Giáo án môn Hình học lớp 9 - Chương II: Đường tròn

TiÕt thø :17 Tªn bµi gi¶ng : Ch­¬ng II - ®­êng trßn §1 . sù x¸c ®Þnh ®­êng trßn tÝnh chÊt ®èi xøng cđa ®­êng trßn Ngµy so¹n :16/10/2012 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 6 19/10/2012 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : N¾m ®­ỵc ®Þnh nghÜa ®­êng trßn , c¸c c¸ch x¸c ®Þnh mét ®­êng trßn, ®­êng trßn ngo¹i tiÕp tam gi¸c vµ tam gi¸c néi tiÕp ®­êng trßn . N¾m ®­ỵc ®­êng trßn lµ h×nh cã t©m ®èi xøng , cã trơc ®èi xøng . BiÕt dùng ®­êng trßn qua 3 ®IĨm kh«ng th¼ng hµng . BiÕt chøng minh mét ®iĨm n»m trªn ®­êng trßn . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh . Ho¹t ®éng 2 : Nªu mét sè yªu cÇu chung cđa ch­¬ng tr×nh PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : Nh¾c l¹i vỊ ®­êng trßn . GV: Cho HS nh¾c l¹i ®Þnh nghÜa ®­êng trßn . GV: Dïng h×nh vÏ trªn b¶ng cho HS nhËn biÕt ®­ỵc vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa ®iĨm M víi ®­êng trßn . (B»ng c¸ch trùc quan) HS : Nªu 3 vÞ trÝ t­¬ng ®èi . GV : Dïng b¶ng phơ vÏ l¹i 3 vÞ trÝ t­¬ng øng HS : Ghi c¸c hƯ thøc t­¬ng øng cho tõng tr­êng hỵp cđa mçi h×nh trªn b¶ng phơ HS : Lµm bµi tËp ?1( §øng t¹i chç tr×nh bµy lêi gi¶i c¶ líp nhËn xÐt .) I/ Nh¾c l¹i vỊ ®­êng trßn Ký hiƯu (O,R) hay (O) VÞ trÝ HƯ thøc M thuéc (O) OM=R M n»m ngoµi (O) OM>R M n»m trong(O) OM<R Ho¹t ®éng 4 : C¸ch x¸c ®Þnh ®­êng trßn . GV: Nªu c©u hái : Tõ ®Þnh nghÜa ®­êng trßn em h·y cho biÕt muèn cã mét ®­êng trßn ta cÇ cã nh÷ng ®iỊu kiƯn g× ? (CÇn cã t©m vµ b¸n kÝnh) GV : Giíi thiƯu khi biÕt ®­êng kÝnh cđa ®­êng trßn ta x¸c ®Þnh mét ®­êng trßn . GV : §Ỉc vÊn ®Ị ngoµi c¸c c¸ch trªn ®­êng trßn ®­ỵc x¸c ®Þnh nÕu biÕt bao nhiªu ®iĨm cđa nã . HS : (Ho¹t ®éng nhãm ) Lµm BµI TËP ?2 . HS : Lµm bµi tËp ?3 . HS : Rĩt ra kÕt luËn GV : Cã thĨ vÏ ®­êng trßn qua 3 ®Ønh cđa tam gi¸c kh«ng ? Lµm thÕ nµo x¸c ®Þnh t©m ? GV : Giíi thiƯu ®­êng trßn ngo¹i tiÕp tam gi¸c HS : Lµm Bµi tËp 5 (SGK) II/ C¸ch x¸c ®Þnh ®­êng trßn (SGK) *§­êng trßn ngo¹i tiÕp tam gi¸c . (O) : ®­êng trßn ngo¹i tiÕp , DABC lµ tam gi¸c néi tiÕp Ho¹t ®éng 5 : T©m ®èi xøng . - HS : Lµm bµi tËp ?4 Vµ t×m t©m ®èi xøng cđa ®­êng trßn , III/ T©m ®èi xøng : (SGK) Ho¹t ®éng 6 : Trơc ®èi xøng cđa ®­êng trßn HS : Lµm BµI TËP ?5 vµ cho biÕt trơc ®èi xøng cđa ®­êng trßn GV : Hái thªm :§­êng trßn cã bao nhiªu t©m ®èi xøng vµ cã bao nhiªu trơc ®èi xøng? Ho¹t ®éng 7: Cđng cè Cho tam gi¸c ABC vu«ng t¹i A . Cã AB =6cm , AB = 8cm Chøng minh : a / C¸c ®iĨm A , B , C cïng thuéc ®­êng trßn t©m M. b/ Trªn tia ®èi cđa tia MA lÊy ®iĨm D , E ,F , Sao cho MD = 4cm , ME = 6cm , MF = 5cm , H·y x¸c ®Þnh vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa c¸c ®iĨm D ,E , F ®èi víi ®­êng trßn t©m M GV : H­íng dÉn gi¶i . - Muèn cm c¸c ®iĨm A, B ,C thuéc ®­êng trßn t©m M cÇn chøng minh ®iỊu g× ? . - Muèn xÐt xem c¸c ®iĨm D,E,F cã thuéc ®­êng trßn t©m M kh«ng ta cÇn ®i so s¸nh c¸c ®o¹n th¼ng nµo víi R. - Nªu c¸ch chøng minh c¸c ®iĨm thuéc ®­êng trßn . a/vu«ng t¹i A cã AM lµ trung tuyÕn øng víi c¹nh huyỊn nªn ta cã MA = MB = MC Do ®ã A,B, C thuéc ®­êng trßn t©m M . b/ TÝnh OB = R =5cm . OD < R nªn D n»m trong (M) OF = R nªn F thuéc (M). OE > R nªn F n»m ngoµi (M) Ho¹t ®éng 8: DỈn dß vµ h­íng dÉn bµi tËp Bµi tËp vỊ nhµ : 1, 2, 3 ,4 . TiÕt sau : LuyƯn tËp + Tù rĩt kinh nghiƯm: .. . TiÕt thø :18 Tªn bµi gi¶ng : LuyƯn tËp Ngµy so¹n :22/10/2012 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 4 24/10/2012 4 24/10/2012 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : BiÕt vËn dơng kiÕn thøc ®Ĩ chøng minh c¸c ®iĨm n»m trªn mét ®­êng trßn . BiÕt nhËn d¹ng mét sè h×nh cã trơ ®èi xøng vµ t©m ®èi xøng . t×m ®­ỵc trơc vµ t©m ®èi xøng . BiÕt x¸c ®Þnh mét ®iĨm thuéc hoỈc kh«ng thuéc ®­êng trßn . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh .(1 phĩt) Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị (4 phĩt) C©u hái 1 : Nªu c¸c c¸ch x¸c ®Þnh ®­êng trßn mµ em ®· häc . Cho biÕt t©m ®èi xøng vµ trơc ®èi xøng cđa ®­êng trßn . PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : Chøng minh c¸c ®iĨm cïng thuéc ®­êng trßn (15 phĩt) HS : Hai em gi¶i bµi tËp 1 vµ 4 ë SGK . GV : - Cho c¸c em nh¾c l¹i c¸ch chøng minh c¸c ®iĨm n»m trªn mét ®­êng trßn . - Dùa vµo ®iỊu kiƯn g× ®Ĩ xÐt vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa mét ®iĨm vµ ®­êng trßn ? Bµi tËp1/99 - Gäi I lµ giao ®iĨm hai ®­êng chÐo h×nh ch÷ nhËt . Ta cã IA = IB =IC = ID (TÝnh chÊt h×nh ch÷ nhËt ) Do dã A,B,C,D n»m trªn ®­êng trßn (I) - Ho¹t ®éng 4 :NhËn d¹ng vµ t×m t©m , trơc ®èi xøng cđa mét h×nh . (12 phĩt) HS : Lµm bµi tËp 6/100 (Cho HS ghi vµo b¶ng con ) GV: Dïng b¶ng con cđa mét sè HS ®Ĩ c¶ líp cïng ch÷a bµi . HS : Gi¶i bµi tËp 7 víi h×nh thøc nh­ trªn Bµi 6/101 (h58 cã t©m vµ trơc ®èi xøng). (h 59 cã trơc ®èi xøng ) Bµi 7/ 101 (1-4) , (2- 6) (3- 5) Ho¹t ®éng 5 : Dïng c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ĩ lµm bµi to¸n dùng h×nh( 10 phĩt) HS : Nªu l¹i c¸c b­íc thùc hiƯn bµi to¸n dùng h×nh. GV : Nªu hƯ thèng c©u hái ®Ĩ dÉn d¾t HS t×m tßi c¸c b­íc dùng . - T©m ®­êng trßn qua hai ®iĨm A,B n»m trªn ®­êng g× cđa AB ? -T©m ®­êng trßn cÇn dùng lµ giao ®iĨm c¸c ®­êng nµo ? - Muèn chøng minh B,C thuéc ®­êng trßn t©m O cÇn chøng minh nh­ thÕ nµo ? HS : Nªu c¸ch chøng minh cđa m×nh . Bµi 8/101 Dùng It lµ trung trùc cđa BC Giao ®iĨm It vµ Ay lµ t©m O cđa ®­êng trßn cÇn dùng Chøng minh : O thuéc trung trùc BC nªn OB = OC . Do ®ã B,C n»m trªn (O) Ho¹t ®éng 6 : Cđng cè ( 3 phĩt) - Nªu c¸c kiÕn thøc trong bµi ®· sư dơng ®Ĩ lµm bµi tËp . Ho¹t ®éng 7 :DỈn dß Bµi tËp 2, 9 ,10 /128 ,129 SBT . TiÕt sau : Häc bµi "§­êng kÝnh vµ d©y cđa ®­êng trßn " . TiÕt thø :19 Tªn bµi gi¶ng : § 2. ®­êng kÝnh vµ d©y cđa ®­êng trßn Ngµy so¹n: 24/10/2012 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 6 26/10/2012 6 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : N¾m ®­ỵc ®­êng kÝnh lµ d©y lín nhÊt trong c¸c d©y cđa ®­êng trßn . N¾m ®­ỵc c¸c ®Þnh lý vµ biÕt vËn dơng c¸c ®Þnh lý trªn ®Ĩ chøng minh ®­êng kÝnh qua trung ®iĨm d©y, ®­êng kÝnh vu«ng gãc víi d©y . RÌn luyƯn tÝnh chÝnh x¸c trong viƯc lËp mƯnh ®Ị ®¶o , trong chøng minh , trong suy luËn . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh .(1 phĩt) Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị: (5 phĩt) C©u hái 1 : H·y cho biÕt trong ®­êng trßn cã bao nhiªu trơc ®èi xøng , c¸c trơc ®èi xøng ®ã lµ ®­êng g× cđa ®­êng trßn ? C©u hái 2 : Nªu c¸c c¸ch x¸c ®Þnh ®­êng trßn , lµm bµi tËp 5/128 SBT. PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : So s¸nh ®é dµi cđa ®­êng kÝnh vµ d©y (12 phĩt) HS : - §äc bµi to¸n ë SGK vµ nghiªn cøu lêi gi¶i trong s¸ch . - Qua kÕt qu¶ cđa bµi to¸n ph¸t biĨu ®Þnh lý. HS ph¸t biĨu ®Þnh lý vµvÏ h×nh , ghi GT, KL Vµ tõ GT, KL ph¸t biĨu l¹i thµnh lêi I/ So s¸nh dµi cđa ®­êng kÝnh vµ d©y. §Þnh lý1: GT (O,R) AB lµ ®­êng kÝnh CD d©y bÊt kú KL AB > CD Ho¹t ®éng 4 : T×m mèi quan hƯ vu«ng gãc gi÷a ®­êng kÝnh vµ d©y cung .(18 phĩt) GV : VÏ ®­êng trßn lªn b¶ng . HS : - H·y vÏ ®­êng kÝnh AB , vÏ d©y CD vu«ng gãc víi AB t¹i I (CD qua O vµ CD kh«ng qua O) Mét em lªn b¶ng cßn c¶ líp vÏ vµo giÊy nh¸p .- Cho biÕt tam gi¸c OCD lµ tam gi¸c g× ? (Trong tr­êng hỵp CD kh«ng qua O.) Tõ ®ã ph¸t biĨu §l ®­êng kÝnh vu«ng gãc víi d©y cung ,b»ng lêi vµ ghi GT, KL GV : §Ỉt vÊn ®Ị nÕu CD kh«ng vu«ng gãc víi AB mµ I lµ trung ®iĨm cđa CD . Ta cã thĨ suy ra quan hƯ g× gi÷a AB vµ CD.? HS : Tõ ®ã ph¸t biĨu t/c . HS : Lµm ?1 . Tõ ®ã ph¸t biĨu ®Þnh lý . II/ Quan hƯ vu«ng gãc g÷a ®­êng kÝnh vµ d©y cung . §Þnh lý 2a: GT (O) AB lµ ®­êng kÝnh. CDAB t¹i I. KL IC = IB Chøng minh : (SGK) §Þnh lý2b: GT (O) AB lµ ®­êng kÝnh. CD d©y cung bÊt kú(ỌCD) IC = ID . KL AB^CD Ho¹t ®éng 5 : Cđng cè ( 7phĩt) HS : -Lµm bµi tËp ?2 - Nh¾c l¹i hai mèi quan hƯ ®­êng kÝnh vµ d©y cung . OM qua trung ®iĨm AB (O ÏAB) nªn OM^AB . Theo ®Þnh lý Py ta go , ta cã = 132 - 52 = 144 Suy ra AM, AB Ho¹t ®éng 6 : DỈn dß (2 phĩt) HS häc bµi theo SGK vµ lµm c¸c bµi tËp 10, 11 ë nhµ TiÕt sau : Bµi "Liªn hƯ gi÷a d©y vµ kho¶ng c¸ch ®Õn t©m" TiÕt thø : 20 Tªn bµi gi¶ng : LuyƯn tËp Ngµy so¹n :28/10/2012 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 4 31/10/2011 4 31/10/2011 I - Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : BiÕt vËn dơng c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ĩ lµm bµi tËp . RÌn luyƯn tÝnh chÝnh x¸c trong lËp luËn vµ chøng minh II - Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh .(1 phĩt) Hoạt động của GV Hoạt động cuả HS Nội dung Y/c HS đọc đề và trình bày bài giải . HD . - Đánh giá kết quả . - Y/c HS đọc đề , vẽ hình và giải . - HD : - Nhận xét , đánh giá kết quả - Y/c HS đọc đề , vẽ hình và giải . - HD : - Nhận xét , đánh giá kết quả - Y/c HS đọc đề ,. - HD - Đánh giá kết qua û - Y/c HS đọc đề , vẽ hình và giải . - HD : - Đánh giá kết quả - Đọc y/c bài toán , giải HS≠ : Nhận xét . - Hs t.bày bài giải: - Hs trình bày bài giải: HS ≠ : Nhận xét , sửa sai ( nếu có ) - Hs trình bày bài giải: HS ≠ : Nhận xét , sửa sai ( nếu có ) Hs t.bày bài giải: -HS ≠ : Nhận xét , sửa sai ( nếu có ) - Hs t.bày bài giải: HS ≠ : Nhận xét sửa sai ( nếu có) 1/99 GT ABCD là hcn AB = 12 cm BC = 5 cm KL A,B,C,D cùng nằm trên một đường tròn Tính bán kính đường tròn đó CM : Gsử AC cắt BD tại O Theo tính chất hình chữ nhật ta có OA = OB = OC = OD ∆ABC có 2/100 (1)→(5) (2)→(6) (3)→(4) 3/100 a) GT ∆ABC có nội tiếp trong (O;R) KL O là trong điểm của AB CM : Gọi I là trung điểm của BC IA=IB=IC (I) là tâm đường ngoại tiếp ∆ABC Mà O là tâm đường ngoại tiếp ∆ABC O là trung điểm của AB b) GT ∆ABC nội tiếp trong (O;R) KL ∆ABC vuông tại A CM ∆ABC nội tiếp trong (O;R) OA=OB=OC =BC ∆ABC vuông tại A BT 6 a/ H58/SGK có tâm đối xứng và có trục đối xứng b/ H59 / SGK có trục đối xứng . BT 7 Nối ( 1 ) với ( 4 ) Nối ( 2 ) với ( 6 ) Nối ( 3 ) với ( 5 ) 4/ Củng cố : 5/ Dặn dò : - Lý thuyết : Xem vở ghi và SGK . và học thuộc các , đn ,định lí Xem lại các bài tập đã giải TiÕt thø : 21 Tªn bµi gi¶ng : § 3. liªn hƯ gi÷a d©y vµ kho¶ng c¸ch tõ t©m ®Õn d©y Ngµy so¹n:31/10/2012 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 6 02/11/2012 6 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : N¾m ®­ỵc c¸c ®Þnh lý vỊ liªn hƯ gi÷a d©y vµ kho¶ng c¸ch tõ t©m ®Õn d©y trong mét ®­êng trßn . BiÕt vËn dơng c¸c ®Þnh lý trªn ®Ĩ so s¸nh ®é dµi hai d©y , so s¸nh c¸c kho¶ng c¸ch tõ t©m ®Õn d©y . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh . ( 1 phĩt) Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị: (6 phĩt) Bµi tËp : Cho h×nh vÏ biÕt OM vµ AB = 14 cm . TÝnh MA ,MB PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : Tt×m mèi liªn hƯ gi÷a d©y vµ kho¶ng c¸ch ®Õn t©m(10 phĩt) GV : - Cho HS ®äc ®Ị bµi to¸n . §­a b¶ng phơ cã h×nh vÏ 68 SGK . HS : - Chia líp lµm 2tỉ Tỉ 1 : TÝnh OH2 + HB2 theo R Tỉ 2 : tÝnh OK2 + KD2 theo R GV : Dïng b¶ng con chòa so s¸nh 2 kÕt qu¶ vµ rĩt ra kÕt luËn . GV : NÕu AB vµ CD lµ 2 ®­êng kÝnh th× ®¼ng thøc trªn cßn ®ĩng kh«ng hoỈc mét trong hai lµ ®­êng kÝnh th× ®¼ng thøc trªn cßn ®ĩng kh«ng? I/ Bµi to¸n : (SGK) OH2 + HB2= OK2 + KD2 Chĩ ý : (SGK) Ho¹t ®éng 4 : T×m mèi liªn hƯ gi÷a d©y vµ kho¶ng c¸ch ®Õn t©m (14 phĩt) HS : Lµm ?1 . Dùa vµo h×nh vÏ vµ ®iỊu kiƯn cđa bµi to¸n ®Ĩ lý luËn . HS : H·y ph¸t biĨu ®Þnh lý ®ã b»ng lêi vµ ghi d­íi d¹ng GT ,KL GV : §Ỉt vÊn ®Ị : NÕu AB>CD hoỈcCD>AB th× OH , OK cã quan hƯ víi nhau ntn ? HS : - Lµm ?2 a. - Ph¸t biĨu ®Þnh lý b»ng lêi - Lµm ?2b . - Ph¸t biĨu ®Þnh lý b»ng lêi GV : Cho HS nªu hai ý trªn thµnh ®Þnh lý ph¸t biĨu b»ng lêi vµ ghi GT , KL II/ Liªn hƯ gi÷a d©y vµ kho¶ng c¸ch tõ t©m ®Õn d©y . §Þnh lý 1: GT (O,R) , AB , CD lµ hai d©y OH , OK lµ kho¶ng c¸ch tõ O ®Õn 1/ AB = CD 2/ OH = OK KL 1/ OH = OK 2/ AB = CD §Þnh lý 2: GT (O,R) , AB , CD lµ hai d©y OH , OK lµ kho¶ng c¸ch tõ O ®Õn AB , CD 1/ AB > CD 2/ OH <OK KL 1/ OH < OK 2/ AB > CD Ho¹t ®éng 5 : Cđng cè .(12 phĩt) HS ho¹t ®éng theo nhãm , cho mét nhãm tr×nh bµy lêi gi¶i vµ c¶ líp nhËn xÐt , bỉ sung . GV : Treo b¶ng phơ cã lêi gi¶i mÉu ®Ĩ HS tham kh¶o , sưa sai vµ tr×nh bµy bµi gi¶i vµo vë GV : Cho HS nh¾c l¹i kiÕn thøc hai day b»ng nhau vµ kho¶ng c¸ch ®Õn t©m trong mét ®­êng trßn . Tõ h×nh vÏ cho HS nhËn xÐt kiÕn thøc trªn ®­ỵc ¸p dơng cho h×nh ¶nh nµo trong h×nh vÏ Do O lµ giao ®iĨm 3 ®­êng trung trùc nªn O lµ t©m ®­êng trßn ngo¹i tiÕp tam gi¸c ABC . Mµ OD > OE (GT) do ®ã AB < BC ; OE = OF nªn AC = BC Ho¹t ®éng 6 : DỈn dß (3 phĩt) - Bµi tËp vỊ nhµ : 12 , 13 SGK - TiÕt sau : LuyƯn tËp H­íng dÉn bµi tËp 13 H ,K lµ trung®iĨm AB ,CD . C¸c vu«ng AB = CD nªn OH = OK , OE chung Tõ ®ã suy ra ®pcm TiÕt thø : 22 §4 .vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn Ngµy so¹n :4/11/2012 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 4 7/11/2012 4 I - Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : N¾m ®­ỵc 3 vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn , c¸c kh¸i niƯm tiÕp tuyÕn, tiÕp ®iĨm, ,n¾m ®­ỵc c¸c hƯ thøc . BiÕt vËn dơng kiÕn thøc trong bµi ®Ĩ nhËn biÕt c¸c vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn . ThÊy ®­ỵc mét sè h×nh ¶nh vỊ vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn trong thùc tÕ II - Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh (1 phĩt). Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị : (4 Phĩt) Cho (O ;10cm) d©y AB = 8cm . TÝnh kho¶ng c¸ch tõ O ®Õn AB . PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : HS ph¸t hiƯn ®­ỵc 3 vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn, c¸c kh¸i niƯm c¸t tuyÕn , tiÕp tuyÕn , tiÕp ®iĨm .27 phĩt GV: HS quan s¸t h×nh vÏ ®Çu bµi trong SGK vµ dïng thªm h×nh ¶nh trùc quan ®Ĩ häc sinh b­íc ®Çu h×nh thµnh ®­ỵc 3 vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn .(Th­íc th¼ng vµ ®­êng trßn ) HS: Lµm Bµi tËp ?1. GV: Giíi thiƯu c¨n cø vµo sè ®iĨm chung cđa ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn mµ ta cã c¸c vÞ trÝ t­¬ng ®èi sau . HS : Cho biÕt h×nh ¶nh nµo ë ®Çu bµi cho ta ®­êng th¼ng c¾t ®­êng trßn ? HS: Lµm ?2 (§øng t¹i chç tr¶ lêi miƯng) GV: NÕu OH t¨ng lªn th× ®é dµi ®o¹n AB ntn? §Õn khi Ath× ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn cã mÊy ®iĨm chung?GV cho c¶ líp ®i vµo phÇn b I/ Ba vÞ trÝ t­¬ng ®èi cđa ®­êng th¼ng vµ ®­êng trßn : a/ §­êng th¼ng vµ ®­êng trßn c¾t nhau §­êng th¼ng a gäi lµ c¸t tuyÕn cđa ®­êng trßn . OH < R vµ HA = HB GV : Giíi thiƯu c¸c kh¸i niƯm tiÕp tuyÕn , tiÕp ®iĨm , HS : Xem nghiªn cøu phÇn chøng minh vµ ph¸t biĨu §l GV: Dïng ®å dïng d¹y häc ®­a ra h×nh ¶nh trùc quan khi OH t¨ng lªn n÷a th× a vµ ®­êng trßn cã mÊy ®iĨm chung ?. Tõ ®ã ®i qua vÞ trÝ t­¬ng ®èi c HS : So s¸nh OH vµ R b/ §­êng th¼ng vµ ®­êng trßn tiÕp xĩc nhau . §­êng th¼ng a gäi lµ tiÕp tuyÕn cđa (O) . §iĨm C gäi lµ tiÕp ®iĨm . OCa vµ OH = R. Cm (SGK) §Þnh lý: (SGK) GT (O;R) ,a lµ tiÕp tuyÕn , C lµ tiÕp ®iĨm KL OCa t¹i C c/ §­êng th¼ng vµ ®­êng trßn kh«ng giao nhau OH > R Ho¹t ®éng 4 : T×m hƯ thøc gi÷a kho¶ng c¸ch tõ t©m ®­êng trßn ®Õn a (10 phĩt) GV: NÕu ®Ỉt OH = d c¸c em so s¸nh d vµ R trong tõng vÞ trÝ t­¬ng ®èi GV : Giíi thiƯu c¸c mƯnh ®Ị ®¶o cịng ®ĩng . HS : §äc b¶ng tãm t¾t ë SGK II/HƯ thøc gi÷a kho¶ng c¸ch tõ t©m ®­êng trßn ®Õn ®­êng th¼ng vµ b¸n kÝnh cđa ®­êng trßn : ( SGK) Ho¹t ®éng 5 : Cđng cè HS : Lµm bµi tËp ?3 VÏ h×nhvµo b¶ng con GV : Treo b¶ng phơ cđa h×nh vÏ trªn . Cho mét em lªn tr×nh bµy lêi gi¶i t×m AB . GV: Treo b¶ng phơ cã lêi gi¶i s½n ®Ĩ häc sinh ®èi chiÕu sưa sai . a/ OH = d < R ( 3< 5 ) Nªn a c¾t ®­êng trßn t¹i hai ®iĨm . b/ Tam gi¸c OHC vu«ng t¹i H . ¸p dơng Py ta go ta ®­ỵc HC2 = OC2 - OH2 HC2 = 52 -32 =25 - 9 =16 HC = 4 (cm) nªn BC =8(cm) OH Ho¹t ®éng 6 : DỈn dß ( 3 phĩt) HS häc bµi theo SGK vµ lµm c¸c bµi tËp ë nhµ 17,18, 19 ,20 ChuÈn bÞ bµi " DÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn" TiÕt thø : 23 Tªn bµi gi¶ng : § 5 . DÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn Ngµy so¹n :07/11/2012 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 6 9/11/2012 6 9/11/2012 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : N¾m ®­ỵc c¸c dÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn . BiÕt vÏ tiÕp tuyÕn ®i qua mét ®iĨm n»m trªn ®­êng trßn vµ ®iĨm n»m ngoµi ®­êng trßn . ThÊy ®­ỵc mét sè h×nh ¶nh vỊ tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn trong thùc tÕ Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh( 1phĩt) . Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị ( 5 phĩt) C©u hái 1: Cho em HS gi¶i BµiTËp 17 . C©u hái 2 : Cho em HS gi¶i bµi tËp 18 . Cho biÕt ®­êng th¼ng nµo lµ tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn. PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : T×m c¸c dÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn , cơ thĨ ho¸ dÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn . (17 phĩt) GV : Cho HS nh¾c l¹i c¸c c¸ch nhËn biÕt tiÕp tuyÕn . GV : VÏ h×nh nh­ h×nh bªn råi hái HS : a cã ph¶i lµ tiÕp tuyÕn kh«ng ? . V× sao ? HS : Ph¸t biĨu §l b»ng lêi vµ ghi GT , KL HS : Thùc hiƯn bµi tËp ?1 GV : Nªu bµi to¸n cho ®iĨm A thuéc ®­êng trßn t©m O ,H·y vÏ tiÕp tuyÕn t¹i A cđa ®­êng trßn víi A lµ tiÕp ®iĨm . HS : §øng t¹i chỉ nªu c¸c b­íc dùng . GV : Nªu t×nh huèng :NÕu ®iĨm A kh«ng thuéc ®­êng trßn th× lµm thÕ nµo ®Ĩ dùng ®­ỵc tiÕp tuyÕn .? I/ DÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn : GT (O) ,§­êng th¼ng a OAa t¹i A KL a lµ tiÕp tuyÕn cđa (O) Bµi tËp ?1 H IHBC t¹i H nªn BC lµ tiÕp tuyÕn cđa (I) Ho¹t ®éng 4 : VËn dơng dÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn ®Ĩ dùng tiÕp tuyÕn víi ®­êng trßn khi ®iĨm A n»m ngoµi ®­êng trßn .(15 phĩt) GV : Cho HS ®äc ®Ị bµi to¸n vµ xem lêi gi¶i ë SGK HS : Thùc hiƯn bµi tËp ?2 . §øng t¹i chç tr¶ lêi II/ ¸p dơng: (SGK) Ho¹t ®éng 5 : Cđng cè ( 5 phĩt) HS :Nªu c¸c dÊu hiƯu nhËn biÐt tiÕp tuyÕn . HS: Lµm bµi tËp 21. GV : Nªu c¸c c©u hái ®Ĩ gỵi ý cho HS h×nh thµnh c¸ch dùng - (O) tiÕp xĩc d t¹i A th× OA vµ d cã quan hƯ ntn ? - (O) qua A,B th× t©m O cã quan hƯ ntn ®èi víi AB ? - Lµm thÕ nµo x¸c ®Þnh t©m O ? GV : Cho HS nªu c¸c vÊn ®Ị cÇn chøng minh Bµi 21 1/C¸ch dùng - Tõ A dùng tia Axd - Dùng tia Iy AB ( I lµ trung ®iĨm AB) - Giao ®iĨm Ax vµ Iy lµ t©m O cÇn t×m . -VÏ (O; OA) ta ®­ỵc ®­êng trßn cÇn dùng 2/ Chøng minh : - OAd ;A(O). Nªn d lµ tiwps tuyÕn cđa ®­êng (O). OA = OB ( O ®­êng trung trùc AB) . Do ®ã A,B thuéc (O) Ho¹t ®éng 6 : DỈn dß( 3 phĩt) Bµi tËp vỊ nhµ 22,23 TiÕt sau : LuyƯn tËp bµi 24 , 25 TiÕt thø : 24 Tªn bµi gi¶ng : luyƯn tËp Ngµy so¹n :11/11/2012 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 4 14/11/2012 4 14/11/2012 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : VËn dơng dÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn ®Ĩ tÝnh to¸n vµ chøng minh . Th¸i ®é: TÝch cùc vËn dơng lý thuyÕt vµo bµi tËp Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh .(1 phĩt) Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị (7 phĩt) - Cho HS lµm bµi tËp 21 PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : Ch÷a bµi tËp cã sư dơng dÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn (16 phĩt) HS : Tr×nh bµy bµi gi¶i lªn b¶ng, HS c¶ líp nhËn xÐt vµ cïng hoµn thiƯn bµi to¸n C¸ch dùng : - Dùng tia Axd - Dùng tia Iy lµ ®­êng trung trùc cđa AB . - Giao ®iĨm O cđa Ax Chøng minh : -OAd , A (O ; OA) Nªn d lµ tiÕp tuyÕn cđa (O; OA) - OA =OB ( Do A,B thuéc trung trùc AB ) VËy A,B thuéc ®­êng trßn t©m O Ho¹t ®éng 4 : RÌn luyƯn kü n¨ng sư dơng dÊu hiƯu nhËn biÕt tiÕp tuyÕn ®Ĩ tÝnh to¸n vµ chøng minh ( 16 phĩt) GV : Cho HS ®äc bµi tËp 24 HS : Mét em lªn vÏ h×nh . GV : Muèn chøng minh CB lµ tiÕp tuyÕn (O) ta cÇn chøng minh ntn ? OBBC HS : T×m vµ nªu c¸c yÕu tè b»ng nhau cđa hai tam gi¸c ®ã . HS : Mét em lªn tr×nh bµy lêi gi¶i . HS : Nh¾c l¹i c¸ch chøng minh ®­êng th¼ng lµ tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn . GV : Ngoµi c¸ch dïng c«ng thøc nh­ trong bµi , cã thĨ dïng c«ng thøc nµo kh¸c ®Ĩ tÝnh OC .? HS : Nªu c¸c c«ng thøc cã thĨ sư dơng ®Ĩ ttÝnh ®­ỵc OC . Nªu s¬ l­ỵc c¸ch tÝnh . GV:Trong h×nh vÏ trªn cã mÊy tiÕp tuyÕn ? §ã lµ c¸c tiÕp tuyÕn nµo ? Chĩng cã quan hƯ ntn víi nhau ? gi¶i thÝch . GV : Cho HS ®äc ®Ị bµi 25 . Dµnh thêi gian cho c¸c em vÏ h×nh . GV treo b¶ng phơ cã h×nh vÏ s½n ®Ĩ HS tham kh¶o , so s¸nh víi h×nh vÏ cđa m×nh . HS : Theo em dù ®o¸n OBAC lµ h×nh g× ? GV : Muèn chøng minh OBAC lµ h×nh thoi cÇn chøng minh ntn ? HS : Mét em lªn ghi lêi gi¶i c©u a. GV : C¸c em xem yªu cÇu c©u b gièng víi bµi to¸n nµo em ®· gỈp ? HS : TËp trung theo nhãm . Cho mét nhãm lªn ghi lêi gi¶i ,c¸c nhãm cßn l¹i nhËn xÐt. GV :Treo b¶ng phơ cã lêi gi¶i c©u b ®Ĩ c¸c em ®èi chiÕu víic¸ch tr×nh bµy cđa m×nh. GV : Rĩt ra cho HS kiÕn thøc vỊ nưa tam gi¸c ®Ịu . Bµi 24 a/ XÐt tam gi¸c OAC vµ tam gi¸c OBC cã OA = OB (= R) OC chung (Do tam gi¸c AOB c©n vµOC lµ ®­êng cao) Do ®ã . Tõ ®ã suy ra hay OBvµ B thuéc ®­êng trßn (O) .Nªn BC lµ tiÕp tuyÕn cđa (O) b/ Gäi I lµ giao ®iĨm OC vµ AB Tam gi¸c OBC vu«ng t¹i B cã BI lµ ®­êng cao ta cã OI2 = OB2 - BI2 = 152 - 122 OI2 = 225 - 144 = 81 Nªn OI =9cm OB2 = OI . OC (HƯ thøc l­ỵng) OC = = = 25 (cm) Bµi 25; a/ Gäi H lµ giao ®iĨm OA vµ BC . Ta cã HO =HA (gt) HB=HC (bk vu«ng gãc d©y ) Nªn OBAC lµ h×nh b×nh hµnh Mµ OABC . Do ®ã OBAC lµ h×nh thoi (hbh cã hai ®­êng choÐ vu«ng gãc) b/ OB2 = OH.OE OE = . Ap dơng Py ta go ta cã BE2 = OE2 - OB2 = (2R)2 -R2 = 4R2-R2 =3R2 VËy BE = Ho¹t ®éng 5 : Cđng cè (3 phĩt) HS : Nh¾c l¹i c¸ch chøng minh ®­êng th¼ng lµ tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn . Ho¹t ®éng 6 : DỈn dß ( 2 phĩt) Bµi tËp 42 , 45 ? 134 SBT . ChuÈn bÞ bµi häc sau : " TÝnh chÊt hai tiÕp tuyÕn c¾t nhau " + Tù rĩt kinh nghiƯm: . TiÕt thø : 25 Tªn bµi gi¶ng : § 6 .tÝnh chÊt hai tiÕp tuyÕn c¾t nhau . Ngµy so¹n :14/11/2012 Thø Ngµy TiÕt Líp SÜ sè Tªn Häc sinh v¾ng 6 16/11/2012 3 6 4 Mơc tiªu : Qua bµi nµy häc sinh cÇn : N¾m ®­ỵc tÝnh chÊt cđa hai tiÕp tuyÕn c¾t nhau ; n¾m ®­ỵc thÕ nµo lµ ®­êng trßn néi tiÕp tam gi¸c , tan gi¸c ngo¹i tiÕp ®­êng trßn , ®­êng trßn bµng tiÕp . BiÕt vÏ mét ®­êng trßn néi tiÕp tam gi¸c cho tr­íc . BiÕt c¸ch t×m t©m cđa mét h×nh trßn b»ng th­íc ph©n gi¸c . Néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp : Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra nỊ nÕp tỉ chøc líp vµ sù chuÈn bÞ häc tËp cđa häc sinh .( 1phĩt) Ho¹t ®éng 2 : KiĨm tra bµi cị( 5phĩt) - Nªu c¸c c¸ch nhËn biÕt ®­êng th¼ng lµ tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn . DÊu hiƯu nµo hay vËn dơng ®Ĩ chøng minh ®­êng th¼ng lµ tiÕp tuyÕn cđa ®­êng trßn .? PhÇn h­íng dÉn cđa thÇy gi¸o vµ ho¹t ®éng häc sinh PhÇn néi dung cÇn ghi nhí Ho¹t ®éng 3 : §i t×m ®Þnh lý vỊ hai tiÕp tuyÕn c¾t nhau . (17 phĩt) GV : Cho HS lµm bµi tËp ?1 . GV : Muèn chøng minh c¸c ®o¹n th¼ng ,c¸c gãc b»ng nhau ta lµm ntn ? HS : §øng t¹i châ nªu lªn lêi gi¶i . GV : KÕt hỵp bµi tËp 25 tiÕt tr­íc vµ bµi to¸n võa råi em nµo ph¸t biĨu §/l vỊ hai tiÕp tuyÕn c¾t nhau? HS: §äc l¹i néi dung §/l ë SGK . Dùa vµo h×nh vÏ ghi GT, KL. HS : Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc nªu c¸ch t×m t©m h×nh trßn b»ng th­íc ph©n gi¸c . GV : §­a c©u hái : §­êng trßn qua 3 ®Ønh tam gi¸c gäi lµ g×? Vµ giíi thiƯu ®­êng trßn néi tiÕp I/ §Þnh lý vỊ hai tiÕp tuyÕn c¾t nhau: §Þnh lý: GT (O) AB , AC lµ hai tiÕp tuyÕn c¾t nhau t¹i A B, C lµ hai tiÕp ®iĨm KL a/ AB =AC Chøng minh : (SGK) Ho¹t ®éng 4 : Giíi thiƯu ®­êng trßn néi tiÕp tam gi¸c. (8 phĩt) GV: Cho HS nh¾c l¹i tÝnh chÊt mét ®iĨm n»m trªn tia ph©n gi¸c cđa mét gãc . HS : Lµm bµi tËp ?3. GV : Giíi thiƯu c¸c kh¸i niƯm ®­êng trßn néi tiÕp , tam gi¸c ngo¹i tiÕp . HS : -T×m trªn h×nh vÏ nh÷ng ®o¹n th¼ng b»ng nhau . Gi¶i thÝch . - T×m trªn h×nh vÏ c¸c gãc b»ng nhau . Gi¶i thÝch . HS : Nªu c¸ch x¸c ®Þnh t©m cđa ®­êng trßn ngo¹i tiÕp tam gi¸c II/ §­êng trßn néi tiÕp tam gi¸c: (I) Lµ ®­êng trßn néi tiÕp . lµ tam gi¸c ngo¹i tiÕp I lµ giao ®iĨm hai ®­êng ph©n gi¸c trong tam gi¸c . Ho¹t ®éng 5 : Giíi thiƯu ®­êng trßn bµng tiÕp cđa tam gi¸c . (6 phĩt) GV : Cã thĨ vÏ trªn b¶ng phơ h×nh vÏ 81 SGK vµ giíi thiƯu cho HS ®­êng trßn bµng tiÕp . HS : Cho biªt c¸ch x¸c ®Þnh t©m cđa ®­êng trßn bµng tiÕp . III/ §­êng trßn bµng tiÕp tam gi¸c : (SGK) HS vÏ h×nh 81 SGK vµo vë Ho¹t ®éng 6 : Cđng cè ( 6 phĩt) Cho h×nh vÏ bªn . H·y t×m c¸c ®o¹n th¼ng b»ng nhau c¸c gãc b»ng nhau . Gi¶i thÝch.Dùa vµo kiÕn thøc nµo ta cã ®­ỵc ®iỊu ®ã ? AB ,AC lµ c¸c tiÕp tuyÕn , B, C lµ c¸c tiÕp ®iĨm . Ngoµi c¸c ®o¹n th¼ng , c¸c gãc b»ng nhau ®ã, cã nh÷ng ®o¹n th¼ng nµo vu«ng gãc nhau ?. Gi¶i thÝch ? Ho¹t ®éng 7 : DỈn dß(2 phĩt) Bµi tËp vỊ nhµ : 26 ;27;28 TiÕt sau : LuyƯn tËp + Tù rĩt kinh nghiƯm: TiÕt thø : 26 Tªn bµi gi¶ng : luyƯn tËp N