Giáo án giảng dạy môn Vật lý 10 (nâng cao) - Hoàng Văn Tuấn - Bài 1 – Chuyển động cơ

BÀI 1 – CHUYỂN ĐỘNG CƠ Ngày soạn: 1/9 I – MỤC TIÊU 1. Kiến thức Hiểu được khái niệm cơ bản: tính tương đối của chuyển động, chất điểm, hệ quy chiếu, xác định vị trí của một chất điểm bằng toạ độ, xác định thời gian bằng đồng hồ, phân biệt khoảng thời gian và thời điểm Hiểu rõ là muốn nghiên cứu chuyển động của chất điểm, cần thiết chọn một hệ quy chiếu để xác định vị trí của chất điểm và thời điểm tương ứng Nắm vững được cách xác định toạ độ và thời điểm tương ứng của một chất điểm trên hệ trục toạ độ 2. Kỹ năng Biết vận dụng các kiến thức trong bài, kết hợp với những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải một số bài tập Chọn hệ quy chiếu, mô tả chuyển động Chọn mốc thời gian, xác định thời gian Phân biệt chuyển động cơ với các chuyển động khác II – CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Giáo án, giải trước các bài tập trong sgk, chuẩn bị thêm một số câu hỏi và bài tập khác, tìm một số hiện tượng trong đời sống liên quan đến bài học Hình vẽ chiếc đu quay trên giấy to Chuẩn bị tình huống sau cho học sinh thảo luận: bạn của em ở quê lên chơi, bạn chưa bao giờ đến tp, em sẽ phải dùng những vật mốc và hệ toạ độ nào để chỉ đường cho bạn để đến nhà em? 2. Học sinh Ôn lại những kiến thức về chuyển động đã học ở lớp 8 Tham khảo trước bài học mới III – TIẾN TRÌNH LÊN LỚP Hoạt động 1: Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số & kiểm tra bài cũ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhận xét câu trả lời của bạn Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Thế nào là chuyển động Gọi học sinh trả lời Nhận xét, cho điểm Hoạt động 2: Nhận biết chuyển động cơ, vật mốc, chất điểm, quỹ đạo, thời gian cđ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Đọc sgk, trả lời câu hỏi của gv Chuyển động cơ là gì? Vật mốc, cho ví dụ. Đọc sgk phần 2, trả lời câu hỏi: Chất điểm là gì? Khi nào một vật được coi là chất điểm? Quỹ đạo là gì? Cho ví dụ. Trả lời câu hỏi C1 Tìm cách mô tả vị trí của chát điểm trên quỹ đạo Vẽ hình Trả lời C2 Đo thời gian dùng đồng hồ như thế nào Cách chọn mốc( Gốc) thời gian. Biểu diễn trên trục số. Khai thác ý nghĩa của bảng giờ tàu SGK. Yêu cầu: HS xem tranh SGK và nêu câu hỏi (kiến thức lớp 8) để học sinh trả lời Gợi ý: Cho HS một số chuyển động cơ học điển hình. Phân tích dấu hiệu của chuyển động tương đối Hướng dẫn: HS xem tranh SGK và nhận xét ví dụ của HS Hướng dẫn HS trả lời câu hỏi C1 Gợi ý: trục toạ độ, điểm mốc, vị trí vật tại những thời điểm khác nhau. Giới thiệu: hình 1.5 Giới thiệu cách đo thời gian, đơn vị. Hướng dẫn cách biểu diễn, cách tính thời gian. Hoạt động 3: Hiểu hệ quy chiếu và chuyển động tịnh tiến Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Muốn biết sự chuyển động của một chất điểm(vật) tối thiểu cần phải biết những gì? Biểu diễn chúng như thế nào? Đọc SGK: Hệ quy chiếu? Biểu diễn chuyển động của chất điểm trên trục Oxt? Trả lời câu hỏi C3. Xem tranh đu quay GV mô tả. Trả lời câu hỏi C4 Lấy một thí dụ khác về chuyển động tịnh tiến. Gợi ý: vật mốc, trục toạ độ biểu diễn vị trí, trục biểu diễn thời gian. Nêu định nghĩa của hệ quy chiếu. Yêu cầu: HS trả lời câu hỏi C3. Giới thiệu tranh đu quay. Phân tích dâu hiệu của chuyển động tịnh tiến. Yêu cầu: HS lấy ví dụ về chuyển động tịnh tiến. Nhận xét các ví dụ. Hoạt động 4: Vận dụng & củng cố bài học Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Trả lời các câu hỏi 1, 2 sgk Giải bài tập 1, 2 sgk Ghi nhận kiến thức về sự nở vì nhiệt và các ứng dụng của nó Nhận xét câu trả lời của học sinh Nhận xét, đánh giá kết quả giờ học Hoạt động 5: Giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi câu hỏi và bài tập về nhà Ghi những chuẩn bị cho bài sau Nêu câu hỏi và bài tập Yêu câu hs chuẩn bị bài học tiếp theo IV. Nội dung chính 1. Chuyển động cơ Chuyển động cơ của một vật (gọi tắt là chuyển động) là sự thay đổi vị trí của vật này so với vật khác theo thời gian. 2. Chất điểm Một vật được coi là chất điểm nếu kích thước của nó rất nhỏ so với khoảng cách mà ta đề cập tới 3. Hệ quy chiếu (dùng để xác định vị trí của vật trong không gian và thời gian chuyển động của vật) Hệ quy chiếu bao gồm: Hệ toạ độ: vật làm mốc, hệ trục toạ độ gắn với trục làm mốc Đồng hồ, mốc thời gian