Giáo án ngữ văn 6 tuần 20

Tuần 20 : Tiết 73 + 74 : Ngày soạn : 26/12/2010 Ngày dạy :27/12/2010 Văn bản: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN ( Trích: “ Dế Mèn phiêu lưu ký”) - Tô Hoài - I.Mục tiêu: Giúp HS: 1.Kiến thức: Hiểu nội dung, ý nghĩa của bài. -Thấy đượctác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích. 2.Kĩ năng: Rèn kỹ năng cảm thụ văn bản hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả. -Phân tích các nhân vật trong đoạn trích. - Vận dụng các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa khi viết văn miêu tả. 3.Thái độ: HS ý thức được bài học về cách ứng xử, lối sống, đạo đức II.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn bài. Tìm đọc tài liệu liên quan . 2. Học sinh: Soạn và chuẩn bị bài ở nhà. III.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định lớp: Kiểm diện sĩ số 2.Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra vở bài soạn của HS. 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: “Dế Mèn phiêu lưu ký” là tác phẩm hay, đặc sắc, hấp dẫn của Tô Hoài dành cho thiếu nhi. Mèn là một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ ham hiểu biết, trọng lẽ phải khao khát lý tưởng và quyết tâm hành động cho mục đích cao đẹp nhưng với tính xốc nổi, kiêu căng của tuổi mới lớn Mèn đã phải trả giá đắt bằng một bài học đường đời đáng nhớ. Đó là nội dung của bài học hôm nay. Hoạt động của GV - HS Nội dung kiến thức Hoạt động I: Giới thiệu chung -HS đọc chú thích SGK. GV giảng giải và chốt ý chính về tác giả, tác phẩm . Hoạt động II: Đọc – Hiểu văn bản GV đọc mẫu đoạn đầu rồi gọi HS đọc à GV nhận xét, uốn nắn . Hướng dẫn HS tìm hiểu phần chú thích . Đoạn trích chia làm mấy phần ? Nêu nội dung của mỗi phần? Hình dáng của Dế Mèn được miêu tả qua chi tiết nào? Miêu tả hình dáng của Dế Mèn tác giả dùng từ loại gì? Qua đó giúp em hình dung ra hình dáng của Dế Mèn như thế nào? I.Giới thiệu chung: 1.Tác giả : Tô Hoài : sinh năm 1920, nhà văn thành công trên con đường nghệ thuật từ trước cách mạng tháng Tám 1945, có nhiều tác phẩm viết cho thiếu nhi. 2.Tác phẩm : " Bài học đường đời dầu tiên "trích từ truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí "- tác phẩm được xuất bản lần đầu năm 1941.: 3..Đọc – Chú thích: 4.Bố cục : 2 đoạn : - Đoạn 1: Từ đầu đến "thiên hạ rồi ": Miêu tả vẻ đẹp hình dáng của Dế Mèn . - Đoạn 2: Còn lại : câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn . II. Phân tích : 1. Hình dáng, tính cách của Dế Mèn: à Hình dáng: -Đôi càng mẫm bóng, vuốt cứng nhọn hoắt . -Cánh dài tận chấm đuôi, cả người rung rinh , rất ưa nhìn . -Đầu to nổi tảng, rất bướng . -Răng đen nhánh, nhai ngoàm ngoạm, râu dài, rất đỗi hùng dũng . => miêu tả bằng các tính từ độc đáo => Vẻ đẹp khoẻ mạnh, cường tráng, pha chút bướng bỉnh . Quan sát phần kể tiếp SGK và tìm chi tiết thể hiện tính cách của Dế Mèn? Khi viết về tính cách Dế Mèn tác giả đã sử dụng từ loại gì ? Qua cử chỉ (gây sự, quát, đá ghẹo) thể hiện tính cách gì của Dế Mèn ? Gọi HS đọc lại đoạn cuối truyện? Nội dung đoạn này là gì? Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt như thế nào? Thái độ đó thể hiện điều gì của Mèn? Thái độ của Choắt đối với Mèn như thế nào? Câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn được bắt đầu bằng việc gì? Hãy phân tích thái độ của Dế Mèn đối với chị Cốc ? Kết quả của sự trêu chọc đó là gì ? Qua đó Dế Mèn rút ra được bài học gì? Em hãy nêu vài nét đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích ? Nêu ý nghĩa văn bản ? Hoạt động III: Tổng kết Hãy khái quát nội dung và nghệ thuật của đoạn trích? HS đọc ghi nhớ SGK à Tính cách : - Dám khà khịa với mọi người trong xóm . - Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo mấy anh gọng vó… à Động từ => Sự kiêu căng, ngạo mạn, tự cao tự đại . 2. Bài học đường đời đầu tiên * Thái độ của Mèn đối với Choắt : -Mèn đặt tên cho Choắt -Mèn trịnh thượng kể cả gọi “chú mày” . -Không cho thông hang, mắng Choắt à trịnh thượng, ích kỷ. *Bài học đường đời đầu tiên : -Rủ Choắt trêu chị Cốc, khi Choắt can ngăn thì quắc mắt, mắng . -Hát trêu Cốc à Tự cao tự đại . => Kết quả: Choắt chết oan . à Hối hận, rút ra bài học cho mình : " Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ " không chỉ mang vạ cho người khác mà còn mang vạ cho mình. III. Tổng kết: Ghi nhớ(SGK 1. Nghệ thuật : -Kể chuyện két hợp với miêu tả. -Xây dựng hình tượng nhân vật Dế Mèn gần gũi với trẻ thơ. Sử dụng hiệu quả các phép tu từ. -Lựa chọn lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc. 2. Ý nghĩa văn bản :Đoạn trích nêu lên bài học : tính kiêu căng của tuổi trẻ có thể làm hại người khác, khiến ta phải ân hận suốt đời. 4.Củng cố: - Theo em, Dế Mèn là chàng dế như thế nào? - Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì? - Qua bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn em rút ra bài học gì cho bản thân em? 5.Dặn dò: -Tìm đọc truyện " Dế Mèn phiêu lưu kí ". -Hiểu , nhớ được ý nghĩa và nghệ thuật độc đáo của văn bản " Bài học đường đời đầu tiên ". Soạn bài : Phó từ . ********************************************** Ngày soạn :27/12/2010 Ngày dạy :29/12/2010 Tiết 75 : Tiếng Việt: PHÓ TỪ I.Mục tiêu:Giúp HS 1.Kiến thức: Nắm được các đặc điểm của phó từ . -Nắm được các loại phó từ . 2.Kĩ năng:-Nhận biết phó từ trong văn bản -Phân biệt các loại phó từ . -Sử dụng phó từ để đặt câu. 3.Thái độ: Ý thức giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt . II.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn và lấy nhiều ví dụ, tìm tài liệu liên quan Tích hợp phần Văn ở bài “Sông nước Cà Mau” .Bảng nhóm 2. Học sinh: Soạn và chuẩn bị bài ở nhà. III.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định lớp: Kiểm diện sĩ số 2.Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của HS 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: Trong chương trình TV học kỳ I, ta đã tìm hiểu về một vài loại từ chính như danh từ, động từ, tính từ .. Hôm nay chúng ta tìm hiểu về phó từ Hoạt động của GV & HS Nội dung kiến thức I.Hoạt động I: Phó từ Gọi HS đọc bài tập (SGK/12) Hãy chỉ ra các từ in đậm SGK Các từ đó bổ sung ý nghĩa cho những từ nào? Những từ được bổ nghĩa thuộc loại từ gì? Nếu quy ước các từ đã cũng vẫn chưa là X và những từ bổ nghĩa là Y hãy vẽ mô hình từng trường hợp GV chốt Những từ in đậm trong SGK chuyên đi kèm với động tư, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ đó. Đó là các phó từ. Vậy phó từ là gì ? (Đọc to ghi nhớ SGK / 12) II.Hoạt động II : Các loại phó từ HS đọc bài tập 1 /13 Tìm các phó từ bỏ nghĩa cho các động từ, tính từ in đậm? Hãy thống kê các động từ, tính từ tìm được ở các mục I, II vào bảng bên? Dựa vào bảng thống kê bên, kể các loại phó từ? Đặt câu có với từng loại phó từ tương ứng Phó từ nào thường đứng trước ĐT, TT? Phó từ nào thường đứng sau động từ, tính từ? HS đọc ghi nhớ SGK/ 14 III.Hoạt động III: Luyện tập HS nêu yêu cầu BT 1 và 2 GV hướng dẫn HS làm bài I. Phó từ là gì? 1. Ví dụ: (SGK) đã đi cũng ra vẫn chưa thấy thật lỗi lạc soi (gương) được rất ưa nhìn rất bướng * Nhận xét Những từ in đậm trong SGK chuyên đi kèm với ĐT, TT để bổ nghĩa cho ĐT, TT => Phó từ 2. Ghi nhớ (SGK/12) II. Các loại phó từ Phó từ chỉ Quan hệ thời gian Phó từ đứng trước Phó từ đứng sau … mức độ … chỉ sự tiếp diễn tương tự … sự phủ định … sự cầu khiến … kết quả và hướng … khả năng Rất … Cũng, vẫn chưa, không đừng Lắm Ra Được *Ghi nhớ SGK/14 III. Luyện tập: Bài 1(SGK/14) : Tìm Phó Từ và nêu ý nghĩa của phó từ - đã (thời gian), không còn (không: phủ định); còn: tiếp diễn tương tự; đã (thời gian) - đều (tiếp diễn tương tự); đương, sắp (thời gian); lại (tiếp diễn tương tự); ra (kết quả, hướng) - cũng (tương tự); sắp (thời gian); đã (thời gian); cũng (tiếp diễn tương tự); sắp (thời gian); đã (thời gian); được (kết quả) Bài 2/SGK/15. Viết đoạn văn thuật lại việc Mèn trêu Cốc dẫn đến cái chết thảm thương của Choắt từ 3 – 5 câu Vào một buổi chiều, thấy chị Cốc đang kiếm mồi, Mèn liền đọc một câu thơ trêu trọc chị Cốc rồi chui tọt vào hang. Chị Cốc rất tức giận đi tìm kẻ dám trêu mình. Thấy Choắt đang đứng trước cửa hang, Cốc bèn trút cơn giận dữ lên đầu Choắt 4.Củng cố: Nhắc lại phó từ là gì? Kể tên các loại phó từ đã học 5.Dặn dò: Học thuộc 2 ghi nhớ. Làm BT 4 + 5/SBT/5 . Xem trước bài So sánh TUẦN : 21 Tiết: 76 NS: 31/12/2010 ND: 03/01/2011 Tập Làm Văn: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ I.Mục tiêu:Giúp HS 1.Kiến thức: HS nắm những hiểu biết chung nhất về văn miêu tả trước khi đi sau vào một số thao tác chính nhằm tạo lập loại văn bản này 2.Kĩ năng: Kỹ năng nhận diện được những đoạn văn, bài văn miêu tả 3.Thái độ: Ý thức học tập, rèn luyện thể loại văn miêu tả II.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn bài,dự kiến ôn tập, củng cố và nâng cao kiến thức đã học về văn miêu tả ở cấp I 2. Học sinh: Soạn và chuẩn bị bài ở nhà. III.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định lớp: Kiểm diện sĩ số 2.Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của HS 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: Trong phân môn Tập Làm Văn học kì I các em đã tìm hiểu văn tự sự. Hôm nay, ta được tìm hiểu về văn miêu tả là thể loại ta được học ở cấp I. Để tìm hiểu về thể loại này, chúng ta tìm hiểu tiết học hôm nay Hoạt động của GV & HS Nội dung kiến thức I.Hoạt động I Gọi HS đọc 3 tình huống ở bài tập. Cho biết với các tình huống ấy em phải làm gì để giải quyết Vì sao? Dựa vào ba tình huống trên hãy nêu lên một số tình huống khác cần dùng văn miêu tả để thể hiện mục đích giao tiếp của mình Đọc yêu cầu BT 2(SGK) trong văn bản “Bài học … “ Em hãy chỉ ra 2 đoạn văn miêu tả Dế Mèn và Dế Choắt rất sinh động Hai đoạn văn ấy có giúp em hình dung được đặc điểm nổi bật của hai chú dế không Những chi tiết nào giúp em hình dung được điều đó Theo em mục đích giao tiếp của hai đoạn văn trên là gì? Vậy theo em thế nào là văn miêu tả? HS đọc to phần ghi nhớ SGK /16 II.Hoạt động II : Luyện tập HS đọc bài tập 1/16 Mỗi đoạn văn miêu tả ở trên tái hiện lại điều gì? Hãy chỉ ra đặc điểm nổi bật của chú Dế Mèn Hãy chỉ ra những chi tiết thể hiện ở các đặc điểm ấy Hãy chỉ ra các đặc điểm của Lượm ? Đặc điểm ấy được thể hiện qua chi tiết nào Đặc điểm nổi bật của ba đoạn văn là gì? Những đặc điểm ấy được thê hiện qua những chi tiết nào Bài tập 2: Đề luyện tập SGK 17 Miêu tả khuôn mặt mẹ với đặc điểm nổi bật - Sáng và đẹp - Hiền hậu và nghiêm nghị GV hướng dẫn, HS làm vào vở BT- GV chỉnh sửa I. Thế nào là văn miêu tả ? 1. Ví dụ 1,2 SGK /15 - Nhận xét Bài tập 1: Tình huống 1: Tả con đường và ngôi nhà để người khách nhận ra, không bị lạc Tình huống 2: Tả cái áo cụ thể để người bán hàng không bị lẫn, mất thời gian Tình huống 3: Tả chân dung người lực sĩ => với các tình huống trên, để giải quyết, người ta phải dùng văn miêu tả Bài tập 2: Văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” tả dế Mèn: Càng, chân, khoeo, vuốt, vuốt, đầu, cánh, răng, râu => Động tác ra oai Ở dế Choắt: Dáng người gầy, dài lêu nghêu như gã nghiện thuốc phiện … gilê => Những động từ, tính từ chỉ sự xấu xí, yếu đuối => Giúp người đọc hình dung được những đặc điểm, tính chất nổi bật của sự vật, sự việc, con người phong cảnh giúp người đọc những dữ liệu hiện ra trước mặt người đọc => Văn miêu tả 2.Ghi nhớ SGK /16 II. Luyện tập Bài 1/SGK/16 Đoạn1: tả chú Dế Mèn vào độ tuổi “thanh niên cương tráng “. Đặc điểm nổi bật to khoẻ và mạnh mẽ Đoạn 2 : Tái hiện lại hình ảnh chú bé liên lạc lượm . Đặc điểm nổi bật nhanh nhẹn , vui vẻ hồn nhiên Đoạn 3 : Miêu tả một vùng bãi ven hồ ngập nước sau mưa . Đặc điểm nổi bật một thế giới động vật sinh động , ồn áo , uyên náo Bài 2/ SGK /17 a) Miêu tả cảnh mùa đông : Đặc điểm : lạnh lẽo , ẩm ướt , gió bấc và mưa phùn + Đêm dài , ngày ngắn + Bầu trời như âm u thấp xuống , ít thấy trăng sao , nhiều mây và sương mù + Cây cối trơ trọi , khẳng khiu lá vàng rụng nhiều + Mùa của hoa đào, mai, hoa hồng và nhiều loại hoa , chuẩn bị cho mùa xuân Miêu tả khuôn mặt mẹ: - Khuôn mặt mẹ tôi có khuôn mặt hình trái soan, nước da bánh mật, cái miệng cười tươi rói, hàm răng trắng và đều đặn 4.Củng cố: Thế nào là văn miêu tả? Trong văn miêu tả, người viết thường sử dụng năng lực gì để cảnh vật hiện lên sóng động trước mắt người đọc, người nghe? 5.Dặn dò: Học thuộc ghi nhớ Xem trước bài : “Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả” *********************************************** Tuần: 21 Tiết: 77 Văn bản: SÔNG NƯỚC CÀ MAU ( Trích: “Đất rừng phương Nam”) - Đoàn Giỏi - I.Mục tiêu:Giúp HS 1.Kiến thức: Hiểu đoạn văn miêu tả làm hiện lên cảnh sông nước Cà Mau với vẻ đẹp rộng lớn hùng vĩ , đầy sức sống hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập trù phú, độc đáo ở vùng đất tận cùng phía Nam Tổ Quốc 2.Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng phân tích cảm thụ những nét đặc sắc của một đoạn văn miêu tả với ngôn ngữ bình dị và phong phú đậm màu sắc Nam Bộ 3.Thái độ: Giáo dục lòng yêu mến những con người lao động ở mọi miền của tổ quốc , tình yêu đối với thiên nhiên hùng vĩ , yêu tiếng mẹ đẻ giàu có trong sáng II.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn bài. Tìm đọc tài liệu liên quan .Sưu tầm tranh ảnh của tác giả. Soạn giáo án điện tử 2. Học sinh: Soạn và chuẩn bị bài ở nhà. Soạn bài theo câu hỏi SGK III.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định lớp: Kiểm diện sĩ số 2.Kiểm tra bài cũ: Hãy kể tóm tắt đoạn trích “ Bài học đường đời đầu tiên “ hãy nêu nội dung và nghệ thuật của truyện ? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: Tác phẩm “Đất rừng phương Nam “ là truyện dài nổi tiếng của Đoàn Giỏi . Đây là câu chuyện kể về cuộc đời lưu lạc của bé An tại vùng đất rừng U minh . Tác giả đưa người đọc đến với cảnh thiên nhiên hoang dã phong phú , độc đáo và cuộc sống của con người ở đất rừng cực Nam tổ Quốc Hoạt động của GV & HS Nội dung kiến thức I.Hoạt động I: Giới thiệu chung Gọi HS đọc chú thích SGK/20 GV giảng giải thêm về tác giả, tác phẩm rồi chốt? Nêu nội dung khái quát? II.Hoạt động II: Đọc – Hiểu văn bản GV đọc mẫu đoạn đầu à GV gọi HS đọc tiếp? Giải thích một số từ khó SGK Đoạn trích có thể chia làm mấy đoạn Nêu rõ nội dung mỗi đoạn * Gọi HS đọc lại đoạn đầu của truyện? Nhắc lại nội dung chính của đoạn này? An tượng ban đầu bao trùm cảnh song nước Cà Mau được thể hiện qua chi tiết nào? - Ấn tượng ấy được cảm nhận qua giác qua nào của tác giả? (thị giác, thính giác, vị giác) - Ấn tượng ấy được tác giả sử dụng nghệ thuật gì? - Từ ngữ ấy em có nhận xét gì về các ấn tượng này của tác giả? I.Giới thiệu chung: 1. Tác giả :Đoàn Giỏi (1925- 1989), quê ở Tiền Giang, viết văn từ kháng chiến chống Pháp - Đề tài : viết về cuộc sống, thiên nhiên và con người Nam Bộ 2. Tác phẩm: “Sông nước Cà Mau” trích ở chương 15 truyện “ Đất rừng phương Nam” của Đoàn Giỏi * Nội dung khái quát : Cảnh sông nước Cà Mau với vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ và cuộc sống con người ở vùng đất cực Nam Tổ quốc 3.Đọc – Chú thích: 4.Bố cục: 3 phần + Phần 1: Từ đầu đến màu xanh đơn điệu à Những ấn tượng ban đầu về thiên nhiên vùng Cà Mau + Phần 2: Tiếp đến “ban mai” à Kênh rạch và sông ngòi vùng Cà Mau + Phần 3: Còn lại à chợ Năm Căn đông vui, trù phú II. Phân tích: a) Ấn tượng chung về thiên nhiên Cà Mau Sông ngòi kênh rạch bủa giăng chi tiết như màng nhện Trời xanh, nước xanh, cây lá xanh Tiếng rì rào bất tận của khu rừng, tiếng sóng biển và cả hơi gió muối à So sánh, điệp ngữ, phối hợp tả xen lẫn kể liệt kê =>không gian mênh mông rộng lớn một màu xanh * HS quan sát đoạn 2 và nhắc lại nội dung chính toàn đoạn? - Kênh rạch Cà Mau được thể hiện qua chi tiết nào? Em có nhận xét gì về cách gọi tên một số địa danh? Những địa danh này gợi em suy nghĩ gì về thiên nhiên vùng Cà Mau? Con người Cà Mau? - Tìm chi tiết nước ta sự rộng lớn của con sông Năm Căn? Cảnh rừng đước được thể hiện qua từ ngữ hình ảnh nào? Trong câu “thuyền chúng tôi … về Năm Căn” có những Động từ nào chỉ cũng 1 hoạt động của con thuyền? Nhận xét về nghệ thuật mà tác giả sử dụng ở đoạn văn này? Nghệ thuật so sánh và cách dùng từ ngữ em hình dung về con sông Năm Căn như thế nào? Quan sát đoạn cuối truyện. Nội dung đoạn này là gì? Tìm chi tiết miêu tả về chợ Năm Căn? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì khi miêu tả chợ Năm Căn? Em hiểu gì về chợ Năm Căn vùng đất mũi? III. Hoạt động III: Tổng kết Bài học hôm nay em cần ghi nhớ những gì về nội dung và nghệ thuật? (HS đọc to ghi nhớ SGK/23) Em cảm nhận gì về thiên nhiên và con người vùng cực Nam tổ quốc? IV.Hoạt động IV: Luyện tập Viết 1 đoạn văn trình bày sự cảm nhận của em về vùng Cà Mau qua bài học GV: gợi ý – HS viết từ 5 à 7 câu theo yêu cầu bài tập Gọi HS đọc bài viết, cả lớp nhận xét, bổ sung b) Kênh rạch Cà Mau và sông Cà Mau Kênh rạch: Mái Giầm, kênh Bọ Mắt, kênh Ba Khía à tên gọi một số địa danh căn cứ vào đặc điểm riêng biệt => Thiên nhiên hoang dã, phong phú, con người giản dị, chất phác Sông Năm Căn Con song rộng hơn ngàn thước Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác Cá nước bơi hàng ngàn đen trũi … người bơi ếch Rừng đước dựng lên cao ngút như tường thành vô tận à So sánh, từ ngữ chính xác tinh tế => Sông Năm Căn rộng lớn hùng vĩ, đầy sức sống c) Chợ Năm Căn Ồn ào, đông vui, tấp nập Những bến phà nhộn nhịp dọc dài theo sông Những lò than … Những ngôi nhà bè … Người dân thuộc nhiều dân tộc khác nhau à So sánh, quan sát tỉ mỉ => Sự trù phú những nét độc đáo của chợ Năm Căn III. Tổng kết Nghệ thuật: Kết hợp miêu tả và thuyết minh . Sử dụng từ ngữ địa phương . Ý nghĩa : Sông nước Cà Mau là một đoạn trích độc đáo hấp dẫn thể hiện sự am hiểu , tấm lòng gắn bó của nhà văn Đoàn Gỏi với thiên nhiên . Ghi nhớ SGK/23 IV. Luyện tậpViết 1 đoạn văn trình bày sự cảm nhận của em về vùng Cà Mau qua bài học 4.Củng cố: Em cảm nhận gì về thiên nhiên và con người vùng cực Nam tổ quốc? 5.Dặn dò: Học bài theo nội dung phân tích Soạn “Bức tranh của em gái tôi” ****************************************************** TUẦN: 21 NS: 09/01/11 ND: 12/01/11 Tiết 78 : Tiếng Việt: SO SÁNH I.Mục tiêu: Giúp HS: 1.Kiến thức: Nắm khái niệm, cấu tạo của so sánh . 2.Kĩ năng: Kỹ năng nhận diện được phép so sánh . -Nhận biết và phân tích được các kiểu so sánh đã dùng trong văn bản, chỉ ra được tác dụng của các kiểu so sánh đó. 3.Thái độ: Giáo dục tình cảm quý trọng tiếng Việt. II.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn và lấy nhiều ví dụ, tìm tài liệu liên quan Tích hợp phần Văn ở bài “Sông nước Cà Mau” . 2. Học sinh: Soạn và chuẩn bị bài ở nhà. III.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định lớp: Kiểm diện sĩ số 2.Kiểm tra bài cũ: Phó từ là gì? Nêu các loại phó từ đã học, cho VD và chỉ ra phó từ ấy có ý nghĩa gì? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: Trong giao tiếp hàng ngày chúng ta thường đem sự vật này đối chiếu với sự vật khác để tìm sự tương đồng hoặc đối lập giữa chúng nhằm nhận thức sự vật. Đó chính là biện pháp tu từ mà chúng ta tìm hiểu trong bài học hôm nay. Hoạt động của GV - HS Nội dung kiến thức Hoạt động I: Thế nào là so sánh? Gọi HS đọc VD a + b Ở VD a, b, những tập hợp từ nào chứa hình ảnh so sánh? Những sự vật, sự việc nào được so sánh với nhau ? Dựa vào cơ sở nào để có thể so sánh như vậy? So sánh như thế nhằm mục đích gì? Vậy so sánh là gì? (HS đọc to ghi nhớ SGK ) .Hoạt động II : Cấu tạo phép so sánh Điền những tập hợp từ có chứa hình ảnh so sánh ở VD phần I vào bảng trên . Xác định từ so sánh ở các VD trên? * Tìm thêm những từ so sánh mà em biết ? * So với VD ở trang 24 thì cấu tạo phép so sánh ở a, b có gì đặc biệt ? Phần cấu tạo của phép so sánh cần ghi nhớ những gì? Hoạt động III: Luyện tập HS đọc bài tập 1 : Dựa vào mẫu so sánh hãy tìm thêm 1 VD? GV hướng dẫn HS làm bài HS nêu yêu cầu BT 2 GV hướng dẫn HS làm bài. HS chia 4 nhóm thảo luận(3phút) vào điền vào phiếu học tập các từ còn thiếu. Các nhóm nhận xét. GV chốt ý. HS đọc bài tập 3 :Tìm những câu có phép so sánh? HS đọc lại văn bản và tìm hiểu. GV nhận xét, chốt ý I.Thế nào là so sánh ? 1. Những tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh: VDa. Trẻ em như búp trên cành VDb. Rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận . 2.VDa. Trẻ em được so sánh búp trên cành VDb. Rừng đước được so sánh với hai dãy trường thành vô tận . -Dựa vào sự tương đồng nhau về hình thức, tính chất, vị trí, chức năng giữa sự vật này với sự vật khác ) -Tạo ra hình ảnh mới mẻ, gợi cảm giác cụ thể hấp dẫn khi nghe, nói, đọc, viết. => Ghi nhớ (SGK) II. Cấu tạo phép so sánh : 1.Mô hình phép so sánh. Vế A ( sự vật được SS ) Phương diện SS TừSS Vế B ( sự vật dùng để SS ) Trẻ em Rừng đước dựng lên như như búp trên cành dãy trường thành 2.Những từ so sánh : như, như là, bằng, tựa, tựa như, hơn… 3. Cấu tạo của phép so sánh có điểm đặc biệt : a.vắng mặt từ chỉ phương diện so sánh, từ so sánh. b.từ so sánh và vế B được đảo lên trước vế A. * Ghi nhớ SGK /25 III. Luyện tập: Bài 1: Dựa vào mẫu so sánh hãy tìm thêm 1 VD - Thầy thuốc như mẹ hiền ->(So sánh đồng loại, người với người ) - Kênh rạch, sông ngòi như màng nhện -> ( So sánh vật với vật) - Cá nước từng đàn đen trũi ….. như người bơi ếch -> (So sánh vật với người ) - Công cha như núi ngất trời Nghĩa mẹ như nước ngời ngời biển đông -> (So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng) Bài 2: Điền vào chỗ trống tạo thành ngữ - Khoẻ như voi (Trương Phi) - Đen như (bồ hóng, cột nhà cháy, củ tam thất ..) - Trắng như (bông, ngà, trứng gà bóc, ngó sen) - Cao như (núi, sếu, cây sào) Bài 3: Tìm những câu có phép so sánh à Trong " Bài học đường đời đầu tiên" - Những ngọn cỏ gãy rạp y như có nhát dao .. - Hai cái răng đen nhánh như lưỡi liềm máy -Cái chàng Dế Choắt, người ... như một gã nghiện thuốc phiện, cánh ... như người cởi trần măc áo gi lê à Trong "Sông nước Cà Mau" -Sông ngòi kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. - nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác. -Cá nước ...như người bơi ếch. - rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. 4.Củng cố: Thế nào là so sánh?Cấu tạo và tác dụng? VD? 5.Dặn dò: Về nhà tìm những văn bản chứa phép so sánh chuẩn bị bài .QUAN SÁT,TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ ********************************************** Ngày soạn :13/01/2011 TUẦN : 22 Ngày dạy :14/01/2011 Tiết79+80: Tập Làm Văn: QUAN SÁT,TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ I.Mục tiêu: Giúp HS 1.Kiến thức:- Mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả - Vai trò tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả 2.Kĩ năng: - Quan sát, tượng tưởng, so sánh, nhận xét khi miêu tả, - Nhận diện và vận dụng những thao tác cơ bản trên khi đọc, viết văn miêu tả 3.Thái độ: - Ý thức học tập, rèn luyện thể loại văn miêu tả . II.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn bài,dự kiến ôn tập, củng cố và nâng cao kiến thức đã học về văn miêu tả ở cấp I 2.Học sinh: Soạn và chuẩn bị bài ở nhà. III.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định lớp: Kiểm diện sĩ số 2.Kiểm tra bài cũ Thế nào là văn miêu tả? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: Để viết được bài văn miêu tả hay , nhất thiết người viết cần có năng lực quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét. Những năng lực và thao tác này được thể hiện qua tiết học hôm nay Hoạt động của GV - HS Nội dung kiến thức *.Hoạt động 1: Vai trò và tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả GV nói chậm: Quan sát, cầm, nghe, nhìn, ngửi, sờ…bằng các giác quan mắt, mũi, tai,da…tưởng tượng , hình dung ra sự vật. So sánh: dùng cái đã biết để làm rõ, làm nổi cái chưa biết rõ . Nhận xét: đánh giá, khen, chê … * Gọi HS đọc 3 đoạn văn SGK. Đoạn 1: Tả cái gì? đặc điểm nổi bật của đối tượng miêu tả của đoạn văn này là gì? Được thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh nào? Đoạn 2: Tả cái gì? Cảnh đẹp và hùng vĩ của sông nước Cà Mau thể hiện qua từ ngữ hình ảnh nào? Đoạn 3: Tả cảnh gì? Cảnh cây gạo vào mùa xuân như thế nào? Chi tiết, hình ảnh nào thể hiện ở đoạn văn ấy? Để tả được các đoạn văn trên người viết cần có những năng lực cơ bản nào? Tìm những câu văn có sự liên tượng, tượng tượng và so sánh trong các đoạn trên Sự tưởng tượng và so sánh đó có gì đặc sắc? Gọi HS đọc phần 3 (à) SGK/28. Cho biết so với đoạn gốc, đoạn này đã bỏ đi những từ ngữ nào? Những từ ngữ bỏ đi ấy ảnh hưởng như thế nào đến đoạn văn Bài học cần ghi nhớ những gì? (HS đọc to ghi nhớ SGK/28) *Hoạt động 2 : Luyện tập - HS đọc yêu cầu BT1/SGK/29. GV hướng dẫn. Đoạn văn miêu tả cảnh hồ nào? Vì sao biết? Những hình ảnh đó có đặc sắc và tiêu biểu không? * Tìm 5 từ thích hợp điền vào chỗ trống? I.Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. à Đoạn 1: Tái hiện hình ảnh ốm yếu , tội nghiệp của chú Dế Choắt . Cụ thể: gầy gò, lêu nghêu, bè bè nặng nề, ngẩn ngẩn ngơ ngơ. à Đoạn 2: Tả cảnh đẹp thơ mộng và hùng vĩ của sông nước Cà Mau . Cụ thể (từ ngữ thể hiện) : bủa giăng chi chít như mạng nhện, trời xanh, nước xanh, cây xanh, rì rào bất tận, mênh mông, ầm ầm như thác,... à Đoạn 3: Miêu tả hình ảnh đầy sức sống của cây gạo vào mùa xuân. Chim ríu rít, cây gạo như tháp đèn khổng lồ, hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh. =&g