Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 85: làm văn - Diễn đạt trong văn nghị luận

Ngµy d¹y:……………Líp12C2.SÜ sè…………V¾ng……………………………… …………….Líp12C4.SÜ sè…………V¾ng……………………………… …………….Líp12C5.SÜ sè…………V¾ng……………………………… …………….Líp12C6.SÜ sè…………V¾ng……………………………… …………….Líp12C7.SÜ sè…………V¾ng……………………………… TiÕt 85: Lµm v¨n DiÔn ®¹t trong v¨n nghÞ luËn I- Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS 1. KiÕn thøc - N¾m ®­îc nh÷ng chuÈn mùc diÔn ®¹t cña bµi v¨n nghÞ luËn. - BiÕt c¸ch tr¸nh c¸c lçi vÒ dïng tõ, viÕt c©u, sö dông giäng ®iÖu kh«ng phï hîp víi chuÈn mùc diÔn ®¹t cña bµi v¨n nghÞ luËn. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông nh÷ng c¸ch diÔn ®¹t kh¸c nhau ®Ó tr×nh bµy vÊn ®Ò linh ho¹t, s¸ng t¹o. 3. Th¸i ®é - BiÕt tr¸nh c¸c lçi vÒ dïng tõ , viÕt c©u , sö dông giäng ®iÖu kh«ng phï hîp víi chuÈn mùc ng«n tõ cña bµi v¨n nghÞ luËn II- ChuÈn bÞ cña GV vµ HS 1. GV: Bµi so¹n,tranh ch©n dung t¸c gi¶, tranh chôp minh häa. 2. HS: Vë so¹n, b¶ng phô. III- TiÕn tr×nh bµi d¹y 1. KiÓm tra bµi cò: (5 phót) CH: Nªu ý nghÜa biÓu t­îng cña ®o¹n trÝch “ ¤ng giµ vµ biÓn c¶” ? 2. Bµi míi: Ho¹t ®éng d¹y häc cña GV vµ HS KiÕn thøc c¬ b¶n * H§1: C¸ch sö dông tõ ng÷( 17 phót) - GV yªu cÇu HS ®äc bµi tËp 1/136 vµ h­íng dÉn HS c¸ch lµm bµi tËp. - GV: C¸ch dïng tõ trong 2 VD kh¸c nhau ntn? Cã thÓ söa l¹i nh÷ng tõ nµy ntn ®Ó viÖc diÔn ®¹t ®¶m b¶o yªu cÇu cña bµi v¨n NL mµ vÉn gi÷ nguyªn ®ù¬c ý nghÜa c©u v¨n , ®o¹n v¨n ? - HS suy nghÜ tr¶ lêi - GV nhËn xÐt vµ h­íng dÉn HS chuÈn kiÕn thøc. - GV : C¸ch diÔn ®¹t nµo ®¹t h¬n ? LÝ do? - HS tr¶ lêi - GV nhËn xÐt , chuÈn kiÕn thøc. - GV cho HS ho¹t ®éng theo bµn bµi tËp 2 – GV gäi 1-2 em tr×nh bµy. - GV gäi c¸c HS kh¸c bæ sung - GV nhËn xÐt vµ chuÈn kiÕn thøc. - GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp 3/SGK - GV: ChØ ra nh÷ng tõ ng÷ kh«ng phï hîp trong ®o¹n v¨n ? - HS tr¶ lêi - GV nhËn xÐt vµ chuÈn kiÕn thøc - GV : Khi sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn cÇn chó ý nh÷ng yªu cÇu g×? - HS tr¶ lêi - GV chuÈn kiÕn thøc. * H§2: C¸ch sö dông kÕt hîp c¸c kiÓu c©u( 20 phót) - GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp phÇn II/SGK. - Th¶o luËn nhãm lín bµi tËp 1/138 theo c¸c c©u hái trong SGK. - C¸c nhãm cö ®¹i diÖn tr×nh bµy - GV gäi ®¹i diÖn 2 nhãm tr×nh bµy , c¸c nhãm cßn l¹i bæ sung vµ thèng nhÊt ý kiÕn. - GV nhËn xÐt , chuÈn kiÕn thøc b»ng b¶ng phô. - GV h­íng dÉn cho HS lµm viÖc theo gîi ý. - GV gäi HS ®äc to yªu cÇu bµi tËp 1. - GV: Trong ®o¹n v¨n sö dông chñ yÕu c¸c kiÓu c©u nµo cña tiÕng ViÖt? KiÓu c©u ®ã cã hiÖu qu¶ g×? - GV: So víi kiÓu c©u “ ChØ nghÜ l¹i còng ®· se lßng”? - Yªu cÇu HS sinh ®äc to yªu cÇu bµi 3. vµ lµm theo yªu cÇu SGK? - GV gäi ®¹i diÖn 1- 2 HS tr×nh bµy - GV chuÈn kiÕn thøc. - GV: Sö dông kÕt hîp c¸c kiÓu c©u trong v¨n nghÞ luËn cÇn chó ý nh÷ng yªu cÇu g×? I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn 1. Bµi tËp 1: - C¸ch dïng tõ ë ®o¹n (1) mang mµu s¾c khÈu ng÷ , s¸o rçng kh«ng phï hîp víi v¨n b¶n nghÞ luËn. VD c¸c tõ : nhµn rçi , ch¼ng thÝch lµm th¬ , vÎ ®Ñp lung linh… -> cã thÓ thay côm tõ : + “ lóc nhµn rçi ë nhµ lao cùc khæ” = “ nh÷ng kho¶nh kh¾c thanh nhµn hiÕm hoi trong lao tï” +“ Ch¼ng thÝch lµm th¬” = “ kh«ng coi th¬ lµ môc ®Ých cña cuéc ®êi” +“ vÎ ®Ñp lung linh” = “ vÎ ®Ñp gi¶n dÞ” - C¸ch dïng tõ ë ®o¹n (2) chÝnh x¸c vµ chuÈn mùc h¬n -> Dïng phÐp thÕ tõ ng÷ ®Ó tr¸nh trïng lÆp , lµm cho ý tø thªm phong phó : HCM , B¸c , Ng­êi , Ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng , ng­êi nghÖ sÜ… 2. Bµi tËp 2 a. Nh÷ng tõ ng÷ in ®Ëm ®­îc sö dông ®Òu thuéc lÜnh vùc tinh thÇn , mang nÐt nghÜa chung : u sÇu , lÆng lÏ , rÊt phï hîp víi t©m tr¹ng nhµ th¬ Huy CËn trong tËp “ Löa thiªng”. b.C¸c tõ ng÷ giµu tÝnh gîi c¶m ( ®×u hiu , ngËm ngïi dµi, than van, c¶m th­¬ng) cïng víi lèi x­ng h« ®Æc biÖt( Chµng) vµ hµng lo¹t c¸c thµnh phÇn ®ång chøc nªu bËt sù ®ång ®iÖu gi÷a ng­êi viÕt ( XD) víi nhµ th¬ Huy CËn. 3. Bµi tËp 3 - Dïng c¸c tõ ng÷ s¸o rçng , kh«ng phï hîp ®èi t­îng : kÞch t¸c gia vÜ ®¹i , kiÖt t¸c… - Dïng tõ kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña p/c v¨n b¶n nghÞ luËn : viÕt nh­ nãi , dïng nhiÒu ng«n ng÷ sinh ho¹t: ng­êi ta ai mµ ch¼ng, ch¼ng lµ g× c¶ , ph¸t bÖnh… => KÕt luËn: + Lùa chän tõ ng÷ chÝnh x¸c, phï hîp víi vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn, tr¸nh dïng tõ l¹c phong c¸ch hoÆc nh÷ng tõ s¸o rçng, cÇu k×. + KÕt hîp sö dông c¸c phÐp tu tõ tõ vùng vµ mét sè tõ ng÷ mang tÝnh biÓu c¶m, gîi h×nh t­îng ®Ó béc lé c¶m xóc phï hîp. II. C¸ch sö dông kÕt hîp c¸c kiÓu c©u trong v¨n nghÞ luËn 1. Bµi tËp 1: a. - §o¹n v¨n (1) sö dông toµn c©u t­êng thuËt , cÊu t¹o c¬ b¶n gièng nhau: ®Òu lµ c©u chñ ®éng víi CN lµ Träng Thñy -> c¸ch diÔn ®¹t kh«ng sai nh­ng ®¬n ®iÖu , thiÕu søc gîi c¶m. - §o¹n v¨n (2) sö dông linh ho¹t c¸c kiÓu c©u : c©u t­êng thuËt , c©u hái tu tõ , c©u c¶m th¸n…-> T¸c dông: ®o¹n v¨n phong phó vµ c¶m xóc h¬n. b. trong ®o¹n v¨n nªn sö dông kÕt hîp nhiÒu kiÓu c©u kh¸c nhau ®Ó c©u v¨n sinh ®éng , phong phó , gióp ng­êi ®äc høng thó tiÕp nhËn vµ dÔ bÞ thuyÕt phôc. c. §o¹n v¨n (2) sö dông phÐp tu tõ có ph¸p – c©u hái tu tõ :V× sao Träng Thñy…n¬i giÕng n­íc ? 2. Bµi tËp 2  a. §o¹n trÝch chñ yÕu sö dông kiÓu c©u miªu t¶ víi nhøng tõ ng÷, h×nh ¶nh giµu tÝnh h×nh t­îng -> T¸c dông : gîi lªn ë ng­êi ®äc nh÷ng t­ëng t­îng cô thÓ , sinh ®éng vÒ lµng quª NguyÔn BÝnh. b. C©u ChØ nghÜ l¹i còng ®· se lßng thuéc kiÓu c©u ng¾n gän, kh«ng cã CN , khiÕn cho c¶m nhËn “ se lßng” kh«ng chØ cña riªng ng­êi viÕt mµ lµ cña nhiÒu ng­êi ®äc. 3. Bµi tËp 3 - C¶ 2 ®o¹n v¨n ®Òu dïng mét m« h×nh cÊu tróc c©u ®­îc lÆp l¹i -> g©y c¶m gi¸c nhµm ch¸n -> Söa b»ng c¸ch sö dông kÕt hîp nhiÒu kiÓu c©u kh¸c nhau. => KÕt luËn : + KÕt hîp mét sè kiÓu c©u trong ®o¹n , trong bµi ®Ó t¹o nªn giäng ®iÖu linh ho¹t , biÓu hiÖn c¶m xóc. + Sö dông c¸c phÐp TTCP ®Ó t¹o nhÞp ®iÖu , nhÊn m¹nh râ h¬n th¸i ®é , c¶m xóc. 3. Cñng cè : 1 phót - N¾m ®­îc c¸c chuÈn mùc diÔn ®¹t cña bµi v¨n nghÞ luËn. 4. H­íng dÉn häc bµi: 1 phót - So¹n “ Hån Tr­¬ng Ba, da hµng thÞt”