Giáo án Lịch sử Lớp 11 - Tiết 14: Tình hình các nước tư bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới 1918-1939

Ngày dạy .............lớp 11B1.tổng số ............ vắng ................ ............ lớp 11B4.tổng số ........... .vắng ................ .......... ..lớp 11B6.tổng số .............vắng ................ .............lớp 11B7.tổng số .............vắng ................ Tiết 14 Chương II: CÁC NƯỚC TƯ BẢN CHỦ NGHĨA GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI (1918-1939) Bài 11: TÌNH HÌNH CÁC NƯỚC TƯ BẢN GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI (1918-1939) I.Mục tiêu bài học 1.Kiến thức yêu cầu HS cần nắm: -Tình hình khái quát châu âu sau chiến tranh thế giới thứ nhất.Hội nghị hòa bình véc-xai, hệ thống véc xai- oa sinh tơn. -cao trào cách mạng 1918-1923 ở châu âu.Sự thành lập quốc tế cộng sản (Đại hội II,VII) -cuộc khủng hoảng 1929-1933 và tình hình ở các nước Đức,Mĩ ,Nhật bản,phong trào chống phát xít ở pháp,Tây Ban Nha,I ta li a... 2. Kỹ năng - Biết quan sát, khai thác l]ơcj đồ, tranh ảnh để phân tích và rút ra kết luận -Rèn luyện khả năng nhận thức,phân tích, rút ra kết luận các sự kiện lịch sử đã học .Bồi dưỡng phương pháp liên hệ lịch sử 3. Thái độ - Nhìn nhận khách quan về quá trình phát triển và bản chất của chủ nghĩa tư bản. - Ủng hộ cuộc đấu tranh của nhân dân lao động chống CNTB, chống CNPX,nguy cơ chiến tranh.giáo dục tinh thần quốc tế chân chính II. Chuẩn bị của GV và HS 1.GV: - Lược đồ sự biến đổi bản đồ chính trị châu Âu 1914 - 1923 - Một số tranh ảnh có liên quan (hình 30,31-SGK) - Tài liệu tham khảo -Bài soạn, SGK... 2.HS:Vở, SGK... III.Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ: - Nêu những nội dung cơ bản của chính sách Kinh tế mới và tác động của chính sách Kinh tế mới đối với nền kinh tế nước Nga? 2. Bài mới Hoạt động của giáo viên và học sinh nội dung cơ bản * Hoạt động 1:Biết được sau chiến tranh thế giới thứ nhất một trật tự thế giới mới được thiết lập -hệ thống véc xai- oa sinh tơn GV gợi cho HS nhớ lại kiến thức đã học về cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 -1918) đặc biệt là kết cục của chiến tranh.. Sau đó GV hỏi: sau chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc,để phân chia thành quả,các nước tư bản đã tổ chức Hội nghị hòa bình nào,ở đâu? HS: suy nghĩ, trả lời,GV: nhận xét, bổ sung,kết luận, giảng giải GV yêu cầu HS quan sát hình 29. Sự thay đổi bản đồ chính trị châu Âu theo hệ thống Vécxai - Oasinhtơn - SGK,thảo luận nhóm nhỏ: so sánh sự thay đổi lãnh thổ các nước châu Âu năm 1923 so với năm 1914,rút ra nhận xét bản chất hai hội nghị HS: thảo luận, trình bày, bổ sung cho nhau.GV chốt ý: kết hợp giúp HS khai thác lược đồ: Với hòa ước Vec-xai -Oa-sinh -tơn, Đức mất 1/8 đất đai, gần 1/2 dân số, 1/3 mỏ sắt, gần 1/3 mỏ than, 2/5 sản lượng gang, gần 1/3 sản lượng thép và gần 1/7 diện tích trồng trọt. Đế quốc Áo - Hungari bị tách ra thành 2 nước nhỏ khác nhau là Áo và Hungari với diện tích nhỏ hơn trước rất nhiều. Trên đất đai Áo - Hungari cũ, những nước mới được thành lập và Tiệp khắc và Nam Tư. Một số đất đai khác thì cắt thêm cho Rumani và Italia. Nước Ba Lan cũng được thành lập với các vùng đất thuộc Áo, Đức, Nga..->thực chất hệ thống V-O đem lại lợi ích cho các đế quốc thắng trận.... để duy trì quyền lợi...một tổ chức quốc tế được thành lập gọi là hội quốc liên... Hoạt động 2:Tìm hiểu những nét chính về diễn biến phong trào cách mạng 1918-1923,sự thành lập Quốc tế cộng sản. GV hỏi:Nguyên nhân dẫn đến cao trào cách mạng 1918-1923 ở các nước tư bản?hệ quả của phong trào? HS: suy nghĩ, trả lời, GV nhận xét, chốt ý giải thích: Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, các nước châu Âu kể cả nước thắng trận và bại trận đều suy sụp về kinh tế. Pháp tuy thắng trận nhưng bị tổn thất nặng nề: 1,4 triệu người chết, 10 tỉnh công nghiệp phát triển lại bị tàn phá, tổng số thiệt hại về vật chất lên tới 20 tỷ frăng.. Đức bại trận với 1,7 triệu người chết, mất toàn bộ thuộc địa, phải cắt 1/8 lãnh thổ của mình cho các nước thắng trận... đời sống công nhân và nhân dân lao động ở những nước này vô cùng khổ cực. Được thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 soi đường và cổ vũ, họ đã vùng dạy đấu tranh. ... GV: Quốc tế cộng sản thành lập trong hoàn cảnh nào? HS: trả lời, GV: nhận xét, chốt ý , giảng giải...nhấn mạnh quan trọng nhất là ĐH II và ĐH VII.GV hỏi: nội dung hoạt động của Đại hội II và Đại hội VII nêu nhận xét của em về vai trò của Quốc tế Cộng sản đối với phong trào cách mạng thế giới. HS.trả lời, em khác bổ sung.GV chốt ý, yêu cầu HS liên hệ với thực tiễn CMVN Hoạt động 3: Tìm hiểu nguyên nhân, diễn biến cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 và hậu quả của nó GV: dẫn dắt và hỏi;nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng?hậu quả? HS: suy nghĩ, trả lời, GV; nhận xét, kết luận, phân tích diễn biến cuộc khủng hoảng ;Ví dụ, ở Mĩ cơ 13 vạn công ty bị phá sản, 10.000 ngân hàng phải đóng cửa, sản lượng thép sụt 76%, ô tô 80% thu nhập nông nghiệp năm 1932 chỉ bằng 1/2 năm 1929. .. GV yêu cầu HS quan sát hình 30 - SGK để biết thêm về hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 - 1933. GV hỏi tiếp:để thoát khỏi khủng hoảng, các nước TB tìm lối thoát bằng con đường nào? HS: trả lời, GV nhận xét, kết luận. .Anh,Pháp,Mĩ ;duy trì hệ thống V-O, cải cách kinh tế,chính trị, xã hội.. .Đức, I ta li a..phát xít hóa bộ máy nhà nước... Quan hệ giữa các cường quốc tư bản do đó ngày càng chuyển biến phức tạp và dần dần hình thành 2 khối đế quốc đối lập. Một bên là Mĩ, Anh, Pháp và một bên là Đức, Italia, Nhật Bản. Cuộc chạy đua vũ trang ráo riết giữa 2 khối đế quốc này đã báo hiệu nguy cơ của một cuộc chiến tranh thế giới mới. * Hoạt động 4 :Trình bày những nét chính về phong trào mặt trận ND chống phát xít và nguy cơ chiến tranh. GV: Vì sao lại diễn ra phong trào mặt trận nhân dân chống phát xít và nguy cơ chiến tranh (1929 - 1939) ? HS xâu chuỗi lại các sự kiện đã học ở các phần trên và trả lời. GV củng cố và chốt ý. Trước thảm họa của chủ nghĩa phát xít và cuộc chiến tranh Thiết bị mới mà bọn phát xít đang cố tình gây ra, dưới sự chỉ đạo của Quốc tế Cộng sản (đại hội VII) phong trào đấu tranh thành lập Mặt trận nhân dân chống phát xít và chiến tranh đã lan rộng ở nhiều nước tư bản. GV yêu cầu HS trình bày diễn biến phong trào ở Pháp và Tây Ban Nha rồi yêu cầu các em rút ra kết luận về kết quả của phong trào. - Quan sát hình 31. Lêông Bơlun (phải) - người đứng đầu Chính phủ Mặt trận Nhân dân Pháp năm 1936 - SGK và nhận xét về vai trò của mặt trận này. - Liên hệ đến tình hình Việt nam trong thời kì 1936 - 1939. 1. Thiết lập trật tự thế giới theo hệ thống Vécxai - Oasinhtơn - Ngay sau Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc, các nước tư bản thắng trận đã tổ chức Hội nghị hoà bình ở Vécxai (1918 - 1919) và Oasinhtơn (1921 - 1922) để kí kết hoà ước và các hiệp ước phân chia quyền lợi. - Một trật tự thế giới mới đã được xác lập, thường được gọi là hệ thống Vécxai - Oasinhtơn. Các nước Anh, Pháp, Mĩ, Nhật Bản giành được nhiều quyền lợi về kinh tế cũng như áp đặt sự nô dịch với các nước bại trận và các dân tộc thuộc địa phụ thuộc. - Hội nghị Vécxai còn quyết định thành lập Hội Quốc liên, nhằm duy trì trật tự thế giới mới, với dự tham gia của 44 quốc gia thành viên. 2. Cao trào cách mạng 1918 - 1923 và sự thành lập Quốc tế Cộng sản *Cao trào cách mạng 1918-1923 -Nguyên nhân:do hậu quả nặng nề của chiến tranh thế giới thứ nhất và những ảnh hưởng của thắng lợi Cách mạng tháng Mười Nga, một cao trào cách mạng đã bùng nổ ở hầu khắp các nước tư bản châu âu trong những năm 1918 - 1923. -hệ quả:Đỉnh cao của cao trào là sự thành lập Nhà nước Cộng hoà Xô viết ở Hunggari (3 - 1919) và ở Bavie (Đức, 4 - 1919). *Quốc tế Cộng sản thành lập và hoạt động: + Từ cao trào cách mạng, các Đảng cộng sản đã được thành lập ở nhiều nước như ở Đức, Áo, Hunggari, Ba Lan, Áchentina,... + Nhằm đáp ứng những đòi hỏi về mặt tổ chức của phong trào cộng sản quốc tế, tháng 3 - 1919 tai Matxcơva Quốc tế cộng sản đã được thành lập. Trong thời gian tồn tại từ năm 1919 đến năm 1943, qua 7 kỳ đại hội, Quốc tế Cộng sản đã đề ra đường lối cách mạng phù hợp với từng thời kỳ phát triển của cách mạng thế giới. Đại hội lần thứ II (1920) và Đại hội lần thứ VII (1935) có ý nghĩa quan trọng và nổi bật trong lịch sử Quốc tế Cộng sản. 3.Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933 và những hậu quả của nó. - Nguyên nhân: Sản xuất ồ ạt, chạy theo lợi nhuận, không tương xứng với việc cải thiện đời sống cho người lao động, dẫn đến cuộc khủng hoảng trầm trọng về kinh tế (khủng hoảng thừa). - Tháng 10-1929, cuộc khủng hoảng kinh tế bùng nổ ở Mĩ, sau đó nhanh chóng lan ra toàn bộ thế giới tư bản. Đây là cuộc khủng hoảng trầm trọng nhất, kéo dài nhất trong lịch sử của chủ nghĩa tư bản và đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, chính trị, xã hội đối với các nước tư bản và các nước thuộc địa. - Các nước tư bản đều ra sức tìm lối thoát ra khỏi khủng hoảng và duy trì ách thống trị của giai cấp tư sản. Các nước như Mĩ, Anh, Pháp đã tiến hành về những cải cách về kinh tế - xã hội. Các nước khác như Đức, Italia, Nhật Bản lại tìm kiếm lối thoát bằng những hình thức thống trị mới với việc thiết lập các chế độ độc tài phát xít - nền chuyên chế khủng bố công khai của những thế lực phản động nhất, hiếu chiến nhất. 4. Phong trào Mặt trận Nhân dân chống phát xít và nguy cơ chiến tranh Ngay từ đầu những năm 30 thế kỉ XX, dưới sự chỉ đạo của Quốc tế Cộng sản, phong trào chống phát xít, chống chiến tranh đã diễn ra sôi nổi ở nhiều nước. Trên cơ sở những người cộng sản thiết lập được sự thống nhất hành động với những người xã hội - dân chủ và các lực lượng yêu nước khác, Mặt trận Nhân dân chống chủ nghĩa phát xít đã được thành lập ở nhiều nước như Pháp, Tiệp Khắc, Tây Ban Nha... - Trong cuộc tổng tuyển cử tháng 5/1936, Mặt trận Nhân dân Pháp giành được thắng lợi và thành lập Chính phủ do Lêông Bơlum (Đảng xã hội) làm Thủ tướng. Nhờ đó, Mặt trận Nhân dân đã bảo vệ được nền dân chủ, đưa nước Pháp thoát khỏi những hiểm hoạ của chủ nghĩa phát xít. Thắng lợi của Mặt trận Nhân dân ở Pháp là sự kiện tiêu biểu và mang lại nhiều bài học quý báu cho phong trào chống phát xít và nguy cơ chiến tranh ở các nước. - Tháng 2/1936, ở Tây Ban Nha, Mặt trận Nhân dân giành thắng lợi trong cuộc tổng tuyển cử và thành lập Chính phủ của Mặt trận. Nhưng các thế lực phát xít do Phrancô cầm đầu, được sự giúp đỡ của các nươc đế quốc đã gây nội chiến, thủ tiêu nền cộng hoà. 3. củng cố, luyện tập - GV phát vấn , hệ thống hóa các kiến thức toàn bài học 4. Hướng dẫn học sinh tự học Về nhà học bài cũ ,tìm hiểu bài 12