Giáo án Ngữ văn 10 tuần 11 Tiết 32- Ôn tập văn học dân gian Việt Nam

Ngày soạn: 6 / 11/ 07 Ngày giảng Tiết: 32 Ôn tập văn học dân gian Việt Nam A. Mục tiêu bài học: Giúp h/s: - Củng cố, hệ thống hoá các kiến thức về VHDGVN đã học: Kiến thức chung,, kiến thức về thể loại và kiến thức vể tác phẩm ( Hoặc đoạn trích ) - Biết vận dụng đặc trưng về thể loại VHDG để phân tích các tác phẩm cụ thể. B.Phương tiện thực hiện: GV: - SGK, SGV, bảng phụ - Thiết kế bài học - Các tài liệu tham khảo HS: Chuẩn bị theo hướng dẫn học bài C. Cách thức tiến hành: Kết hợp hình thức trao đổi thảo luận và trả lời câu hởi D. Tiến trình dạy học: 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sỉ số + chuẩn bị sách vở 2. Bài cũ: 3. Giới thiệu bài mới: I. Nội dung ôn tập: HS trả lời các câu hởi ở SGK 1. Câu 1: H/s trả lời các nội dung câu một yêu cầu- GV nhận xét, bổ sung và cho điểm. 2. Câu 2: Lập bảng thống kê: ( Thảo luận theo nhóm ) Truyện dân gian Câu nói dân gian Thơ ca dân gian Sân khấu dân gian Thể loại Thần thoại, sử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích…. Tục ngữ, câu đố Ca dao, vè… Chèo, tuồng GV phân thành 4 nhóm tìm đặc trưng của 4 thể loại chính 3. Câu 3: Lập bảng tổng hợp, so sánh các thể loại truyện dân gian: Thể loại Mục đích sáng tác H. thức lưu truyền Nội dung phản ánh Kiểu nhân vật chính Đặc điểm nghệ thuật Sử thi Ghi lại cuộc sống và ước mơ phát triển cộng đồng của người TN xưa Hát- kể Xã hội Tây nguyên cổ đại đang thời thị tộc Người anh hùng sử thi (Đăm Săn) Sử dụng biện pháp sp sánh, phóng đại, trùng điệp… Truyền thuyết Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử Kể- diễn xướng Kể về các sự kiện lịch sử và nhân vật lịch sử có thật nhưng đã được khúc xạ qua một cốt truyện hư cấu. Nhân vật lịch sử được truyền thuyết hoá. Từ cái lõi sự thật lịch sử đã được hư cấu thành câu chuyện mang những yếu tố hoang đường kì ảo. Truyện cổ tích Thể hiện nguyện vọng, ước mơ của nhân dân trong xã hội có giai cấp. Kể Xung đột xã hội, đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, chính nghĩa và gian tà. Người con riêng, em ut, mồ côi,… Truyện hoàn toàn hư cấu. Kết cấu theo đường thẳnh, nhân vật chính trải qua 3 chặng đường trong cuộc đời. Truyện cười Mua vui, giải trí, phê phán châm biếm xã hội. Kể Những điều trái tự nhiên, những thói hư tật xấu đáng cười trong xã hội. Kiểu nhân vật có tật xấu… Truyến ngắn, tình huống truyện bất ngờ, gây mâu thuẫn, kết thúc truyện đột ngôtà tạo tiếng cười. II. Bài tập vận dụng: - Làm BT 1 và 5 * Củng cố- dặn dò: BTVN: các bài còn lại ở sgk. ======================================================== Ngày soạn: 7/ 11/ 07 Ngày giảng Tiết 33:: TRẢ BÀI VIẾT SỐ 2 Viết bài số 3 (ở nhà) A. Mục tiêu: - Giúp HS nhận ra những thiếu sót trong hành văn và nội dung bài viết. - Tạo tính kiên nhẫn, khắc phục được những thiếu sót trong bài làm.b. Ph­¬ng B. Phương pháp: GV trả , nhận xét, chữa bài. C. Chuẩn bị: Thầy: Chấm bài.. Trò:: Lập dàn ý của bài.. D. Tiến trình lân lớp: I. Ổn định lớp: II. Bài cũ: III. Bài học: Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức Hoạt động 1: HS nhắc lại đề Nêu hướng giải quyết của đề ra. Gọi 1 em lên lập dàn ý đã chuẩn bị ở nhà. Lớp nhận xét, bổ sung. Hoạt động 2: - Chọn đọc các bài văn ở 3 cấp độ: Tốt, TB, yếu Hoạt động 3: - GV nhận xét bài làm: chỉ rõ ngay lỗi sai ở một số bài quá yếu. Hoạt động 4: I. Lập dàn ý: II. Đọc bài: 10B2: - Bài của em Lê, Ái Trang, Chung. 10B3: Bài của em: Quang, Trúc, Yên III. Nhận xét: + Ưu:- Đã biết xây dựng một cốt truyện theo hướng sáng tạo. - Sự tưởng tượng khá phong phú và ngộ nghĩnh. + Tồn tại: - Lỗi chính tả quá nhiều. Chữ viết xấu Hành văn còn quá rời rạc. Bài viết ít có cảm xúc. IV. Trả bài- vào diểm: Giỏi: Khá: TB: Yếu: IV. Ra đề bài viết số 3 ở nhà: “Tôi tên là Oanh Liệt. Cái tên này cậu chủ đặt cho tôi nhờ những trận đấu oanh liệt của tôi trên các sới chọi trong làng. Vậy mà giờ đây, cậu chủ bỏ rơi tôi để chạy theo những trò chơi mới” dựa vào lời tâm sự trên, em hãy viết một truyện ngắn theo ngôi kể thứ nhất, kể về số phận và nỗi niềm của một con gà chọi bị bỏ rơi. V. Củng cố- dặn dò: - Chữa những sai sót ở bài viết số 2 - Viết bài nộp vào ngày 17 / 11. - Soạn bài: Khái quát VHVN từ TK X đến hết TK XIX ======================================================= IV.Cuíng cäú : Ruït kinh VÒ nhµ ch÷a nh÷ng sai sãt trong bµi lµm vµo vë. Viết bài nộp vào ngày 17/11 Soạn bài: Khái quát VHVN từ TK X đến hết TK XIX ================================================== Ngày soạn: 8/ 11/ 07 Ngày giảng: Tiết 34: Văn học sử: Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX A. Mục tiêu: Giúp h/s: Nắm được một cách khái quát những kiến thức cơ bản về: Các thành phần văn học chủ yếu, các giai đoạn văn học, những đặc điểm lớn về nội dung và nghệ thuật của văn học Việt Nam từ TK X đến hết TK XIX. Bồi dưỡng lòng yêu mến, giữ gìn và phát huy di sản văn học dân tộc. B. Phương tiện thực hiện: GV: -SGK , SGV - Thiết kế bài học - Các tài liệu tham khảo HS: chuẩn bị theo hướng dẫn học bài. C. Cách thức tiến hành: Kết hợp hình thức trao đổi thảo luận và trả lời câu hỏi. D. Cách thức tiến hành: I. Ôn định lớp: Kiểm tra sỉ số + chuẩn bị bài soạn II. bài cũ: III. giới thiệu bài mới: Năm 938 Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng mở ra kỉ nguyên mới cho dân tộc. Từ đây đất nước Đại Việt bắt tay xây dựng chế độ phong kiến độc lập tự chủ. Văn học bằng chữ viết hình thành từ đó. Bên cạnh dòng sông dân gian, văn học viết phát triển pua các triều đại: Lý, Trần, Lê với nhiều thành tựu của nó đã đóng góp vào văn học trung đại Việt Nam cho đến hết TK XIX. Để thấy rõ diện mạo của nền văn học ấy, chúng ta cùng tìm hiểu qua bài học hôm nay. Hoạt động cảu thầy- trò Nội dung kiến thức Hoạt động 1: ? Văn học trung đại bao gồm những thành phần nào ? Hai tp chủ yếu là VH chữ Hán và chữ Nôm. Đến gđ cuối VH chữ Quốc ngữ ra đời nhưng chưa phát triển. ? Văn học chữ Hán được biểu hiện cụ thể ntn ? ? Văn học chữ Nôm đựoc biểu hiện cụ thể ntn ? Hoạt động 2: Gọi 1 h/s đọc ? Nêu những nét cơ bản của từng giai đoạn của nền văn họcn thời kì này ? - Hoạt động nhóm: 4 nhóm với 4 giai đoạn. I.Các thành phần văn học: Văn học chữ Hán: Bao gồm các sáng tác chữ Hán của người Việt Xuất hiện sớm và tồn tại trong suốt quá trình hình thành và phát triển của VHTĐ bao gồm cả thơ và văn xuôi. Thể loại: Tiếp thu các thể loại của VH từ Trung Quốc như: Chiếu, biểu, hịch, cáo, truyện tuyền kì, tiểu thuyết chương hồi, phú, thơ cổ phong, thơ đường luật…. . 2.Văn học chữ Nôm: Xuất hiện cuối TK XII, tồn tại và phát triển đến hết thời kì VHTĐ. Chủ yếu là thơ Một số thể loại tiếp thu từ VH Trung Quốc như: Phú, văn tế à chủ yếu sáng tác theo thể loại thơ khá tự do. Một số thể loại VHTQ đã được dân tộc hoá: Thơ Nôm Đường luật, đường luật thất ngôn xen lục ngôn. II.Các giai đoạn phát triển: 4 giai đoạn 1.Từ TK X đến hết TK XIV: * Hoàn cảnh: - Phát triển trong hoàn cảnh dậy gió tưng bừng nhất của lịch sử dân tộc: + Hai lần chiến thắng quân Tống. + Ba lần chiến thắng quân Nguyên Mông. + Hai mươi năm chiến đấu và chiến thắng quân Minh. *Văn học: - Chủ yếu viết bằng chữ Hán, đến TK XIII có sự ra đời của chữ Nôm. - Nội dung: Chống xâm lược và tự hào dân tộc. - Thể loại: Văn chính luận, văn xuôi, thơ, … - Tác giả, tác phẩm: sgk => Cảm hứng chủ đạo: Yêu nước. 2. Từ TK XV đến hết TK XVII: * Hoàn cảnh: - TK XV là đỉnh cao của chế độ pk. - TK XVI đến hết TK XVII: chế độ pk khủng hoảng; xung đột giữa các tập đoàn pk dẫn đến nội chiến: Lê- Mạc và Trịnh- Nguyễn. * Văn học: - Nội dung: Ca ngợi cuộc k/c chống quân Minh; phê phán những suy thoái về đạo đức và hiện thực xã hội. - Thể loại: + Văn học chữ Hán phát triển: văn chính luận. + Thơ Nôm cũng phát triển. 3. Từ TK XVIII đến nửa đầu TK XIX: * Hoàn cảnh: Chế độ pk khủng hoảng trầm trọng à các cuộc khởi nghĩa nông dân ( Tây sơn ) * Văn học: - Nội dung: Là tiếng nói đòi quyền sống, quyền tự do cho con người. - Thể loại: Văn xuôi, khúc ngâm, văn vần, tiểu thuyết chương hồi… 4. Giai đoạn nửa cuối TK XIX: * Hoàn cảnh: Pháp xâm lược à xã hội thực dân nửa phong kiến. * Văn học: - Phát triển phong phú, mang âm điệu bi tráng. - Xuất hiện văn xuôi chữ quốc ngữ IV. Củng cố - dặn dò: Nắm được những nội dung liến thức đã học. Chuẩn bị tiếp nội dung còn lại cho tiết học thứ 2 Ng Ngµy gi¶ng: Tiêt 36: phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t A. môc tiªu: Gióp h/s - N¾m v÷ng c¸c kh¸i niÖm ng«n ng÷ sinh ho¹t vµ phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t víi c¸c®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nã ®Ó lµm c¬ së ph©n biÖt víi c¸c phong c¸ch ng«n ng÷ kh¸c. - RÌn luyÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp trong sinh ho¹t hµng ngµy, nhÊt lµ viÖc dïng tõ, viÖc x­ng h«, biÓu hiÖn t×nh c¶m, th¸i ®é vµ nãi chung lµ thÓ hiÖn v¨n ho¸ giao tiÕp trong ®êi sèng hiÖn nay. b. Ph­¬ng ph¸p: Sd phæång phaïp trao ®æi th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái c. chuÈn bÞ: Tháöy: Soaûn baìi+ t×m tµi liÖu Troì : §äc tr­íc bµi d. TiÕn tr×nh lªn líp I. ÄØn âënh líp: II. Bµi cò: III. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy - trß Néi dung bµi d¹y Ho¹t ®éng 1 - Goi 2 h/s ®äc vÝ dô ë sgk ( ®äc ®óng giäng ) ? Cuéc héi tho¹i diÕn ra ë ®©u, khi nµo? C¸c nh©n vËt giao tiÕp lµ nh÷ng ai? Néi dung vµ môc ®Ých cña cuéc héi tho¹i lµ g× ? Tõ ng÷ cã ®Æc ®iÓm g× ? ? ThÕ nµo lµ ng«n ng÷ sinh ho¹t ? ? Ng«n ng÷ sinh ho¹t ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng d¹ng nµo ? I. T×m hiÓu chung: 1. Kh¸i niÖm: + ng«n ng÷ sinh ho¹t: - Ng«n ng÷ sinh ho¹t lµ lêi ¨n tiÕng nãi hµng ngµy dïng ®Ó th«ng tin trao ®æi ý nghÜ, t×nh c¶m, nhu cÇu trong cuéc sèng. D¹ng nãi: ®èi tho¹i, ®éc tho¹i D¹ng viÕt: Th­ tõ, nhËt kÝ, håi øc c¸ nh©n II. LuyÖn tËp: - GV h­íng dÉn cho h/s lµm c¸c bµi tËp ë sgk. - Gäi h/s lªn chÊm bµi. IV. Cñng cè - dÆn dß: - Häc thuéc ghi nhí + TiÕt sau häc tiÕp ====================================================== Ng ày so ạn: 16 / 11/ 07 Ngµy gi¶ng: TiÕt 37: §äc v¨n: Tá lßng ( ThuËt hoµi ) - Ph ạm Ngũ Lão A. Môc tiªu: Gióp h/s - C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña trang nam nhi lÉm liÖt víi lÝ t­ëng vµ nh©n c¸ch lín lao, vÎ ®Ñp cña thêi ®¹i víi søc m¹nh hµo hïng. - ThÊy ®­îc nghÖ thuËt cña bµi th¬: c« ®äng, ng¾n gän. - Båi d­ìng nh©n c¸ch sèng cã lÝ t­ëng, cã ý chÝ quyªt t©m thùc hiÖn lÝ t­ëng B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn: SGK + SGV ThiÕt kÕ bµi häc C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: KÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p: ®äc s¸ng t¹o, gîi t×m, trao ®æi th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái. D. TiÕn tr×nh lªn líp: I. Ổn định líp: KiÓm tra sÜ sè + bµi so¹n II. Bµi cò: ? Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh vÒ näi dung cña VHT§ ? III. Bµi míi: Chóng ta ®· tõng biÕt ®Õn mét ng­êi thanh niªn lµng Phï ñng ngåi ®an sät gi÷a ®­êng. Khi qu©n lÝnh nhµ vua ®i tíi vµ qu¸t, ng­êi Êy còng kh«ng nãi g×; bÞ quuan lÝnh ®©m mét nh¸t vµo ®ïi ng­êi Êy còng kh«ng hÒ nhóc nhÝch. BiÕt lµ ng­êi cã chÝ khÝ, nhµ vua míihái râ ngon ngµnh vµ ®­îc biÕt lµ ng­êi Êy ®ang m·i nghÜ c¸ch ®¸nh giÆc Nguyªn. . . Ng­êi Êy lµ Ph¹m Ngò L·o, t¸c gi¶ bµi th¬ Tá lßng Ho¹t ®éng cña thÇy - trß N ội dung ki ến th ức Ho¹t ®éng 1: - HS ®äc tiÓu dÉn ë sgk. ? Em h·y nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi cña t¸c gi¶ ? Ho¹t ®éng 2: - Gäi 2 h/s ®äc bµi. - H­íng dÉn h/s t×m hiÓu tõ khã. ? Nªu chñ ®Ò bµi th¬ ? ? Em hiÓu thÕ nµo lµ Tá lßng ? ? Hai c©u më ®Çu tg nãi vÒ ®iÒu g× ? ? Søc m¹nh Êy ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? ? Hoµi b·o ®ã ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ? ? Hoµi b·o ch­a thùc hiÖn ®­îc nhµ th¬ c¶m thÊy thÑn. Em hiÓu g× vÒ ch÷ thÑn ? H·y ph©n tÝch ? - GV liªn hÖ víi c¸i thÑn cña NguyÔn KhuyÕn, cña Phan Béi Ch©u vµ ph©n tÝch cho h/s thÊy râ. Ho¹t ®éng 3: - gäi 1 h/s ®äc I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶: - 1255 - 1320 - Ng­êi lµng Phï ñng- HuyÖn ®­êng Hµo ( ¢n Thi - H­ng Yªn ) - lµ con rÓ cña TrÇn Quèc TuÊn. - «ng cã nhiÒu c«ng lao trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n Nguyªn - M«ng. - T¸c phÈm: + Tá lßng + ViÕng Th­îng t­íng quèc c«ng H§§V­¬ng. II. §äc- hiÓu: §äc: Gi¶i nghÜa tõ khã: 3.Chñ ®Ò bµi th¬: Bµi th¬ miªu t¶ khÝ ph¸ch vµ hoµi b·o lín lao cña mét vÞ t­íng ®êi TrÇn trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n Nguyªn. 4.Ph©n tÝch: a. Bµi th¬ miªu t¶ khÝ ph¸ch cña mét con ng­êi: + Tá lßng: bµy tá kh¸t väng vµ hoµi b·o trong lßng cña mét vÞ t­íng ®êi TrÇn. * Hai c©u ®Çu: Søc m¹nh chiÕn ®Êu cña qu©n d©n nhµ TrÇn. - CÇm ngang ngän gi¸o. . . àT­ thÕ cña ng­êi tr¸ng sÜ x«ng x¸o, tung hoµnh, ®¸nh ®«ng dÑp b¾c à ®ã lµ søc m¹nh chiÕn ®Êu chèng qu©n thï. - Ba qu©n nh­ hæ b¸o. . . à Søc m¹nh xung thiªn lµm ¸t c¶ sao Ng­u. b. Kh¸t väng hoµi b·o lín lao cña ng­êi tr¸ng sÜ: + ChÝ lµm trai: - Ph¶i lËp c«ng ®Ó l¹i sù nghiÖp, lËp danh ®Ó l¹i tiÕng th¬m. - Ch­a hoµn thµnh nghÜa vô víi d©n víi n­ícà v­¬ng nî: c«ng danh lµ nãm nî lín víi ®êi ph¶i tr¶ + ThÑn: lµ hæ thÑn. So víi «ng cha m×nh ch­a cã g× ®¸ng nãi. III. ghi nhí: ( sgk ) IV. Cñng cè - dÆn dß: - Häc thuéc phÇn phiªn ©m vµ dich th¬. - So¹n bµi C¶nh ngµy hÌ. Ngµy so¹n: 18/ 11 / 07 Ngµy gi¶ng: TiÕt: 38 Tªn bµi: §äc v¨n: C¶nh ngµy hÌ ( B¶o kÝnh c¶nh giíi- Bµi 43 ) Nguyễn Trãi A.Môc tiªu: Gióp h/s: - C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp ®éc ®¸o cña bøc tranh ngµy hÌ vµ t©m hån yªu thiªn nhiªn, yªu ®êi, yªu nh©n d©n, yªu ®Êt n­íc cña NguyÔn Tr·i. - ThÊy ®­îc vÎ ®Ñp cña th¬ N«m NguyÔn Tr·i: b×nh dÞ, tù nhiªn, ®an xen c©u lôc ng«n vµo th¬ thÊt ng«n. - Båi d­ìng lßng yªu thiªn nhiªn, yªu ®êi, yªu nh©n d©n, yªu ®Êt n­íc. B.Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: - SGK, SGV ThiÕt kÕ bµi häc C¸c tµi liÖu tham kh¶o HS: ChuÈn bÞ theo h­íng dÉn häc bµi C.C¸ch thøc tiÕn hµnh: KÕt hîp c¸c h×nh thøc ®äc s¸ng t¹o, gîi t×m, trao ®æi th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái. D1.TiÕn tr×nh d¹y häc: I. æn ®Þnh líp: KiÓm tra sÜ sè + chuÈn bÞ bµi so¹n II. Bµi cò: ? §äc thuéc lßng phÇn phiªn ©m vµ dÞch th¬ bµi Tá lßng ? III. Giíi thiÖu bµi míi: Trªn b¸o v¨n nghÖ th¸ng 8/ 1957, nhµ th¬ Xu©n DiÖu vµ Huy CËn viÕt: C¶nh vËt cña NguyÔn Tr·i lµ c¶nh vËt ®Çy t­ t­ëng. C¶nh vËt cã t­ t­ëng, c¶nh vËt tõ t­ t­ëng mµ ra. NguyÔn Tr·i thë b»ng phong c¶nh, tá t×nh b»ng phong c¶nh, kh«ng b¾t nã thµnh non bé cña m×nh. Nhµ th¬ vµ c¶nh vËt tù nguyÖn hoµ quyÖn víi nhau nh­ bÇu b¹n, nh­ anh em, t×nh trong c¶nh Êy, c¶nh trong t×nh nµy. C¶nh ngµy hÌ lµ bµi th¬ cña NguyÔn Tr·i minh chøng cho lêi nhËn ®Þnh Êy. Ho¹t ®éng cña thÇy- trß Néi dung kiÕn thøc Ho¹t ®éng 1: - Gäi 1 h/s ®äc phÇn tiÓu dÉn ë sgk . ? Nªu nh÷ng nÐt lín vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña t¸c gi¶ ? - GV h/d HS t×m hiÓu nghÜa c¸c tõ khã. Ho¹t ®éng 2: - Gäi 2 h/s ®äc bµi- GV ®äc. ? 6 c©u ®Çu tg giíi thiÖu vÒ c¸i g× ? ? Thiªn nhiªn ®­îc miªu t¶ qua c¸c chi tiÕt nµo ? ? Cuéc sèng ë ®©y ®­îc miªu t¶ ntn ? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh vËt nµy ? ? Hai c©u kÕt diÔn t¶ néi dung g× ? ? Kh¸t väng mong mái ®ã thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ NT ë 2 c©u th¬ nµy ? ? Qua bµi th¬ t©m hån NguyÔnTr·i thÓ hiÖn ntn ? I. T×m hiÓu chung: 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶- t¸c phÈm: T¸c gi¶: ( ®· häc ë líp d­íi- GV nh¾c mét sè nÐt c¬ b¶n ) T¸c phÈm: “ Quèc ©m thi tËp “ lµ tp ®Æt nÒn mãng cho th¬ tiÕng viÖt - TËp th¬ gåm cã 254 bµi. - ND: Ph¶n ¸nh t­ t­ëng t×nh c¶m, vÎ ®Ñp toµn diÖn cña NguyÔn Tr·i: t­ t­ëng nh©n nghÜa s¸ng ngêi, yªu n­íc, th­¬ng d©n, gi÷ g×n nh©n c¸ch, hoµ c¶m víi thiªn nhiªn. - NT: - Th¬ N«m, ®­êng luËt cã xen c©u lôc ng«n víi thÊt ng«n. - Bµi C¶nh ngµy hÌ- B¶o kÝnh c¶nh giíi sè 43/ 62 bµi. 2. Gi¶i nghÜa tõ khã: II. §äc - hiÓu: 1. S¸u c©u ®Çu: - Bøc tranh thiªn nhiªn vµ cuéc sèng con ng­êi. + Thiªn nhiªn: - Mµu xanh cña l¸ hoÌ: HoÌ lôc ®ïn ®ïn - Mµu ®á cña hoa lùu : Th¹ch lùu .. phun thøc ®á - Sen hång to¶ mïi h­¬ng: Hång tr×. . . tiÔn mïi h­¬ng. + Cuéc sèng: - Lao xao chî c¸. . . - D¾ng dái cÇm ve. . . - §µn mét tiÕng. => C¶nh cã mµu s¾c, ©m thanh, cuéc sèng. . . à gÇn gòi víi ®êi th­êng, g¾n bã víi cuéc sèng con ng­êi. Nh÷ng ®éng tõ: hãng m¸t, ®ïn ®ïn, phun, tiÔn à diÔn t¶ c¶nh ngµy hÌ thËt s«i ®éng nh­ tÊm lßng s«i næi cña nhµ th¬. 2. Hai c©u cuèi: - DiÔn t¶ kh¸t väng, mong mái da diÕt cña NT vÒ cuéc sèng thanh b×nh, h¹nh phóc cho nh©n d©n. + LÏ ra nªn cã khóc ®µn nam phong cña vua ThuÊn ®Ó m­a thuËn giã hoµ, nh©n d©n lµm ¨n sung s­íng no ®ñ. à LÊy chuyÖn x­a ®Ó nãi hiÖn t¹i, ta cã thÓ thÊy ®­îc t­ t­ëng t×nh c¶m cña NT ®èi víi d©n víi n­íc: Yªu n­íc th­¬ng d©n ®Õn tha thiÕt trän ®êi . - Cã sù kÕt hîp gi÷a th¬ thÊt ng«n víi lôc ng«n, c¸ch ng¾t nhÞp thay ®æi à ©m h­ëng ®Òu ®Æn, m¹nh mÏ kh¼ng ®Þnh kh¸t väng mµ nhµ th¬ v­¬n tíi. => T©m hån yªu thiªn nhiªn; yªu cuéc sèng con ng­êi vµ lu«n v­¬n tíi kh¸t väng hoµ b×nh h¹nh phóc cho nh©n d©n lµ vÎ ®Ñp t©m hån vµ lÝ t­ëng , nh©n c¸ch cña NT. ¤ng béc lé suy nghÜ tr­íc c¶nh ngµy hÌ. ¤ng coi ®ã lµ g­¬ng b¸u r¨n m×nh. IV. Cñng cè - dÆn dß: - Häc thuéc lßng ghi nhí. Häc thuéc bµi th¬. So¹n bµi: Nhµn - NguyÔn BØnh Khiªm -------------------------------------------------------------------------------------------- Ngày soạn: 20 / 11/ 07 Ngµy gi¶ng: Tiết 39 : Lµm v¨n: Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù A. Môc tiªu: Gióp h/s - Tr×nh bµy ®­îc tãm t¾t v¨n b¶n theo nh©n vËt chÝnh. - BiÕt c¸ch tãm t¾t v¨n b¶n tù sù theo nh©n vËt chÝnh. B. Ph­¬ng ph¸p: Sd phương pháp trao ®æi th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái C. ChuÈn bÞ: Thầy: Soạn b ài + t×m tµi liÖu Trò: §äc tr­íc bµi D. TiÕn tr×nh lªn líp I. Ổn đ ịnh lớp: KiÓm tra sÜ sè II. Bµi cò: III. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy - trß Néi dung kiÕn thøc Ho¹t ®éng 1: ? Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù nh»m môc ®Ých g× ? ? Tãm t¾t v¨n b¶n sù cÇn ®¸p øng yªu cÇu nµo ? ? ë ch­¬ng tr×nh líp 9 chóng ta ®· häc tèm t¾t t¸c phÈm tù sù dùa vµo ®©u? Nh­ thÕ nµo ? - Tèm t¾t dùa vµo cèt truyÖn. Dïng lêi v¨n cña m×nh giíi thiÖu mét c¸ch ng¾n gän néi dung chÝnh bao gåm sù viÖc tiªu biÓu vµ nh©n vËt quan träng cña mét t¸c phÈm nµo ®ã. Ho¹t ®éng 2: ? Tãm t¾t t¸c phÈm tù sù dùa theo nh©n vËt chÝnh lµ g× ? ? Nh©n vËt lµ g× ? Nh©n vËt bao gåm nh÷ng ai ? ? Trong t¸c phÈm tù sù cã nh÷ng lo¹i nh©n vËt nµo ? ? Muèn tãm t¾t chuyÖn cña nh©n vËt chÝnh ta ph¶i thùc hiÖn nh÷ng viÖc lµm cô thÓ nµo ? Ho¹t ®éng 3: HS lµm c¸c bµi tËp luyÖn tËp ë sgk. I. Môc ®Ých -yªu cÇu tãm t¾t v¨n b¶n tù sù: 1. Môc ®Ých: - Nh»m hiÓu ý nghÜa vµ ®¸nh gi¸ v¨n b¶n. - §Ó ghi chÐp tµi liÖu nh»m kÓ l¹i hoÆc minh ho¹ ý kiÕn nµo ®ã. 2. Yªu cÇu: - Tãm t¾t ®­îc néi dung c¬ b¶n cña v¨n b¶n hoÆc nh©n vËt chÝnh. - §¸p øng ®­îc yªu cÇu c¬ b¶n cña v¨n b¶n tù sù. II. C¸ch tèm t¾t v¨n b¶n tù sù theo nh©n vËt chÝnh: - Lµ viÕt hoÆc kÓ l¹i mét c¸ch ng¾n gän nh÷ng sù viÖc c¬ b¶n x¶y ra víi nh©n vËt ®ã. + Nh©n vËt: Cã tªn tuæi, lai lÞch râ rµng, cã ngo¹i h×nh, hµnh ®éng, t×nh c¶m vµ cã mèi quan hÖ víi c¸c nh©n vËt kh¸c vµ tÊt c¶ béc lé qua diÔn biÕn cèt truyÖn. Nh©n vËt v¨n häc lµ h×nh t­îng con ng­êi, còng cã thÓ loµi vËt, cá c©y. + C¸c lo¹i nh©n vËt: Nh©n vËt chÝnh, nh©n vËt phô; nh©n vËt tÝch cùc- tiªu cùc; nh©n vËt trung t©m. + C¸ch tãm t¾t: X¸c ®Þnh môc ®Ých tãm t¾t. §äc kÜ v¨n b¶n, x¸ ®Þnh ®­îc nh©n vËt chÝnh, mèi quan hÖ cña nh©n vËt chÝnh víi c¸c nh©n vËt kh¸c vµ diÔn biÕn cña c¸c sù viÖc trong cèt truyÖn. ViÕt v¨n b¶n b»ng lêi v¨n cña m×nh. §Ó kh¾c ho¹ nh©n vËt cã thÓ trÝch dÉn nguyªn v¨n mét sè tõ ng÷, c©u v¨n trong t¸c phÈm. III. LuyÖn tËp: IV. Cñng cè - dÆn dß: - TiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c bµi tËp cßn l¹i ë sgk. Häc thuéc phÇn ghi nhí. Ngµy so¹n: 23 / 11 / 07 Ngµy gi¶ng: TiÕt: 40 Tªn bµi: §äc v¨n: Nhµn ( NguyÔn BØnh Khiªm ) A.Môc tiªu: Gióp h/s: - C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cuéc sèng vµ nh©n c¸ch cña NguyÔn BØnh Khiªm qua bµi th¬. - HiÓu ®óng quan niÖm sèng nhµn cña NguyÔn BØnh Khiªm. - BiÕt c¸ch ®äc bµi th¬ giµu triÕt lÝ. B.Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: - SGK, SGV ThiÕt kÕ bµi häc C¸c tµi liÖu tham kh¶o HS: ChuÈn bÞ theo h­íng dÉn häc bµi C.C¸ch thøc tiÕn hµnh: KÕt hîp c¸c h×nh thøc ®äc s¸ng t¹o, gîi t×m, trao ®æi th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái. D.TiÕn tr×nh d¹y häc: I.æn ®Þnh líp: KiÓm tra sÜ sè + chuÈn bÞ bµi so¹n II. Bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬ “ C¶nh ngµy hÌ “ ? III. Giíi thiÖu bµi míi: Sèng gÇn trän TK XVI, NguyÔn BØnh Khiªm ®· chøng kiÕn biÕt bao ®iÒu bÊt c«ng ngang tr¸i, thèi n¸t cña c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn: Lª, M¹c, TrÞnh. Xãt xa h¬n khi «ng thÊy sù b¨ng ho¹i ®¹o ®øc con ng­êi: Cßn b¹c cßn tiÒn cßn ®Ö tö HÕt c¬m hÕt r­îu hÕt «ng t«i. Thít cã tanh tao ruåi ®Ëu ®Õn Gang kh«ng mËt mì kiÕn bß chi §êi nay nh÷ng träng ng­êi nhiÒu cña B»ng ®Õn tay kh«ng ai kÎ v×. Khi lµm quan «ng ®· v¹ch téi bän gian thÇn, d©ng sí xin vua chÐm 18 tªn léng thÇn. Vua kh«ng nghe, «ng c¸o quan vÒ s«ng tai quª nhµ víi triÕt lÝ: Nhµn mét ngµy lµ tiªn mét ngµy . §Ó hiÓu quan niÖm sèng nhµn cña «ng , chóng ta h·y t×m hiÓu qua bµi häc h«m nay. Ho¹t ®éng cña thÇy- trß Néi dung kiÕn thøc Ho¹t ®éng 1: - Gäi 1 h/s ®äc tiÓu dÉn. ? Nªu nh÷ng nÐt lín vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña t¸c gi¶ ? GV: Néi dung th¬ v¨n cuae «ng mang ®Ëm chÊt triÕt lÝ gi¸o huÊn, ngîi ca cña kÎ sÜ, thó thanh nhµn. §ång thêi phª ph¸n thãi ®êi ®en b¹c trong x· héi. - HS xem chó gi¶i ë sgk. Ho¹t ®éng 2: Gäi 2 h/s ®äc bµi. GV ®äc l¹i. ? Nh÷ng h×nh ¶nh ë 2 c©u th¬ nµy nãi lªn ®iÒu g× ? Qua ®ã cho ta thÊy ®iÒu g× ? ? Quan niÖm sèng nhµn t¶n ®ã ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ? ? Em h·y ph©n tÝch nh÷ng h/a nµy ? ? Hai c©u cuèi gîi cho em thÊy ®iÒu g× ? Ho¹t ®éng 3: I. T×m hiÓu chung: 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶: - 1491 - 1585. - Quª: lµng Trung Am ( LÝ Häc- VÜnh B¶o- H¶i Phßng ) - §ç tr¹ng nguyªn n¨m 1535( 44 tuæi); lµm quan d­íi triÒu M¹c. - Sèng th¼ng th¾n c­¬ng trùc. - §Ó l¹i 2 tËp th¬: + “ B¹ch v©n am thi tËp “ ( > 700 bµi ) + “ B¹ch v©n quèc ng÷ thi “ ( 170 bµi.) 2. Gi¶i nghÜa tõ khã: II. §äc - hiÓu v¨n b¶n: Hai c©u th¬ ®Çu: Mét mai, mét cuèc, mét cÇn c©u Th¬ thÈn dÇu ai vui thó nµo. - Mai, cuèc: dông cô ®µo ®Êt - CÇn c©u: dïng ®Ó c©u c¸. - Th¬ thÈn dÇu ai: dï ai cã thó vui nµo th× ta còng cø th¬ thÈn theo c¸ch sèng cña ta. à Nhu cÇu cuéc sèng thËt khiªm tèn b×nh dÞ. Lßng ng­êi v« t­ kh«ng bËn chót c¬ m­u, tù dôc, kh«ng bËn t©m tíi lèi sèng bon chen, ch¹y ®ua danh lîi => §ã lµ cuéc sèng kh«ng vÊt v¶ cùc nhäc à Quan niÖm vÒ cuéc sèng nhµn t¶n. Bèn c©u tiÕp theo: + Ta d¹i > < Ng­êi kh«n t×m n¬i v¾ng vÎ ®Õn chèn lao xao ( n¬i ®­îc sèng tho¶i ( lµ chèn vô lîi) m¸i an toµn) à §©y lµ ph­¬ng ch©m sèng cña t¸c gi¶, pha chót mØa mai ®èi víi ng­êi kh¸c. ®©y lµ ngu d¹i cña bËc ®¹i trÝ. à ThÓ hiÖn sù kiªu ng¹o cña nhµ th¬ víi cuéc ®êi. + Thu ¨n m¨ng, tróc- §«ng ¨n gi¸. Xu©n t¾m hå sen- H¹ t¾m ao. à Lµ nh÷ng h/a gÇn gòi víi cuéc sèng con ng­êi lao ®éng, chÊt ph¸c, ®¹m b¹c.à ThÓ hiÖn sù g¾n bã hoµ hîp víi thiªn nhiªn. Tõ trong cuéc sèng nhµn t¶n Êy ®· to¶ s¸ng nh©n c¸ch. Hai c©u cuèi: - M­în ®iÓn tÝch x­a à T¸c gi¶ coi th­êng phó quý. Vµ l¹i mét lÇn n÷a «ng ®· t×m lèi sèng cho riªng m×nh. III. Ghi nhí: ( SGK ) IV. Cñng cè- dÆn dß: - Häc thuéc bµi th¬ ChuÈn bÞ bµi “ §äc TiÓu Thanh kÝ “ ======================================================== Ngµy so¹n: 24/ 11 / 07 Ngµy gi¶ng: TiÕt: 41 §äc v¨n: Đäc TiÓu Thanh kÝ ( NguyÔn Du ) A.Môc tiªu: Gióp h/s: - C¶m nhËn ®­îc t©m sù xãt th­¬ng, day døt cña NguyÔn Du ®èi víi nçi oan cña nh÷ng ng­êi tµi hoa. §©y còng lµ ®Ò tµi mµ NguyÔn Du ®Æc biÖt quan t©m. - ThÊy ®­îc nghÖ thuËt cña bµi th¬ nhÊt lµ ng«n ng÷, h×nh ¶nh hµm sóc cïng víi vËn dông s¸ng t¹o lèi kÕt cÊu th¬ §­êng. - §ång c¶m víi nçi ®au cña nh©n vËt vµ t¸c gi¶. B.Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn: GV: - SGK, SGV ThiÕt kÕ bµi häc C¸c tµi liÖu tham kh¶o HS: ChuÈn bÞ theo h­íng dÉn häc bµi C.C¸ch thøc tiÕn hµnh: KÕt hîp c¸c h×nh thøc ®äc s¸ng t¹o, gîi t×m, trao ®æi th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái. D.TiÕn tr×nh d¹y häc: I.æn ®Þnh líp: KiÓm tra sÜ sè + chuÈn bÞ bµi so¹n II. Bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬ “ Nhµn “. III. Giíi thiÖu bµi míi: Tõ tiÕng th¬ r­ng r­ng khi viÕt vÒ c« CÇm, ng­êi ®µn bµ gÈy ®µn ë Long Thµnh ®Õn §¹m Tiªn, Thuý KiÒu, d­êng nh­ mäi nçi ®au khæ cña cuéc ®êi trong x· héi cò NguyÔn Du ®Òu dµnh sù chia sÎ c¶m th«ng ( nhÊt lµ sè phËn ng­êi phô n÷ ). Trong cuéc ®êi vµ sè phËn bÊt h¹nh Êy, ta lk«ng thÓ quªn TiÓu Thanh sèng c¸ch NguyÔn Du trªn ba tr¨m n¨m. ¤ng ®· cã tiÕng nãi ®ång c¶m víi cuéc ®êi nµng. §Ó thÊy ®­îc tÊm lßng cña NguyÔn Du chóng ta h·y t×m hiÓu qua bµi häc h«m nay. Ho¹t ®éng cña thÇy- trß Néi dung kiÕn thøc Ho¹t ®éng 1: ? KÕt hîp tiÓu dÉn víi nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh, h·y nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña t¸c gi¶ ? ? Em biÕt g× vÒ nh©n vËt T. Thanh ? - GV bæ sung thªm. ? Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ th¬ g× ? Bè côc mÊy phÇn ? Ho¹t