Giáo án môn học Địa lý 10 - Bài 20: Một số nhân tố ảnh hưởng tới tốc độ dòng chảy và chế độ nước sông. một số sông lớn trên trái đất

Tuần: Tiết: Ngày soạn: Ngày dạy: BÀI : 20 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Hiểu rõ những nhân tố ảnh hưởng tới tốc độ dòng chảy của sông - Nắm được những nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước của một con sông. - Biết cách phân loại sông 2. Kĩ năng Phân biệt được mối quan hệ giữa các nhân tố tự nhiên với chế độ dòng chảy của một con sông. 3. Thái độ Có ý thức bảo vệ rừng, bảo vệ các hồ chứa nước. III. THIẾT BỊ DẠY HỌC - Bản đồ tự nhiên các châu. III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ - Vì dao nước ngầm ngày càng giữ vai trò quan trọng trong đời sống của xã hội loài người? - Nước trên Trái Đất có sự tuần hoàn như thế nào? 3. Bài mới Trong thành phần nước trên lục địa, nước ngọt chỉ chiếm 3% và trong đó nước sông chiếm một phần rất nhỏ. Nhưng sông lại có ý nghĩa cực kì quan trọng đối với con người. Bài học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về một số nhân tố ảnh hưởng tới tốc độ dòng chảy và chế độ nước sông. Ngoài ra, trong bài học này chúng ta sẽ dtìm hiểu một số sông lớn trên thế giới. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung chính Hoạt động 1: Tìm hiểu về một số nhân tố ảnh hưởng đến tốc độ dòng chảy của sông I. Một số nhân tố ảnh hưởng đến tốc độ dòng chảy của sông - Cân gian có câu "sông có khúc người có lúc", trên chiều dài mọt dòng sông, cả mùa cạn lẫn mùa lũ, ta thấy đoạn sông chảy chậm, đoạn chảy nhanh... - Theo em, tốc độ dòng chảy của sông phụ thuộc những nhân tố nào? - Độ dốc lòng sông và chiều rộng của sông 1. Độ dốc lòng sông - Độ dốc lòng sông - Độ chênh mặt nước càng nhiều thì tốc độ dòng chảy càng lớn - Độ chênh mặt nước càng nhiều thì tốc độ dòng chảy càng lớn 2.Chiều rộng của sông - Chiều rộng của sông ảnh hưởng tới tốc độ dòng chảy như hế nào? - Tại khúc sông hẹp nước chảy nhanh hơn khúc sông rộng - Tại khúc sông hẹp nước chảy nhanh hơn khúc sông rộng - Trên thực tế, ngay trên mặt cắt ngang của dòng sông tốc độ dòng chảy cũng không đồng nhất do ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố khác như đặc điểm địa mạo đáy sông, các chướng ngại vật.... Hoạt động 2: Tìm hiểu về một số nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông III. Một số nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông - Chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiêm vụ cho mỗi nhóm - Các nhóm chẳng tìm hiểu nhân tố 1, các nhóm lẻ tìm hiểu nhân tố 2. Cac nhóm thảo luận trong 3', sau đó lên trình bày kết quả, các HS khác theo dõi, bổ sung - GV chuẩn kiến thức 1. Chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm - Tại sao nói chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm ảnh hưởng tới chế độ nước sông? - Do nguồn tiếp nước chủ yếu của các dông khu vực này là nước mưa. - Ở miền khí hậu nóng joặc những nơi địa hình thấp của khu vực khí hậu ôn đới, thủy chế sông pụ thuộc vào chế độ mưa. - Hãy nêu VD để chứng minh - Sông Hồng: mùa lũ trùng khớp với mùa mưa, mùa cạn trùng khớp với mùa khô - Sông Ôbi, I-Ênitxay, Lêna khi mùa xuân đến, nhiệt độ tănglàm băng tuyết tan, mực nước sông dân cao tạo nên mùa lũ của các sông này - Ở miền ôn đới lạnh và những sông bắt nguồn từ núi cao, thủy chế còn phụ thuộc vào lượng băng tuyết tan. - Tại sao phải bảo vệ rừng đầu nguồn? - HS suy nghĩ trả lời - Ở các vùng đất bị thấm nước nhiều, nước ngầm đóng vai trò điều hòa chế độ nước của sông 2.Địa thế, thực vật và hồ đầm a. Địa thế - Tại sao nói địa thế lại ảnh hưởng lớn đến chế độ nước sông? - Độ dốc lớn, nước chảy nhanh khi có mưa, nước sông cũng chảy nhanh hơn đồng bằng - Ở miền núi, khi có mưa lũ lên nhanh, nước sông cũng chảy nhnh hơn đồng bằng. - Dựa vào kiến thức đã học và bản đồ tự nhiên VN, hãy cho biết vì sao mực nước lũ ở các sông miền Trung nước ta thường lên rất nhanh? - Do sông ngòi miền Trung nước ta có độ dốc cao, khi có mưa nước đổ nhanh về lòng sông. Sông có dạng hợp lũ, có nhiều phụ lưu cấp nước vào một dòng chảy chính. b. Thực vật - Tại sao nói, thực vật có vai trò điều hòa dòng chảy của sông, giảm lũ lụt? - Vì khi mưa xuống: + Một pjần khá lớn nước mưa được giữ lại trên tán lá cây + Một phần nhờ rễ cây thấm nhanh xuống đất. + Một phần được thảm mục giữ lại... => Sông chảy ỏ miền thảm thực vật rừng phát triển có thủy chế điều hòa hơn sông chảy ở miền đất trống, đồi trọc. Có vai trò điều hòa dòng chảy của sông, giảm lũ lụt - Ở vùng hạ lưu sông, rừng phòng hộ thường trồng ở đâu? Tại sao lại được trồng ở đó? - Rừng phòng hộ thường được trồng ở vùng núi cao, thượng nguồn của sông để điều tiết nước, giảm lũ lụt ở hạ lưu. c. Hồ, đầm - Tạo sao hồ, đầm có tác dụng điều hòa chế độ nước sông? - Khi nước sông dâng cao, một phần chảy vào hồ đầm - Khi nước sông xuống, nước ở hồ, đầm chảy ra để sông đỡ cạn. Điều hòa chế độ nước sông - GV nêu một vài VD để chứng minh - Chế độ nước sông ảnh hưởng như thế nào đến việc xây dựng cầu đường? - HS suy nghĩ trả lời Hoạt động 3: Tìm hiểu về một số sông lớn trên Trái Đất III. Một số sông lớn trên Trái Đất - Vì sao hạ lưu s.Nil chảy ở miền hoang mạc, bán hoang mạc mà vẫn nhiều nước? Vì sao s.Amazon có lưu lượng nước lớn và đầy nước quanh năm? Vì sao s.Iênitxay, về mùa xuân thường hay có lũ lớn?... vậy nguồn cung cấp nước cho sông cũng như những đới, kiểu khí hậu mà sông chảy qua như thế nào?.... - Chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm + N1: Tìm hiểu về s.Nil + N2: Tìm hiểu về s.Amazon + N3: Tìm hiểu về s.Iênitxay + N4: Tìm hiểu về s.Vônga - GV chuẩn kiến thức - Các nhóm thảo luận 4', sau đó hđại diện mỗi nhóm lên trình bày kết quả thảo luận. Các HS khác theo dõi, bổ sung Tên sông Nơi bắt nguồn Cửa sông đổ ra Chảy qua các khu vực khí hậu, địa điểm Diện tích lưu vực (km2) Chiều dài sông (km) Nguồn cung cấp nước chính Nil Hồ Victoria Địa Trung Hải Xích đạo, cận xích đạo, cận nhiệt ở châu Phi 2.881.000 6.685 Mưa và nước ngầm Amazon Dãy Anđet Đại Tây Dương Xích đạo ở châu Mĩ 7.170.000 6.437 Mưa và nước ngầm Iênitxay Dãy Xaian Biển Cara (BBD) Ôn đới lạnh châu Á 1.360.000 3.531 Băng tuyết tan và mưa Vônga CN.Trung Nga Biển Caxpi Ôn đới lục địa châu Âu 2.580.000 4.102 Băng tuyết tan và mưa IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ * Chọn câu trả lời đúng nhất: 1. Hai nhân tố ảnh hưởng đến tốc độ dòng chảy và sông là: A. Độ dốc và chiều rộng của lòng sông. B. Độ dốc và vị trí của sông. C. Chiều rông của sông và hướng chảy D. Hướng chảy và vị trí của sông 2. Sông ngòi ở vùng khí hậu nóng hoặc những nơi địa hình thấp của khí hậu ôn đới thì nguồn cung cấp nước chủ yếu cho sông là: A. Nước mưa B. Băng tuyết C. Nước ngầm D. Nước từ các hồ chứa 3. Các sông ở miền ôn đới lạnh và miền núi cao có lũ vào mùa xuân chủ yếu do A. Đây là hời điểm có mưa nhiều B. Là thời gian băng tuyết mới bắt đầu tan C. Là thời điểm băng tuyết tan mạnh D. Là thời điểm mưc nước ngầm lên cao * Trả lời câu hỏi - Tốc độ dònh chảy của sông chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào? - Vì sao sông Amazon co lưu lượng nước lớn và đầy nước quanh năm? Vì sao s.Iênitxay, về mùa xuân thường hay có lũ lớn? V. HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP Kí duyeät Ngaøy: BOÅ SUNG Học bài, trả lời câu hỏi cuối bài, chuẩn bị bài mới.