Giáo án Ngữ văn 7 học kỳ II năm 2012 - 2013

Tuần: 19 Ngày soạn: 29/1/2012 Tiết 73 Ngaỳ dạy: 4/1/2012 TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN VÀ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT A.Mục tiêu bài học: Giúp học sinh nắm được: 1.Về kiến thức: - Khái niệm tục ngữ. - Nội dung tư tưởng ,ý nghĩa triết lý và hình thức nghệ thuật của những câu tục ngữ trong bài học. 2.Về kĩ năng: - Đọc hiểu và phân tích các lớp nghĩa của câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất. - Kĩ năng sống: Tự nhận thức được những bài học kinh nghiệm về thiên nhiên, lao động, sản xuất, con người, xã hội. - Vận dụng được ở mức độ nhất định một số câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất. 3.Về thái độ: Yêu quý tục ngữ. B.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn giáo án,chuẩn bị những câu tục ngữ về thiên nhiên và sản xuất lao động,bảng phụ. 2.Học sinh: Soạn bài. C.Phương pháp: Vấn đáp, phân tích , động não, thuyết trình, giải thích, so sánh, đối chiếu, D.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: GV gọi 2-3 HS lên bảng em haỹ đọc một vài câu tục ngữ mà em biết và nêu ý nghĩa các câu tục ngữ em vừa đọc. 3.Giới thiệu bài mới: Trong kho tµng ca dao tôc ng÷ cña chóng ta v« cïng phong phó. Tôc ng÷ chÝnh lµ vèn kinh nghiệm. Trong kho tµng ca dao tôc ng÷ cña chóng ta v« cïng phong phó. Tôc ng÷ chÝnh lµ vèn kinh nghiÖm quÝ b¸u ®­îc cha «ng ta ®óc kÕt hµng ngµn n¨m vµ truyÒn l¹i cho con ch¸u. H«m nay c« vµ c¸c sÏ ®i vµo t×m hiÓu mét khÝa c¹nh mµ tôc ng÷ ph¶n ¸nh ®ã lµ nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn vµ lao ®éng s¶n xuÊt. * D¹y bµi míi: Hoạt động của GV,HS Nội dung cần đạt Gv gọi học sinh đọc chú thích SGK. H. Tục ngữ là gì. H. Đặc điểm về nội dung và hình thức của tục ngữ. H.Phân biệt sự khác nhau giữa tục ngữ và ca dao. - H­íng dÉn ®äc: ChËm ch¾c,rõ ràng, gän, nhÊn giäng c¸c tõ gieo vÇn l­ng,ngắt nhịp ở vế đối. - GV ®äc mÉu. - Gäi HS ®äc - nhËn xÐt. -Gọi 2 HS tự hỏi nhau về từ khó.1 hỏi-1 trả lời . GV ®Æt c©u hái yªu cÇu HS suy nghÜ tr¶ lêi ®éc lËp. H . Em h·y s¾p xÕp c¸c c©u TN trªn vµo hai nhãm: - TN vÒ thiªn nhiªn - TN vÒ lao ®éng s¶n xuÊt. H . X¸c ®Þnh thÓ lo¹i, ph­¬ng thøc biÓu ®¹t vµ bè côc cña VB. H. Nhóm tục ngữ về đề tài thiên nhiên đúc rút kinh nghiệm từ những hiện tượng nào. H. Nhóm tục ngữ về đề tài lao động sản xuất đúc rút kinh nghiệm từ hoạt động nào. H. Nội dung của 2 đề tài này có liên quan đến nhau không. H. Em hiểu như thế nào về câu tục ngữ trên. H. Nhận xét về biện pháp nghệ thuật H. Bài học nào được rút ra từ câu tục ngữ đó. H. Bài học đó được áp dụng như thế nào trong thực tế. H. Em hãy giải thích nghĩa của từng vế?nghĩa của từng câu H. Trong thực tế đời sống kinh nghiệm này được áp dụng như thế nào. H. Giải thích nghĩa của cả câu tục ngữ trên H. Nếu diễn tả đầy đủ câu tục ngữ sẽ là:Khi chân trời xuất hiện màu vàng như mỡ gà,ai có nhà cửa thì phải lo giữ gìn bảo vệ H. Câu tục ngữ đã lược bỏ 1 số thành phần.Điều đó có tác dụng gì H. Kinh nghiệm được đúc rút từ hiện tượng”Ráng mỡ gà” là gì H. Ngoài ra em còn biết câu tục ngữ nào báo trời sắp có bão không H. Hiện nay khí hậu đã cho phép người ta dự đoán bão khá chính xác.Vậy kinh nghiệm”trông ráng đoán bão”của người dân gian còn chính xác không H. Giải nghĩa cách hiểu của e về câu tục ngữ trên H. Kinh nghiệm nào được rút ra từ tháng 7?Dân gian đã trông kiến đoán lụt. Điều này cho thấy đặc điểm nào của dân gian H. Dị bản của câu tục ngữ này H. Bài học thực tiễn rút ra từ kinh nghiệm đó H. Câu tục ngữ có mấy vế?Giải thích nghĩa của từng vế và cả câu H. Kinh nghiệm rút ra từ câu tục ngữ này. H. Bài học thực tế được rút ra từ kinh nghiệm này. H. Hiện tượng bán đất ngày càng gia tăng có nằm trong ý nghĩa của câu tục ngữ này không. H. Chuyển câu tục ngữ này sang từ thuần việt. H. Ở đây thứ tự nhất,nhị,tam xác định tầm quan trọng hay lợi ích. H. Bài học rút ra từ kinh nghiệm ấy H. Trong thực tế kinh nghiệm này được áp dụng như thế nào. H. Giải thích ý nghĩa của câu tục ngữ trên. H. Câu tục ngữ này nói đến vấn đề gì. H. Phép liệt kê có tác dụng gì. H. Kinh nghiệm trồng lúa được đúc rút từ câu tục ngũ này. H. Tìm những câu tục ngữ gần gũi với kinh nghiệm naỳ. H. Bài học rút ra từ kinh nghiệm này. H. Giải thích nghĩa của từ “thì” và từ “thục” ở câu tục ngữ sau. H. Kinh nghiệm gì được rút ra từ câu tục ngữ trên. H. Hình thức của câu này có gì đặc biệt?Nêu tác dụng của nó. H. Kinh nghiệm đi vào thực tế nông nghiệp của nước ta như thế nào?Những kinh nghiệm được đúc rút từ câu tục ngữ cho thấy người lao động có những khả năng nổi bật nào?Để kinh nghiệm dễ nói,dễ nhớ dân gian đã tạo ra những câu tục ngữ có cách diễn đạt độc đáo như thế nào. H. Tục ngữ và thiên nhiên lao động sản xuất có ý nghĩa gì hôm nay. H. Đọc và cảm nhận cái hay,cái đẹp của các câu tục ngữ trong phần đọc thêm. I.Giới thiệu chung: - Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn,hàm súc,kết cấu bền vững thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về thiên nhiên và lao động sản xuất,con người và xã hội. Tục ngữ Câu nói Duy lý Kinh nghiệm Ca dao Lời thơ Trữ tình Thếgiớinội tâm. II.Đọc-hiểu văn bản: 1.Đọc-chú thích: 2.Bố cục: - S¾p xÕp thµnh 2 nhãm + C©u 1,2,3,4 ( TN ) + C©u 5,6,7,8 ( L§SX) 3.ThÓ lo¹i: - V¨n häc d©n gian. - Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t: - BiÓu c¶m, nghÞ luËn. -Hiện tượng thời tiết nắng,mưa(câu 2),bão lụt(câu 4) - Hiện tượng trồng trọt và chăn nuôi. +Giá trị của đất. +Giá trị của chăn nuôi. +Các yếu tố quan trọng trong nghề trồng trọt. - Nội dung của 2 đề tài này có liên quan đến nhau vì thiên nhiên liên quan trực tiếp đến lao động sản xuất nhất là trồng trọt,chăn nuôi. 4.Phân tích: a.Tục ngữ đúc rút kinh nghiệm từ thiên nhiên: Câu 1: Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng Ngày tháng mười chưa cười đã tối. Tháng 5 đêm ngắn, tháng 10 ngày ngắn. Nói quá, phép đối.Nhằm nhấn mạnh đặc điểm của đêm tháng 5 và ngày tháng 10.Làm nổi bật sự trái ngược tính chất đêm và ngày giữa mùa hạ với mùa đông:mùa hạ đêm ngắn,ngày dài,mùa đông đêm dài ngày ngắn. - Bài học rút ra:cách sử dụng thời gian hợp lý với mỗi mùa. - Thực tế:Lịch làm việc của mùa hạ khác mùa đông vì vậy mà chủ động trong giao thông đi lại. Câu 2: Mau sao thì nắng,vắng sao thì mưa. thờitiết nắng mưa để chủ động trong sản xuất, trong công việc Câu 3: Ráng mỡ gà có nhà thì giữ. - Đêm dày sao báo hiệu ngày hôm sau trời sẽ nắng.Đêm ít sao báo hiệu ngày hôm sau trời sẽ mưa. - Kết cấu đối xứng và đối lập nhấn mạnh sự khác biệt về sao sẽ dẫn đến sự khác biệt về mưa nắng. - Trông sao đoán thời tiết nắng mưa. -Thực tế nắm trước - Ráng mỡ gà:sắc vàng màu mỡ gà xuất hiện phía chân trời. - Có nhà thì giữ:trông nhà,giữ của cải của mình. - Câu rút gọn nhấn mạnh nội dung chính ,thông tin nhanh,dễ nhớ, - Ráng mỡ gà xuất hiện phía chân trời là điềm báo sắp có bão. -“Tháng 7 heo may,chuồn chuồn bay thì bão” - Ở vùng sâu,vùng xa phương tiện thông tin còn hạn chế thì kinh nghiệm đoán bão của dân gian còn tác dụng. - Kiến ra nhiều vào tháng 7 âm lịch sẽ còn lụt nữa. - Kiến bò tháng 7 là điềm báo sắp có lụt - Quan sát tỉ mỉ những biểu hiện nhỏ nhưng nhận xét to lớn và chính xác. -“Tháng 7 kiến đàn,đại hàn hồng thủy” -Vẫn phải lo đề phòng lũ lụt sau tháng 7 âm lịch. b.Tục ngữ về kinh nghiệm trong lao động,sản xuất. Câu 1: Tấc đất tấc vàng. - Gồm 2 vế: +Tấc:Đơn vị đo lường trong dân gian=1/10thước,mảnh đất nhỏ. +Vàng:kim loại quý hiếm.Một lượng vàng là rất lớn. Mảnh đất nhỏ bằng một nửa lượng vàng lớn Đất quý hơn vàng. - Giá trị của đất trong đời sống lao động sản xuất của con người(đất là của cải cân sử dụng có hiệu quả) - Là hiện tượng kiếm lời bằng kinh doanh nên không nằm trong ý nghĩa của câu tục ngữ này. - Thứ nhất nuôi cá,thứ nhì làm vườn,thứ ba làm ruộng - Chỉ thứ tự lợi ích của các nghề đó. - Nuôi cá có lãi nhất sau đó mới đến làm vườn và và trồng lúa. - Muốn làm giàu cần phát triển thủy sản. - Nghề nuôi cá ở nước ta ngày càng được đầu tư và phát triển đem lại lợi nhuận lớn. Câu 3: Nhất nước, nhì phân,tam cần,tứ giống. - Thứ nhất là nước,thứ nhì là phân,thứ ba là chuyên cần,thứ tư là giống. - Các yếu tố của nghề trồng trọt. - Liệt kê vừa nêu rõ thứ tự vừa nhấn mạnh vai trò của từng yếu tố trong nghề trồng trọt. - Nghề trồng lúa cần đủ 4 yếu tố:nước,phân,cần,giống trong đó yếu tố nước là yếu tố quan trọng nhất. - “Một lượng tát,một bát cơm”. - “Người đẹp vì lụa,lúa tốt vì phân” - Trong nghề làm ruộng nếu đảm bảo đủ 4 yêu cầu trên thì lúa tốt,mùa màng bội thu. Câu 4: Nhất thì,nhì thục. - Thứ nhất là thì vụ,thứ hai là đất canh tác. - Trong trồng trọt cần đảm bảo 2 yếu tố thời vụ là quan trọng hàng đầu. - Rút gọn và đối xứng. - Nhấn mạnh 2 yếu tố thì và thục. - Lịch gieo cấy đúng thời vụ,cải tạo đất sau mỗi thời vụ, am hiểu sâu sắc nghề nông,sẵn sàng truyền bá kinh nghiệm làm ăn cho mọi người - Hình thức câu văn ngắn gọn,có hai vế tương xứng,có vần,có nhịp. III.Luyện tập: - Kết hợp khoa học với dự đoán chính xác hơn các hiện tượng thời tiết để chủ động trong nhiều công việc đời sống. - Kết hợp với khoa học kĩ thuật không ngừng phát triển,chăn nuôi,trồng trọt để có năng suất cao,xóa đói giảm nghèo…….. - Nội dung: đều là những kinh nghiệm về thiên nhiên và sản xuất. - Hình thức:ngắn gọn đối xứng. 4.Củng cố: - Tìm những câu tục ngữ khác về thiên nhiên và lao động sản xuất. 5.Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc các câu tục ngữ. - Soạn bài : “Tục ngữ về con người xã hội”. --------------------- ˜ & ™ ------------------- Tuần: 19 Ngày soạn: 29/1/2012 Tiết: 74 Ngaỳ dạy: 4/1/2012 CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG (Phần Văn và phần Tập Làm Văn) A.Mục tiêu bài dạy: Giúp học sinh nắm được: 1.Về kiến thức: - Yêu cầu của việc sưu tầm tục ngữ,ca dao địa phương. - Cách thức sưu tầm tục ngữ, ca dao địa phương. 2.Về kĩ năng: - Biết cách sưu tầm ca dao,tục ngữ địa phương. - Biết cách tìm hiểu tục ngữ,ca dao địa phương ở một mức độ nhất định. 3.Về thái độ: Yêu thích ca dao,tục ngữ. B.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn giáo án,tham khảo tài liệu,hướng dẫn học sinh sưu tầm ca dao, tục ngữ. 2.Học sinh: Soạn bài,chuẩn bị theo hướng dẫn. C.Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình, động não, giải thích, tái hiện, thực hành D.Tiến trình bài dạy: 1.Ôn định tổ chức. 2.Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh. 3.Bài mới: Trong đời sống hàng ngày chúng ta rất hay sử dụng ca dao,tục ngữ.Vậy ở địa phương thường sử dụng như thế nào bài hôm nay cô và cả lớp sẽ cùng tìm hiểu. * Bài mới: Hoạt động của GV,HS Nội dung cần đạt H. Nhắc lại khái niệm ca dao,tục ngữ. H. Lấy ví dụ về ca dao,tục ngữ. H. Thế nào là ca dao,tục ngữ lưu hành ở địa phương.Lấy ví dụ. H. Thế nào là ca dao,tục ngữ nói về địa phương. H. Có thể sưu tầm tục ngữ,ca dao từ những nguồn nào. H. Hướng dẫn học sinh phân loại ca dao,tục ngữ theo chủ đề. H. GV nêu rõ thời gian và hạn nộp bài. I.Xác định đối tượng sưu tầm: - Khái niệm ca dao,dân ca:thuộc bộ phận văn học dân gian là thể loại trữ tình dân gian diễn tả đời sống nội tâm của con người. + Ca dao:là phần lời thơ của dân gian. + Dân ca :là những câu hát dân gian kết hợp cả lời cả nhạc. - Khái niệm tục ngữ:là những câu nói dân gian ngắn gon,hàm súc,kết cấu bền vững thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân. - Ca dao: Một cây làm chẳng lên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao. - Tục ngữ: Khoai ruộng lạ,mạ ruộng quen. - Ca dao,tục ngữ lưu hành ở địa phương là những câu ca dao,tục ngữ được lưu truyền trong nhân dân ở địa phương. - Ví dụ: Hôm qua tát nước đầu đình Bỏ quên cái áo trên cành hoa sen Em được thì cho a xin Hay là em để làm tin trong nhà…………. - Ca dao,tục ngữ nói về địa phương là những câu ca dao,tục ngữ nói về tập quán,truyền thống cách mạng,di tích lịch sử của địa phương. Ví dụ: II.Tìm hiểu nguồn sưu tầm: - Hỏi cha,mẹ,người già nghệ nhân ở địa phương. - Tìm qua sách,báo địa phương. III.Cách sưu tầm: - Mỗi học sinh có vở bài tập.Mỗi lần sưu tầm được chép ngay vào vở. - Phân loại ca dao,tục ngữ riêng cho tiện theo dõi. - Các câu cùng loại xếp theo thứ tự chữ cái. - Ví dụ: + Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống,nhớ cà dầm tương. + Bóng trăng em tưởng bóng đèn. Bóng cây em tưởng bóng thuyền anh sang. + Cơm ăn mỗi bữa mỗi lưng. Uống nước cầm chừng để dạ nhớ anh. IV.Thời gian sưu tầm: - Từ tháng 1 đến tháng 4. Hạn nộp bài tuần 23. 4.Củng cố: GV khuyến khích học sinh tự sưu tầm. 5.Hướng dẫn về nhà: -Sưu tầm theo hướng dẫn. -Soạn bài : “ Tìm hiểu chung về văn nghị luận”. Tuần: 19 Ngày soạn: 1/1/2012 Tiết: 75 Ngày dạy: 6/1/2012 TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN NGHỊ LUẬN A.Mục tiêu cần đạt: 1.Về kiến thức: - Khái niệm văn bản nghị luận. - Nhu cầu nghị luận trong đời sống. - Những đặc điểm chung của văn bản nghị luận. 2.Về kĩ năng: - Nhận biết văn bản nghị luận khi đọc sách báo. - Kĩ năng sống: Suy nghĩ, phê phán, sáng tạo: phân tích, bình luận và đưa ra ý kiến cá nhân về đặc điểm, bố cục, phương pháp làm bài văn nghị luận. - Ra quyết định: lựa chọn cách lập luận, lấy dẫn chứng… khi tạo lập và giao tiếp hiệu quả bằng văn nghị luận. 3.Về thái độ: Yêu thích văn bản nghị luận. B.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn gáo án, nghiên cứu và tìm hiểu kĩ về văn nghị luận. 2.Học sinh: Soạn bài chu đáo. C.Phương pháp: Vấn đáp, phân tích, động não, thuyết trình, giải thích, chứng minh D.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định tổ chức. 2.Kiểm tra bài cũ: - Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ c©u tôc ng÷ “ TÊc ®Êt, tÊc vµng” ? 3 .Giới thiệu bài mới: Trong khi nãi, viÕt c¸c em th­êng hay gÆp thÓ lo¹i v¨n nghÞ luËn gièng nh­ vÊn ®Ò ®­a ra trong c©u tôc ng÷ trªn. VËy v¨n nghÞ luËn lµ kiÓu bµi nh­ thÕ nµo? Ng­êi ta viÕt v¨n nghÞ luËn ®Ó nh»m môc ®Ých g×? TiÕt häc h«m nay c« cïng c¸c em t×m hiÓu vÒ kiÓu bµi nµy. * Bài mới: Hoạt động của GV, HS Nội dung cần đạt Yªu cÇu HS th¶o luËn theo nhãm, sau 2’gäi mét sè ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. H . Trong cuéc sèng, chóng ta th­êng gÆp c¸c vÊn ®Ò vµ c¸c c©u hái kiÓu nh­ thÕ nµo? H . VËy khi gÆp c¸c vÊn ®Ò trªn chóng ta cã thÓ tr¶ lêi, gi¶i thÝch b»ng c¸c kiÓu v¨n b¶n nh­ tù sù, miªu t¶ hoÆc biÓu c¶m ®­îc kh«ng? V× sao? Cho vÝ dô? Yªu cÇu HS th¶o luËn theo nhãm, sau 2’gäi mét sè ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. H . Trong cuéc sèng, chóng ta th­êng gÆp c¸c vÊn ®Ò vµ c¸c c©u hái kiÓu nh­ thÕ nµo? H . VËy khi gÆp c¸c vÊn ®Ò trªn chóng ta cã thÓ tr¶ lêi, gi¶i thÝch b»ng c¸c kiÓu v¨n b¶n nh­ tù sù, miªu t¶ hoÆc biÓu c¶m ®­îc kh«ng? V× sao? Cho vÝ dô? H. Em th­êng thÊy trªn b¸o chÝ, truyÒn h×nh nh÷ng kiÓu v¨n b¶n nµo khi ®Ò cËp hoÆc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng c©u hái d¹ng nªu trªn? H .GV lÊy VD 1 bµi b×nh luËn trªn b¸o chÝ. H. Qua phÇn th¶o luËn em rót ra kÕt luËn g×? - GV chèt kiÕn thøc, ghi b¶ng. H . Hãy đưa lý lẽ thật thuyết phục để trả lời cho câu hỏi? Vì sao em đi học. Gọi học sinh đọc văn bản :  Chèng n¹n thÊt häc (sgk/7 ) - GV ®Æt c©u hái yªu cÇu HS suy nghÜ tr¶ lêi ®éc lËp. H . B¸c Hå viÕt bµi nµy nh»m môc ®Ých g×? B¸c viÕt cho ai ®äc? Ai thùc hiÖn ( hay B¸c Hå viÕt cho ®èi t­îng nµo?) H. §Ó thùc hiÖn môc ®Ých Êy bµi viÕt ®· nªu ra nh÷ng ý kiÕn nµo ? H. Nh÷ng ý kiÕn Êy ®· ®­îc diÔn ®¹t thµnh c¸c luËn ®iÓm nµo? GV chèt: - C¸c c©u v¨n c¸c em võa t×m lµ nh÷ng luËn ®iÓm v× chóng mang quan ®iÓm cña t¸c gi¶. C¸c c©u mang luËn ®iÓm th­êng cã ®Æc ®iÓm: Kh¼ng ®Þnh mét ý kiÕn hay mét mét t­ t­ëng. - LuËn ®iÓm lµ nh÷ng ®iÓm quan träng, lµ ý chÝnh ®­îc nªu ra ®Ó bµn luËn. - Mçi luËn ®iÓm th­êng cã c¸c lÝ lÏ xoay quanh ®ể t¨ng søc thuyÕt phôc cho bµi v¨n.. I.Nhu cầu nghị luận và văn bản nghị luận. 1.Nhu cầu nghị luận: Trong cuéc sèng, chóng ta th­êng gÆp c¸c vÊn ®Ò vµ c¸c c©u hái kiÓu nh­: 1. V× sao ph¶i häc tËp? 2. Muèn b¶o vÖ søc khoÎ ta ph¶i lµm g×? 3. T¹i sao ph¶i bảo vÖ m«i tr­êng? 4. V× sao ph¶i ®oµn kÕt, yªu th­¬ng nhau...? -> Khi gÆp c¸c vÊn ®Ò, c¸c c©u hái nh­ trªn chóng ta kh«ng thÓ tr¶ lêi hoÆc dïng c¸c kiÓu v¨n b¶n tù sù, miªu t¶ hay biÓu c¶m. C¸c kiÓu v¨n b¶n trªn không thích hợp nó cã thÓ gióp Ých phÇn nµo chø kh«ng ®­a ra lÝ lÏ, dÉn chøng ®Ó thuyÕt phôc ng­êi ®äc, ng­êi nghe. -> ChØ cã v¨n b¶n nghÞ luËn míi gióp chóng ta gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®ã mét c¸ch thÝch hîp VD: C¸c bµi x· luËn, b×nh luËn, phª b×nh, héi th¶o KH.... . - Nhu cÇu nghÞ luËn trong cuéc sèng lµ rÊt lín, kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng cña con ng­êi. - V¨n b¶n nghÞ luËn rÊt quan träng, nã tån t¹i ë kh¾p n¬i. 2. ThÕ nµo lµ v¨n b¶n nghÞ luËn? a. VÝ dô: V¨n b¶n: Chèng n¹n thÊt häc (sgk/T7 ) b. Nhận xét: - Môc ®Ých: chèng giÆc dèt ( mét trong ba thø giÆc rÊt nguy h¹i sau CM th¸ng 8 chống nạn thất học do chính sách ngu dân của TDP để lại ) - §èi t­îng: Toµn thÓ nh©n d©n VN. - C¸c ý kiÕn t¸c gi¶ nªu ra lµ: + TDP ngu d©n ®Ó cai trÞ d©n ta. + HÇu hÕt ng­êi ViÖt Nam mï ch÷. + Nh÷ng c¸ch thøc ®Ó thùc hiÖn chèng thÊt häc. - C¸c luËn ®iÓm chÝnh: 1. X­a kia TDP thi hµnh chÝnh s¸ch ngu d©n ®Ó cai trÞ d©n ta. 2. Mét trong nh÷ng c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn cÊp tèc lóc nµy lµ n©ng cao d©n trÝ. 3. Mäi ng­êi VN ph¶i hiÓu biÕt quyÒn lîi (...), viªt ch÷ quèc ngữ. - C¸c lÝ lÏ: + T×nh tr¹ng thÊt häc, l¹c hËu tr­íc Cm th¸ng 8. + Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi d©n tham gia x©y dùng n­íc nhµ. + Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc häc ch÷ quèc ng÷. 3.Ghi nhí : ( SGK-T9) 4.Củng cố: Đọc văn bản nghị luận em sưu tầm được,văn bản đó nghị luận về vấn đề gì? 5. H­íng dÉn HS häc ë nhµ : - Häc thuéc ghi nhí ( sgk/9 ) - ChÐp vµo vë bµi tËp ®o¹n v¨n s­u tÇm ®­îc vÒ v¨n nghÞ luËn - Chuẩn bị bài tập trong sgk để giờ sau luyện tập Tuần: 20 Ngày soạn: 4/1/2012 Tiết: 76 Ngày dạy: 9/1/2012 TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN NGHỊ LUẬN ( tiếp theo ) A.Mục tiêu cần đạt: 1.Về kiến thức: - Khái niệm văn bản nghị luận. - Nhu cầu nghị luận trong đời sống. - Những đặc điểm chung của văn bản nghị luận. 2.Về kĩ năng: - Nhận biết văn bản nghị luận khi đọc sách báo. - Kĩ năng sống: Suy nghĩ, phê phán, sáng tạo: phân tích, bình luận và đưa ra ý kiến cá nhân về đặc điểm, bố cục, phương pháp làm bài văn nghị luận. - Ra quyết định: lựa chọn cách lập luận, lấy dẫn chứng… khi tạo lập và giao tiếp hiệu quả bằng văn nghị luận. 3.Về thái độ: Yêu thích văn bản nghị luận. B.Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Soạn gáo án, nghiên cứu và tìm hiểu kĩ về văn nghị luận. 2.Học sinh: Soạn bài chu đáo. C.Phương pháp: Vấn đáp, phân tích, động não, thuyết trình, giải thích, chứng minh D.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định tổ chức. 2.Kiểm tra bài cũ: - Em hãy nêu phần ghi nhớ sgk/9 những vấn đề chung về văn nghị luận ? 3 .Giới thiệu bài mới: Giờ trước cô và các em đã cùng tìm hiểu những vấn đề chung về văn nghị luận bài hôm nay cô trò mình sẽ cùng nhau luyện tập. * Bài mới: Hoạt động của GV, HS Nội dung cần đạt H. §Ó ý kiÕn cã søc thuyÕt phôc, bµi viÕt ®· nªu lªn nh÷ng lÝ lÏ nµo? Em h·y liÖt kª c¸c lÝ lÏ BT1: - Gäi 1 HS ®äc v¨n b¶n. - GV ®Æt c©u hái yªu cÇu HS Ho¹t ®éng nhãm 2’. - Sau 2’ GV gäi mét sè ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. - GV nhËn xÐt, chèt kiÕn thøc, ghi b¶ng. * NhËn d¹ng vµ ph©n tÝch v¨n b¶n NL H Theo em, ®©y cã ph¶i lµ v¨n b¶n nghÞ luËn kh«ng Yªu cÇu HS th¶o luËn theo nhãm, sau 2’gäi mét sè ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. H . Trong cuéc sèng, chóng ta th­êng gÆp c¸c vÊn ®Ò vµ c¸c c©u hái kiÓu nh­ thÕ nµo? BT2: H. Em h·y t×m bè côc cña bµi v¨n. BT3: - GV yªu cÇu HS ®äc ®o¹n v¨n c¸c em s­u tÇm ®­îc ( ®v nghÞ luËn) vµ nªu râ vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt, xuÊt xø ®v trÝch TP nµo? cña ai? BT4: - Yªu cÇu HS ®äc v¨n b¶n“ Hai biÓn hå” - Yªu cÇu HS trao ®æi bµi tËp theo nhãm vµ cö ®¹i diÖn tr×nh bµy. - GV nhËn xÐt, bæ sung II. LuyÖn tËp: BT1: “ CÇn t¹o ra thãi quen tèt trong ®êi sèng XH . a. §©y lµ 1 v¨n b¶n nghÞ luËn v×: - VÊn ®Ò tr×nh bµy ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng, ý kiÕn nªu ra cã lÝ lÏ, cã dÉn chøng. b. Ý kiÕn cña t¸c gi¶ lµ “ CÇn t¹o ra thãi quen tèt trong ®êi sèng x· héi”. - Tªn bµi: “ CÇn..... x· héi” - C¸c c©u v¨n: “ Cã thãi quen tèt vµ thãi quen xÊu”... Cã ng­êi biÕt ph©n biÖt tèt vµ x©u nh­ng v× ®· thµnh thãi quen rÊt khã bá...Thãi quen thµnh tÖ n¹n...t¹o ®­îc thãi quen lµ rÊt khã nh­ng nhiÔm thãi quen xÊu th× dÔ..., cho nªn... - §Ó thuyÕt phôc ng­êi ®äc t¸c gi¶ ®· ®­a ra nh÷ng lÝlÏ vµ dÉn chøng sau: + LÝ lÏ: C¸c c©u v¨n trªn. + DÉn chøng: G¹t tµn thuèc l¸ bõa b·i, vøt vá chuèi ra ®­êng, R¸c ïn lªn c¶ con m­¬ng nhá, nÐm chai, cèc vì ra ®­êng. c. Bµi viÕt ®· nh»m gi¶i quyÕt 1 vÊn ®Ò trong giao tiÕp ®êi th­êng. Nh÷ng ý kiÕn cña bµi viÕt rÊt gän, rÊt chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc. BT2: - Bè côc 3 phÇn: 1. Më bµi: Giíi thiÖu thãi quen tèt, xÊu. ( c©u 1 ) 2. Th©n bµi: Tr×nh bµy nh÷ng thãi quen xÊu cÇn lo¹i bá ( hót thuèc -> nguy hiÓm ) 3. KÕt bµi: §Ò xuÊt nh÷ng h­íng phÊn ®Êu tù gi¸c cña mäi ng­êi ®Ó cã nÕp sèng ®Ñp. BT3: - HS ®äc ®o¹n nghÞ luËn s­u tÇm ®­îc. BT4: NhËn diÖn vµ t×m hiÓu VB “ Hai biÓn hå” - §©y lµ VB nghÞ luËn v× v¨n b¶n nµy ®· kÓ chuyÖn ®Ó nghÞ luËn. Hai c¸i hå cã nghÜa t­îng tr­ng, tõ ®©y ng­êi ta nghÜ ra 2 c¸ch sèng: sèng c¸ nh©n vµ sèng hoµ nhËp. 4.Củng cố: Đọc văn bản nghị luận em sưu tầm được,văn bản đó nghị luận về vấn đề gì? 5. H­íng dÉn HS häc ë nhµ : - Häc thuéc ghi nhí ( sgk/9 ) - ChÐp vµo vë bµi tËp ®o¹n v¨n s­u tÇm ®­îc vÒ v¨n nghÞ luËn - ChuÈn bÞ bµi “ Tôc ng÷ vÒ con ng­êi vµ XH” trang12 + Xem kÜ chó thÝch 1,2 ( sgk/12), tr¶ lêi c¸c c©u hái + S­u tÇm nh÷ng c©u TN cïng chñ ®Ò ( ngoµi sgk ) - Tµi liÖu: V¨n häc d©n gian tËp 2 hoÆc tËp 3 - ( Tôc ng÷ - ca dao ) --------------------- ˜ & ™ ------------------- Tuần: 20 Ngày soạn: 7/1/2012 Tiết: 77 Ngày dạy: 12/1/2012 TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ Xà HỘI A.Mục tiêu bài dạy: Giúp học sinh hiểu được: 1.Về kiến thức: - Nội dung của kiến thức về con người và xã hội. - Đặc điểm hình thức của con người và xã hội. 2.Về kĩ năng: - Củng cố,bổ sung thêm hiểu biết về tục ngữ. - Đoc - hiểu, phân tích các lớp nghĩa của tục ngữ về con người, xã hội. - Kĩ năng sống: Vận dụng ở một mức độ nhất định tục ngữ về con người và xã hội trong đời sống. - Ra quyết định: vận dụng các bài học kinh nghiệm đúng lúc, đúng chỗ. 3.Về thái độ: Yêu tục ngữ. B.Chuẩn bị : 1.Giáo viên: Soạn giáo án,sưu tầm tục ngữ về con người và xã hội,. Tham kh¶o s¸ch: “ Tôc ng÷, ca dao, d©n ca” cña Vò Ngäc Phan. 2.Học sinh: Soạn bài. C.Phương pháp: Vấn đáp, động não, thuyết trình, giải thích, phân tích, thực hành. D.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định tổ chức. 2.Kiểm tra bài cũ H. §äc thuéc nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn vµ lao ®éng s¶n xuÊt. H·y ph©n tÝch gi¸ trÞ ND vµ h×nh thøc cña c¸c c©u TN ®ã. H. C©u TN nµo sau ®©y kh«ng nãi vÒ thiªn nhiªn vµ lao ®éng SX A. Qu¹ t¾m th× r¸o, sao t¾m th× m­a B. Mét l­ît t¸t mét b¸t c¬m. C. Mét giät m¸u ®µo h¬n ao nước lã D. Nu«i lîn ¨n c¬m n»m, nu«i t»m ¨n c¬m ®øng. GV nhận xét cho điểm 3. Giíi thiÖu bµi míi: Tôc ng÷ lµ lêi vµng ý ngäc, lµ sù kÕt tinh kinh nghiÖm, trÝ tuÖ cña nh©n d©n qua bao ®êi. Ngoµi nh÷ng kh¸i niÖm vÒ thiªn nhiªn vµ lao ®éng SX, tôc ng÷ cßn lµ kho b¸u nh÷ng kh¸i niÖm d©n gian vÒ con ng­êi, x· héi. D­íi h×nh thøc nhËn xÐt nh÷ng lêi khuyªn nhñ, tôc ng÷ truyÒn ®¹t nh÷ng bµi häc bæ Ých v« gi¸ trong c¸ch nh×n nhËn gi¸ trÞ con ng­êi trong c¸ch häc, c¸ch øng xö hµng ngµy. * Bài mới: Hoạt động của GV,HS Nội dung cần đạt H.Nhắc lại khái niệm tục ngữ. H . Nhận xét gì về 9 câu tục ngữ trong bài. - GV h­íng dÉn ®äc: §äc râ rµng ng¾t nhÞp cho ®óng VD: Mét mÆt ng­êi/ b»ng m­êi mÆt cña. - Gäi 2 HS ®äc v¨n b¶n - yªu cÇu HS nhËn xÐt b¹n ®äc - GV theo dâi, söa ch÷a, nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ chung phÇn ®äc cña häc sinh - H­íng dÉn HS t×m hiÓu c¸c chó thÝch trang 12. - §Æt c©u hái yªu cÇu HS t×m hiÓu ý nghÜa, h×nh thøc vµ gi¸ trÞ cña c¸c c©u tôc ng÷. H. Có thể chia 9 câu tục ngữ này thành mấy nhóm.Nội dung,ý nghĩa của từng nhóm. H. Giải thích nghĩa của câu tục ngữ. H. Nhận xét về biện pháp nghệ thuật.Nêu tác dụng của BPNT đó. H. Kinh nghiệm nào của dân gian được đúc rút trong câu tục ngữ này. H. Bằng sự hiểu biết của mình hãy tìm những câu tục ngữ có ý nghĩa tương tự. H. Em hiểu “góc con người” trong câu tục ngữ theo nghĩa nào sau đây. A. Một phần cơ thể con người. B.Dáng vẻ đường nét của người. H. Vậy răng và tóc được nhận xét trên phương diện thẩm mỹ hay trên phương diện sức khỏe. H. Vậy nghĩa của câu tục ngữ này là gì. H. Kinh nghiệm nào của dân gian được đúc rút từ câu tục ngữ này. H. Tìm những câu tục ngữ có ý nghĩa tương tự. H. Hình thức của câu tục ngữ này có gì dặc biệt. H.Giải nghĩa câu tục ngữ. H. Ba câu tục ngữ trên có điểm gì chung. H. Tìm những câu tục ngữ nói về nhân cách con người mà em biết H. Nhận xét về cách dùng từ của câu tục ngữ. H. Em h·y t×m nh÷ng c©u TN cã cïng néi dung trªn? H. Em h·y gi¶i thÝch ý nghÜa c©u TN 5 vµ 6? H·y so s¸nh 2 c©u TN nµy vµ cho biÕt theo em nh÷ng ®iÒu «ng cha ta khuyªn r¨n, trong