Giáo án Ngữ văn 7 (Chuẩn) - Tiết: 73 + 74: Bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài)

ns: văn học ng: Tiết: 73 + 74 văn bản bài học đường đời đầu tiên ( Tô Hoài) A/ mục tiêu bài học: 1. kiến thức: - Cho HS hiểu đợc sơ lợc: “DMPLK” là TP nổi tiếng của nhà văn TH, đợc tái bản nhiều lần ở VN và dịch ra nhiều thứ tiếng nớc ngoài. - “BHĐĐĐT” trích từ chơng I, nói về 1 chú DM cờng tráng, khoẻ mạnh, kiêu ngạo, hống hách. Chú đã gây ra cái chết thảm thơng của DC và nhận bài học đờng đời đầu tiên ân hận suốt đời. 2. kĩ năng: Rèn kĩ năng tìm chi tiết trong TP văn xuôi, phân loại theo ND chính của VB, kể chuyện đồng thoại. 3. thái độ: - GD tinh thần khiêm tốn, biết học hỏi những ngời XQ; biết hối hận vì những việc làm sai trái. - ý thức giữ gìn phát triển cơ thể khoẻ mạnh, cờng tráng, tránh xa ma tuý, các chất gây nghiện và hoàn thành nhân cách. B/ chuẩn bị: - GV: GA, tranh ảnh có liên quan đến bài học. - HS: Soạn bài, SGK, SBT C/ phơng pháp: - HĐ cá nhân và cả lớp. - PP: Đọc sáng tạo, gợi tìm, nghiên cứu, tái tạo ... D/ tiến trình bài dạy: 1. ổn định: 2. KTBC: KT vở soạn của HS 3. bài mới: a) Giới thiệu bài: “ DMPLK” là TP nổi tiếng và đặc sắc nhất của TH viết về loài vật. NV chính là chàng DM khoẻ mạnh, có cá tính mạnh mẽ và có chí khí, ham hiểu biết, khao khát hiểu biết và quyết tâm phấn đấu cho mục đích cao đẹp “ muôn loài cùng nhau kết anh em”. Đoạn trích “ BHĐĐĐT” trích trong chơng I sẽ cho chúng ta biết 1 phần cuộc đời của DM. b) Các hđ dạy – học: HĐ của thầy HĐ của trò ND cần đạt (?) Giới thiệu 1 vài nét về TG, TP. GV: Bổ sung GV: HD cách đọc: Phân vai cho 2 HS và GV cùng đọc (?) XĐ thể loại của VB? (?) VB đợc viết theo PTBĐ nào? (?) VB đợc chia làm mấy phần? ND và ranh giới của tng phần là gì? (?) Phần ND kể về BHĐĐĐT của DM có những SV chính nào? (?) Sự việc nào là nghiêm trọng nhất dẫn đến BHĐ Đ ĐT của DM (?) Truyện đợc kể = lời của NV nào? Thuộc ngôi kể nào? (Hết tiết 73 chuyển sang tiết 74) (?) DM đợc GT và MT ntn về hình dáng? (?) DM có những HĐ gì? (?) Để MT về hình dáng và HĐ của DM TG đã dùng những từ loại gì? E có NX gì về những từ loại này? (?) NX về trình tự MT? (?) E hình dung ntn về chàng DM qua những chi tiết này? (?) Dế Mèn đã làm nh thế nào để có vẻ đẹp cờng tráng ? (?) Dùng ma tuý và chất gây nghiện có cho chúng ta một cơ thể khoẻ mạnh, cờng tráng không ? Vì sao ? G: Đối lập với 1 ngoại hình đẹp đẽ là 1 tính cách cha đẹp của DM. (?) Tìm những chi tiết chứng tỏ điều đó? (?) Qua đây em có nhận xét gì về tính cách của DM? G: Bớc vào đời với tính cách đó DM đã phải chịu hậu quả gì? -> ... (?) Mang tính kiêu căng vào đời, DM đã gây ra những chuyện gì để phải ân hận suốt đời? (?) Tìm những chi tiết tả hình ảnh và tính nết của DC? (?) Thái độ của M đối với C ntn? (?) Nh thế, dới mắt của DM, DC hiện ra ntn? (?) Ngợc lại DC có thái độ ntn đối với DM? (?) Hết coi thờng C, M lại gây sự với chị C. Vì sao M dám gây sự với C to lớn hơn mình? (?) E có NX gì về cách DM gây sự với Cốc = câu hát: Vặt lông cái Cốc cho tao Tao nấu tao nớng tao xào tao ăn. (?) Kẻ phải chịu trực tiếp trò đùa này là DC. Nhng DM có phải chịu hậu quả nào không? Nếu có thì đó là hậu quả gì? (?) PT diễn biến tâm lí và thái độ của DM khi trêu Cốc dẫn đến cái chết của DC. (?) Qua SV ấy, DM đã rút ra đợc BHĐ Đ ĐT cho mình. Bài học ấy là gì? (?) Thái độ của DM đã thay đổi ntn khi DC chết? (?) Sự hối hận của DM có thể tha thứ không? (?) Cuối truyện là hình ảnh DM đứng lặng hồi lâu trớc nấm mồ bạn. e thử hình dung tâm trạng DM lúc này. (?) Theo em, có đặc điểm nào của con ngời gán cho con vật ở truyện này? (?) Em có biết TP nào viết về loài vật có cách viết tơng tự nh truyện này? (?) Sau tất cả các SV đã gây ra, nhất là sau cái chết của DC, DM đã rút ra BHĐĐĐT cho mình. Theo em, bài học đó là gì? GV: Giảng: - Kẻ kiêu căng có thể làm hại ngời khác khiến phải ân hận suốt đời, đó là bài học về thói kiêu căng - Nên biết sống đoàn kết với mọi ngời, đó là bài học về tình thân ái. Đây là 2 bài học về cách sống để trở thành ngời tốt từ câu chuyện cua DM. GV: y/c HS khái quát ND của truyện. (?) E học tập đợc gì từ NT mtả và kchuyện của TH trong VB này? GV: VB là 1 mẫu mực của kiểu văn mtả mà cta sẽ học ở các tiết TLV sau này. - Gọi HS đọc ghi nhớ GV hớng dẫn HS làm BT phần LT - GV cho HS làm thêm BT về nhà: Dựa vào đoạn văn miêu tả chân dung, hãy vẽ bức tranh Dế Mèn tự hoạ, đặt cho nó một nhan đề phù hợp. Đọc – NX (1) Từ đầu -> thiên hạ rồi (hình dáng, tính cách của DM) (2) Còn lại (BHĐĐĐT của DM) - 3 SV: + DM coi thờng DC + DM trêu Cốc dẫn đến cái chết của DC + Sự ân hận của DM - DM gây sự với Cốc dẫn đến cái chết thảm thơng của DC - DM tự kể - Ngôi thứ nhất - MT từng bộ phận cơ thể; gắn liền MT hình dáng với HĐ - ăn uống điều độ ... - HS tự bộc lộ - Khinh thờng DC, trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của DC - Yếu ớt, lời nhác, đáng khinh - Nhún nhờng, lễ phép, tha gửi, trình bày nguyện vọng - Muốn ra oai với DC, chứng tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ - Mất bạn láng giềng, bị DC dạy cho bài học nhớ đời, phải ân hận vì lỗi lầm của mình - Không sợ -> chui tọt vào hang “nằm khểnh bắt chân chữ ngũ” -> nhìn mỏ C nh cái dũi chọc xuyên cả đất -> sợ “nằm im thin thít”-> đợi Cốc di hẳn mới “mon men bò lên” - Hối hận, xót thơng: quỳ xuống, đắp mộ... - Tự bộc lộ - Cay đắng vì lỗi lầm, xót thơng DC, mong DC sống lại - DM: kiêu căng, biết hối lỗi - DC: yếu đuối, biết tha thứ - Cốc: tự ái, nóng nảy - Đeo nhạc cho mèo, Thỏ và Rùa - Bài học về thói kiêu căng và tình thân ái - Cách qsát, mtả loài vật - Trí tởng tợng độc đáo - Dùng ngôi thứ nhất để kể - Đọc ghi nhớ I/ Tìm hiểu tác giả, tác phẩm: 1. Tác giả (1920) - Từng tham gia PT VH cứu quốc. - Giữ nhiều chức vụ trong PT văn nghệ. 2. Tác phẩm: - “ DMPLK” viết năm 1941. - TP gồm 10 chơng. - Đoạn trích thuộc chơng I. 3. Đọc – chú thích – tóm tắt: II/ Phân tích VB: 1. Thể loại - PTBĐ - bố cục: a) Thể loại: Truyện b) PTBĐ: Tự sự + mtả c) Bố cục: 2 phần 2. Phân tích: a) Hình dáng, tính cách DM * Hình dáng: - Càng: mẫm bóng, nhọn hoắt, vuốt cứng - Cánh: dài - Đầu: to, nổi từng mảng - Răng: đen - Râu: dài, cong * Hành động: đạp, nhai, vũ -> Từ loại: ĐT, TT -> dùng từ chính xác -> Cờng tráng, hấp dẫn, đẹp đẽ * Tính cách - Cà khịa với mọi ngời - Quát mấy chị cào cào - Đá mấy anh gọng vó - Nghĩ “mình sắp đứng đầu thiên hạ” -> Xốc nổi, ngông cuồng, thiếu chín chắn b) Bài học đờng đời đầu tiên * Dế Choắt - Gầy gò, ốm yếu * Thái độ của DM đối với DC - Gọi: chú mày - Không cho thông hang - Mắng mỏ DC * Với chị Cốc - Xấc xợc, ác ý -> DC chết -> Nhận đợc bài học: “hung hăng bậy bạ” gây vạ cho chính mình III – Tổng kết 1. Nội dung 2. Nghệ thuật IV – Luyện tập 4. củng cố: (?) Qua câu chuyện của DM, em tự rút ra bài học cho bản thân? (?) Để có cơ thể khoẻ mạnh ta cần phải làm gì ? GV: Liên hệ thêm với điều kiện nghiện ma tuý và chất gây nghiện đang tồn tại ở nhiều địa phơng: Tránh xa ma tuý, không lạm dụng chất gây nghiện, vì tác hại nhiều mặt ... 5. hớng dẫn HS học và chuẩn bị bài: - Tóm tắt truyện, PT ND và NT của truyện, học ghi nhớ. - Làm hết BT, đọc phần đọc thêm - CBB: PHó Từ E/rút kinh nghiệm: .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................