Giáo án ngữ văn 11 (chuẩn) - Người trong bao

NGÖÔØI TRONG BAO ___Seâ-khoáp___ I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT Giúp HS Hiểu được giá trị tư tưởng của truyện ngắn Người trong bao: phê phán sâu sắc lối sống trong bao hèn nhát, cá nhân, ích kỉ và hủ lậu của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX, qua hình tượng nhân vật người trong bao Bê-li-cốp. Hiểu được nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật điển hình, sáng tạo biểu tượng, cách kể chuyện đọc đáo; giọng điệu vừa mĩa mai châm biếm vừa trầm buồn. Củng cố kĩ năng phân tích nhân vật và khái quát chủ đề của truyện. Có thái độ căm ghét và đấu tranh với lối sống thu mình trong bao: háo danh xu nịnh, giáo điều, sợ hãi, hèn hạ trước quyền lực. Từ đó, góp phần xây dựng đạo đắc lối sống trung thực, tự tin, lành mạnh, chan hoà với mọi người vì lí tưởng cao đẹp. II. PHƯƠNG PHÁP Đọc văn bản Thảo luận, phát vấn, giảng bình III. PHƯƠNG TIỆN LÊN LỚP Sơ đồ tóm tắt truyện Ảnh Sê-khốp IV. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ Đọc thuộc lòng bài thơ. Phân tích sự mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm của nhân vật trữ tình? Tình yêu của nhà thơ tuy đơn phương nhưng không phải là thứ tình cảm tầm thường mà luôn vươn tới cái cao cả. Anh, chị có đồng ý với ý kiến đó không? 3. Vào bài mới Văn học hiện thực Nga thế kỉ XIX là một trong nền văn học phong phú. Nền văn học này trưởng thành trong cuộc đấu tranh lâu dài và gay gắt của nhân dân Nga chống lại chế độ nông nô chuyên chế tàn bạo và phản động. Trong nền văn học vĩ đại ấy, An-tôn Páp-lô-vich Sê-khốp là một đại biểu lớn cuối cùng của chủ nghĩa hiện thực Nga. Tên tuổi của Sê-khốp gắn với những tác phẩm nổi tiếng như: Anh béo và anh gầy, con kì nhông, phòng số 6, Đảo Xa-kha-lin, Đồng cỏ …và những vỡ kịch nói: Hải âu, Cậu Va-nhi-a, Ba chị em, Vườn anh đào,…Người trong bao là một trong số những truyện ngắn đặc sắc của Sê-khốp. HOẠT ĐỘNG GV - HS NỘI DUNG BÀI HỌC Đọc phần Tiểu dẫn, cho biết một số nét khái quát về tác giả Sê-khốp? ÜHS trả lời (Mở rộng ý kiến của Nguyễn Tuân, Phan Hồng Giang, Pau-xtôp-xki, Bôn-đa-rép….. nhận định về Sê-khốp) Những tác phẩm chính của Sê-khốp? ÜHS trả lời Hoàn cảnh ra đời tác phẩm? ÜHS trả lời Người trong bao (1898) được sáng tác trong thời kì Nước Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế nặng nề cuối thế kỉ XIX. Để kéo dài những ngày tàn, chính quyền Nga hoàng đã ban hành nhiều chính sách cực kì phản động. Sau vụ Nga hoàng A-lêch-xan-đrơ II bị ám sát ngày 1-3-1881, A-lếch-xa-đrơ III (trị vì 1881 – 1894) đã thẳng thừng tuyên bố tiếp tục duy trì chế độ nông nô. Pô-bê-đô-nô-xép, một cận thần trung thành của Nga Hoàng đã nói: “Vào cái thời gay go này, đối với chính phủ cần nhất là phải làm dịu đi cái đầu óc, phải đè nén tư tưởng xã hội. Cần phải làm việc đó với một bàn tay cứng rắn”. Và để thực hiện điều đó, một loạt biện pháp đã được thực thi nhằm đàn áp những lực lượng đối kháng chính quyền, nhất là những người vô sản và trí thức tiến bộ. Báo chí tiến bộ bị cấm đoán. Giáo dục đại học bị hạn chế. Những tư tưởng mới bị bóp nghẹt. Chế độ nhà tù cảnh sát, mật thám, chỉ điểm được tăng cường. Nhiều người hoang mang dao động, mất tinh thần. tâm lí thất vọng hoài nghi, lo sợ muốn từ bỏ đấu tranh, thậm chí muốn thoả hiệp đầu hàng. Nhân vật Bê-li-cốp được miêu tả như thế nào? Chọn một vài chi tiết tiêu biểu cho tính cách của Bê-li-cốp? ÜHS trả lời Lối sống của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng đến tinh thần và hoạt động của các giáo viên và người dân thành phố ra sao? ÜHS trả lời Ý nghĩa của chi tiết: cái chết của Bê-li-cốp? ÜHS trả lời Bê-li-cốp điển hình cho kiểu người nào trong xã hội Nga thời bấy giờ? ÜHS trả lời. Ý nghĩa tư tưởng - nghệ thuật của biểu tượng “cái bao”; từ đó khái quát chủ đề tư tưởng của truyện ngắn Người trong bao. ÜHS trả lời Nêu chủ đề tư tưởng của truyện? ÜHS trả lời Những đặc sắc nghệ thuật của văn bản ? ÜHS trả lời Khái quát nội dung và nghệ thuật của văn bản ? ÜHS trả lời I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả - tác phẩm - An-tôn Páp-lô-vich Sê-khốp (1860 -1904), nhà văn Nga kiệt xuất, sinh ra và lớn lên trong một gia đình buôn bán nhỏ ở thị trấn Ta-gan-rốc, bên bờ biển A-dốp. - Là đại biểu xuất sắc của văn học hiện thực Nga cuối thế kỉ XIX. - Sê-khốp để lại hơn 500 truyện ngắn và truyện vừa: Anh béo và anh gầy, con kì nhông, phòng số 6, Đảo Xa-kha-lin, Đồng cỏ…Kịch nói: Hải âu, Cậu Va-nhi-a, Ba chị em, Vườn anh đào,… 2. Văn bản Người trong bao (1898) được sáng tác trong thời kì Nước Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế nặng nề cuối thế kỉ XIX. II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 1. Hình tượng Bê-li-cốp - Hắn nổi tiếng vì ăn mặc, phục sức khác người: tất cả đều cho vào bao từ vật dụng đến ý nghĩ. - Khát vọng mãnh liệt: Thu mình vào trong một cái vỏ, tạo cho mình một thứ bao à khát vọng sống lập dị. - Bê-li-cốp là người nhút nhát, ghê sợ hiện tại nhưng ngợi ca quá khứ. - Cách sống máy móc, giáo điều, rập khuôn, chỉ sống theo những chỉ thị, thông tư. - Cô độc và luôn luôn lo lắng, sợ hãi, sợ hãi tất cả “Sợ nhỡ lại xảy ra chuyện gì” - Luôn thoã mãn, hài lòng với lối sống cổ lỗ, hũ lậu, kì quái của mình. - Lối sống và con người Bê-li-cốp đã ảnh hưởng mạnh mẽ và dai dẳng đến lối sống và tinh thần của cả thành phố. - Cái chết của Bê-li-cốp: đẩy tính cách nhân vật lên đến đỉnh cao à hoàn thành ước muốn tìm được cái bao tốt nhất. Tuy nhiên cái chết này lại làm nổi bật một hiện thực: lối sống, kiểu người như Bê-li-cốp vẫn tồn tại trong xã hội loài người. Æ Bê-li-cốp điển hình cho kiểu người trong bao, lối sống trong bao, tính cách trong bao. 2. “Cái bao” - một biểu tượng độc đáo - Nghĩa hẹp: vật dùng để bao, gói,đựng đồ vật…hình túi, hình hộp. - Nghĩa rộng: lối sống và tính cách của người mang nó - Nghĩa biểu trưng: Kiểu người trong bao, lối sống trong bao - một kiểu người một lối sống không chỉ đã tồn tại ở Nga cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX mà có ý nghĩa phổ quát sâu rộng: Nước Nga là một cái bao khổng lồ vây hãm, ngăn chặn sự tự do của con người. 3. Chủ đề tư tưởng của truyện - Lên án phê phán mạnh mẽ kiểu người trong bao, lối sống trong bao và tác hại của nó đối với hiện tại và tương lai của nước Nga. - Bức thiết cảnh báo và kêu gọi mọi người cần phải thay đổi cuộc sống, cách sống tầm thường, hèn nhát, ích kỉ, vô vị và hũ lậu. 4. Đặc sắc nghệ thuật. - Chọn ngôi kể à tạo tính khách quan cho câu chuyện. - Tạo cấu trúc kể truyện lồng truyện - Giọng kể: mĩa mai, châm biếm những ẩn chứa những trăn trở xót xa. - Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình - Xây dựng hình ảnh biểu tượng - Kêt thúc truyện bằng cách trực tiếp phát biểu chủ đề tư tưởng qua câu nói: “ Không thể sống mãi như thế này được” III.TỔNG KẾT Với nghệ thuật xây dựng biểu tượng và nhân vật điển hình, giọng kể chậm rãi vừa giễu cợt, châm biếm, mĩa mai vừa u buồn, qua hình tượng nhân vật “người trong bao” Bê-li-cốp, Sê-khốp phê phán sâu sắc lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX. Từ đó, nhà văn khẩn thiết thức tỉnh mọi người: “Không thể sống mãi như thế được!”. 4. Củng cố: Khái quát thành sơ đồ tính cách Bê-li-cốp Cô độc Yêu quá khứ Sợ hiện tại Giáo điều Hèn nhát Bê-li-cốp 5. Dặn dò - Học thuộc phần đọc - hiểu văn bản - Chuẩn bị trước bài Thao tác lập luận bình luận