Giáo án Hình học lớp 9 - Tiết 59: Hình trụ, diện tích xung quanh và thể tích của hình trụ

Tuần: 29 Tiết: 58 CHƯƠNG IV: HÌNH TRỤ – HÌNH NÓN – HÌNH CẦU BÀI 1: HÌNH TRỤ – DIỆN TÍCH XUNG QUANH VÀ THỂ TÍCH CỦA HÌNH TRỤ Soạn: 31/03/08 Dạy: 07/04/08 A/ MỤC TIÊU: Qua bài này HS cần nắm: 1. Kiến thức: HS nhớ lại và khắc sâu khái niệm về hình trụ (đáy, trục, mặt xung quanh, đường sinh, độ dài đường cao, mặt cắt khi nó song song với trục hoặc song song với đáy.) Nắm chắc và biết sử công thưcù tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần và thể tích của hình trụ. B/ CHUẨN BỊ: GV: - Thiết bị quay hình chữ nhật ABCD tạo nên hình trụ , hai khúc thân cây chuối có dạng hình trụ , 1 cây dao nhỏ để tạo mặt cắt - Thước , com pa , máy tính . HS: Mỗi nhóm mang một vật có dạng hình trụ , một cốc đựng nước , một băng giấy hình chữ nhật 10 cm , 4 cm , hồ dán . Thước , com pa , máy tính . C/ PHƯƠNG PHÁP Phương pháp nhóm, trực quan, làm việc với sách, đàm thoại gợi mở. D/ TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC: NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH HĐ1: GIỚI THIỆU CHƯƠNG IV (8’) Ở lớp 8 ta đã biết một khái niệm cơ bản của hình học không gian , ta đã được học về hình lăng trụ đứng , hình chóp đều . Ở những hình đó , các mặt của nó đều là một phần của mặt phẳng . Trong chương IV này , chúng ta sẽ được học về hình trụ , hình nón hình cầu là những hình không gian có những mặt là mặt cong . Để học tốt chương này , ta cần tăng cường quan sát thực tế , nhận xét hình dạng các vật thể xung quanh ta , làm một số thực nghiệm đơn giản và ứng dụng một số kiến thức đã học vào thực tế . Bài học hôm nay là “ Hình trụ – Diện tích xung quanh và thể tích của hình trụ “ HĐ2 : 1 . HÌNH TRỤ (7’) GV đưa hình 73 và thực hành quay hình chữ nhật ABCD quanh trục CD cố định bằng thiết bị . GV giới thiệu : - Cách tạo nên hai đáy của hình trụ , đặc điểm của đáy . - Cách tạo nên mặt xung quanh của hình trụ . HS quan sát GV thực hành . HS nghe GV trình bày và quan sát trên hình vẽ - Đường sinh , chiều cao , trục của hình trụ . Sau đó giáo viên thực hành quya hình chữ nhật ABCD quanh trục CD cố định bằng thiết bị. GV yêu cầu HS đọc trang 107 SGK Một HS đọc to SGK trang 107. GV cho HS làm GV yêu cầu 2HS trình bày Từng bàn HS quan sát vật hình trụ mang theo và cho biết đâu là đáy, đâu là mặt xung quanh, đâu là đường sinh của hình trụ đó. GV yêu cầu làm bài tập 1 trang 110 SGK. HS lên điền vào dấu “” Bán kính đáy : r Đường kính đáy : d = 2r Chiều cao : h HOẠT ĐỘNG 3: 2. CẮT HÌNH TRỤ BỞI MỘT MẶT PHẲNG. H : Khi cắt hình trụ bởi 1 mặt phẳng song song với đáy thì mặt cắt là hình gì ? Đ: Khi cắt hình trụ bởi 1 mặt phẳng song song với đáy thì mặt cắt là hình tròn. H : Khi cắt hình trụ bởi 1 mặt phẳng song song với trục DC thì mặt cắt là hình gì ? Đ: Khi cắt hình trụ bởi 1 mặt phẳng song song với trục DC thì mặt cắt là hình chữ nhật. GV thực hiện cắt hình trụ (bằng củ cải) để minh họa. HS xem nhận xét. GV yêu cầu HS quan sát hình 75 SGK HS xem hình 75 SGK GV cho HS làm HS trả lời : Mặt nước trong cốc là hình tròn, mặt nước trong ống nghiệm không phải là hình tròn. HOẠT ĐỘNG 4: 3. DIỆN TÍCH XUNG QUANH CỦA HÌNH TRỤ: GV treo hình 77 SGK và giới thiệu diện tích xung quanh của hình trụ như SGK GV: Hãy nêu cách tính diện tích xung quanh của hình trụ đã học ở tiểu học. HS: Muốn tính diện tích xung quanh của hình trụ ta lấy nchu vi đáy nhân với chiều cao. với r là bán kính , h là chiều cao của hình trụ . Cho biết bán kính đáycủa hình trụ là r và chiều cao là h ở hình 77. Aùp dụng tính diện tích xung quanh của hình trụ. r = 5 (cm) h = 10 (cm) Sxq = C.h = 2..r.h 2.3,14.10 3,14 (cm2) GV giới thiệu diện tích toàn phần bằng diện tích xung quanh cộng với diện tích hai đáy. Hãy nêu công thức và áp dụng tính với hình 77 Stp = Sxq + 2Sđ = 2..r.h + 2..r2 314 + 2.3,14.52 314 + 157 471 (cm2) HOẠT ĐỘNG 5 4. THỂ TÍCH HÌNH TRỤ: V = .r2.h GV: Hãy nêu công thức tính thể tích hình trụ ? Giải thích công thức HS: Muốn tính thể tích hình trụ ta lấy diện tích đáy nhân với chiều cao V = Sđ.h = .r2.h Với r là bán kính đáy, h là chiều cao của hình trụ. Aùp dụng : Tính thể tích của một hình trụ có bán kính đáy là 5 cm, chiều cao là 11cm HS nêu cách tính : V = .r2.h » 3,14 . 52 . 11 » 863,5 (cm3) VD: tr 78 SGK . GV yêu cầu HS đọc VD và bài giải trong SGK. HS đọc VD HOẠT ĐỘNG 6 CỦNG CỐ – LUYỆN TẬP TRẮC NGHIỆM Đáp án 1/ Công thức tính diện tích xung quanh của hình trụ là : a/ V = .r2.h ; b/ S = 2..r.h . c/ S = .r2 . d/ Một công thức khác 1/ b/ S = 2..r.h . 2/ Một hình trụ có bán kính đáy r = 7 cm và Sxq = 352 cm2 . Chiều cao của hình trụ là : a/ 8 cm b/ 10cm c/ 12 cm d/ Một kết quả khác 2/ a/ . Vì Sxq = 2.r.h h = » 8,01 (cm) 3/ Một hình trụ có bán kính đáy r = 5 cm và chiều cao h = 4 cm . Thể tích của hình trụ là : a/ 8 cm b/ 40 cm c/ 80 cm d/ 100 cm 3/ d/ 100 cm BT 3 tr 110 SGK GV đưa đề bài lên bảng phụ . HS lần lược phát biểu GV yêu cầu HS chỉ ra chiều cao và bán kính đáy của mỗi hình . h r Hình a Hình b Hình c 10 cm 11 cm 3 cm 4 cm 0,5 cm 3,5 cm BT 5 tr 111 SGK GV cho HS hoạt động nhóm Nửa lớp làm dòng 1 . Nửa lớp làm dòng 2 . HS hoạt động nhóm Đại diện hai nhóm trình bày Hình r(cm) h(cm) C(cm) Sđ(cm2) Sxq(cm2) V(cm3) 1 10 2 20 10 5 4 10 25 40 100 HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Nắm vững các khái niệm về hình trụ. Nắm chắc các công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích hình trụ. Bài tập về nhà7, 8, 9, 10 trang 111-112 SGK. Tiết sau luyện tập.