Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản Trường THPT Tân Yên 2

Tiết: 01+02 Ngày soạn: .................................... Ngày dạy: ..................................... TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM I. MỤC TIÊU: 1. KiÕn thøc: Gióp häc sinh: - Nắm được những kiến thức chung nhất tổng quát nhất về hai bộ phận của văn học Việt Nam và quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam. - Nắm vững hệ thống vấn đề về: + Thể loại của văn học Việt Nam + Con người trong văn học Việt Nam Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc qua di sản văn hóa được học. Từ đó, có lòng say mê với văn học Việt Nam. 2. Kĩ năng: - HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc v¨n häc theo th¬i gian lÞch sö 3. Thái độ: GDHS Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc qua di sản văn hóa được học. Từ đó, có lòng say mê với văn học Việt Nam. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: 1. Gi¸o viªn: - S¸ch g¸o khoa,s¸ch gi¸o viªn. - ChuÈn bÞ s¬ ®å c¸c bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc viÖt nam. - Sách giáo khoa Ngữ văn 10 – tập 1. Sách giáo viên Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế dạy học Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế bài giảng Ngữ văn 10 – tập 1.Giới thiệu giáo án Ngữ văn 10 – tập 1.Bài tập Ngữ văn 10 – tập 1. 2. Häc sinh: §äc vµ chuÈn bÞ bµi theo hÖ thèng c©u hái SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: Hoạt động 1:(5phút) 1. Kiểm tra bài cũ:(Ổn định tổ chức lớp, kiểm tra sự chuẩn bị sách vở của học sinh) Tên học sinh trả lời: 1. Tên:..........................................Lớp:................Điểm:.................. 2. Tên:..........................................Lớp:................Điểm:................... 3. Tên:..........................................Lớp:................Điểm:................... 2. Nội dung bài mới: Vào bài: LÞch sö v¨n häc cña bÊt cø d©n téc nµo ®Òu lµ lÞch sö t©m hån cña d©n téc Êy. §Ó cung cÊp cho c¸c em nhËn thøc nh÷ng nÕt lín vÒ v¨n häc n­íc nhµ,chóng ta cïng t×m hÓu tæng quan v¨n häc viÖt nam. Bµi häc ®Çu tiªn ë líp 10 lµ mét bµi v¨n häc sö (lÞch sö v¨n häc): Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam cã vÞ trÝ vµ tÇm quan träng ®Æc biÖt. Mét mÆt nã gióp c¸c em cã mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t nhÊt, hÖ thèng nhÊt vÒ nÒn v¨n häc n­íc ta tõ x­a tíi nay, mÆt kh¸c nã gióp c¸c em «n tËp tÊt c¶ nh÷ng g× ®· häc ë ch­¬ng tr×nh ng÷ v¨n THCS ®ång thêi sÏ ®Þnh h­íng cho chóng ta häc tiÕp toµn bé ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n THPT. TIẾT 1 Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Néi dung ghi bảng Hoạt động 2:(15phút) Giúp HS hiểu về cụm từ “tổng quan”. GV: Em hiểu thế nào về hai từ “tổng quan”? GV: Chốt lại: Tống quan: cách nhìn nhận, đánh giá một cách bao quát nhất về những nét lớn của nền văn học Việt Nam. GV: Yêu cầu HS đọc đoạn mở đầu trong bài học. HS: phát biểu. HS: đọc 3 dòng đầu SGK " Trải qua………… tinh thần ấy". GV : nhấn mạnh lại ý chính à Văn học Việt Nam là minh chứng cho giá trị tinh thần ấy. Tìm hiểu nền văn học là khám phá giá trị tinh thần của dân tộc. Hoạt động 2: GV: Yêu cầu HS đọc phần 1 SGK. - Thao tác 1: GV: Văn học Việt Nam bao gồm mấy bộ phận lớn? GV: Em hiểu thế nào là văn học dân gian? GV: Nêu ví dụ “Thân em như cá giữa dòng, Ra sông mắc lưới, vào đìa mắc câu” (Ca dao) HS : Trả lời theo SGK HS: Đọc phần 1 văn học dân gian "Là những sáng tác tập thể của nhân dân lao động, được truyền miệng từ đời này sang đời khác và thể hiện tiếng nói tình cảm chung của cộng đồng". I. Các bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam: 1. Văn học dân gian: - Khái niệm: Là những sáng tác tập thể của nhân dân lao động, ... của cộng đồng. GV: Em hãy kể những thể lọai của văn học dân gian và dẫn chứng mỗi lọai một tác phẩm. GV bổ sung. HS: Ba nhóm: + Truyện cổ dân gian; + Thơ ca dân gian; + Sân khấu dân gian - Thể loại: SGK GV: Theo em, văn học dân gian có những đặc trưng là gì? GV: Giải thích đặc trưng thứ ba. HS thảo luận và trả lời. + Tính tập thể, + Tính truyền miệng + Tính thực hành: gắn bó với các sinh họat khác nhau trong đời sống cộng đồng. - Đặc trưng: Ba đặc trưng: Thao tác 2: ChuyÓn ý: Cïng víi v¨n häc d©n gian,v¨n häc viÕt ®· gãp phÇn t¹o nªn diÖn m¹o v¨n häc n­íc nhµ. GV: Gọi hs đọcphần văn học viết. GV: Em hiểu như thế nào là văn học viết? Nó khác với văn học dân gian như thế nào? HS: Chỉ ra cách hiểu. GV: Chốt lại. HS đọc phần văn học viết. Là sáng tác của tri thức, được ghi lại bằng chữ viết. Là sáng tạo của cá nhân, mang dấu ấn tác giả. 2. Văn học viết: - Khái niệm: Là sáng tác của tri thức , được ghi lại bằng chữ viết. Là sáng tạo của cá nhân, mang dấu ấn tác giả. GV: Nêu vài tác phẩm văn học viết bằng chữ Hán, Nôm đã học ở THCS? GV: Nền văn học viết của ta đã sử dụng những thứ chữ nào? HS: Trả lời. - Thơ Nôm đường luật của Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hồ Xuân Hương.Truyện nôm: Sơ kính tân trang, Tống Trân Cúc Hoa - Phạm Tải Ngọc Hoa,...Truyện Kiều ... - Chữ hán: Đọc tiểu thanh kí của NDu, một ssó tác phẩm cảu NTrãi... - Chữ viết: + Hán: văn tự của Trung Quốc. + Nôm: dựa vào chữ Hán đặt ra. + Quốc ngữ: sử dụng chữ cái La-tinh để ghi âm tiếng Việt. + Số ít bằng chữ Pháp. GV: Văn học Viết từ thế kỉ X - XIX, XX đến nay có những thể loại nào? Cho ví dụ minh hoạ. HS: Trả lời. + VH từ TK X đến hết XIX: văn xuôi, thơ, văn biền ngẫu. + VH từ TK XX đến nay: tự sự, trữ tình, kịch. ... - Thể loại: + + . Hoạt động 3:(20Phút) GV: Nhìn tổng quát, văn học Việt Nam có mấy thời kì phát triển? GV: Néi dung xuyªn suèt cña v¨n häc viÖt qua ba thêi kú lµ néi dung g×? hao tác 1: GV: Văn học Trung đại có gì đáng chú ý về chữ viết? HS: Trả lời.Có ba thời kì phát triển: + Tõ thÕ kû XX ®Õn hÕt thÕ kû XX. + Tõ ®Çu thÕ kû XX ®Õn c¸ch m¹ng th¸ng t¸m 1945. + Tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945 ®Õn hÕt thÕ kû XX. - TruyÒn thèng v¨n häc viÖt nam thÓ hÖn hai nÐt lín: §ã lµ chñ nghÜa yªu n­íc chñ nghÜa nh©n ®¹o. HS: - Viết bằng chữ Hán, Nôm. II. Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam: Có ba thời kì phát triển: 1. Văn học trung đại: - Viết bằng chữ Hán, Nôm. GV: Văn học Trung đại chịu sự ảnh hưởng của nền văn học nào? HS: Trả lời. GV: Vì sao Văn học Trung đại ảnh hửơng văn học Trung Quốc? HS: Trả lời. - Nền văn học trung đại Trung Quốc. (Vì triều đại phong kiến phương Bắc xâm lược nước ta) à lí do quyết định nền văn học chữ Hán, Nôm - Ảnh hưởng: nền văn học trung đại Trung Quốc. GV: Chỉ ra những tác phẩm, tác giả tiêu biểu của văn học trung đại. GV: Yêu cầu học sinh gạch chân trong sách giáo khoa. HS: Dựa vào SGK chỉ ra. SGK trang 7 - Những tác phẩm, tác giả tiêu biểu : SGK trang 7 GV bổ sung thêm ví dụ. GV bình luận: Như vậy, từ khi có chữ Nôm, nền VHTĐ có những thành tựu rất đa dạng, phong phú. + Thơ chữ Hán: o Nguyễn Trãi: Ức Trai thi tập o Nguyễn Bỉnh Khiêm: Bạch Vân am thi tập o Nguyễn Du: Nam trung tạp ngâm; Bắc hành tạp lục. + Thơ Nôm Đường luật: o Hồ Xuân Hương o Bà huyện Thanh Quan o Nguyễn Du: Truyện Kiều o Phạm Kính: Sơ kính tân trang o Nhiều truyện Nôm khuyết danh. GV: Từ đó, em có suy nghĩ gì về sự phát triển thơ Nôm của văn học Trung Đại? GV: Giải thích thêm về dân tộc hóa và dân chủ hóa của văn học trung đại: sử dụng chữ Nôm để sáng tác, chú ý phản ánh hiện thực, xã hội và con người Việt Nam. HS: Trả lời. + Tiếp nhận ảnh hưởng văn học dân gian tòan diện. + Gắn liền với truyền thống yêu nước, tinh thần nhân đạo, hiện thực, + Phản ánh quá trình dân tộc hóa và dân chủ hóa của văn học trung đại. - So với văn học chữ Hán, văn học chữ Nôm: + Tiếp nhận ảnh hưởng văn học dân gian tòan diện. + Gắn liền với truyền thống yêu nước, tinh thần nhân đạo, hiện thực, + Phản ánh quá trình dân tộc hóa và dân chủ hóa của văn học trung đại. TIẾT 2 Bµi tæng quan v¨n häc ViÖt Nam cã mét vÞ trÝ vµ tÇm quan träng ®Æc biÖt. Mét mÆt nã gióp c¸c em cã mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t nhÊt, hÖ thèng nhÊt vÒ nÒn v¨n häc n­íc ta tõ x­a ®Õn nay, mÆt kh¸c nã gióp c¸c em «n tËp tÊt c¶ nh÷ng g× ®· häc ë ch­¬ng tr×nh ng÷ v¨n THCS, ®ång thêi sÏ ®Þnh h­íng cho chóng ta häc tiÕp toµn bé ch­¬ng tr×nh ng÷ v¨n THPT. TiÕt 1 chóng ta cïng t×m hiÓu phÇn v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc trung ®¹i, tiÕt hai chóng ta cïng tiÕp tôc t×m hiÓu nÒn v¨n häc hiÖn ®¹i vµ con ng­êi ViÖt Nam qua v¨n häc. Hoạt động 3: Thao tác 2: HS đọc phần 2 SGK trang 8 2. Văn học hiện đại: GV diễn giảng về tên gọi “văn học hiện đại”: Vì nó phát triển trong thời kì hiện đại hoá của đất nước và tiếp nhận sự ảnh hưởng của nề văn học Phương Tây. - Có mầm móng từ cuối thế kỉ XX - Viết bằng chữ quốc ngữ chủ yếu. GV: Văn học thời kì này chưa làm mấy giai đoạn? Có đặc điểm gì? HS: Trả lời. - Có 4 giai đọan: a) Từ thế kỉ XX đến những năm 1930: + Văn học bước vào quỹ đạo của văn học hiện đại, tiếp xúc văn học Châu Âu . + Viết bằng Chữ Quốc ngữ à có nhiều công chúng. GV: Yêu cầu HS kể tên tác gia, tác phẩm tiêu biểu? HS: thảo luận nhóm. Đại diện HS trả lời + Tác gia, tác phẩm tiêu biểu: SGK b) Từ năm 1930 đến năm 1945: + Xuất hiện nhiều tên tuổi lớn: Thạch Lam, Xuân Diệu, Huy Cận, … + Kế thừa tinh hoa văn học trung đại và văn học dân gian, ảnh hưởng văn hóa thế giới à Hiện đại hóa. GV: Như vậy, điểm khác biệt của văn học trung đại với hiện đại là gì? . HS: Trả lời - Có nhiều thể lọai mới à Hoàn thiện. - Có nhiều thể lọai mới à Hoàn thiện. => Điểm khác biệt của văn học trung đại với hiện đại : Tác giả, đời sống văn học, thể lọai, thi pháp. GV: Từ sau CMT8, nền văn học dân tộc đã có hướng đi như thế nào? GV diễn giảng. GV: Cho ví dụ vài tác phẩm, tác giả để minh chứng? HS thảo luận nhóm và trả lời. - Những sự kiện lịch sử vĩ đại mở ra triển vọng nhiều mặt cho văn học việt Nam. - Các nhà văn, nhà thơ tham gia cách mạng, kháng chiến chống pháp, Mỹ . HS: cho ví dụ. c) Sau Cách mạng tháng Tám: - Thành tựu tiêu biểu: SGK. GV: Từ 1975 đến nay văn học có điểm gì nổi bật? HS: Trả lời. - Các nhà văn Việt Nam Phản ánh sâu sắc công cuộc xây dựng CNXH , sự nghiệp công nghiệp hóa đất nước, vấn đề mới mẻ của thời đại, hội nhập quốc tế. d) 1975 đến nay: - Các nhà văn Việt Nam Phản ánh sâu sắc công cuộc xây dựng CNXH , ... hội nhập quốc tế. GV: Mảng đề tài của văn hoc: Được thể hiện ntn? HS: Trả lời. + Lịch sử và cuộc sống, con người trong xây dựng nền kinh tế thị trường theo hướng xã hội chủ nghĩa. + Đề tài lịch sử viết về chiến tranh chống pháp và Mỹ hào hùng với nhiều bài học - Mảng đề tài của văn hoc: + Lịch sử và cuộc sống, con người trong xây dựng nền kinh tế thị trường theo hướng xã hội chủ nghĩa. + ......... + GV: Thể lọai Văn học Việt Nam từ thế kỉ XX đến nay có gì đáng chú ý? HS: Trả lời. + Thơ, văn xuôi quốc ngữ có ý nghĩa mở đầu. + Công cụ hiện đại hóa về thơ, truyện 1930. + Thơ mới, tiểu thuyết…. - Thể lọai: ... à Đạt những thành tựu lớn. Hoạt động 3: GV gọi HS đọc phần 1 sgk trang 10, 11. HS đọc phần 1 sgk trang 10, 11. III. Con người Việt Nam qua văn học : 1. Quan hệ với thế giới tự nhiên: GV: Mối quan hệ giữa con người với thế giới tự nhiên được thể hiện như thế nào trong văn học dân gian ? Cho ví dụ. GV nhận xét và chốt lại HS thảo luận và trả lời. - Văn học dân gian: + Tư duy hyuền thoại, kể về quá trình nhận thức, cải tạo chinh phục tự nhiên, xây dựng cuộc sống, tích lũy hiểu biết thiên nhiên. + Con người và thiên nhiên thân thiết. - Văn học dân gian: + Tư duy hyuền thoại, kể về quá trình nhận thức, ... tích lũy hiểu biết thiên nhiên. + Con người và thiên nhiên thân thiết. GV: Mối quan hệ giữa con người với thế giới tự nhiên được thể hiện như thế nào trong văn học trung đại ? Cho ví dụ. HS thảo luận và trả lời. - Thơ ca trung đại: Thiên nhiên gắn lý tưởng, đạo đức, thẩm mỹ. - Thơ ca trung đại: Thiên nhiên gắn lý tưởng, đạo đức, thẩm mỹ GV: Mối quan hệ giữa con người với thế giới tự nhiên được thể hiện như thế nào trong văn học hiện đại? Cho ví dụ. GV giảng thêm. - Văn học hiện đại: hình tượng thiên nhiên thể hiện qua tình yêu đất nước, cuộc sống, lứa đôi. - Văn học hiện đại: hình tượng thiên nhiên thể hiện qua tình yêu đất nước, cuộc sống, lứa đôi. Thao tác 2: GV gọi HS đọc phần 2 sgk/ 11 GV: Mối quan hệ giữa con người với quốc gia dân tộc được thể hiện như thế nào? Cho ví dụ HS đọc phần 2 sgk/ 11 HS thảo luận và trả lời. - Con người Việt Nam đã hình thành hệ thống tư tưởng yêu nước: + Trong văn học dân gian: yêu làng xóm , căm ghét xâm lược ; + Trong văn học trung đại: Ý thức quốc gia dân tộc, truyền thống văn hiến lâu đời. + Trong văn học cách mạng: đấu tranh giai cấp và lý tưởng chủ nghĩa xã hội. 2. Quan hệ quốc gia dân tộc: - Con người Việt Nam đã hình thành hệ thống tư tưởng yêu nước: + Trong văn học dân gian: ... + Trong văn học trung đại: + Trong văn học cách mạng: - Tác giả, tác phẩm: SGK. GV khẳng định: => Chủ nghĩa yêu nuớc là nội dung tiêu biểu, giá trị quan trọng của văn học Việt Nam. HS đọc phần 3 SGK/ 12. GV: Văn học Việt Nam phản ánh quan hệ xã hội như thế nào? HS: Trả lời. GV: Kể tên tác phẩm văn học dân gian, văn học trung đại, hiện đại? HS thảo luận nhóm. HS đọc phần 3 SGK/ 12. HS: Trả lời. - Xây dựng xã hội tốt đẹp. + Ước mơ xã hội công bằng + Ước mơ nhân dân sống hạnh phúc. + Lý tưởng xã hội chủ nghĩa. 3. Quan hệ xã hội: - Xây dựng xã hội tốt đẹp. - Ví dụ: SGK. => Cảm hứng xã hội sâu đậm là tiền đề hình thành chủ nghĩa hiện thực và nhân đạo HS đọc phần 4 sgk/ 12, 13 GV: Văn học Việt Nam phản ánh ý thức bản thân như thế nào? HS đọc phần 4 sgk/ 12, 13 HS: Trả lời. - Hình thành mô hình ứng xử và mẫu người lý tưởng liên quan đến cộng đồng: + Con người xã hội (hy sinh, cống hiến). + Hoặc con người cá nhân (hướng nội, nhấn mạnh quyền cá nhân, hạnh phúc tình yêu, ý nghĩa cuộc sống trần thế) 4. Ý thức về cá nhân: - Hình thành mô hình ứng xử và mẫu người lý tưởng liên quan đến cộng đồng: ... GV: Em hãy nêu những tác phẩm thể hiện hai mẫu người này? HS cho ví dụ SGK. - Ví dụ: SGK GV: Xu hướng của văn học Việt Nam là gì khi xây dựng mẫu người lý tưởng? HS: Trả lời. Xây dựng đạo lý làm người với những phẩm chất tốt đẹp . => Xu hướng chung: Xây dựng đạo lý làm người với những phẩm chất tốt đẹp Hoạt động 4: GV: Các em rút ra điều gì thông qua bài học này? GV diễn giảng và tổng kết bài? HS: Trả lời .Văn học Việt Nam có hai bộ phận lớn: Văn học dân gian, văn học viết.... IV/ Tổng kết: - Văn học Việt Nam có hai bộ phận lớn: Văn học dân gian, văn học viết - Văn học viết Việt Nam: văn học trung đại, hiện đại phát triển qua 3 thời kỳ. - Thể hiện chân thật, đời sống, tình cảm, tư tưởng con người Việt Nam. - Học văn học dân tộc là bồi dưỡng nhân cách, đạo đức , tình cảm, quan niệm thẩm mỹ và trau dồi tiếng mẹ đẻ. Hoạt động 4: 3. Cñng cè, luyÖn tËp. Củng cố: Các bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam là gì? Văn học Việt Nam có mấy giai đoạn phát triển? Những nội dung chủ yếu của Văn học Việt Nam là gì? Dặn dò: - Học lại nội dung bài "Tổng quan văn học Việt Nam". IV. H­íng dÉn HS häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi: - Sọan bài mới: "Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ" Tiết: 3 Ngày soạn: .................................... Ngày dạy: ..................................... HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ I. MỤC TIÊU 1. KiÕn thøc: Giúp HS: - Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp (HĐGT) bằng ngôn ngữ, về các nhân tố giao tiếp (NTGT) như nhân vật, hoàn cảnh, nội dung, mục đích, phương tiện, cách thức giao tiếp, về hai quá trình trong HĐGT. 2. Kĩ năng: - Biết xác định các NTGT trong một HĐGT, nâng cao năng lực giao tiếp khi nói, khi viết và năng lực phân tích, lĩnh hội khi giao tiếp. 3. Thái độ: - Có thái độ và hành vi phù hợp trong HĐGT bằng ngôn ngữ. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: 1. Gi¸o viªn: - S¸ch g¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn và một số tài liệu tham khảo. 2. Häc sinh: §äc vµ chuÈn bÞ bµi theo hÖ thèng c©u hái SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp 2. Bài mới Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Néi dung ghi bảng Hoạt động 1: (30phút) Giúp HS hiểu ngữ liệu để hình thành khái niệm. Thao tác 1: GV gọi học sinh đọc ngữ liệu của sách giáo khoa? GV: Trong hoạt động giao tiếp này có các nhân vật giao tiếp nào? Hai bên có cương vị và quan hệ với nhau như thế nào? GV ghi nhận. GV: Chính vì có vị thế khác nhau như thế nên ngữ giao tiếp của họ như thế nào? : GV: Trong hoạt động giao tiếp này, các nhân vật giao tiếp đổi vai cho nhau như thế nào? GV ghi nhận và chốt lại. GV: Người nói và người nghe đã tiến hành những hoạt động tương ứng nào? GV kết luận. Như vậy, một hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ bao gồm mấy quá trình? GV: Em hãy cho biết hoạt động giao tiếp này diễn ra ở đâu? Vào lúc nào? Lúc đó có sự kiện lịch sử gì nổi bật? . GV chốt lại vấn đề. GV: Hoạt động giao tiếp đó hướng vào nội dung gì? Đề cập đến vấn đề gì? GV chốt lại từ ý kiến trả lời của học sinh. GV : Từ đó em thấy cuộc giao tiếp này nhằm hướng vào mục đích gì? Mục đích đó có đạt được hay không? GV : Chốt lại vấn đề qua câu hỏi: o Thế nào là hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ? o Một cuộc giao tiếp bằng ngôn ngữ gồm có những yếu tố nào? HS khái quát lại kiến thức. Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh phân tích ngữ liệu 2: Bài "Tổng quan về VHVN". GV: Em hãy cho biết các nhân vật giao tiếp qua bài này là những ai (Người viết? Người đọc? Đặc điểm?)? GV: Hoạt động giao tiếp ấy diễn ra trong hoàn cảnh nào ? GV: Nội dung giao tiếp ? Về đề tài gì ? Bao gồm những vấn đề cơ bản nào? GV: Mục đích giao tiếp ở đây là gì (Xét về phía người viết và người đọc)? GV: Phương tiện ngôn ngữ và cách tổ chức văn bản như thế nào? Hoạt động 2 :(5phút) Hướng đẫn học sinh tổng kết lí thuyết. GV: Qua việc tìm hiểu các văn bản trên, em hiểu thế nào là hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ? GV: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ bao gồm những quá trình nào? GV: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ chịu sự chi phối của các nhân tố giao tiếp nào? HS: Lần lượt trả lời theo kiến thức ở phần ghi nhớ. HS: đọc văn bản. HS:Trả lời: Nhân vật giao tiếp: - Vua nhà Trần và các vị bô lão - Cương vị khác nhau: + Vua: Cai quản đất nước. + Các vị bô lão: những người từng giữ trọng trách, đại diện cho nhân dân. HS trả lời: ngôn ngữ giao tiếp khác nhau: o vua : nói với thái độ trịnh trọng o các bô lão: xưng hô với thái độ kính trọng. HS trả lời: Các nhân vật giao tiếp lần lượt đổi vai cho nhau: - Ban đầu: vua là người nói, các vị bô lão là người nghe. - Lúc sau: các bô lão là người nói, vua là người nghe. HS nêu: - Người nói: Tạo lập văn bản biểu đạt tư tưởng, tình cảm. - Người nghe: tiến hành hoạt động nghe để giải mã và lĩnh hội nội dung văn bản. HS: có hai quá trình: o Tạo lập văn bản. o Lĩnh hội văn bản. HS lần lượt trả lời Hoàn cảnh giao tiếp: - Diễn ra ở diện Diên Hồng - Lúc đất nước có giặc ngoại xâm. HS cùng nhau trao đổi, bàn bạc và trả lời. Nội dung giao tiếp: - Hướng vào nội dung: nên đánh hau hoà với kẻ thù. - Đề cập đến vần đề hệ trọng: mất hay còn của quốc gia. HS: trả lời cá nhân. Mục đích giao tiếp: - Lấy ý kiến của mọi người, thăm dò lòng dân để hạ lệnh quyết tâm giữ nước. - Cuộc giao tiếp đã đạt được mục đích. HS: Trả lời cá nhân: o Hoạt động giao tiếp là hoạt động diễn ra giữa mọi người trong xã hội, được tiến hành chủ yếu bằng phương tiện ngôn ngữ (nói hoặc viết) nhằm trao đổi thông tin, thể hiện tình cảm, thái độ, quan hệ hoặc bàn bạc để tiến hành một hành động nào đó. o Hoạt động giao tiếp diễn ra khi có: Nhân vật giao tiếp. Hoàn cảnh giao tiếp. Nội dung và mục đích giao tiếp. Phương tiện giao tiếp. HS: Trả lời: o Người viết ở lứa tuổi cao hơn, trình độ cao hơn. o Người đọc thuộc lớp trẻ, trình độ thấp. HS: Hoàn cảnh có tổ chức giáo dục, chương trình của nhà trường. HS: Lần lượt trả lời: - Thuộc lĩnh vực văn học, - Đề tài: "Tổng quan văn học Việt Nam", - Các vấn đề cơ bản: + Các bộ phận hợp thành của VHVN. + Quá trình phát triển của văn học viết. + Con người Việt Nam qua văn học. HS: phát biểu cá nhân: - Người viết : cung cấp những tri thức cần thiết cho người đọc. - Người đọc: + Nhờ văn bản mà có những tri thức cần thiết về nền văn học Việt Nam. + Rèn luyện, nâng cao những kĩ năng: nhận thức đánh giá các hiện tượng văn học; xâu dựng và tạo lập văn bản. HS: Dùng thuật ngữ văn học, với văn phong khoa học có bố cục rõ, chặt chẽ có đề mục, có hệ thống luận điểm luận cứ… HS: Trả lời HS: Trả lời HS: Trả lời I. Khái niệm: 1. Tìm hiểu văn bản 1: a. Nhân vật giao tiếp: - Vua nhà Trần và các vị bô lão - Cương vị khác nhau: + Vua: Cai quản đất nước. + Các vị bô lão: những người từng giữ trọng trách, đại diện cho nhân dân. b. Các nhân vật giao tiếp lần lượt đổi vai cho nhau: - Ban đầu: vua là người nói, các vị bô lão là người nghe. - Lúc sau: các bô lão là người nói, vua là người nghe. =>có hai quá trình: o Tạo lập văn bản. o Lĩnh hội văn bản. c. Hoàn cảnh giao tiếp: - Diễn ra ở diện Diên Hồng - Lúc đất nước có giặc ngoại xâm d. Nội dung giao tiếp: - Hướng vào nội dung: nên đánh hau hoà với kẻ thù. - Đề cập đến vần đề hệ trọng: mất hay còn của quốc gia. e. Mục đích giao tiếp: - Lấy ý kiến của mọi người, thăm dò lòng dân - Cuộc giao tiếp đã đạt được mục đích. 2. Văn bản 2: Tổng quan về Văn học Việt Nam: a. Nhân vật giao tiếp - Người viết: tác giả ... - Người đọc: giáo viên, học sinh, ... b. Hoàn cảnh giao tiếp: Hoàn cảnh có tổ chức giáo dục, chương trình quy định chung hệ thống trường phổ thông. c. Nội dung giao tiếp: - Thuộc lĩnh vực văn học, - Đề tài: "Tổng quan văn học Việt Nam", - Các vấn đề cơ bản: + + + . d. Mục đích giao tiếp: - Người viết : - Người đọc: + + e. Phương tiện ngôn ngữ và cách tổ chức văn bản: - Dùng thuật ngữ văn học, với văn phong khoa học - Có bố cục rõ, chặt chẽ có đề mục, có hệ thống luận điểm luận cứ… 3. Tổng kết : Ghi nhớ, SGK trang 15 II. LuyÖn tËp. VD: Văn bản 2: Tổng quan về Văn học Việt Nam: a. Nhân vật giao tiếp b. Hoàn cảnh giao tiếp: c. Nội dung giao tiếp: d. Mục đích giao tiếp: e. Phương tiện ngôn ngữ và cách tổ chức văn bản: IV. H­íng dÉn HS häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi: * Bµi cò: - Häc bµi theo h­íng dÉn trong SGK. * Bµi míi: - ChuÈn bÞ bµi míi Tiết: 4 Ngày soạn: .................................... Ngày dạy: ...................................... kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian I. MỤC TIÊU: Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - N¾m ®­îc nh÷ng ®Æc tr­ng, hÖ thèng thÓ lo¹i vµ nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VH d©n gian. 2. Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng t×m vµ tãm t¾t c¸c ý chÝnh cña bµi, t×m vµ ph©n tÝch c¸c dÉn chøng tiªu biÓu cho c¸c ý. 3. Thái độ: GDHS th¸i ®é tr©n träng ®èi víi VH d©n gian, di s¶n v¨n hãa cña d©n téc. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: 1. Gi¸o viªn: - S¸ch g¸o khoa,s¸ch gi¸o viªn. - ChuÈn bÞ s¬ ®å c¸c bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc viÖt nam. - Sách giáo khoa Ngữ văn 10 – tập 1. Sách giáo viên Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế dạy học Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế bài giảng Ngữ văn 10 – tập 1.Giới thiệu giáo án Ngữ văn 10 – tập 1.Bài tập Ngữ văn 10 – tập 1. 2. Häc sinh: §äc vµ chuÈn bÞ bµi theo hÖ thèng c©u hái SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: Hoạt động 1:(5phút) 1. Kiểm tra bài cũ: a. Câu hỏi: : Nªu c¸c bé phËn cña VHVN? KÓ tªn c¸c thÓ lo¹i cña VH d©n gian? VD ? Vai trß cña VH d©n gian? b. Đáp án: Có 2 bộ phận: VHDG và VH viết. - Có 12 thể loại tiêu biểu của VHDG. Sgk. 2. Nội dung bài mới: Ho¹t ®éng cña gv vµ hs Ho¹t ®éng cña HS Néi dung ghi bảng Hoạt động 2:(8 phút) GV: - VH d©n gian lµ g×? T¹i sao nãi VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ? Gv nhËn xÐt, chèt ý: VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ do VH d©n gian lÊy ng«n tõ lµm chÊt liÖu nghÖ thuËt. (Hoạt động 3:(15phut) GV: -VH d©n gian cã nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n nµo? - Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh truyÒn miÖng? - T¸c dông cña tÝnh truyÒn miÖng? VD? GV: - Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ cña VH d©n gian diÔn ra ntn? GV: - Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh thùc hµnh cña VH d©n gian? VD? Hoạt động 3(7 phut): Yªu cÇu hs ®äc vµ tù häc c¸c ®Þnh nghÜa vÒ c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian trong sgk. - LËp b¶ng hÖ thèng c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian? Hoạt động 3 (15 phut): GV: - Tri thøc d©n gian lµ g×? Gv ®Þnh h­íng: Tri thøc d©n gian lµ nhËn thøc, hiÓu biÕt cña nh©n d©n ®èi víi cuéc sèng quanh m×nh. GV: - V× sao VH d©n gian ®­îc coi lµ kho tri thøc v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng? Gv gîi më: Tri thøc d©n gian bao gåm nh÷ng tri thøc vÒ c¸c lÜnh vùc nµo? Cña bao nhiªu d©n téc? - VH d©n gian thÓ hiÖn tr×nh ®é nhËn thøc vµ quan ®iÓm cña ai? §iÒu ®ã cã g× kh¸c víi giai cÊp thèng trÞ cïng thêi? VD? Tri thøc d©n gian ®­îc tr