Giáo án Lịch sử Lớp 11 - Tiết 9, Bài 7: Những thành tựu văn hóa thời cận đại - Đặng Văn Hiệu

Ngày soạn: 18/10/2009 Ngày dạy: 21/10/2009 - Dạy lớp 11E Ngày dạy: 28/10/2009 - Dạy lớp 11H Chương III NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HÓA THỜI CẬN ĐẠI Tiết 9 Bài 7: NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HÓA THỜI CẬN ĐẠI 1. Mục tiêu a. Về kiến thức: Giúp học sinh nắm được: - Những thành tựu văn học nghệ thuật mà con người đã đạt được trong thời kỳ cận đại từ thế kỉ XVII đến đầu thế kỉ XX. - Cuộc đấu tranh trong lĩnh vực tư tưởng dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học. b. Về kỹ năng: - Biết sử dụng phương pháp đối chiếu, so sánh các sự kiện. - Biết trình bày một vấn đề có tính logic, tổng kết kinh nghiệm rút ra bài học. c. Về thái độ - Trân trọng và phát huy những giá trị thành tựu văn học - nghệ thuật mà con người đã đạt được trong thời cận đại. - Thấy được công lao của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I. Lê-nin trong việc cho ra đời chủ nghĩa xã hội khoa học, biết trân trọng và kế thừa, ứng dụng vào thực tiễn chủ nghĩa xã hội khoa học. 2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh a. Chuẩn bị của giáo viên: - Soạn giáo án, Sách giáo khoa, sách giáo viên - Sưu tầm tranh ảnh, các tác phẩm văn học, nghệ thuật của thời kỳ cận đại từ thế kỉ XVII đến đầu thế kỉ XX. b. Chuẩn bị của học sinh: - Học bài mới trước ở nhà. - Sách giáo khoa, vở ghi, bút viết 3. Tiến trình bài dạy a. Kiểm tra bài cũ: (5’) - Câu hỏi: Nêu kết cục của chiến tranh thế giới thứ nhất? - Đáp án: Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với sự thất bại của phe liên minh, gây nên thiệt hại nặng nề về người và của.( 10 triệu người chết, 20 triệu người bị thương, Tiêu tốn 85 tỉ đô la) b. Dạy nội dung bài mới Dẫn dắt vào bài ( 1’) Thời cận đại chủ nghĩa tư bản đã thắng thế trên phạm vi thế giới. Chủ nghĩa tư bản chuyển lên chủ nghĩa đế quốc bên cạnh những mâu thuẩn, những bất công trong xã hội cần lên án thì đây cũng là thời kỳ đạt được nhiều thành tựu trong các lĩnh vực văn học - nghệ thuật, khoa học kỹ thuật. Bài học này sẽ giúp các em nhận thức đúng những vấn đề này. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung ghi bảng Hoạt động 1 : Cá nhân, cả lớp ? Tại sao đầu thời cận đại nền văn hóa thế giới, nhất là ở châu Âu có điều kiện phát triển? ? Biểu hiện của sự phát triển đó là gì? - GV: Những tư tưởng mới trong trào lưu Triết học ánh sáng được ví “Như những khẩu đại bác, mở đường cho bộ binh xuất kích”. ? Những thành tựu văn hóa đầu thời cận đại có tác dụng gì? - Kinh tế phát triển, mối quan hệ xã hội thay đổi, đó chính là hiện thực để có nhiều thành tựu về văn học nghệ thuật giai đoạn này - HS nghiên cứu sách giáo khoa và trả lời theo các ý: + Về văn học: + Về âm nhạc: + Về hội hoạ: + Về tư tưởng: + Phản ánh hiện thực xã hội ở các nước trên thế giới thời kỳ cận đại. + Hình thành quan điểm, tư tưởng của con người tư sản, tấn công vào thành trì của chế độ phong kiến, góp phần vào thắng lợi của chủ nghĩa tư bản. 1. Sự phát triển của văn hóa trong buổi đầu thời cận đại. (10’) - Về văn học: Xuất hiện nhiều nhà văn, nhà thơ lớn như Coóc - nây, La phông - ten, Mô - li – e - Về âm nhạc: Bét - tô – ven, mô - da - Về hội hoạ: tiêu biểu là Rem-bran - Về tư tưởng : Trào lưu Triết học ánh sáng, đại diện tiêu biểu : Mông-te-xki-ơ, Vôn-te, Rút-tô. Hoạt động 2: Cá nhân, cả lớp ? Em có nhận xét gì về điều kiện lịch sử giai đoạn giữa thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX với thời kỳ đầu thời cận đại? Điều kiện đó có tác dụng gì đối với các nhà văn, nhà nghệ thuật? - GV chốt ý: Đây là hiện thực để các nhà văn, nhà nghệ thuật phản ánh đầy đủ trong các tác phẩm của mình. - Chủ nghĩa tư bản được xác lập trên phạm vi toàn thế giới và bước sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc. - Giai cấp tư sản nắm quyền thống trị, mở rộng và xâm lược thuộc địa thì đời sống nhân dân lao động bị áp bức ngày càng khốn khổ. 2. Thành tựu của văn học, nghệ thuật từ đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX (13’) Hoạt động 3: Cả lớp ? Hãy cho biết những thành tựu tiêu biểu về văn học đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX? - GV chốt ý và ghi lên bảng - Các tác phẩm của họ đã phản ánh khá rõ nét đời sống nhân dân đương thời, đặc biệt là của những người lao động nghèo khổ - Gv kết hợp giới thiệu hai nhà văn, nhà thơ lớn theo hình 17 và 18 trong SGK ? Nội dung tư tưởng của các tác phẩm văn học ra đời trong thời kỳ Cận đại là gì ? ? Khi nói đến nghệ thuật là nói đến những lĩnh vực nào? ? Nêu những thành tựu chủ yếu về nghệ thuật thời Cận đại? - GV kết hợp giới thiệu bức tranh “Tháng Ba” của Lê-vi-tan trong SGK ? Các tác phẩm văn học, nghệ thuật thời kỳ này có gì khác với giai đoạn trước? Hoạt động 4: Cá nhân ? Tư tưởng chính của các nhà không tưởng là gì? Nó có thể trở thành hiện thực trong bối cảnh xã hội bấy giờ không? - GV giới thiệu về Hê-ghen và Phoi-ơ-bách, A-đam Xmít - GV cho HS tự đọc SGK và nhận xét về tư tưởng của các nhà triết học nổi tiếng người Đức: Hê-ghen và Phoi-ơ-bách, Các nhà kinh tế - chính trị Anh như Xmit và Ri-các-đo Hoạt động 5: Nhóm GV cho HS làm việc theo nhóm, đọc SGK và thảo luận, điền vào phiếu học tập, trả lời các vấn đề sau: - Hoàn cảnh dẫn đến sự ra đời của Chủ nghĩa xã hội khoa học? - Nội dung cơ bản - Điểm khác với các học thuyết trước đây? - Vai trò của Chủ nghĩa xã hội khoa học? - GV nhận xét và chốt ý - HS nghiên cứu sách giáo khoa và trả lời - HS trả lời: Ở phương Tây các nhà văn nhà thơ đã phản ánh khá đầy đủ, toàn diện hiện thực xã hội, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người, thể hiện lòng yêu thương vô hạn đối với những con người đau khổ, mong tìm những giải pháp để đem lại hạnh phúc cho họ Ở phương Đông văn học phản ánh cuộc sống của nhân dân dưới ách thực dân phong kiến, lòng khát khao và ý chí anh hùng, quật khởi trong đấu tranh cho độc lập tự do - HS: Kiến trúc, điêu khắc, âm nhạc - HS nghiên cứu SGK và trả lời Đạt được nhiều thành tựu rực rỡ hơn, phản ánh hiện thực cuộc sống ở cả các nước tư bản và các nước thuộc địa, phản ánh cuộc đấu tranh giai cấp trong xã hội, mong ước một xã hội tốt đẹp hơn - Mong muốn xây dựng một xã hội không có chế độ tư hữu, không có áp bức bóc lột, nhân dân làm chủ các phương tiện sản xuất của mình Þ Không tưởng vì họ không thực hiện được kế hoạch của mình trong điều kiện chủ nghĩa tư bản vẫn được duy trì và phát triển - HS đọc SGK và trả lời: Chưa thấy được mối quan hệ giữa người với người đằng sau sự trao đổi hàng hóa. - HS làm việc theo nhóm, đọc SGK và thảo luận, điền vào phiếu học tập - Sự áp bức bóc lột của giai cấp tư sản giai đoạn chủ nghĩa đế quốc. - Phong trào công nhân phát triển - Học thuyết gồm ba bộ phận chính: Triết học, kinh tế - chính trị học và chủ nghĩa xã hội khoa học - Xây dựng học thuyết của mình trên quan điểm, lập trường giai cấp công nhân, thực tiễn đấu tranh của phong trào cách mạng vô sản thế giới, hình thành hệ thống lý luận vừa khoa học vừa cách mạng .- Chủ nghĩa Mác - Lê-nin là đỉnh cao của trí tuệ loài người, là cương lĩnh cách mạng cho cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản, xây dựng xã hội cộng sản và mở ra kỷ nguyên mới cho sự phát triển của khoa học a. Về văn học: Xuất hiện nhiều tác giả, tác phẩm nổi tiếng + Vích-to Huy-gô: Những người khốn khổ + LépTôn-xtôi: Chiến tranh và Hoà bình + Mác Tuên + Pu-skin + Ban-dắc + Ta-go + Lỗ Tấn  + Hô-xê Ri-đan + Hô-xê Mac-ti b. Về nghệ thuật : Rất phát triển - Kiến trúc : Cung điện Véc-xai là công trình nghệ thuật đặc sắc - Xuất hiện nhiều hoạ sĩ danh tiếng : Van-gốc, Pi-cát-xô, Lê-vi-tan - Âm nhạc : Nổi bật là Trai-cốp-xki * Tác dụng: Phản ánh hiện thực xã hội, mong ước xây dựng một xã hội mới tốt đẹp hơn. 3. Trào lưu tư tưởng tiến bộ và sự ra đời, phát triển của chủ nghĩa xã hội khoa học từ giữa thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX (12’) * Chủ nghĩa xã hội không tưởng : Xanh Xi-mông, Phu-ri-ê, Ô-oen: * Triết học Đức và kinh tế chính trị học Anh: - Hê-ghen và Phoi-ơ-bách là những nhà triết học nổi tiếng người Đức. Hê-ghen là nhà duy tâm khách quan còn Phoi-ơ-bách là nhà duy vật siêu hình... - Học thuyết kinh tế - chính trị cổ điển Anh với các đại biểu như Xmít và Ri-các-đô * Chủ nghĩa xã hội khoa học do Mác và Ăng ghen sáng lập, Lê nin phát triển là cương lĩnh cách mạng cho cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản, xây dựng chủ nghĩa cộng sản và mở ra kỷ nguyên mới cho sự phát triển của khoa học c. Củng cố, luyện tập. (2’) - Nhấn mạnh những thành tựu mà con người đạt được trong thời cận đại và giá trị của nó có ý nghĩa cho đến ngày nay. d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà. (2’) - HS học bài cũ, làm câu hỏi bài tập SGK, chuẩn bị ôn tập - Trả lời các câu hỏi + Lập bảng hệ thống kiến thức về thành tựu của văn hóa thời cận đại (với các nhà văn hóa và trào lưu tư tưởng tiêu biểu) + Dẫn một vài tác phẩm văn học, nghệ thuật (tự chọn) nêu sự phản ánh đời sống xã hội và tác dụng, ảnh hưởng của nó đối với xã hội.