệ thống (chỉ xét sai số dụng cụ) 2. Kỹ năng Biết vận dụng các kiến thức trong bài, kết hợp với những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải một số bài tập Xác định sai số dụng cụ và sai số ngẫu nhiên Tính sai số của phép đo trực tiếp Tính sai số của phép đo gián tiếp Viết đúng kết quả phép đo, với số các chữ có nghĩacanf thiết II – CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Giáo án, giải trước các bài tập trong sgk, chuẩn bị thêm một số câu hỏi và bài tập khác, tìm một số hiện tượng trong đời sống liên quan đến bài học Một số dụng cụ đo như thước, nhiệt kế Một số bài toán tính sai số 2. Học sinh Ôn lại bài cũ Tham khảo trước bài học mới III – TIẾN TRÌNH LÊN LỚP Hoạt động 1: ỔN ĐỊNH LỚP, KIỂM TRA SĨ SỐ & KIỂM TRA BÀI CŨ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhận xét câu trả lời của bạn Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Nêu một vài ví dụ về tính tương đối của chuyển động Gọi học sinh trả lời Nhận xét, cho điểm Hoạt động 2: TÌM HIỂU CÁC KHÁI NIỆM VỀ PHÉP ĐO Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Tìm hiểu và ghi nhớ các khái niệm: phép đo, dụng cụ đo Lấy ví dụ về phép đo trực tiếp và phép đo gián tiếp, so sánh Nhắc lại các đơn vị cơ bản Yêu cầu học sinh trình bày các khái niệm Hướng dẫn phân biệt phép đo trực tiếp và phép đo gián tiếp Hoạt động 3: TÌM HIỂU VỀ SAI SỐ CỦA PHÉP ĐO Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Đọc sgk, quan sát các hình 7.1 7.2 và trả lời C1 Phân biệt sai số dụng cụ và sai số ngẫu nhiên Giới thiệu sai số dụng cụ và sai số hệ thống Giới thiệu về sai số ngẫu nhiên Hoạt động 4: XÁC ĐỊNH SAI SỐ CỦA PHÉP ĐO Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Xác định giá trị trung bình của đại lượng A trong n lần đo Tính sai số tuyệt đối của mỗi lần đo và sai số ngẫu nhiên Tính sai số tuyệt đối của phép đo và viết kết quả đo một đại lượng A Tính sai số tỉ đối của phép đo Giới thiệu cách tính giá trị gần đúng nhất với giá trị thực của phép đo một đại lượng Giới thiệu sai số tuyệt đối và sai số ngẫu nhiên Giới thiệu cách tính sai số của phép đo và cách viết kết quả đo Giới thiệu sai số tỉ đối Hoạt động 4: XÁC ĐỊNH SAI SỐ CỦA PHÉP ĐO GIÁN TIẾP Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Xác định sai số của phép đo gián tiếp Giới thiệu quy tắc tính sai số của tổng và tích Đưa ra bài toán xác định sai số của phép đo gián tiếp một đại lượng Hoạt động 5: VẬN DỤNG & CỦNG CỐ BÀI HỌC Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Trả lời các câu hỏi 1, 2 sgk Giải bài tập 1, 2 sgk Ghi nhận kiến thức về sự nở vì nhiệt và các ứng dụng của nó Nhận xét câu trả lời của học sinh Nhận xét, đánh giá kết quả giờ học Hoạt động 6: GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi câu hỏi và bài tập về nhà Ghi những chuẩn bị cho bài sau Nêu câu hỏi và bài tập Yêu câu hs chuẩn bị bài học tiếp theo IV. Nội dung trọng tâm 1. Phép đo các đại lượng vật lý: là phép so sánh nó với các đại lượng cùng loại được quy ước làm đơn vị 2. Sai số phép đo: khi thực hiện phép đo, ta không thể thu được kết quả chính xác tuyệt đối vì luôn có sai số 3. Giá trị trung bình: 4. Cách sác định sai số của phép đo trực tiếp: Sai số tuyệt đối ứng với mỗi lần đo: với Ak là lần đo thứ k Sai số tuyệt đối trung bình (sai số ngẫu nhiên) của n lần đo: Sai số dụng cụ: ký hiệu DA’ , thông thường có thể lấy bằng hoặc một nửa độ chia nhỏ nhất trên dụng cụ. Sai số tuyệt đối của phép đo: Sai số tỉ đối: . Sai số tỷ đối càng nhỏ thì phép đo càng chính xác 5. Cách viết kết quả đo: 6. Cách xác định sai số của phép đo gián tiếp: Sai số tuyệt đối của một tổng hay hiệu bằng tổng sai số tuyệt đối của các số hạng. Sai số tỉ đối của một tích hay thương Nếu trong công thức xác định các đại lượng đo gián tiếp có chứa các hằng số (e, p, ) thì hằng số phải được lấy gần đúng đến số lẻ thập phân sao cho sai số tỉ đối do phép lấy gần đúng gây ra có thể bỏ qua, nghĩa là nó phải nhỏ hơn 1/10 tổng các sai số tỉ đối có mặt trong cùng công thức tính