Giáo án Ngữ văn 10 Tuần 4 tiết11-12- truyện an dương vương và mị châu trọng thủy

TUẦN 4 Tiết11-12 TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU TRỌNG THỦY Ngày 20-8-2008 @Ä{Ã? I-MỤC TIÊU BÀI HỌC Giúp HS: + Nắm được đặc trưng cơ bản của truyền thuyết qua tìm hiểu một câu chuyện cụ thể. Truyện kể về sự kiện lịch sử đời trước và giải thích nguyên nhân theo cách nghĩ và cách cảm nhận của người đời sau. + Nhận thức được bài học kinh nghiệm giữ nước ẩn sau câu chuyện tình yêu, tinh thần cảnh giác với kẻ thù xâm lược, cách xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng, giữa hạnh phúc tình yêu tuổi trẻ và vận mệnh của dân tộc, của đất nước. II-PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN -SGK, SGV, thiết kế bài học -Bảng phụ, bút lông III-CÁCH THỨC TIẾN HÀNH Tổ chức dạy học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn, thảo luận. IV-TIẾN HÀNH DẠY HỌC 1-Ổn định lớp 2-Kiểm tra bài cũ: * Câu 1: Phân tích hình tượng vị tù trưởng anh hùng Đăm Săn trong công cuộc chiến đấu để bảo vệ uy tín, hạnh phúc cá nhân và cộng đồng trong chiến thắng Mtao Mxây. * Câu 2: Em có nhận xét gì về cảnh nhười nghệ sĩ dân gian miêu tả cảnh dân làng của Mtao Mxây theo Đăm Săn? Qua đó em hiểu gì mục đích mà các nghệ nhân muốn gửi gắm qua truyện? 3-Giới thiệu bài mới: Khi nêu nhận xét đánh giá về truyện “An Dương Vương và Trọng Thủy Mị Châu” nhà thơ Tố Hữu đã viết : “Tôi kể ngày xưa truyện Mị Châu Trái tim lầm chỗ để trên đầu Nỏ thần vô ý trao tay giặc Nên nỗi cơ đồ đắm bể sâu” Đoạn thơ trên Tố Hữu đã nêu rõ nguyên nhân dẫn đến việc vua An Dương Vương để nước Âu Lạc rơi vào tay Triệu Đà, nàng Mị Châu đáng thương hay đáng trách? Chúng ta sẽ có những lời phán xét sau khi đã tìm hiểu về câu chuyện truyền thuyết nói trên. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH NỘI DUNG Hoạt động 1 : Đọc tiểu dẫn SGK và cho biết truyền thuyết thường phản ánh những nội dung gì? HS phát biểu khái niệm Truyện An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thủy phản ánh về vấn đề gì? Vào thời kỳ nào trong lịch sử nước ta? HS phát biểu phần chuẩn bị ở vơ.û Cho biết xuất xứ truyện. + Phát biểu xuất xứ. Truyện có thể chia bố cục mấy phần? Nội dung của mỗi phần? Bố cục chia thành 4 đoạn : + Đoạn 1 : Từ đầu à“bèn xin hòa” vua An Dương Vương xây thành làm nỏ từ thất bại đến thành công nhờ sự giúp đỡ của Rùa Vàng và chiến thắng giặc lần nhất. + Đoạn 2 :” Không bao lâugcứu được nhau” Trọng Thủy ăn cắp nỏ thần. +Đoạn 3:Diễn biến của cuộc chiến tranh lần 2giữa 2 nước và kết thúc bi kịch đối với cha con An Dương Vương. + Đoạn 4: Kết cụ cay đắng và nhục nhã dối với Trọng Thủy cùng chi tiết” ngọc trai giếng nước” có ý nghĩa minh oan cho Mị Châu. Làng Cổ Loa – huyện Đông Anh – Hà Nội là quần thể di tích lịch sử văn hóa lâu đời lâu đời: + Đền thượng thờ ADV. + Am bà chùa thờ công chúa Mị Châu với tượng không đầu. + Chếch về bên phải đền Thượng là giếng đất đầy nước gọi là “giếng ngọc”- nơi Trọng Thủy tự tử. Phát biểu chủ đề? Gọi HS đọc VB và nhận xét cách đọc Hoạt dộng 2 : Do đâu mà ADV được thần linh giúp đỡ ? Em hãy kể về sự giúp đỡ thần kỳ đó? Dân gian muốn thể hiện cách đánh giá thế nào về nhà vua ? HS làm việc cá nhân. ADV được thần linh giúp đỡ vìđã có ý thức đề cao cảnh giác,lo xây thành, chuẩn bị vũ khí từ khi giạc chưa đến g ca ngợi nhà vua và tự hào về chiến công xây thành chế nỏ, chiến thắng giặc ngoại xâm. Giảng : Viêc Rùa vàng giúp ADV có ý nghĩa : + Lý tưởng hóa việc xây thành. + Tổ tiên, cha ông đời trước luôn giúp đỡ con cháu đời sau. Nhờ có cha ông mà trở nên hiển hách. Cha ông nhờ con cháu mà càng rạng rỡ anh hùng àtruyền thống của dân tộc ta. Sự mất cảnh giác của ADV biểu hiện như thế nào? Mơ hồ về bản chất ngoan cố của kẻ thù xâm lược: gả con cho con trai kẻ thù; ỷ lại vào vũ khí, ko phòng bị khi kẻ thù đến. Thái độ ADV thế nào trước lời nói của Rùa vàng! Sáng tạo những chi tiết về Rùa vàng và việc nhà vua tự tay chém đầu con gái… nhân dân muốn biểu lộ thái độ, tình cảm gì đối với nhân vật lịch sử ADV và việc mất nước Âu Lạc? Em có đồng tình với thái độ và tình cảm của nhân dân đối với ADV không? Nhân dân gửi gắm lòng kính trọng đối với thái độ dũng cảm của vị anh hùng,phê phán thái độ mất cảnh giác của MỊ Châ,là lờ giải thích lí do mất nước nhằm xoa dịu nỗi đau mất nước. Trong việc mất nước, Mị Châu đã phạm phải sai lầm gì? Cho HS phát biểu ý kiến riêng câu hỏi 2/43gGV đưa ra nhận định Phải biết sáng suốt, biết đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên tình riêng Phán xét của nhân dân ra sao trước lỗi lầm của Mị Châu? Lời của Rùa Vàng chính là lời kết tội của nhân dân Theo em sự phán xét đó có quá đáng không? Tại sao? Có tội phải trừng nhất là nàng đã gây ra tội lớn,mặc dù nghiêm khắc kết tội nhưng vẫn thể hiện sự sự bao dung, niềm cảm thông với sự trong trắng ngây thơ khi phạm tội một cách vô tình Qua cái của Mị Châu người xưa muốn nhắc nhở thế hệ sau điều gì? Trả lời: + Không nên vì tình riêng mà quên cái chung. + Có những cái chung đòi hỏi con người đôi khi phải hi sinh cái riêng để giữ cho trọn vẹn nghĩa vụ và trách nhiệm của mình. Trọng Thủy gây nên sự sụp đổ cơ đồ Âu Lạc và cái chết của hai cha con Mị Châu, theo em Trọng Thủy có đáng trách không?Vì sao? Em có nhận xét gì về chi tiết “ngọc trai, giếng nước”? +”ngọc trai”:lời khấn của Mị Châu trước khi chết +”Giếng nước”: có hồn Trọng Thủy hòa cùng nỗi ân hận vô hạn +”Ngọc trai khi rửa trong nước giếng càng sáng đep”gTrọng Thuye đã tìm được sự hóa giải trong tình cảm của Mị Châu ở thế giới bên kia Từ những điều đã phân tích, hãy cho biết đâu là “cốt lõi lịch sử” của truyện và cốt lõi đó đã được nhân dân thần kì hóa như thế nào? “Cốt lõi LS” : - ADV xây thành, chế nỏ bảo vệ đất nước. - ADV để mất nước àNhân dân đã thần kì hóa gửi vào đó tâm hồn thiết tha qua hình ảnh “Rùa vàng”. Bi tình sử qua hình ảnh “ngọc trai, giếng nước” àchỉ là trí tưởng tượng àthái độ của tg dân gian đối với từng nhân vật có liên quan đến LS. Hoạt động 3: 3/- CỦNG CỐ: Cho HS đọc phần GHI NHƠ.Ù I/- Giới thiệu : 1.Truyền thuyết + Là loại truyện dân gian, kể về sự kiện có ảnh hưởng lớn lao đến lịch sử dân tộc (đề tài dựng nước và giữ nước). + “TADV& MCTT” phản ánh công guộc giữ nước của dân tộc ta thời kì nhà nước Âu Lạc. 2/- Xuất xứ : + Trích “Rùa vàng” trong “Lĩnh nam trích quái”. 3/- Chủ đề : Miêu tả quá trình xây thành, chế nỏ bảo vệ đất nước của ADV và bi kịch nhà tan nước mất. Đồng thời thể hiện tình cảm của tác giả dân gian với từng nhân vật. II/- Đọc – hiểu : 1/- An Dương Vương : + Quyết tâm xây thành: thất bại “đắp tới đâu lở tới đó” không nản. + Lập đàn cầu khẩn trời đất à Rùa vàng (sứ Thanh Giang) giúp đỡ à Gọi “Quỷ Long Thành” (người đời Đường gọi “Côn Lôn Thành”). + Rùa cho vua chiếc móng làm lẫy nỏ thần. èCa ngợi công lao dựng nước của ADV. + Nhận lời cầu thân của Triệu Đà, gả con cho Trọng Thủy. + Không có kế sách phòng bị khi giặc đến. g mất cảnh giác, khinh địch, ADV làm mất nước + Chạy loạn mang theo Mị Châu gthương con + Rùa Vàng phán quyết: Mị Châu là kẻ thù gADV chém đầu Mị Châu đặt cái chung lên tình riêng.+ Rùa vàng rẽ nước dẫn Vua đi xuống biển àĐi vào cõi bất tử. 2/-MỊ CHÂU: +Cho Trọng Thủy xem nỏ thần.+Vô tình chỉ đường cho giặc đuổi theo cha khi chạy trốn: rắc lông ngỗng. à Cả tin, yêu chồng. +Bị Rùa Vàng kết tội, bị cha chém đầu +Khấn nguyện trước khi chết:”…nếu có lòng phản nghịch…thành cát bụi,nếu một lòng trung hiếu …thành châu ngọc để rửa mối nhục thù” gmắc tội do ngây thơ ,nhẹ dạg đáng thương + Mị Châu chết, trai sò ăn phải máu thành hạt châu, xá thành ngọc thạchàYếu tố thần kì àSự cảm thông. 3/- Trọng Thủy : + Một tên gián điệp “dỗ Mị Châu cho xem nỏ thần rồi đánh tráo à Đáng trách. + Thương vợ “tìm vợ, đau buồn tự tử”. + “Ngọc trai đem rửa ở giếng nước sáng hơn” àchi tiết thần kì èSự khoan dung. III/- Tổng kết: (Ghi nhớ SGK) * Dặn dò: + Xem kĩ bài giảng. + Làm phần luyện tập SGK trang 43. + Soạn “Làm dàn ý bài văn tự sự” chú ý: - Phải hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện. - Phải lập dàn ý như thế nào? - Chú ý giải luôn phần luyện tập