Giáo án Ngữ văn 10 Tuần 29 tiết 85- Trao duyên (trích “truyện kiều”)

Tuần: 29 Tiết: 85 TRAO DUYÊN (Trích “Truyện Kiều”) ~Nguyễn Du~ A/. Mục tiêu bài học: Giúp HS: - Hiểu được tình yêu sâu nặng và bi kịch của Kiều qua đoạn trích. Đối với Kiều, tình và hiếu thống nhất chặt chẽ. - Nắm được nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật trong đoạn trích. B/. Tiến trình tổ chức dạy học: I/. Ổn định: + Sĩ số, vệ sinh, ánh sáng lớp học. + Nhắc học sinh gấp tập lại để kiểm tra. II/. Kiểm tra bài: Gọi 1, 2 HS: 1/. Thế nào là ngôn ngữ nghệ thuật? 2/. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật có những đặc trưng cơ bản nào? Kể ra? III/. Bài mới: Gia đình Thuý Kiều gặp tai biến: Cha và em bị bắt Thuý Kiều đành phải bán mình chuộc cha và em. Đêm cuối cùng trước ngày ra đi theo Mã Giám Sinh. Thuý Kiều nhờ Thuý Vân thay mình giữ lời thề với Kim Trọng và tâm trạng Thuý Kiều đã được thể hiện rất rõ trong đoạn trích “Trao duyên”. Chúng ta cùng tìm hiểu nội dung này trong tiết học hôm nay. Hoạt động của Thầy và Trò Nội dung cần đạt ? Văn bản “Trao duyên”nằm ở vị trí nào trong Truyện Kiều? ? Gọi HS đọc văn bản? Nêu đại ý? Đoạn trích thể hiện tâm trạng quá đau khổ của Kiều khi đứng trước bi kịch của tình yêu à đọc với giọng khẩn khoản, van nài và tha thiết. ? Văn bản đã thuật lại sự việc gì? ? Qua cảnh trao duyên cho ta biết được điều gì về Thuý Kiều? (Nhân cách cao đẹp của Thuý Kiều) ? Bố cục? Văn bản chia mấy phần? - Từ đầu à thơm lây à cảnh trao duyên. - Còn lại à tâm trạng của Kiều khi trao duyên. ? Các em hiểu như thế nào về từ “cậy;chịu lời” - Cậy: chứ không phải là “ nhờ” à có thể tuỳ ý không ép buộc thiên về ý tin chắc là người khác nhất định sẽ nghe và làm theo mình. Thanh trắc. Nếu thay bằng thanh bằng làm giảm phần nào cái quằn quại, đau đớn, khó nói của Kiều. - Chịu lời khác nhận lời: có vẻ giống nhau nhưng “chịu lời”là nhận lời làm một việc không do mình tự nguyện hoặc một việc khó từ chối. => Chữ “cậy”rất ứng với “chịu lời” trong trường hợp này. ? Với cách chon lọc từ như thế nhằm nói lên điều gì? ? Chỉ ra những chi tiết miêu tả về không khí trao duyên? ? Hãy nhận xét về hành động này? - Em: ngồi lên - Chị: Lạy … thưa ? Lời lẽ mang sắc thái như thế nào? ? Kiều đã tạo một không khí trao duyên ra sao? Không khí trang nghiêm mở đầu cho một tình huống tâm lí hết sức phức tạp. Điều này thể hiện rất rõ qua tâm sự trao duyên. ? Kiều đã tâm sự như thế nào với Thuý Vân? Kiều ngỏ ý với Thuý Vân điều gì? Lời trao duyên chưa chính thức nhưng đã có ý ràng buộc mặc em, tuỳ em định liệu. ? Tiếp theo Kiều đã kể về cuộc tình của mình như thế nào? ? Mối tình ấy tưởng chừng như sẽ được vẹn tròn nhưng giờ đây đã bị tan vỡ. Vậy lí do nào đã làm cho cuộc tình như thế? ? Trước tình thế đó Kiều đã dùng lời lẽ để thuyết phục Thuý Vân như thế nào? ? Và còn tha thiết hơn là Kiều đã lấy cả linh hồn của người bạc phận để biết ơn Thuý Vân. Nếu như Thuý Vân nhận lời Thuý Kiều? Cụ thể? Tóm lại Kiều đã nhập chuyện bằng cách kể lại cảnh ngộ khó xử của mình rồi trần thuật gói gọn trong ba chữ: sự – lí - tình. Lời thỉnh cầu của Kiều vừa chân thành vừa thuyết phục vừa tha thiết vừa ràng buộc đưa Vân đến tình thế mặc nhiên phải chấp nhận. Vậy giờ đây, khi trao duyên diễn biến tâm trạng của Kiều ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu sang phần 2. ? Trước hết Kiều trao kỉ vật? Kỉ vật gồm những gì? ? Suy nghĩ gì về chi tiết “của chung”? Có vô lí không? Nhận xét về lí trí và tình cảm của Kiều? ? Chính sự mâu thuẫn ấy đã nói lên điều gì về tình cảm của Kiều đối với Kim Trọng? ? Tại sao Kiều lại nghĩ đến tình huống này? Bởi vì đối với Kiều tình yêu là toàn bộ cuộc sống àtình mất Kiều cũng chết. Hồn oan là cái chết tinh thần là ác mộng của kẻ tuyệt vọng chính vì thế mà ngôn ngữ của Kiều đã có sự thay đổi. Kiều đang nói với Vân nhưng thực ra Kiều đã quên dần sự có mặt của em chuyển sang nói với chính mình. ? Trở về thực tại Kiều đã nhận thấy cuộc tình của mình như thế nào? Tâm trạng như thế nào? Kiều bị giằng xé bởi một bên là nỗi mất mát không gì cứu vãn nổi, một bên là dòng thác tình yêu càng thêm cuộn xiết à bi kịch tình yêu đẩy tới đỉnh điểm và rồi hình bóng Kim Trọng đã bao trùm choáng ngợp tâm hồn Kiều khiến Kiều phải thốt lên? I/. Văn bản: 1/. Vị trí: Từ câu 723-756 trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du. 2/. Đại ý: Qua cảnh trao duyên đã cho thấy được bi kịch tình yêu và nhân cách cao đẹp của Thuý Kiều. II/. Đọc –hiểu văn bản: 1/. Cảnh trao duyên: (1 à 12) a/. Không khí trao duyên: (2 câu đầu) - Cậy - Chịu lời à Dùng từ chọn lọc => tạo sự thuyết phục. - Ngồi lên - Lạy … thưa à Động từ => Sự thành khẩn trang nghiêm. b/. Tâm sự khi trao duyên: (10 câu tiếp) - … đứt gánh à ẩn dụ => Bi kịch tình yêu. - … chắp mối … mặc em à Tuỳ em định liệu. - Khi: + Gặp chàng Kim + Ngày quạt ước + Đêm chén thề à Điệp từ + cách kể vắn tắt ð Mối tình thắm thiết giữa Kim –Kiều - “Sự đâu sóng gió bất kì” à Lí do khách quan. - Thuyết phục: + “Hiếu tình khôn lẽ…ven hai” à Lí trí + Xót tình máu mủ à Tình cảm + Thịt nát >< ngậm cười Xương mòn >< chín suối à Sức thuyết phục cao 2/. Tâm trạng Kiều khi trao duyên (còn lại) - Kỉ vật: chiếc vành, tờ mây Duyên: Thuý Vân giữ Vật: của chung (Thuý Vân + Thuý Kiều) à Lí trí >< tình cảm à Tình cảm sâu đậm của Thuý Kiều đối với Kim Trọng. - “Mai sau dù có bao giờ … Rưới xin giọt nước cho người thác oan” à Lời độc thoại à Nỗi đau của chính mình Hiện tại Quá khứ - Trâm gãy, gương tan >< muôn vàn - Tơ duyên ngắn ngủi >< ái ân à Rất đau khổ - Ôi Kim lang à Điệp từ+phụ à nhân cách cao đẹp của Kiều. * Ghi nhớ: SGK IV/. Củng cố: Gọi HS: 1/. Đọc diễn cảm đoạn trích “Trao duyên”? 2/. Tâm trạng của Kiều khi trao duyên? V/. Dặn dò: Học bài Chuẩn bị bài “Nỗi thương mình” Giáo viên nhận xét và xếp loại tiết học.