Giáo án Ngữ văn 10 Tuần 12 tiết 34, 34- Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ thứ x đến hết thế kỉ xix

TUẦN 12 Tiết 34, 34 KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ THẾ KỈ THỨ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XĨ Ngày: 20/10/2008 @Ä{Ã? I-MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp học sinh -Nắm được một cách khái quát những kiến thức cơ bản về: các thành phần văn học chủ yếu, các giai đoạn văn học, những đặc điểm lớn về nội dung và nghệ thuật của VHVN từ TK X đến hết TK XIX -Bồi dưỡng lòng yêu mến, giữ gìn và phát huy di sản VH dân tộc II-PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN -SGK, SGV -Thiết kế bài học III-CÁCH THỨC TIẾN HÀNH Kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi IV-TIẾN HÀNH DẠY HỌC 1-Ổn định lớp 2-Kiểm tra bài cũ 3-Giới thiệu bài mới Năm 938 Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, mở ra kỉnguyên mới cho dân tộc. Từ đây, đất nước Đại Việt bắt tay xây dựng chế độ phong kiến độc lập tự chủ. VH chữ viết bắt đầu hình thình. Bên cạnh VHDG, văn học viết phát triển qua các triều Lý, Trần, Lê. Với đó là thành tựu của VHTĐ VN. Để thấy rõ diện mạo của nền VH ấy, chúng ta tìm hiểu bài học hôm nay. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH NỘI DUNG * Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu các thành phần văn học VH chữ Hán và chữ Nôm có gì giống và khác nhau? ˜ Lập bản so sánh * Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu các giai đoạnphát triển của văn học trung đại ¨ Yêu cầu học sinh lập bảng tổng kết về tình hình phát triển của VH Việt Nam Trung Đại I-Các thành phần văn học: Điểm giống và khác nhau củaVH chữ Hán và VH chữ Nôm: * Giống nhau: -Phát triển trên cơ sở văn tự của người Hán -Mang những đặc điểm của thi pháp văn học trung đại -Một số thể loại tiếp thu từ Trung Quốc * Khác nhau: VH chữ Hán VH chữ Nôm -Sáng tác bằng chữ Hán -Ra đời từ thế kỉ X -Chủ yếu thơ và văn xuôi -Tiếp thu các thể loại VH từ Trung Quốc:thơ, văn xuôi -Sáng tác bằng chữ Nôm -Ra đời khoảng thế kỉ XIII -Chủ yếu là thơ, ít văn xuôi - Thể loại: tiếp thu từ Trung Quốc và các thể loại VH dân tộc: thơ chiếm đa số II-Các giai đoạn phát triển: Giai đoạn VH Hoàn cảnh lịch sử Nghệ thuật Nội dung TK X ® cuối TK XIV -Đất nước độc lập, có nhiều kì tích trong kháng chiến chống xâm lược -Chế độ phong kiến phát triển Yêu nước, mang âm hưởng hào hùng (Vận Nước, Chiếu Dời Đô, Hịch tướng sĩ,Tỏ lòng …..) -Nhiều thể loại VH chữ Hán -Xuất hiện VHCN TK XV ® TK XVII -Cuộc kháng chiến chống Minh thắng lợi -Chế độ phong kiến bắt đầu khủng hoảng -Cảm hứng hào hùng, niềm tự hào dân tộc -Phê phán suy thoái về đạo đức, tệ lậu XH (Truyền Kì Mạn Lục, Bình Ngô Đại Cáo…) VH chữ Hán, chữ Nôm với nhiều thể loại phong phú đặc biệt là chính luận (BNĐC, Quân trung từ mệnh tập-Nguyễn Trãi) TK XVIII ® Nửa TK XIX -Nội chiến phong kiến và các cuộc khởi nghĩa của nông dân (Tây Sơn) -Chế độ phong kiến bắt đầu suy thoái Trào lưu nhân đạo chủ nghĩa, hướng vào thế giới tình cảm riêng tư, ý thức cá nhân (Chinh Phụ Ngâm, Truyện Kiều, Hoàng Lê Nhất Thống Chí…) Văn xuôi, văn vần, VHCH, VHCN đạt đỉnh cao với nhiều thể loại Nửa cuối TK XIX -Thực dân Pháp xâm lược , cả nước cống Pháp -Hình thái Xh thực dân nửa PK -Mang âm hưởng bi tráng -Thơ văn yêu nước -Thơ ca trữ tình-trào phúng (Thơ Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Khuyến, Tú Xương…) -Xuất hiện VH chữ Quốc Ngữ nhưng chủ yếu vẫn là chữ Hán và Nôm -Thể loại thi pháp truyền thống * Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu nội dung và nghệ thuất của văn học trung đại Nội dung chủ yếu của VH giai đoạn này? ˜ Dựa vào SGK trả lời Chủ nghĩa yêu nước được thể hiện ở những phương diện nào? Tìm một số tác phẩm chứng minh điều đó? ˜ Trả lời: -Tư tưởng “Trung quân ái quốc” - Biểu hiện: +Ý thức độc lập tự chủ, tự hào dân tộc: Sông Núi Nước Nam, Bình Ngộ Đại Cáo +Lòng căm thù giặc, tinh thần quyết chiến: Hịch Tướng Sĩ +Tự hào chiến công thời đại: Phò Giá Về Kinh +Tự hào truyền thống lịch sử: Phú Sông Bạch Đằng +Biết ơn, ca ngợi những người hi sinh vì đất nước: Văn Tế NSCG +Tình yêu thiên nhiên, đất nước: Thơ Nguyễn Trãi, Nguyễn Khuyến Chủ nghĩa nhân đạo của VH giai đoạn này xuất phát từ đâu? ˜Truyền thống dân tộc, ảnh hưởng nhân văn tích cực của đạo giáo Chủ nghĩa nhân đạo được thể hiện như thế nào trong VH? Tìm một số TP tiêu biểu? ˜ Biểu hiện: +Cảm thông, chia sẽ với số phận con người bât hạnh: Cáo Tật Thị Chúng +Khẳng định phẩm chất tốt đẹp, tài năng, khát vọng chân chính của con người: Truyện Kiều, Chinh Phụ Ngâm Khúc +Lên án hành vi vô nhân đạo Thế nào làm cảm hứng thế sự? ˜Là bày tỏ suy nghĩ, tình cảm về cuộc sống con người, về cuộc đời Nội dung cảm hứng thế sự được thể hiện như thế nào? Tìm một số TP tiêu biểu? ˜ Bức tranh hiện thực cuộc sống, XH đương thời: Thương Kinh Kí Sự, Thơ Nguyễn Khuyến, Thơ Tú Xương Đặc điểm về nghệ thuật của VH từ TK X ® hết TK XIX có gì tiêu biểu? Thế nào là tính quy phạm? ˜Tính quy phạm là sự quy định theo khuân mẫu Tính quy phạm được thể hiện như thế nào? Về nội dung và nghệ thuật? ˜-Nội dung:”thi dĩ ngôn chí”,”văn dĩ tải đạo” -Nghệ thuật: *Kết cấu chặt chẽ *Điển tích, điển cố, thi liệu VH theo motip *Tính ước lệ, tượng trưng Tìm một số TP thể hiện phá vỡ tính quy phạm ˜Phá vỡ tính quy phạm, phát huy cá tính sáng tạo: Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến… Tính trang nhã và bình dị là gì? ˜Tính trang nhã: Đề tài, chủ đề, hình tượng nghệ thuật, ngôn ngữ nghệ thuật Tính trang nhã và bình dị được thể hiện như thế nào? Cho ví dụ minh hoạ? ˜ Xu hướng bình dị: gần gũi với đời sống hiện thực Quá trình tiếp thu VH nước ngoài có ảnh hương như thế nào? ˜ -Tiếp thu tinh hoa VH Trung Quốc: +Chữ Hán +Thể loại, thi liệu -Dân tộc hoá: Sáng tạo ra chữ Nôm, Việt hoá thơ Đường luật, sáng tạo nhiều thể thơ, sử dụng ngôn ngữ bình dân trong sáng tác *Củng cố 1/ VHTĐ có mối quan hệ như thế nào với lịch sử dân tộc? 2/VHTĐ có vai tò như thế nào đối với nền VHVN III-Nội dung: 1-Chủ nghĩa yêu nước: 2-Chủ nghĩa nhân đạo: 3-Cảm hứng thế sự: IV-Nghệ thuật: 1-Tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm: 2-Khuynh hướng trang nhã và xu hướng bình dị: 3-Tiếp thu và dân tộc hoá tinh hoa VH nước ngoài: V-Tổng kết: -Suốt 10 TK, VHTĐ phát triển gắn bó với vận mệnh dân tộc -VHTĐ góp phần làm nên diện mạo VH dân tộc, tạo tiền đề cho VH giai đoạn sau phát triển *DẶN DÒ: Soạn bài phong cách ngôn ngữ sinh hoạt Đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt? Các dạng biểu hiện cảu phong cách ngôn ngữ sinh hoạt?