Giáo án Lịch sử Lớp 11 - Bài 20: Chiến sự lan rộng ra cả nước. Cuộc kháng chiến của nhân dân ta từ năm 1873 đến năm 1884. Nhà Nguyễn đầu hàng - Ninh Thị Hương

SỞ GD & ĐT TỈNH ĐĂKLĂK TRƯỜNG THPT HỒNG ĐỨC GVHD: VŨ THỊ ĐƯỢM Tổ chuyên môn: Sử - Công dân SVTT: NINH THỊ HƯƠNG Môn dạy: Lịch sử Trường: Đại học Quy Nhơn Năm học: 2012 - 2013 Ngày soạn: 28/02/2013 Thứ/ngày lên lớp: 4 ngày 6/3/2013 Tiết dạy: 05 Lớp dạy: 11A2 BÀI 20: CHIẾN SỰ LAN RỘNG RA CẢNƯỚC. CUỘC KHÁNG CHIẾN CỦANHÂN DÂN TA TỪ NĂM 1873 ĐẾN NĂM 1884. NHÀ NGUYỄN ĐẦU HÀNG I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Về kiến thức: HS cần nắm: -Âm mưu thôn tính toàn bộ Việt Nam của Pháp. Tình hình chiến sự ở Việt Nam từ 1873 đến năm 1884. -Cuộc kháng chiến anh dũng chống Pháp của nhân dân Bắc Kì và Trung Kì trong những năm 1873-1874 và 1882-1884. -Nguyên nhân và trách nhiệm của triều đình trong việc để nước ta rơi vào tay thực dân Pháp. 2. Về kĩ năng: - Rèn luyện kĩ năng nhận thức các sự kiện lịch sử, phân tích, khái quát tổng hợp, so sánh các sự kiện tiêu biểu. - Hiểu các khái niệm: chính nghĩa, phi nghĩa, chủ quan, khách quan, bản chất, hiện tượng. - Rèn luyện kĩ năng đọc và vẽ bản đồ. 3. Về thái độ: - Nâng cao lòng yêu nước, ý chí căm thù bọn cướp nước và tay sai bán nước. - Hiểu được ý nghĩa của sự đoàn kết, muốn chiến thắng kẻ thù phải có sự đồng tâm, hiệp lực từ trên xuống dưới, phải có một giai cấp lãnh đạo tiên tiến. - Qúy trọng và biết ơn những người đã hi sinh vì độc lập của Tổ quốc. II. TÀI LIỆU VÀ THIẾT BỊ DẠY HỌC: + SGK + SGV + Chuẩn kiến thức + Lược đồ trận Cầu Giấy lần 1, lần 2. III. CHUẨN BỊ 1.Chuẩn bị của GV: + SGK + SGV + Giáo án + Lược đồ trận Cầu Giấy lần 1, lần 2. + Câu hỏi sử dụng trong qúa trình dạy học. 2. Chuẩn bị của HS: + Học bài cũ + Xem trước bài ở nhà. + Tìm hiểu về nhân vật Nguyễn Tri Phương, Hoàng Diệu. IV.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp: 2.Kiểm tra bài cũ. 3.Giảngbài mới: _ Âm mưu của thực dân Pháp là thôn tính toàn bộ Việt Nam. Vì vậy sau khi chiếm được 6 tỉnh Nam Kì (1867).Chúng ráo riết chuẩn bị cuộc tấn công xâm lược Bắc Kì.Qúa trình thực dân Pháp xâm lược Bắc Kì ra sao?Nhân dân Bắc Kì, Trung Kì kháng chiến chống thực dân Pháp như thế nào?Những điều đõ sẽ được làm rõ trong Bài 20 hôm nay. ● Tiến trình bài học: Hoạt động của GV và HS Kiến thức cơ bản GV: Trước khi Pháp đánh Bắc Kì lần thứ nhất nước ta đang nằm trong tình trạng khủng hoảng trầm trọng về tất cả các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, xã hộicộng thêm sự khước từ các đề nghị cải cách duy tân đất nước của triều Nguyễn, càng làm cho nguy cơ mất nước thêm cao hơn. Lợi dụng tình hình đó Pháp sẽ thực hiện kế hoạch xâm chiếm toàn bộ nước ta như thế nào? Chúng ta vào mục 2. Hoạt động 1:Tìm hiểu vềthực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất (1873). GV: Sau khi chiếm được các tỉnh Nam Kì, Pháp từng bước thiết lập bộ máy cai trị, biến nơi đây thành bàn đạp để chuân bị mở các cuộc chiến tranh ra cả nước, đặc biệt là Bắc Kì. Hỏi:Tại sao sau khi chiếm Nam Kì, Pháp không đánh ra Huế mà đánh ra Bắc Kì? HS: -Vì Pháp đang gặp khó khăn: + Bị thất bại trong chiến tranh Pháp-Phổ (1870-1871) . +Tình hình kinh tế, chính trị Pháp không ổn định. GV nhận xét : - Lúc này Pháp chưa đủ mạnh để tấn công ra Huế - Pháp đang gặp khó khăn về tất cả các mặt, Bắc kì là nơi giàu tài nguyên, đông dân lại có sông Hồng nối liền với vùng Hoa Nam (Trung Quốc). Chiếm được Bắc Kì Pháp sẽ giải quyết được những khó khăn của mình, nên Pháp coi việc chiếm Bắc Kì là vấn đề sống còn cho tương lai quyền thống trị của Pháp ở vùng Viễn Đông. Hỏi: Pháp có âm mưu gì để chuẩn bị cho quá trình đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất? HS: -Phái gián điệp ra Bắc, điều tra tình hình bố phòng của ta. -Bắt liên lạc với Giăng Đuy- puy một lái buôn đang hoạt động ở vùng biển Trung Quốc. -Lôi kéo tín đồ Công giáo lầm lạc. GV: Cho HS đọc đoạn chữ nhỏ về hành vi của Đuy- puy. Chuyển ý: Chỉ trong một buổi sáng Pháp đã đánh chiếm được thành Hà Nội. Đến đầu tháng 12/1873 chúng đã đánh chiếm được hầu hết các tỉnh đồng bằng Bắc Kì. Vậy thái độ kháng chiến của triều đình, nhân dân như thế nào? Chúng ta vao mục 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu về phong trào kháng chiến ở Bắc Kì trong những năm 1873-1874. GV cho hoạt đọng nhóm: 2 nhóm: + Nhóm 1:Tìm hiểu về cuộc kháng chiến của Triều đình khi Pháp đánh Bắc Kì lần thứ nhất? + Nhóm 2:Tìm hiểu cuộc kháng chiến của nhân dân khi Pháp đánh Bắc Kì lần thứ nhất? -Các nhóm trả lời. GV nhận xét Nhóm 1, giới thiệu đôi nét về Tổng đốc Nguyễn Tri Phương. GV: Nhận xét nhóm 2 Hỏi: Tại sao quân triều đình ở Hà Nội lại nhanh chóng thất thủ? HS: -Do tương quan lực lượng -Vũ khí thô sơ -Thiếu chuẩn bị -Bố phòng sơ hở -Thái độ hòa hoãn của triều đình. -Tổ chức đánh giặc nặng phòng thủ, kém linh hoạt. GV: Chiến thắng Cầu Giấy thứ nhất khiến nhân dân ta vô cùng phấn khởi, làm cho Pháp hoang mang, lo sợ, nhưng triều đình yếu hèn không chủ động sát cánh cùng nhân dân chiến đấu mà chấp nhận thương lượng kí với Pháp bản Hiệp ước Giáp Tuất (15/3/1874). Hiệp ước gồm 22 điều khoản: Pháp sẽ rút khỏi Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì, triều đình nhà Nguyễn chính thức thừa nhận 6 tỉnh Nam Kì là đất thuộc Pháp, công nhận quyền đi lại, buôn bán, kiểm soát và điều tra tình hình ở Việt Nam của chúng Hỏi: Em nhận xét như thế nào về bản Hiệp ước đó? HS: Hiệp ước 1874 gây bất bình lớn trong nhân dân và sĩ phu yêu nước, các phong trào đấu tranh phản đối trong cả nước dâng cao. GV nhận xét và chuyển ý: Trong khí thế sôi sục với chiến thắng trận Cầu Giấy của nhân dân ta, khiến Pháp hoang mang, lo sợ thì triều đình lại kí Hiệp ước Giáp Tuất càng thể hiện sự nhu hèn, bạc nhược. Vậy tình hình nước ta sau Hiệp ước 1874 như thế nào? Chúng ta sang mục II. Hoạt động 3: Tìm hiểu quá trình thực dân Pháp tiến đánh Bắc Kì lần hai.Cuộc kháng chiến ở Bắc Kì và Trung Kì trong những năm 1882-1884. GV giải thích tại sao Pháp đánh Bắc Kì lần thứ 2: Giai đoạn này Pháp đã chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, yêu cầu về thị trường, nguyên liệu, nhân công và lợi nhuận đặt ra ngày càng cấp thiết. Pháp ráo riết xúc tiến xâm lược toàn bộ Việt Nam. Hỏi: Pháp lấy lí do gì để kéo quân ra Bắc lần 2? HS: - Pháp vu cáo triều đình vi phạm Hiệp ước 1874. Diễn biến như thế nào? HS: + Ngày 3/4/1882 Pháp đổ bộ lên Hà Nội. + Ngày 25/4 gửi tối hậu thư _ nổ súng chiếm thành Hà Nội. + 3/1883 lợi dụng triều đình hoang mang, Pháp chiếm luôn mỏ than Quảng Yên, Hòn Gai. GV mô tả cấu trúc, cách bố phòng của thành Hà Nội: + Thành được xây dựng theo kiểu Vôbăng từ đầu thời Nguyễn. Sau khi Pháp trao trả cho nhà Nguyễn 1874 thành được tu sủa lại, tường dày và cao hơn. Cử thành được gia cố bằng gỗ lim chắc chắn; trên các vị trí xung yếu có bố trí nhiều súng đại bác; binh lính được bố trí cả trong và ngoài thành để có thể ứng cứu cho nhau. GV nhấn mạnh : Đây là một di tích lịch sử và văn hóa của dân tộc ta. Đầu thế kỉ XX, thành Hà Nội đã bị chính quyền thực dân san phẳng, ngày nay chỉ còn đôi rồng đá trước thềm điện Kính Thiên. GV nhận xét, chuyển ý: Trước một tên đế quốc thâm độc, mạnh như Pháp, triều đình Nguyễn lúc này hoàn toàn phó thác số phận mình. Nhưng thái độ nhân dân ta như thế nào? Chúng ta vào mục 2. Hoạt động 4: Tìm hiểu Nhân dân Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì kháng chiến. GV: chia HS làm 2 nhóm + Nhóm 1: Tìm hiểu cuộc chiến đấu bảo vệ thành Hà Nội của nhân dân? + Nhóm 2: Tìm hiểu cuộc kháng chiến của nhân dân ta ở các tình Bắc Kì? HS trả lời: GV nhận xét và chốt ý: + Tại Hà Nội: -Tổng đốc Hoàng Diệu chỉ huy quan sĩ chiến đấu anh dũng để bảo vệ thành _ thành mất,ông hi sinh. -Nhân dân ta đã làm nên chiến thắng Cầu Giấy lần 2(19/5/1883), giết chết tướng Pháp Ri-vi-e. GV nhận xét, giới thiệu đôi nét về Hoàng Diệu (hình 57 SGK) và hình 58 SGK. Chiến thắng Cầu Giấy lần thứ 2 làm nức lòng nhân dân cả nước, bồi đắp thêm ý chí quyết tâm tiêu diệt giặc của nhân dân ta, làm cho Pháp hết sức hoang mang, lo sợ. Nhưng chiến thắng không được tiếp tục phát huy vì chủ trương thương lượng, cầu hòa của triều đình Huế . Chính phủ Pháp đã lợi dụng sự kiện này để đẩy mạnh cuộc chiến tranh, dùng vũ lực buộc triều đình Huế đầu hàng, để hiểu rõ chúng ta vào mục III. Hoạt động 5: Tìm hiểu thực dân Pháp tấn công cửa biển Thuận An. Hiệp ước 1883 và hiệp ước 1884. 2. Hai bản hiệp ước 1883 và 1884. Nhà nước phong kiến Nguyễn đầu hàng. GV: Chia lớp thành bốn nhóm: + Nhóm 1: Tìm hiểu hoàn cảnh kí kết hiệp ước Hacmang. + Nhóm 2: Tìm hiểu nội dung hiệp ước Hacmang. + Nhóm 3: Tìm hiểu hiệp ước Patonot khác gì hiệp ước Hacmang + Nhóm 4: Nhận xét nội dung hai bản hiệp ước. HS: trả lời GV: nói hoàn cảnh kí kết hiệp ước Hácmang Trước áp lực của Pháp, triều đình Huế đã cử người đại diện xuống thương thảo với Pháp ở Thuận An, Pháp đồng ý. Sau đó Pháp ép triều đình Huế kí với Pháp bản hiệp ước Hacmang. GV: Nói nội dung 2 bản hiệp ước, phân tích và nhấn mạnh: từ đây nước Việt Nam đặt dưới sự bảo hộ của Pháp, dần dần nước ta biến thành 1 nước thuộc địa nửa phong kiến. I.Thực dân Pháp tiến đánh Bắc Kì lần thứ nhất (1873).Kháng chiến lan rộng ra Bắc Kì. 1.Tình hình Việt Nam trước khi Pháp đánh Bắc Kì lần thứ nhất. (không dạy) 2.Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất (1873). a. Âm mưu và thủ đoạn của Pháp: + Âm mưu: -Đánh Việt Nam lâu dài, thiết lập bộ máy cai trị ở Nam Kì từ đó làm bàn đạp tấn công ra Bắc Kì. + Thủ đoạn: - Lợi dụng việc giải quyết vụ Đuy-puy, Pháp kéo quân ra Bắc Kì. b. Diễn biến: + Đầu tháng 11/1873 chúng khiêu khích. + Sáng 19/11 gửi tối hậu thư. 20/11/1873 chiếm thành Hà Nội _ chiếm các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ (23/11-12/12/1873) 3.Phong trào kháng chiến ở Bắc Kì trong những năm 1873-1874. a.Cuộc kháng chiến của nhân dân Hà Nội và nhân dân các địa phương khác ở Bắc Kì. - Khi Pháp đánh Hà Nội: + Triều đình: ◦ 100 binh sĩ chiến đấu và hi sinh anh dũng tại ô Quan Chưởng. ◦ Trong thành, Tổng đốc Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân sĩ chiến đấu và hi sinh anh dũng. _ Thành Hà Nội thất thủ. + Nhân dân: phẫn nộ. Tiếp tục chủ động chống Pháp. -Phong trào bất hợp tác với Pháp tiêu biểu: Hưng Yên, Phủ Lý, Hải Dương _ Chiến thắng Cầu Giấy lần 1 (21/12/1873). Gacnie và quân Pháp tử trận. + Pháp: hoang mang, lo sợ _ Tìm tới triều đình Huế thương lượng. Cổ vũ tinh thần kháng chiến của nhân dân, triều đình tiếp tục thỏa hiệp. ÆTriều đình kí Hiệp ước GiápTuất 1874. + Pháp rút khỏi Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. + Thừa nhận sáu tỉnh Nam Kì là đất thuộc Pháp. Là hiệp ước bất bình đẳng thứ hai, mất một phần chủ quyền độc lập của dân tộc, gây bất bình đẳng trong nhân dân và sĩ phu yêu nước làm bùng nổ phong trào kháng chiến chống Pháp và chống Phong kiến. II. Thực dân Pháp tiến đánh Bắc Kì lần thứ hai. Cuộc kháng chiến ở Bắc Kì và Trung Kì trong những năm 1882-1884. 1.Quân Pháp đánh chiếm Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì lần thứ hai (1882-1883). + Duyên cớ: - 1882, Pháp vu cáo triều đình vi phạm Hiệp ước 1874._kéo quân ra Bắc Kì lần 2. + Diễn biến: -3/4/1882 Pháp đổ bộ ra Hà Nội. - 25/4/1882 Pháp nổ súng đánh chiếm thành Hà Nội. - Tháng 3/1883, Pháp chiếm mỏ than Hòn Gai, Quảng Yên.. _ Triều đình: vội vã cầu cứu nhà Thanh. 2. Nhân dân Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì kháng chiến. - Nhân dân chủ động đứng lên chống Pháp bằng nhiều hình thức._ Gây cho địch khó khăn. - Tổng đốc Hoàng Diệu đã chỉ huy quan sĩ chiến đấu anh dũng tới cùng, Hoàng Diệu tự vẫn. Thành Hà Nội rơi vào tay Pháp. - Nhân dân làm nên chiến thắng Cầu Giấy lần 2(19/5/1883), Ri-vi-e và quân Pháp tử trận. Æ Thể hiện rõ quyết tâm tiêu diệt giặc. III. Thực dân Pháp tấn công cửa biển Thuận An. Hiệp ước 1883 và Hiệp ước 1884. 1. Quân Pháp tấn công cửa biển Thuận An. ( Đọc thêm) 2. Hai bản Hiệp ước 1883 và 1884. Nhà nước phong kiến Nguyễn đầu hàng. - Pháp mở rộng tấn công, triều đình Huế bối rối, xin đình chiến. + 25/8/1883 kí hiệp ước Hacmang. Việt Nam chia làm ba kì: Nam Kì: Xứ thuộc địa Bắc Kì: Đất bảo hộ Trung Kì: Triều đình quản lý. + 6/6/1884 kí hiệp ước Patonot. Phần đất Triều đình quản lý mở rộng ra tới Thanh Hóa và Bình Thuận nhằm xoa dịu dư luận và mua chuộc quan lại triều đình. Nước Việt Nam đặt dưới sự bảo hộ của Pháp, dần dần biến thành một nước thuộc địa nửa phong kiến. 4. Củng cố: + Quá trình thực dân Pháp đánh chiếm nước ta từ 1873-1884. + Cuộc kháng chiến của nhân dân dân ta từ 1873-1884. + Đánh giá trách nhiệm của nhà Nguyễn trong việc để mất nước? 5. dặn dò và chuẩn bị: + Học bài cũ + Đọc bài mới + Tìm hiểu về nhân vật Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết. V. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG. VI. NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN. Ngàythángnăm 2013 Ngàytháng.năm 2013 DUYỆT GIÁO ÁN CỦA GVHD SINH VIÊN THỰC TẬP ( Ký, ghi rõ họ tên) ( Ký, ghi rõ họ tên) Vũ Thị Đượm Ninh Thị Hương