Giáo án Lịch sử Lớp 11 - Tiết 12: Cách mạng tháng mười Nga năm 1917 và cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng 1917-1921

Ngày dạy ..............lớp 11B1.tổng số ........... vắng ................ ............ lớp 11B4.tổng số ........... .vắng ................ .......... ..lớp 11B6.tổng số .............vắng ................ .............lớp 11B7.tổng số .............vắng ................ Phần hai :lịch sử thế giới hiện đại (từ năm 1917 đến năm 1945) Chương I CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917 VÀ CÔNG CUỘC XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA Xà HỘI Ở LIÊN XÔ (1921 - 1941) Tiết 12 Bài 9:CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917 VÀ CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ CÁCH MẠNG (1917 - 1921) I.Mục tiêu bài học 1. Kiến thức Sau khi học xong bài học, yêu cầu HS cần: - Hiểu được vì sao nước Nga năm 1917 lại có hai cuộc cách mạng -Trình bày được quá trình chuyển biến từ Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai sang Cách mạng tháng Mười. - Hiểu được ý nghĩa lịch sử và ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga đến phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. 2. Kỹ năng - Biết sử dụng khai thác tranh ảnh, tư liệu lịch sử, bản đồ, lược đồ thế giới và nước Nga. - Rèn kỹ năng tổng hợp và hệ thống hóa các sự kiện lịch sử. 3.Thái độ - Bồi dưỡng cho HS nhận thức đúng đắn và tình cảm cách mạng đối với cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười Nga. - Giáo dục cho HS thấy được tinh thần đấu tranh và lao động của nhân dân Liên Xô. -Hiểu rõ mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam với Cách mạng tháng Mười. II.Chuẩn bị của GV và HS 1. GV: Bài soạn, Bản đồ nước Nga đầu thế kỉ XX (hoặc bản đồ châu Âu) Tranh ảnh về Cách mạng tháng Mười Nga.Tư liệu lịch sử về Cách mạng tháng Mười Nga và Lê-nin. 2. HS: vở ,SGK... III.Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ - Nội dung cơ bản của lịch sử thế giới cận đại bao gồm những vấn đề nào? 2. Bài mới Hoạt động của GV và HS Nội dung cơ bản * Hoạt động 1:Tìm hiểu tình hình Kinh tế-Xã hội nước Nga trước cách mạng - GV sử dụng bản đồ đế quốc Nga 1914 để HS quan sát thấy được vị trí của đế quốc Nga với lãnh thổ chiếm 1/6 diện tích đất đai thế giới. PV:trước CM,tình hình nước Nga có gì nổi bật? -HS: trả lời,GV:nhận xét,bổ xung,kết luận. + Về chính trị: Đầu thế kỉ XX (sau cách mạng1905 - 1907) Nga vẫn là một nước quânchủ chuyên chế, mọi quyền lực trong nước nằm trong tay Nga hoàng Nicôlai II (một chế độ chính trị lạc hậu nhất châu Âu, kìm hãm sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Nga). So sánh chế độ chính trị ở Nga với chế độ chế độ cộng hòa ở các nước châu Âu khác. Nga hoàng còn thực hiện những chính sách bảo thủ, phản động, đẩy nước Nga vào cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất gây nên những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, xã hội cho đất nước. + Về kinh tế: chủ nghĩa tư bản phát triển muộn, ngày càng lạc hậu và lệ thuộc vào phương Tây, lại bị chiến tranh tàn phá làm cho nền kinh tế suy sụp. Sau 3 năm theo đuổi chiến tranh, đầu năm 1917 nền kinh tế quốc dân hoàn toàn kiệt quệ, sản xuất công nghiệp và nông nghiệp đình đốn, nạn đói trầm trọng +Về xã hội: GV minh họa bằng bức ảnh “Những người nông dân Nga đầu thế kỉ XX” và giúp HS thấy được: phương tiện canh tác lạc hậu ở Nga lúc bấy giờ, phần lớn lao động ngoài đồng đều là phụ nữ, đàn ông phải ra trận. HS Quan s¸t h×nh 23. Nh÷ng ng­êi lÝnh Nga ngoµi mÆt trËn, th¸ng 1-1917-SGK .Từ đó thấy được mâu thuẫn cần giải quyết nhất của XH Nga. * Hoạt động 2: Trình bày những nét chính về diễn biến CM.biết được vì sao năm 1917 lại diễn ra hai cuộc CM -GV yêu cầu HS theo dõi SGK ,:Tóm tắt diễn biến cuộc cách mạng tháng hai,kết quả -GV:giải thích xô viết là gì?phát vấn, qua diễn biến CM tháng2,em hãy biết lãnh đạo, lực lượng,xu hướng đi lên của cuộc CM.từ đó rút ra tính chất CM tháng 2 là gì ? -HS: trả lời, GV nhận xét,kết luận.so sánh tính chất CMT2 với CMTS đã học. -GV: Tình hình nước Nga sau CM tháng hai? -HS: trình bày .GV thuyết trình: Sau cách mạng tháng Hai, ởNga có 2 chính quyền song song tồn tại. + Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản. + Xô viết đại biểu của công nhân, binh lính -GV có thể mở rộng: Hai chính quyền song song tồn tại là tình hình độc đáo của nước Nga sau Cách mạng tháng 2/1917, 2 chính quyền này đại diện cho lợi ích của các giai cấp đối kháng tư sản - công nhân và các tầng lớp nhân dân lao động. ..Trước tình hình đó Lê-nin đã thông qua Đảng Bôn-sê-vích đề ra bản Luận cương tháng 4 chỉ ra mục tiêu đường lối tiếp theo của cách mạng Nga là chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa. Trước hết Đảng Bôn-sê-vích chủ trương đấu tranh hòa bình để tập hợp lực lượng. Tháng 7/1917 cuộc biểu tình hòa bình của công nhân, binh lính, thủy thủ Pêtơrôgrát bị đàn áp đẫm máu (400 người bị chết và bị thương). Phong trào cách mạng bị khủng bố mạnh mẽ, khả năng đấu tranh hòa bình không còn, Đại hội lần thứ VI của Đảng Bôn-sê-vích Nga từ ngày 26/7 ® 3/8 đã xác định khẩu hiệu chính trị mới là” “Lật đổ nền chuyên chính của giai cấp tư sản bằng con đường khởi nghĩa vũ trang”. Đến đầu tháng 10/1917, không khí cách mạng đã bao trùm hết nước Nga. Trước tình hình đó, Lê-nin bí mật từ Phân Lan trở về nước trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền. -HS: tóm tắt diễn biến CM tháng 10 Nga -GV: qua diễn biến CM tháng 10,em hãy rút ra tính chất CM .HS trả lời ,GV nhận xét ,bổ xung,kết luận.CMXN Hoạt động 3: Biết được công cuộc xây dựng chính quyền xô viết sau CM tháng 10 GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy sự thành lập chính quyền Xô viết. -HS theo dõi SGK: Ngay trong đêm 25/10 (7/11/1917 lịch Nga cũ) Đại hội Xô viết toàn Nga lần thứ hai khai mạc ở Điện Xmônưi đã thành lập chính quyền Xô viết do Lê-nin đứng đầu. -GV mở rộng: Điện Xmônưi là một Tu viện, một trường dòng nổi tiếng cho các nữ quý tộc được chính Nữ hoàng bảo trợ, trong cách mạng, Xmônưi là đại bản doanh của Ủy ban Trung ương Xô viết toàn Nga và của Xô viết Pêtơrôgrát. Lê-nin đã trực tiếp chỉ đạo cách mạng tại đây. PV: chính quyền XV đã thực hiện chính sách gì để XD đất nước? đem lại lợi ích cho ai? -HS: trình bày,GV: nhận xét ,bổ xung, kết luận. * Hoạt động 4:Trình bày cuộc đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài của nước Nga xô viết.Nội dung cơ bản của chính sách cộng sản thời chiến. -GV trình bày: Cuối năm 1918 quân đội 14 nước đế quốc cấu kết với các lực lượng phản cách mạng trong nước mở cuộc tấn công nhằm tiêu diệt nước Nga Xô viết.Trong nước bọn Men sê vích .... -Để chống thù trong giặc ngoài đầu 1919 chính quyền Xô viết đã thực hiện chính sách “Cộng sản thời chiến -GV hỏi: Chính sách cộng sản thời chiến có tác dụng, ý nghĩa gì?GV nhận xét: Nga đã huy động được tối đa sức người, sức của phục vụ đất nước. Phát huy cao độ sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc vào cuộc đấu tranh chống thù trong giặc ngoài. Bằng sức mạnh đó cuối 1920 Hồng quân Liên Xô đã đánh tan 14 nước đế quốc can thiệp, bảo vệ vững chắc Nhà nước Xô viết non trẻ. Chứng tỏ chính sách này rất phù hợp với tình hình nước Nga sau cách mạng. Hoạt động 5:Rút ra ý nghĩa cách mạng tháng 10 nga. - GV:Cách mạng tháng 10Nga có ý nghĩa gì với lịch sử nước Nga và thế giới? -HS: suy nghĩ ,trả lời,GV: nhận xét,bổ xung, kết luận. I.C¸ch m¹ng th¸ng M­êi Nga n¨m 1917 1. T×nh h×nh n­íc Nga tr­íc c¸ch m¹ng - Nh÷ng nÐt næi bËt cña t×nh h×nh n­íc Nga tr­íc c¸ch m¹ng: + Nga vÉn lµ mét n­íc qu©n chñ chuyªn chÕ, víi sù thèng trÞ cña Nga hoµng vµ nh÷ng tµn tÝch phong kiÕn nÆng nÒ (chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt lín cña ®Þa chñ, quý téc,...). + N¨m 1914, n­íc Nga tham gia ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt vµ cµng béc lé sù l¹c hËu, yÕu kÐm cña ®Êt n­íc. + N­íc Nga cßn lµ "nhµ tï" cña c¸c d©n téc, víi sù thèng trÞ tµn b¹o cña chÕ ®é Nga hoµng ®èi víi h¬n 100 d©n téc trong ®Õ quèc Nga. - Tõ t×nh h×nh trªn, n­íc Nga trë thµnh n¬i tËp trung c¸c m©u thuÉn gay g¾t cña thêi ®¹i (m©u thuÉn gi÷a c«ng nh©n vµ chñ t­ b¶n, gi÷a n«ng d©n vµ ®Þa chñ, gi÷a c¸c d©n téc kh«ng ph¶i Nga vµ chÕ ®é Nga hoµng...). Phong trµo ph¶n ®èi chiÕn tranh, ®ßi lËt ®é chÕ ®é Nga hoµng lan réng kh¾p c¶ n­íc. N­íc Nga ®· tiÕn s¸t tíi mét cuéc c¸ch m¹ng. 2.Tõ C¸ch m¹ng th¸ng Hai ®Õn C¸ch m¹ng th¸ng M­êi - Th¸ng Hai n¨m 1917, cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ t­ s¶n bïng næ ë Nga, víi sù kiÖn më ®Çu lµ cuéc biÓu t×nh cña 9 v¹n n÷ c«ng nh©n ë thñ ®« Pªt¬r«grat (nay lµ Xanh PªtÐcbua). Phong trµo ®Êu tranh lan réng trong c¶ n­íc. ChÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng bÞ lËt ®é, n­íc Nga trë thµnh n­íc Céng hoµ. - Nh­ng ngay sau cuéc C¸ch m¹ng th¸ng Hai, mét t×nh h×nh phøc t¹p ®· diÔn ra - ®ã la t×nh tr¹ng hai chÝnh quyÒn song song tån t¹i (ChÝnh phñ l©m thêi cña giai cÊp t­ s¶n vµ ChÝnh quyÒn X« ViÕt cña c«ng nh©n n«ng d©n vµ binh lÝnh) víi môc tiªu vµ ®­êng lèi chÝnh trÞ kh¸c nhau. - §Ó gi¶i quyÕt t×nh h×nh phøc t¹p ®ã, V. Lªnin ®· ®Ò ra LuËn c­¬ng th¸ng T­, chØ ra môc tiªu ®­êng lèi chuyÓn tõ c¸ch m¹ng d©n chñ t­ s¶n sang c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Nh÷ng diÔn biÕt sau ®ã cña c¸ch m¹ng lµ d­íi ¸nh s¸ng cña LuËn c­¬ng th¸ng T­. - §ªm 24/10/1917, cuéc khëi nghÜa ®· bïng næ vµ th¾ng lîi ë thñ ®é Pªt¬r«grat. ChÝnh phñ l©m thêi bÞ lËt ®æ. §Õn ®Çu n¨m 1918, cuéc c¸ch m¹ng th¾ng lîi trªn ph¹m vi c¶ n­íc cïng sù thµnh lËp ChÝnh quyÒn X« viÕt c¸c cÊp tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. II.Cuéc ®Êu tranh x©y dùng vµ b¶o vÖ ChÝnh quyÒn X« viÕt 1) X©y dùng ChÝnh quyÒn X« viÕt - Ngay trong ®ªm 25/10/1917, §¹i héi X« viÕt toµn Nga lÇn thø hai ®· tuyªn bè thµnh lËp ChÝnh quyÒn X« viÕt. NhiÖm vô hµng ®Çu cña ChÝnh quyÒn X« viÕt lµ ®Ëp tan bé m¸y nhµ n­íc cò vµ x©y dùng bé m¸y nhµ n­íc míi cña nh©n d©n lao ®éng. - ChÝnh quyÒn X« viÕt ®· th«ng qua hai s¾c lÖnh lÞch sö - S¾c lÖnh hoµ b×nh vµ S¾c lÖnh ruéng ®Êt. ChÝnh quyÒn X« viÕt cßn nhanh chãng xo¸ bá nh÷ng tµn tÝch cña chÕ ®é phong kiÕn (nh­ sù ph©n biÖt ®¼ng cÊp...) tuyªn bè quyÒn d©n téc tù quyÕt vµ c¸c quyÒn tù do d©n chñ kh¸c (nam n÷ b×nh ®¼ng...), tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸ c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cña giai cÊp t­ s¶n... 2. B¶o vÖ ChÝnh quyÒn X« viÕt - Tõ cuèi n¨m 1918, qu©n ®éi cña 14 n­íc ®Õ quèc c©u kÕt víi c¸c lùc l­îng ph¶n ®éng trong n­íc më cuéc tÊn c«ng vò trang nh»m tiªu diÖt n­íc Nga X« viÕt non trÎ. - Cuéc chiÕn ¸c liÖt kÐo dµi ba n¨m (1918 - 1920). ChÝnh quyÒn X« viÕt thùc hiÖn chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn víi viÖc Nhµ n­íc kiÓm so¸t toµn bé (®éc quyÒn) nÒn c«ng nghiÖp, tr­ng thu l­¬ng thùc thõa cña n«ng d©n, thi hµnh chÕ ®é lao ®éng c­ìng bøc, nh»m huy ®éng tèi ®a mäi nguån cña c¶i, nh©n lùc cña ®Êt n­íc phôc vô cho cuéc chiÕn ®Êu... - Tíi cuèi n¨m 1920, cuéc can thiÖp vò trang cña 14 n­íc ®Õ quèc ®· bÞ ®¸nh b¹i, ChÝnh quyÒn X« viÕt ®­îc b¶o vÖ vµ gi÷ v÷ng. III.ý nghÜa lÞch sö cña C¸ch m¹ng th¸ng M­êi Nga - C¸ch m¹ng th¸ng M­êi ®· lµm thay ®æi hoµn toµn t×nh h×nh ®Êt n­íc vµ x· héi Nga - nh©n d©n lao ®éng, c¸c d©n téc trong ®Õ quèc Nga ®­îc gi¶i phãng, lµm chñ ®Êt n­íc, lµm chñ vËn mÖnh cña m×nh. - C¸ch m¹ng th¸ng M­êi Nga ®· lµm thay ®æi côc diÖn thÕ giíi víi sù ra ®êi cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë n­íc Nga, cæ vò, thóc ®Èy phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi. 3.Củng cố, luyện tập. -HS: cần nắm hoàn cảnh nước Nga trước CM,diễn biến CM tháng hai, tháng mười.ý nghĩa CM tháng mười Nga... -Lập bảng so sánh tính chất CM tháng hai, tháng mười,theo mẫu. Nội dung Tính chất CM tháng 2-CMDCTS tính chất CM tháng10-CMXHCN Mục đích lãnh đạo lực lượng kết quả,ý ngh ................................................................ ........................................................ 4.Hướng dẫn HS tự học -HS học bài cũ,đọc trước bài 10.Làm tiếp bài tập.