Giáo án Ngữ văn 10 Tiết 30 Đọc văn- Hướng dẫn đọc thêm LỜI TIỄN DẶN

Ngày soạn Ngày giảng Lớp Sĩ số Tờn HS vắng 25/10/2011 10A1 10A2 10A3 10A4 10A5 Tiết 30: Đọc văn Hướng dẫn đọc thờm LỜI TIỄN DẶN I- Mục tiêu cần đạt: Giúp HS 1. Kiến thức: Giúp học sinh: ‏‎ - Thấy được nỗi xút thương, đau khổ tuyệt vọng, cảm nhận được khỏt vọng tự do yờu đương, thủy chung gắn bú của chàng trai và cụ gỏi Thỏi. - Hiểu được sự kết hợp giữa yếu tố sự sự và trữ tỡnh, cỏch diễn tả tõm trạng nhõn vật trong truyện thơ dõn gian. 2. Kĩ năng - Đọc- hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại. 3. Thái độ - Cảm thông với nỗi đau khổ của cô gái và chàng trai trong truyện từ đó biết trân trọng và yêu quý cuộc sống mới. II- Chuẩn bị của GV và HS: 1. Giáo viên: Bài soạn. 2. Học sinh: Đọc và chuẩn bị bài theo hệ thống câu hỏi SGK, sưu tầm một số bài ca dao cựng chủ đề. III- Tiến trình bài dạy: 1. Kiểm tra bài cũ:(5 phỳt) CH: Đọc thuộc lũng bài ca dao số 4 và nờu cảm nhận của em về số phận người phụ nữ trong xó hội xưa? 2. Nội dung bài mới: Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản Hoạt động 1: Tỡm hiểu chung (5 phỳt) - HS tự tìm hiểu SGK. - GV gọi HS tóm tắt nội dung chính tác phẩm *Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc thờm (37 phỳt) GV gọi 1,2 h/s đọc, lưu ý đọc diễn cảm phù hợp với trạng thía tâm trạng đau xót của chàng trai, cô gái. Gv hướng dẫn hs giải nghĩa các từ khó theo chú thích chân trang sgk - GV:Tìm những câu thơ thể hiện tâm trạng tình cảm của chàng trai với cô gái? - GV:Nhận xét như thế nào về về những lời nói và hành động của chàng trai? - GV:Đi cùng em yêu nhưng chàng trai luôn nghĩ về điều gì? - GV :Nỗi đau khổ của cô gái được thể hiện như thế nào trong đoạn trích?Giải thích nguyên nhân của sự đau khổ đó? - GV:Điệp từ “vừa đi vừa..” lặp đi lặp lại có tác dụng diễn tả điều gì? - GV: Hình ảnh ớt, cà, lá ngón có ý nghĩa biểu tượng như thế nào ? - GV: Nỗi đau khổ của cô gái bắt nguồn từ đâu? - GV: Khi tiễn cô gái về nhà chồng chàng trai đã dặn dò cô gái điều gì ? - GV: Chàng có hẹn ước gì với cô? Qua đó em có nhận xét như thế nào về tình cảm mà chàng trai dành cho cô gái? - GV:Khi chứng kiến cảnh người yêu bị hành hạ anh có thái độ như thế nào? - GV: Điệp từ “chết” được lặp lại nhiều lần trong lời dặn của chàng trai có ngụ ý gì ? - GV: Lời tiễn dặn đó thể hiện thái độ gì của tác giả dân gian đối với xã hội PK? 3. Củng cố: (2 phỳt) - Nỗi xút thương của chàng trai và niềm đau khổ tuyệt vọng của cụ gỏi. - Khỏt vọng hạnh phỳc, tỡnh yờu chung thủy của chàng trai, cụ gỏi. - Sự kết hợp giữa tự sự và trữ tỡnh, cỏch thể hiện tõm trạng nhõn vật. - 4. Hướng dẫn học bài (1 phỳt) - Làm bài tập 2 phần nâng cao. - Soạn tiết 31: Luyện tập viết đoạn văn tự sự. I. Tỡm hiểu chung. SGK II. Hướng dẫn đọc thờm 1. Đọc – Chỳ thớch. 2. Bố cục: 2 phần. - Phần 1: Tõm trạng xút thương của chàng trai và nỗi đau khổ tuyệt vọng của cụ gỏi. - Phần 2: Lời tiễn dặn của chàng trai-> khẳng định mối tỡnh tha thiết bền chặt. 3. Hướng dẫn tỡm hiểu nội dung: a.Tâm trạng của chàng trai khi tiễn cô gái về nhà chồng. - Lời nói: Tha thiết, ân tình đầy cảm động. - Hành động: Săn sóc ân cần chu đáo . "Tình cảm tha thiết, sâu sắc, mãnh liệt. - Điệp từ: “quay lại”,“quay đi” " Chàng trai vừa ý thức được thực tại hoàn cảnh không thể thay đổi của 2 người vừa luyến tiếc tình yêu không dành dứt… ị Một trạng thái tâm trạng rối bời, đầy mâu thuẫn trước thực tại, tâm trạng của một người có tình yêu tha thiết thuỷ chung và có một tâm hồn trong sáng lành mạnh. b. Nỗi đau khổ của cô gái. - Hình ảnh của cô gái bước theo chồng: “ Vừa đi vừa ngoảnh lại Vừa đi vừa ngóng trông Chân bước xa lòng càng đau, càng nhớ” - Điệp từ “vừa đi vừa” lặp đi lặp lại diễn tả bồn chồn, đau khổ không yên của cô gái khi về nhà chồng nhưng chưa gặp được người yêu để giã biệt. - Nhóm từ “tới rừng ớt, tới rừng cá…”động từ chờ, đợi, ngóng trông " hình dung ra con đường đi xa và trạng thái dùng dằng, bồn chồn, chờ đợi tủi khổ khi bị ép duyên. - H/ả: ớt, cà, lá ngón trùng điệp tăng dần, giàu màu sắc dân tộc, gợi tả trạng thái cay đắng, bẽ bàng trong lòng cô gái "thể hiện sự bế tắc, lo âu đau khổ của cô gái khi về nhà chồng " bắt nguồn từ cuộc hôn nhân không tự nguyện, không có tình yêu. c. Lời tiễn dặn của chàng trai khi cô gái cất bước về nhà chồng. - Chàng trai hẹn ước: đợi chờ cô gái thời gian chờ đợi được tính bằng cả đời người" tình cảm chân thực bền chắc của chàng trai. - Chàng trai chấp nhận thực tại và hi vọng vào tương lai 1 Lời dặn cho thấy tình cảm sâu sắc bền chặt bất tử với thời gian của chàng trai đồng thời cũng cho thấy thái độ bất lực của chàng trai trước thực tại. d. Lời tiễn dặn của chàng trai khi chứng kiến người yêu bị hành hạ. - Dặn cô hết lời lẽ những mong cô thành người dâu thảo. - Khi cô bị hành hạ anh săn sóc ân cần chu đáo, an ủi vỗ về động viên cô bằng những lời lẽ rất mực yêu thương. - Điệp từ “chết” thể hiện khát vọng được sống cùng nhau, chết cùng nhau của hai người. Khát vọng đó như được khắc vào gỗ, tạc vào đá " một khát vọng tự do yêu đương mãnh liệt. 1 Lời tiễn dặn cũng là lời phản kháng mãnh liệt đối với hủ tục xã hội phong kiến đương thời. * Ghi nhớ: SGK a. Đoạn 1: *, Tõm trạng của cụ gỏi khi phải về nhà chồng: - Biểu hiện: +, Vừa đi vừa ngoảnh lại ………….. ngoỏi trụng => cấu trỳc trựng điệp -> lưu luyến, nuối tiếc tỡnh yờu, chờ đợi, nuụi hi vọng về sự thay đổi. - Chõn bước… lũng càng đau, nhớ -> nỗi đau giằng xộ : cụ ko chấp nhận cuộc hụn nhõn của mỡnh, tyờu của cụ vẫn hướng về chàng trai mà cụ yờu. - Em tới rừng ớt… ngồi chờ Tới rừng cà….. ngồi đợi Tới rừng lỏ ngún ngúng trụng -> hỡnh ảnh (con đường đi xa ngỏi) + động từ : tõm trạng day dứt,đau khổ ,vũ xộ trong lũng cụ gỏi. . tới rừng lỏ ngún-> hỡnh ảnh gần gũi,gắn bú với người thiểu số,đậm bản sắc dtộc-> liờn tưởng tõm trạng đắng cay,tuyệt vọng. => Tõm trạng bế tắc, lo lắng ,đau khổ của cụ gỏi khi về nhà chồng. - Nguyờn nhõn: +, XHPK Thỏi với hủ tục lạc hậu ( hụn nhõn ộp gả). +, TY tha thiết chỏy bỏng của cụ gỏi với chàng trai-> kvọng về 1 tyờu tự do * Tõm trạng của chàng trai: - Biểu hiện : + Cấu trỳc trựng điệp : …. đành lũng quay lại …….. chịu quay đi -> tõm trạng đau khổ , quyến luyến ko nỡ xa rời. - Lời tiễn dặn : +, 4 cõu đầu : tha thiết ,gắn bú ko thể xa rời. +, 4 cõu tiếp : TYờu chõn thành,tha thiết,đắm say. +, 5 cõu tiếp: lời thề hẹn . Đợi- thỏng năm lau nở - mựa nước đỏ… - chim hút gọi hố -> hỡnh ảnh đậm sắc thỏi dtộc: tgian chờ đợi được tớnh bằng mựa vụ => tỡnh cảm chõn thực,lõu bền. . Cấu trỳc trựng điệp: Khụng lấy …mựa hạ, sẽ lấy…mựa đụng Khụng lấy..thời trẻ, sẽ lấy… về già => Thời gian chờ đợi tớnh bằng đời người-> tcảm thủy chung sõu nặng + thỏi độ bất lực, đành chấp nhận tập tục; ngầm tố cỏo XHPK vựi dập tyờu. b, Đoạn 2: * Tỡnh cảm tha thiết của chàng trai với cụ gỏi. - Lời lẽ: “ Dậy đi em…-> yờu thương chõn thành - Cử chỉ: . Đầu bự anh chải; túc rối anh bỳi. Chặt tre đốt giúng..em uống khỏi đau -> Chăm súc õn cần,chu đỏo -> Cỏi nhỡn xút xa thương cảm + tiếng lũng đồng cảm => là tcảm nhõn đạo của người Thỏi đvới số phận con người. * Khao khỏt gắn bú ,sum họp: - Khẳng định: sống ,chết cựng cú nhau: …Ta cựng gỡ, ta vuốt lại, ta trụi nổi ao chung, cựng bỏt, chung 1 mỏi…=> từ đồng nghĩa,gần nghĩa : Tyờu thủy chung mónh liệt. - Ngụn từ: chết + chung, cựng ->gắn bú thủy chung, khỏt vọng mónh liệt được sống cựng nhau, thỏi độ phản khỏng sự bất cụng,vụ lớ của XH: yờu nhau ko lấy được nhau. -So sỏnh: +, gốc dưa: đừng lụi, đừng bềnh-> kvọng tyờu bất diệt. +, Lời đó trao thương ko lạc mất Như trõu bỏn ngoài chợ Như thu lỳa muụn bụng -> dựng phủ định để kđịnh-> lời thề bền vững thủy chung-> cỏch núi độc đỏo ,hồn nhiờn đậm bản sắc dtộc. - Từ ngữ: + Điệp ngữ: yờu nhau,yờu trọn đời,yờu trọn kiếp-> kđịnh kvọng tự do yờu đương. + Điệp từ khụng-> kđịnh sự bền vững của tyờu ko gỡ lay chuyển. + Hỡnh ảnh thiờn nhiờn: gỗ cứng,giú…-> sự bất diệt của tyờu-> đậm bản sắc dtộc Thỏi TBắc. => Khỏt vọng được tự do,được gphúng,được sống trong tyờu: 5. Tổng kết. 5. 1. Nội dung: giỏ trị nhõn đạo, nhõn văn cao đẹp. -Tiếng núi phản khỏng tập tục, hụn nhõn ràng buộc con người. - Khỏt vọng tyờu tự do, thủy chung gắn bú. 5. 2. Nghệ thuật: - Sự kết hợp hài hũa ytố tự sự + trữ tỡnh -> phản ỏnh sõu sắc tỡnh cảnh bi thương + thấm đẫm tcảm nhõn đạo, nhõn văn cao đẹp - Bản sắc dtộc đậm đà-> sự hồn nhiờn, hấp dẫn.