Giáo án môn Địa lý lớp 10 - Tác dụng của dịch chuyển khối

CHƯƠNG 9TÁC DỤNG CỦA DỊCH CHUYỂN KHỐINgoaïi sinh: gaây ra bôûi caùc quaù trình ngoaïi sinh nhö möa, gioù, luõ vaø thöôøng raát phoå bieán.Noäi sinh: gaây ra bôûi caùc quaù trình noäi sinh nhö ñoäng ñaát, chuyeãn ñoäng naâng haï taân kieán taïo ít phoå bieánTaùc ñoäng cuûa con ngöôøi: do con ngöôøi taùc ñoäng vaøo moâi tröôøng töï nhieân (bóc lôùp thöïc vaät beân treân, khai thaùc caùt quaù möùc ôû caùc con soâng Dịch chuyển khối là sự chuyển động phá vỡ mối liên kết của khối đá dưới tác dụng của trọng lực 1. TRƯỢT LỞ Một thuật ngữ mô tả một quá trình địa chất: Sự dịch chuyển xẩy ra trên (hoặc gần) bề mặt đất của một khối trượt bao gồm: đất đá, nhà cửa, cây cối theo chiều của trọng lực.Trượt lở xẩy ra khi có sự mất cân bằng trong khối trượt → hình thành trạng thái cân bằng, ổn định mới.Thường xẩy ra ở những nơi sườn dốc trên các ngọn đồi, núi, vách đá. Và có thể chậm rãi hoặc bất thình lình.CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGTRỌNG LỰCgTrọng lực: cung cấp lực trượt cho khối trượt trên cơ sở tương tác giữa khối lượng của khối trượt và Địa Cầu.Khối lượng càng lớn lực tác dụng càng lớn.CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGTRỌNG LỰCĐỘ DỐC CỦA SƯỜNggpgtgTrọng lực kết hợp với độ dốc của sườn → trượt.Sườn càng dốc, khả năng trượt càng cao, vận tốc trượt càng lớn.ggpgtgt gpMalibu, California, U.S.A., Dec, 1983CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGTRỌNG LỰCĐỘ DỐC CỦA SƯỜNNƯỚCggpgtNước: đóng vai trò quan trọng trong việc làm thay đổi trạng thái, tính chất của vật liệu trong khối trượt.Kết quả: Tăng khối lượng khối trượt → tăng lực trượt, Trương nở → mất trạng thái ổn định ban đầu, Suy yếu sự gắn kết của vật liệu: Hoà tan vật liệu (muối, khoáng vật ), Gia tăng áp lực lỗ rỗng, Thay đổi trạng thái của khối trượt: → dẻo → chảy → tăng vận tốc trượt.Guinsaugon, Leyte, Philippine, Feb, 2006CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGTRỌNG LỰCĐỘ DỐC CỦA SƯỜNNƯỚCVẬT LIỆU KHỐI TRƯỢTVật liệu của khối trượt ảnh hưởng đến kiểu trượt, sườn dốc và tần suất xẩy ra trượt lở.Chảy: Vật liệu bở rời, không gắn kết hoặc độ gắn kết rất yếu: đất, vụn thô, trầm tích trẻ.Trượt: Vật liệu có độ gắn kết tương đối: trầm tích Kainozoi sớm.Rơi:Vật liệu cứng, độ gắn kết tốt: đá kết tinh, đá trầm tích.CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGTRỌNG LỰCĐỘ DỐC CỦA SƯỜNNƯỚCVẬT LIỆU KHỐI TRƯỢTCÁC NHÂN TỐ KHÁCCấu trúc địa chất khu vực: Đất đá có thế nằm đổ về nơi thấp → dễ trượt hơn, Mặt đứt gẫy lấp nhét bằng vật liệu sét → quá bão hòa nước → trượt.CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGTRỌNG LỰCĐỘ DỐC CỦA SƯỜNNƯỚCVẬT LIỆU KHỐI TRƯỢTCÁC NHÂN TỐ KHÁCCấu trúc địa chất khu vực,Thảm thực vật:Có thể làm giảm sút hoặc gia tăng hoạt động trượt lở.Rể cây giữ đất, hấp thụ nước trong nền đất. Nhưng sự tăng trưởng của cây làm tăng khối lượng lên nền đất.CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGTRỌNG LỰCĐỘ DỐC CỦA SƯỜNNƯỚCVẬT LIỆU KHỐI TRƯỢTCÁC NHÂN TỐ KHÁCCấu trúc địa chất khu vực,Thảm thực vật,Đặc điểm khí hậu:Sự kéo dài của mùa nắng hoặc mùa mưa → sự thay đổi độ ẩm trong đất nền → trượt lở. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGBTRỌNG LỰCĐỘ DỐC CỦA SƯỜNNƯỚCVẬT LIỆU KHỐI TRƯỢTCÁC NHÂN TỐ KHÁCCấu trúc địa chất khu vực,Thảm thực vật,Đặc điểm khí hậu,Các quá trình địa chất khác:Phong hóa, Xói mòn, Động đất → Trượt lở Vách đá chịu tác động thường xuyên của sóng biển, gió → ăn mòn (phong hóa) → rơiCÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGTRỌNG LỰCĐỘ DỐC CỦA SƯỜNNƯỚCVẬT LIỆU KHỐI TRƯỢTCÁC NHÂN TỐ KHÁCCấu trúc địa chất khu vực,Thảm thực vật,Đặc điểm khí hậu,Thời gian:Thời gian có thể làm thay đổi trạng thái và tính chất của khối trượt, sườn dốc thay đổi mức ảnh hưởng của các nhân tố khác.Các quá trình địa chất khác,THÀNH PHẦN MỘT KHỐI TRƯỢTMặt trượtĐới dịch chuyểnĐới dồn tụChân khối trượtKhe nứt dọcKhe nứt ngangKhối trượt conVách trượtTHÀNH PHẦN MỘT KHỐI TRƯỢT?CHẢY (flow):Khối trượt chảy dọc theo sườn dốc, vật liệu ở trạng thái gắn kết yếu (bở rời) có độ ẩm cao (hòa tan nhiều nước).Vật liệu dịch chuyển liên tục thành dòng, có sự phá hủy nội bộ bên trong khối trượt. Thường xuất hiện sau những cơn mưa lớn khi nền đất được cấu tạo bằng những vật liệu quá bở rời.Tốc độ dịch chuyển nhanh.BÒ/TRƯỜN (creep):Khối trượt chuyển động theo sườn dốc trong một thời gian dài, vật liệu của khối trượt phần lớn là bở rời. Nhân tố tác động chính đến chuyển động là trọng lực của bản thân khối trượt.Vận tốc dịch chuyển tương đối thấp, và giảm dần từ trên xuống.Image: NOAARƠI/LỞ/SỤP ĐỔ (fall):Đặc điểm: mặt trượt hầu như thẳng đứng, vật liệu rắn chắc hoặc dẻo mịn. Chuyển động theo kiểu rơi tự do.Nguyên nhân: tác động xâm thực của nước, gió; do khe nứt phong hóa; bờ vách cấu tạo bằng vật liệu dẻo mịn, khi bị khô → co rút → xuất hiện các khe nứt → gây sụp đổ.Tốc độ cực nhanh.