Giáo án môn Ngữ văn 7 - Bài 26: Sống chết mặc bay (Phạm Duy Tốn)

NGỮ VĂN 7 Bài 26 SỐNG CHẾT MẶC BAY ( Phạm Duy Tốn) Hoạt động của thầy - trò Ghi bảng Hoạt động 1: Dựa vào chí thích để giới thiệu về tác giả Phạm Duy Tốn và truyện ngắn Sống chết mặc bay Cho biết vài nét về tác giả,tác phẩm? GV cho HS đọc và tóm tắt văn bản. Hãy tóm tắt truyện? Có thể chia tác phẩm thành 3 đoạn: _ Đoạn 1:(gần1giờ đêm…..khúc đê này hỏng mất):nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người dân. _ Đoạn 2: (ấy lũ con dân……..Điếu này):cảnh quan phủ cùng nha lại đánh tổ tôm trong khi “hộ đê”. _ Đoạn 3:(còn lại):cảnh đê vỡ,nhân dân lâm vào tình trạng thảm sầu Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cảnh quan phủ và bọn nha lại hộ đê ở trong đình. Yêu cầu học sinh theo dõi sgk đoạn 2 từ “ Ấy lũ con dân … Điếu mày!” và trả lời câu hỏi: ? Theo em, quang cảnh trong đình được miêu tả như thế nào? ( đèn thắp sáng trưng, nha lệ, lính tráng, kẻ hầu người hạ đi lại rộn ràng…) ? Qua những chi tiết đó, em có nhận xét gì về quang cảnh trong đình? ? Trong cảnh đó nổi bật lên hình ảnh trung tâm nào? ? Tìm những chi tiết miêu tả tên quan phủ: đồ dùng, cử chỉ lời nói, thái độ lúc “đi hộ đê”? (Dáng ngồi oai vệ: tay trái dựa gối xếp, chân phải duỗi thẳng ra cho tên người nhà quỳ xuống đất mà gãi, bên cạnh ngài mé tay trái, bát yến hấp đường phiên để trong khay khảm, khói nghi ngút … tráp đồi mồi hình chữ nhật, trầu vàng, cau đậu, rễ tía, ống thuốc bạc, đồng hồ vàng…). ? Qua những cử chỉ và lời nói đó của quan, em hiểu gì về quan? ( thờ ơ, vô trách nhiệm, hách dịch, thích hưởng lạc). ? Tìm những chi tiết miêu tả thái độ của bọn nha lại? Thầy đề run lập cập nhưng vẫn phải theo lệnh quan, chơi bài như một cái máy. GV liên hệ: ngày nay, trước tình cảnh mưa gió, lũ lụt, những người lãnh đạo trong Dảng và chính phủ đã có những biện pháp, chính sách cụ thể với từng vùng bị thiên tai ấy. Thậm chí, có nhiều cán bộ lãnh đạo, trưởng các ban ngành đã xuống tận nơi xảy ra thiên tai để tìm cách khắc phục hậu quả. GV giới thiệu tranh về phó thủ tướng Hoàng Trung Hải đi thăm vùng sạt lở ở huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam năm 2010. ? Để nói về cảnh trong đình và ngoài đê như trên thì tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Giáo viên định nghĩa, giải thích về phép tăng cấp. ? Phép tăng cấp được thể hiện như thế nào trong hai cảnh tương phản: mưa gió, nước dâng cao- dân phu hộ đê và cảnh trong đình? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó là gì? Sau khi học sinh liệt kê, so sánh, phát biểu, giáo viên hệ thống bằng bảng đối sánh sau: I.Đọc tìm hiểu chung 1.Đọc 2.Chú thích a)Tác giả: Phạm Duy Tốn (1883- 1924) quê quán Hà Nội. b)Tác phẩm “Sống chết mặc bay”được xem là bông hoa đầu mùa của truyện ngắn Việt Nam. Tóm tắt Bố cục. II. Tìm hiểu chi tiết 1. Cảnh ngoài đê: Khúc đê thắm lâu,nguy cơ sắp vỡ Mưa tầm tảànước sông dâng lên caoàkhúc đê núng thếàtrống đánh ốc thồiàtiếng người xao xác gọi,nhốn nháo căng thẳng Mưa gió ầm ầm dân phu rối rít,trăm họ vất vả lầm thang Nước tràn lênh lángàxoáy thành vựcànhà trôi lúa ngậpàkẻ sống không chỗ ở,kẻ chết không chỗ chôn 2. Cảnh trong đình. - Quang cảnh: tĩnh mịch, trang nghiêm, nhàn nhã, đường bệ, nguy nga. - Hình ảnh quan phụ mẫu: dáng ngồi oai vệ, uy nghi, chễm chệ, có kẻ hầu người hạ, cử chỉ hách dịch, gắt quát + Say mê đánh tổ tôm. +Thái độ khi có người báo tin đê vỡ: đổ trách nhiệm cho cấp dưới, cho dân, đe dọa.….và tiếp tục chơi bài cho đến khi ù to. “ Ù, thông tôm, chi chi nảy”àniềm vui tàn bạo, phi nhân tính. ðPhép tăng cấp làm rõ thêm tâm lí,tính cách xấu xa của nhân vật: thờ ơ, vô trách nhiệm, hách dịch, thích hưởng lạc - Nghệ thuật: tương phản, phép tăng cấp. Cảnh ngoài đê Cảnh trong gia đình T.Gian Gần một giờ đêm Đ.Điểm Khúc đê thắm lâu, nguy cơ sắp vỡ Trong đình vững chắc Quang cảnh - Mưa tầm tãà nước sông dâng lên caoà khúc đê núng thếà trống đánh ốc thổi à tiếng người xao xác gọi, nhốn nháo căng thẳng -Mưa gió ầm ầm dân phu rối rít, trăm họ vất vả lầm than. - Đèn thắp sáng trưng,nha lệ lính tráng đi lại rộn ràng,quan phủ cùng nha lại đánh tổ tômà tĩnh mịch, trang nghiêm,đường bệ, nguy nga. - Say sưa đánh tổ tôm, kẻ trên người dưới nghiêm trang như thần như thánh. Đê vỡ Nước tràn lênh lángà xoáy thành vựcà nhà trôi lúa ngậpà kẻ sống không chỗ ở, kẻ chết không chỗ chôn Không hề lo lắng, không ngừng chơi bàià quát nạt dọa dẫm. Phép đối lập – tương phản và tăng cấp có tác dụng: + Làm cho câu chuyện càng đọc càng hấp dẫn, nút truyện càng thắt chặt, mâu thuẫn càng bị đẩy tới cao trào. + Tâm lí, tính cách nhân vật càng thêm rõ rệt. Hoạt động của thầy - trò Ghi bảng Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tổng kết nội dung bài học. ? Hãy phát biểu chung về giá trị nghệ thuật và nhân đạo của truyện Sống chết mặc bay? ? Địa phương em, trường em, bản thân em đã làm gì để thể hiện lòng nhân đạo, tinh thần tương thân, tương ái với đồng bào miền Trung – nơi thường xuyên xảy ra thiên tai lũ lụt? ( quên góp quần áo, sách vở...) qua lời nói? Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh làm. III. Tổng kết 1. Nội dung, ý nghĩa văn bản Phê phán, tố cáo thói bàng quan vô trách nhiệm, vô lương tâm đến mức góp phần gây ra nạn lớn cho nhân dân của viên quan phụ mẫu – đại diện cho nhà cầm quyền thời Pháp thuộc; đồng cảm, xót xa với tình cảnh thê thảm của nhân dân lao động do thiên tai và do thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên.