Giáo án Ngữ văn 7 kỳ I năm 2007

Soạn: 4 / 9 / 2007 . Dạy: 6 / 9 / 2007 . Bài 1 Kết quả cần đạt: - Cảm nhận và thấm thía những tình cảm thiêng liêng, sâu nặng của cha mẹ đối với con cái. Thấy được ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với mỗi cuộc đời mỗi con người. - Nắm được cấu tạo và ý nghĩa của các loại từ ghép. - Hiểu rõ về liên kết văn bản, một trong những tính chất quan trọng nhất của văn bản. . văn bản cổng trường mở ra ( Lý Lan) A. Phần chuẩn bị: I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: - Cảm nhận được những tình cảm cao đẹp của người mẹ dành cho con nhân ngày khai trường, từ đó có lòng yêu thương và kính trọng mẹ. đồng thời thấy được vai trò của nhà trường đối với xã hội và đối với mỗi con người. - Rèn luyện kĩ năng đọc, tìm hiểu văn bản. -Giáo dục học sinh lòng yêu thương cha mẹ, ý thức được tầm quan trọng của nhà truờng đối với xã hội và đối với mỗi con người. Từ đó có ý thức học tập tốt. II. Chuẩn bị: -Thầy : Nghiên cứu tài liệu, soạn bài . -Trò : Học bài cũ , soạn bài mới theo sách giáo khoa . . B. Phần thể hiện khi lên lớp: I. Kiểm tra bài cũ:(4') - Kiểm tra phần chuẩn bị của học sinh. II. Bài mới: * Vào bài :Từ lớp 1 đến lớp 7 các em đã dự 7 lần khai trường. Vậy ngày khai trường lần nào làm em nhớ nhất? Trong ngày khai trường đầu tiên cuả em, ai đưa em đến trường? Em nhớ đêm hôm trước ngày khai trường ấy mẹ em đã làm những gì cho mình không? Mỗi người mẹ khi chuẩn bị đưa con mình đến trường đều có những hành động việc làm, những ước vọng về một ngày mai tốt đẹp cho con. Để hiểu rõ tấm lòng của những người mẹ trong đêm trước ngày khai trường để vào lớp một cho con . Tiết học hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu văn bản: "Cổng trường mở ra" của Lý Lan. ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? H Văn bản " Cổng trường mở ra" Do tác giả nào viết? Đăng trên báo nào? Vào thời gian nào? Nêu cách đọc văn bản? Hãy tóm tắt nội dung của văn bản bằng một câu ngắn gọn? Theo em tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt chính nào? ở lớp 6 các em đã học các văn bản nhật dụng nào? Có thể xếp văn bản "Cổng trường mở ra" vào loại văn bản nhật dụng được không? Vì sao? Dựa vào trình tự mạch cảm xúc của người mẹ trong văn bản em hãy tìm bố cục của văn bản? Cho biết nội dung của từng phần? Nhắc lại nội dung chính của đoạn 1. Vào đêm trước ngày khai trường của con mẹ như thế nào? Tìm câu văn người mẹ miêu tả giấc ngủ của con mình? Qua đó ta thấy người mẹ cảm nhận được tâm trạng người con khi đi vào giấc ngủ ra sao? Nhìn con ngủ mẹ suy nghĩ gì về con? Tại sao mẹ lại nhận xét con là đứa tre nhạy cảm? Những câu văn nào cho ta thấy rõ điều đó? Mẹ có những hành động nào chăm sóc giấc ngủ cho con? Mẹ còn có những suy nghĩ về việc làm của con hôm nay so với ngày trước? (Hôm nay con có hành động nào khác so với trước?) Theo em đằng sau câu nói: "Ngày mai đi học con là cậu học sinh lớp một rồi ". Người mẹ còn muốn nói với con điều gì? Tác dụng của câu nói đó với cậu bé Quan sát đoạn văn: " Mẹ thường nhân lúc... trong ngày đầu năm học" Hãy tìm những chi tiết thể hiện rõ nét tâm trạng của người mẹ? Tại sao lên giường mà mẹ vẫn trằn trọc? Như vậy khác với tâm trạng nhẹ nhàng, thanh thản vô tư của con ngưòi mẹ lại mang tâm trạng như thế nào? Có ý kiến cho rằng mẹ không ngủ được không chỉ vì lo lắng cho con mà còn vì mẹ nhớ lại kí ức năm xưa khi vào lớp 1. ý kiến của em như thế nào? Tâm trạng của mẹ khi nhớ lại ngày đầu tiên mẹ đi học như thế nào ta sang phần 2. Mẹ nhớ những kỉ niệm nào về thời thơ ấu của mình khi được đến trường? Tại sao mẹ lại muốn ghi vào lòng con về cái ngày " hôm nay tôi đi học " ấy? Chú ý câu văn: " Để rồi biết ngày nào đó trong đời... xao xuyến". Nhận xét cách dùng từ trong câu văn này?Tác dụng? Người mẹ mang tâm trạng như thế nào khi nhớ về ngày đầu tiên mình đi học? Từ nỗi nhớ về kỉ niệm xưa của mình người mẹ nghĩ đến một ngày khai trường ở đâu? ở nước Nhật ngày khai trường được coi trọng như thế nào? Tìm trong đoạn văn này, câu văn nào nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ? Trong câu văn này xuất hiện thành ngữ: " Sai một li đi một dặm" Em hiểu như thế nào về câu thành ngữ này? Thành ngữ này có ý nghĩa như thế nào khi gắn nó với sự nghiệp giáo dục? Như vậy tác giả đã khẳng định vai trò của nhà trường đối với mỗi con người như thế nào? Trong cái đêm không ngủ được, người mẹ còn nghĩ gì đến ngày mai khi đưa con đến trường? Em có suy nghĩ gì về câu nói cuối cùng trong văn bản của người mẹ: " Đi đi con, hãy can đảm lên..." Đến bây giờ khi học lớp 7 em hiểu thế giới kì diệu là thế giới như thế nào? Hãy cho biết những nét đặc sắc về nghệ thuật? Văn bản nhật dụng này đã đề cao vấn đề nào của con người trong cuộc sống? Đọc thêm :SGK I.Đọc và tìm hiểu chung:(7') 1.Giới thiệu văn bản: -Là bài viết của Lý Lan, đăng trên báo " Yêu trẻ" số 166 TPHCM ngày 1/9/2000. 2. Đọc: - Giọng tha thiết, tình cảm. - G/V đọc từ đầu đến đường làng dài và hẹp. H/S đọc tiếp. - G/V nhận xét cách đọc của H/S. - Tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường. - Tác giả sử dụng phương thức biểu cảm. - Văn bản nhật dụng đã học: + Cầu long biên chúng nhân lịch sử. + Bức thư của thủ lĩnh da đỏ. + Động Phong Nha - Có.Vì văn bản đã đề cập đến quyền trẻ em đó là được đi học, được gia đình quan tâm, xã hội che chở đùm bọc. Đây là vấn đề thiết thực cuộc sống, sử dụng các loại phương thức biểu đạt. 3. Bố cục: - 3 phần: + 1: Từ đầu đến "trong ngày đầu năm học". -: Tâm trạng của người mẹ khi nhìn con ngủ vào đêm trước ngày khai trường. + 2: tiếp đến " Mẹ vừa bước vào" -Tâm trạng của người mẹ khi nhớ lại ngày đầu tiên mẹ đi học. + 3: Còn lại. -: Suy nghĩ của mẹ về một ngày khai trường ở Nhật và suy nghĩ của mẹ về ngày mai. II. phân tích : 1. Tâm trạng của người mẹ khi nhìn con ngủ vào đêm trước ngày khai trường:(8') - Vào đêm truớc ngày khai trường mẹ không ngủ được. - Câu 3+ 4 đoạn văn 1. - Giấc ngủ đến với con dễ dàng . Qua đó thể hiện tâm trạng : nhẹ nhàng, thanh thản, vô tư của con. - Nhìn con mẹ thầm nghĩ con là một đứa trẻ nhạy cảm. - Con háo hức cảm nhận được sự quan trọng của ngày khai trường.- Con thường háo hức mỗi khi được đi chơi xa đến nỗi lên giường mà không sao nằm yên được. Và mẹ biết đêm nay con cũng có những háo hức như vậy. Hơn nữa sự chuẩn bị sẵn sàng cho ngày đầu tiên vào lớp 1 đã khiến con cảm nhận được sự quan trọng cuả ngày khai truờng. Và con đã ý thức được "ngày mai phải thức dậy cho kịp giờ". - Mẹ đắp mền, buông mùng, ém góc cẩn thận. - Trước con thường bày đồ chơi ra khắp nhà và đến khi con đi ngủ mẹ thường phải dọn dẹp lại. Hôm nay con đã làm được việc đó giúp mẹ từ chiều. Con hăng hái tranh với mẹ, con hành động như một người đã lớn. - Mẹ nói: Ngày mai con đã là... Người mẹ muốn nói với con : Con đã lớn rồi hãy tỏ ra mình là một người lớn. - Đó là tiếng nói yêu thương, là lời khích lệ của người mẹ hiền giúp cậu bé 7 tuổi tự vươn mình lớn lên về mặt tâm hồn. - Mẹ không tập trung vào việc gì cả. - Mẹ đi xem lại những thứ đã chuẩn bị lại cho con. - Mẹ lên giường và trằn trọc. - Mẹ tin là con sẽ không bỡ ngỡ. * Mẹ thao thức không ngủ, hồi hộp, lo lắng nhưng tin tưởng vào con. - Đúng. -H: Gải thích. 2. Tâm trạng của mẹ khi nhớ lại ngày đàu tiên mẹ đi học:(6') - Cứ nhắm mắt lại dường như vang bên tai tiếng đọc bài trầm bổng... - Nhớ sự nôn nao hồi hộp khi cùng bà ngoại đi gần đến trườngvới nỗi hốt hoảng chới vơi... - Vì đó không chỉ là dấu ấn sâu đậm nhất trong cuộc đời mỗi con người khi bước vào một thé giới diệu kì mà còn là kỉ niệm đẹp về tình mẫu tử khi được mẹ âu yếm dắt tay đến trường. - Tác giả dùng một loạt từ láy: Rạo rực, băng khuâng, xao xuyến. - Tác dụng: Gợi tả cảm xúc của mẹ và cả đứa con trong ngày đầu tiên đến trường. Cảm xúc thật mãnh liệt, thiết tha. Nỗi nhớ bà ngoại tình thương con, nỗi niềm về thời thơ ấu... những cảm xúc ấy cứ trỗi dậy, dâng trào và đan xen trong lòng mẹ. Tâm trạng đẹp về tình mẫu tử đã được tác giả diễn tả một cách nhẹ nhàng tinh tế mà thấm thía. * Mẹ bâng khuâng xao xuyến khi nhớ về kỉ niệm xưa của mình. 3. Cảm nghĩ của mẹ về ngày khai trường ở nước Nhật và suy nghĩ của mẹ về ngày mai:(6') - Ngày khai trường là ngày lễ của toàn xã hội. - Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo dục... - Câu thành ngữ này có ý nghĩa là : sai lầm rất nhỏ nhưng hậu quả rất lớn. - Không được phép sai lầm trong giáo dục vì giáo dục quyết định tương lai của đất nước. *Nhà trường có vai trò to lớn và quan trọng trong cuộc sống của mõi con người. G : Thực tế trong đời sống ... - Mẹ sẽ đưa con đến trường, mẹ cầm tay con và dắt con qua cánh cổng, rồi buông tay ra ... - Cử chỉ ấy vừa yêu thương, trìu mến vừa thể hiện sự tin tưởng của mẹ đối với con. - Đây là câu văn hay nhất trong văn bản. Mẹ tin tưởng và khích lệ con:" Can đảm lên" đi lên phía trước cùng bạn bè trang lứa. Như con chim non ra ràng , rồi tổ chuyền cành tung cánh bay vào bầu trời bao la, đứa con của mẹ bước qua cổng trường là bước vào một thế giới kì diệu. Từ mái ấm gia đình, tuỏi thơ được cắp sách đi học đến với mái trường thân yêu. Lớp mới, trường mới, thầy cô mới được chăm sóc học hành sẽ khôn lớn được mở rộng trí thức ... * Trường học là thế giới kì diệu của tuổi thơ. - Là cả tuổi thơ của mỗi con ngưòi. - Là thế giới tri thức của nhân loại tích lũy hàng ngàn năm. - Là những kỉ niệm vui buồn. III. Tổng kết:(5') - Sử dụng nhiều từ láy, vận dụng thành ngữ , lời văn nhẹ nhàng, sâu lắng. - Thể hiện một cách xúc động tấm lòng yêu thương sâu sắc, thiết tha và niềm tin yêu bao la của người mẹ đối với con. Đồng thời nói lên vai trò to lớn cuả nhà trường đối với cuộc sống mỗi con người. IV. Luyện tập:(5') H/S: đọc phần đọc thêm SGKT 9 III. Hướng dẫn học sinh học và làm bài tập ở nhà: (2') - Nắm chắc nội dung và nghệ thuật của văn bản. - Chuẩn bị văn bản: Mẹ tôi theo câu hỏi sách giáo khoa. Ngày soạn: 4 / 9 / 2007. Ngày giảng: 7 /9 / 2007 . Tiết: 2. bản:Văn : mẹ tôi (Et-môn-đô-đơ Ai-Mi-Xi) A. Phần chuẩn bị: I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: - Hiểu được tác dụng về lời khuyên của bố về lỗi của một đứa con với mẹ. Thấm thía những tình cảm thiêng liêng sâu nặng của cha mẹ với con cái. - Rèn luyện kĩ năng đọc, phân tích. - Giáo dục dục sinh lòng yêu kính cha mẹ. II. Chuẩn bị Thầy : nghiên cứu tài liệu , soạn bài . -Trò : Học bài cũ, chuẩn bị bài mới theo yêu cầu SGK . B. Phần thể hiện khi lên lớp: I. Kiểm tra bài cũ:(5') 1/ Câu hỏi: Hãy khái quát giá trị nghệ thuật đặc sắc và nội dung chính của văn bản: "Cổng trường mở ra"? 2/ Đáp án: Bằng lời văn nhỏ nhẹ, sâu lắng như những dòng nhật kí tâm tình, bài văn đã thể hiện một cách xúc động tấm lòng yêu thương sâu sắc, thiết tha và niềm tin bao la của người mẹ đối với con đồng thời nói lên vai trò to lớn của nhà trường đối với cuộc sống của mỗi người. II. Bài mới: Giới thiệu bài: (1') Từ nhỏ đến giờ đã bao giờ các em phạm lỗi với mẹ chưa? Đó là lỗi như thế nào? Sau khi phạm lỗi em có suy nghĩ gì? Trong cuộc đời mỗi chúng ta, người mẹ có một vị trí và ý nghĩa hết sức lớn lao, thiêng liêng và cao cả. Nhưng không phải khi nào ta cũng ý thức được điều đó. Chỉ đến khi mắc những lỗi lầm ta mới nhận ra tất cả. Văn bản " Mẹ tôi" sẽ cho ta có một bài học như thế. ? ? ? G ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? Hãy đọc chú thích* SGK Em hiểu gì về tác giả? Hãy kể tên một số tác phẩm chính của ông? Hãy giải thích các từ: Lễ độ, trưởng thành, hối hận, lương tâm, vong ân bội nghĩa? Nêu yêu cầu đọc. Theo em nội dung chính của văn bản này là gì? Vậy phương thức biểu đạt chính ở văn bản này ? Văn bản"Mẹ tôi" là trang nhật kí được En ri cô viết vào ngày thứ 5, mồng 10 tháng 11. Theo em trang nhật kí gồm mấy phần? Đó là những phần nào? Hãy cho biết En ri cô đã giới thiệu bức thư của bố như thế nào? Em hiểu như thế nào là lễ độ? Cảnh cáo? Cảm xúc của En ri cô khi đọc bức thư của bố như thế nào? Như vậy ở phần đầu trang nhật kí em hiểu gì về cách giáo dục con của người bố? En ri cô xúc động vô cùng chứng tỏ chú đã có thái độ như thế nào? ở phần đầu của bức thư bằng lời lẽ của mình người cha nhắc lại En ri cô nhớ lại hình ảnh của ai? Hình ảnh người mẹ của En ri cô hiện lên qua những chi tiết nào trong đọan văn?( Người bố nhắc En ri cô nhớ lại kỉ niệm nào về mẹ?) Vì con người mẹ ấy có thể làm những gì? Qua những chi tiết trên em thấy mẹ của En ri cô là người như thế nào? Cảm xúc của cha được bộc lộ rõ nhất qua câu văn nào khi thấy En ri cô hỗn láo với mẹ? Vì sao bố lại cảm thấy như vậy? Có ý kiến cho rằng sự hỗn láo của con không chỉ như nhát dao đâm vào trái tim yêu thương của cha, mà nó còn làm tan nát trái tim người mẹ có đồng ý không? Nếu em là bạn của En ri cô em sẽ nói gì với bạn về việc này? Từ những cảm xúc của mình khi thýâ con hỗn láo với mẹ cha của En ri cô khuyên bạn nghĩ kĩ điều gì? Nếu mất mẹ con sẽ phải chịu buồn khổ như thế nào? Tại sao người cha lại nói với En ri cô rằng: " Hình ảnh dịu dàng và hiền hậu" của mẹ sẽ làm cho tâm hồn con như bị khổ hình? Ngưòi cha khuyên En ri cô phải ghi nhớ diều gì? Em hiểu như thế nào về tình căm thiêng liêng trong lời nhắn nhủ đó của ngưòi cha? Em có nhận xét gì về lời khuyên của người cha đối với En ri cô? Em hiểu gì về người cha từ những lời khuyên này? Hãy tìm những từ ngữ, chi tiết thể hiện thái độ của ngưòi cha ở đoạn này? Trong những lời nói đó, giọng điệu của ngưòi cha có gì đặc biệt? Em hiểu như thế nào về lời khuyên của cha:"Con phải xin lỗi mẹ không phải vì sợ bố mà do sự thành khẩn trong lòng"? Qua câu nói:" Bố rất...bội bạc" Em thấy bố của En ri cô là ngưòi như thế nào? Như vậy thái độ của ngưòi cha trước lỗi lầm của con được thể hiện ở đây là gì? Em có đồng tình với một ngưòi cha như vậy không? Vì sao? Nêu những nét đắc sắc về nghệ thuật? Từ văn bản "Mẹ tôi" em cảm nhận đựoc những điều sâu sắc nào về tình cảm con ngưòi? Tìm những câu ca dao bài hát nói về tình cảm của cha mẹ dành cho con cái? I.Đọc và tìm hiểu chung:(5') 1.Giới thiệu tác giả, tác phẩm: - Et-môn-đô đơ A-mi-xi( 1846-1908) là nhà văn Ita li a(ý). - Tác phẩm: + Cuộc đời của các chiến binh. + Những tấm lòng cao cả. + Cuốn truyện của người thầy. + Giữa trường và nhà. H: giải thích. G: nhận xét, bổ sung. 2.Đọc: G: đọc trước.H/S: đọc tiếp phần còn lại. - Biểu hiện tâm trạng người cha trước lỗi lầm của con. - Phương thức biểu đạt: Biểu cảm. 3. Bố cục: - 2 phần: + Phần 1: Từ đầu đến vô cùng ND: Phần đầu trang nhật kí của En ri cô. + Phần 2: Còn lại. ND: Bức thư của ngưòi cha viết cho En ri cô. II. Phân tích : 1/Phần đầu trang nhật kí của En ri cô:(5') - Tôi nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ. Để cảnh cáo tôi bốđã viết thư. - Thái độ được coi là đúng mực, biết coi trọng người khác khi giao tiếp(Từ ghép Hán việt). - Phê phán một cách nghiêm khấc đối với việc làm sai trái. - Tôi xúc động vô cùng. - Không nuông chiều xem nhẹ bỏ qua mà rất nghiêm khắc kiên quyết cảnh cáo con khi con có biểu hiện vô lẽ với mẹ, thiếu kính trọng mẹ, xúc phạm đến danh dự bốmẹ trước mặt người ngoài mà ngưòi đó lại là cô giáo vị khách quý của gia đình. * En ri cô hối hận về hành vi của mình. 2. Bức thư của người cha viết cho En ri cô: a.Hìnhảnh ngưòi mẹ:(5') - +Vì En ri cô bị ốm nặng nên mẹ thức suốt đêm trông chừng hơi thở hổn hển của con. + Quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con. + Sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau dớn. +Có thể đi ăn xin để nuôi con. + Có thể hy sinh tính mạng để cứu sống con. * Là người hết lòng yêu thương con, có thể quên mình vì con. b. Những lời nhắn nhủ của người cha:(7') + Sự hỗn láo của con như một nhát dao đâm vào tim bố vậy. +Vì cha vô cùng yêu quý mẹ, vô cùng yêu quý con cha hết sức đau lòng thất vọng vô cùng trước sự thiếu lễ độ của đứa con hư, đứa con ấy đã phản lại tình yêu thương của cha mẹ. - Thái độ hỗn láo của con không những làm cho cha đau lòng mà nó còn làm tan nát lòng mẹ. Bời trái tim của ngưòi mẹ chỉ có chỗ cho tình yêu thương con nên nó sẽ đau gấp bội phần trước thái độ hỗn láo của con. - Không được hỗn láo với mẹ và hãy xin mẹ tha thứ cho lỗi lầm của mình. - Người cha khuyên: Trong đời con có thể trải qua nhữg ngày buồn thảm, nhưng ngày buồn thảm nhất tất sẽ là ngày con mất mẹ. - Dù có khôn lớn, khỏe mạnh ...không đựoc chở che sẽ cay đắng nhớ những lúc đã làm cho mẹ đau lòng.. .như bị khổ hình. G: Mồ côi mẹ là nỗi đau khổ lớn nhất của con ngưòi ... không bao giờ được nghe tiếng nói dịu hiền, cử chỉ thân thương của mẹ. - Vì những đứa con hư đốn không thể xứng đáng với hình ảnh dịu dàng, hiền hậu của mẹ và ngưòi cha muốn cảnh tỉnh những người con bội bạc với cha mẹ. +Tình yêu thương kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ va nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình yêu thương đó. - Là tình cảm tốt đẹp đáng tôn thờ. - Trong nhiều thứ tình cảm thì tình yêu thương kính trọng cha mẹ là thiêng liêng hơn cả... *Lời khuyên chân thành, tha thiết, trìu mên , yêu thương. - Là người vô cùng yêu quý tình cảm gia đình. Là ngưòi biết tôn thờ tình cảm thiêng liêng không bao giờ làm điều xấu để khỏi phải xấu hổ nhục nhã. c. Thái độ cua rngưòi cha trứơc lỗi lầm của con:(5') + Không bao giờ con được thốt ra một lời nói nặng với mẹ . + Con phải xin lỗi mẹ. + Hãy cầu xin mẹ hôn con. + Thà rằng bố không có con còn hơn thấy con bội bạc với mẹ. - Vừa dứt khoát như ra lệnh, vừa mềm mại như khuyên nhủ. - Ngưòi cha muốn con thành thật . Con xin lỗi mẹ vì sự hối lỗi trong lòng , vì thương mẹ chứ không phải vì nỗi khiếp sợ ai. - Hết lòng yêu thương con , luôn quý trọng sự tử tế, căm ghét thói bội bạc. *Thái độ rất nghiêm khắc, kiên quyết trong việc giáo dục con. - H: Tự trình bày. III.Tổng kết:(5') - Hình thức viết thư, lời văn thiết tha trìu mến. - Tình yêu thương kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng kiêng hơn cả. Những đứa con không có quyến hư đốn chà đạp lên tình cảm đó. IV. Luyện tập:(5') -H; Sưu tầm trình bày. III. Hướng dẫn học sinh học và làm bài tập ở nhà:(2') - Nắm chắc nội dung và nghệ thuật của văn bản. - Đọc diễn cảm, tóm tắt nội dung chính của văn bản. - Chuẩn bị : Cuộc chia tay của những con búp bê. - Tiết sau: Từ ghép. Soạn: 4 / 9 / 2007. Dạy : 7 / 9 / 2007 Tiết : 3. từ ghép A.Phần chuẩn bị: I.Mục tiêu cần đạt: - Giúp các em nắm được cấu tạo của hai loại từ ghép: Từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập. -Hiểu được ý nghĩa của ccác lọai từ ghép. II. Chuẩn bị: - Thầy: Nghiên cứu tài liệu , soạn bài . -Trò : Đọc kỹ ,soạn bài theo câu hỏi sách giáo khoa . . B. Phần thể hiện khi lên lớp: I. Kiểm tra bài cũ: - kiểm tra bìa soạn của học sinh . II. Bài mới: Vào bài: ( 1 ) Bằng kiến thức đã học ở tiểu học và ở lớp 6 hãy nhắc lại khái niệm về từ ghép? Từ ghép có mấy loại? Mỗi loại đó có những đặc điểm như thế nào về cấu tạo và ý nghĩa? Tiết học hôm nay sẽ giúp các em hiểu về vấn đề này. G ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? H ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? H ? ? ? G ? -Treo bảng phụ : Hãy chú ý đến 2 từ cô giáo gạch chân và cho biết các từ này thuộc từ loại nào?( Xét về mặt cấu tạo) Em hãy giải nghĩa từ bà ngoại? Nghĩa của từ bà ngoại khác với nghĩa của từ bà nội ở chỗ nào? Hai từ bà nội và bà ngoại có chung nhau nét nghĩa nào? Với nghĩa của hai từ ghép trên được phân biệt rõ là nhờ vào tiếng nào? Như vậy các tiếng “ nội “ và tiếng “ ngoại” có tác dụng gì trong các từ trên? Nếu phân thành tiếng chính, tiếng phụ em sẽ phân đâu là tiếng chính đâu là tiếng phụ trong hai từ ghép trên? Tương tự như vậy, em hãy chỉ ra đâu là tiếng chính đâu là tiếng phụ trong hai từ ghép thơm phức và thơm ngát? Nếu ta đổi vị trí của các tiếng trong các từ ghép trên có được không ? vì sao? Em hãy nhận xét về cấu tạo của các từ ghép đã phân tích ở trên? Gọi đó là từ ghép chính phụ em hiểu như thế nào về từ ghép chính phụ? -đọc ví dụ 2SGK. Các từ “ quần áo”,” trầm bổng” có phải là từ ghép không? Vì sao? Quan hệ giữa các tiếng trong từ này là quan hệ như thế nào? Thế nào là quan hệ bình đẳng? Nếu đổi vị trí các tiếng trong các từ ghép trên thì ý nghĩa của chúng có thay đổi không? Gọi đó là từ ghép đẳng lập. Em hiểu thế nào là từ ghép đẳng lập? Qua phân tích 2 ví dụ trên thì em thấy từ ghép gồm có mấy loại? Đó là những loại nào? Hãy phân biệt sự khác nhau giữa 2 loại từ ghép? . Hãy so sánh nghĩa của từ “ Bà ngoại” với nghĩa của từ “ Bà”, nghĩa của từ “ Thơm phức” với nghĩa của từ “thơm”?Nêu nhận xét của em?  Cùng chỉ cái bút, ta có thể dùng những từ ghép chính phụ nào để chỉ rõ từng loại bút? Như vậy từ ghép chính phụ mang tính chất như thế nào? Hãy so sánh nghĩa của từ “quần áo” với nghĩa của tiếng “quần”, “áo”. Em thấy có gì khác? Nghĩa của từ “trầm bổng”có gì khác so với mỗi tiếng “Trầm” “ Bổng”? Qua đó em thấy từ ghép đẳng lập mang tính chất như thế nào về nghĩa? Xét về nghĩa của từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập có tính chất khác nhau như thế nào? Nêu yêu cầu bài tập 1. H/S: lên điền vào bảng phụ.( Theo mẫu SGK) Điền vào chôc trống tiếng để tạo thành từ ghép chính phụ? (Chia nhóm làm theo bảng nhóm) Điền thêm tiếng vào sau các tiếng dưới đây để tạo từ ghép đẳng lập? Tại sao có thể nói một cuốn sách, một cuốn vở mà lại không thể nói : Một cuốn sách vở? Đọc yêu cầu bài tập. G/V: Hướng dẫn H/S tra từ điển để tìm nghĩa của các từ . So sánh nghiã của từ ghép mát tay, nóng lòng, gang thép, tay chân với nhưng nghĩa của những tiếng tạo nên chúng? G/V: Làm mẫu .H/S: Về nhà làm tiếp. I.Các lọai từ ghép:(14’) - Bà ngoại và thơm phức là từ ghép. - Bà ngoại: Người đàn bà sinh ra mẹ của mình. - Bà nội: Ngừoi đàn bà sinh ra bó của mình. - Hai từ bà ngoại và từ bà nội có chung nhau nét nghĩa : Bà. - Tiếng “ Nội” và tiếng “ Ngoại”. -Tiếng nội , ngoại bổ sung cho tiếng bà - Tiếng chính: Bà . - Tiếng phụ: Ngoại, Nội. - Tiếng chính: Thơm. - Tiếng phụ: Phức, ngát. Tiếng chính đứng trước, tiếng phụ đứng sau. - Không .Vì nếu ta đổi vị trí của các tiếng trong từ ghép đó thì từ đó sẽ không có nghĩa. * Từ ghép gồm một tiếng chính, một tiếng phụ, tiếng phụ bổ sung ý nghĩa cho tiếng chính( Gọi đó là từ ghép chính phụ) - Quần áo, trầm bổng là 2 từ ghép. Là các từ gồm hai tiếng có nghĩa ghép lại thành. - Quan hệ giữa các tiếng trong từ là quan hệ bình đẳng. - Là quan hệ ngang hàng, không phụ thuộc vào nhau. - Không. Các tiếng có thể đổi được vị trí cho nhau. *Từ ghép có các tiếng bình đẳng về mặt ngữ pháp (Gọi là từ ghép đẳng lập) - Có hai loại: + Từ ghép chính phụ. + Từ ghép đẳng lập. *Ghi nhớ: SGK T14 II. Nghĩa của từ ghép: (13’) - Nghĩa của từ “bà ngoại” hẹp hơn nghĩa của từ “bà”. - Thơm: mùi dễ chịu gây được cái thú thích ngửi. Thơm phức: mùi thơm mạnh, sực nức cả không gian. Như vậy nghĩa của từ thơm phức cụ thể hơn. - Bút: Bút chì, bút máy, bút vẽ . *Từ ghép chính phụ mang tính chất phân nghĩa. Nghĩa của từ ghép chính phụ hẹp hơn nghĩa của tiếng chính. - Quần: Đồ mặc từ bụng trở xuống, có hai ống . - áo: đồ mặc che thân từ vai trở xuống . - Quần áo: đồ mặc nói chung. Như vậy quần áo mang nghĩa khái quát hơn. -Trầm: Thấp ( giọng hát) - Bổng: cao. - Trầm bổng: âm thanh lúc cao lúc thấp nghe rất nhẹ nhàng êm tai. * Từ ghép đẳng lập mang tính chất hợp nghĩa. Nghĩa của từ ghép đẳng lập khái quát hơn nghĩa của các tiếng tạo nên nó. * Ghi nhớ: SGK T14. III. Luyện tập:( 15’) 1.Bài tập 1: – Từ ghép chính phụ:Xanh ngắt, nhà máy, nhà ăn, cười nụ, lâu đời. -Từ ghép đẳng lập: Suy nghĩ,cây cỏ, ẩm ướt, đầu đuôi. 2. Bài 2: - Bút máy, ăn cơm. - Thước đo độ, trắng xoá. - Mưa phùn, vui mắt. - Làm cỏ, nhát dao(Búa). 3. Bài 3: - Núi non, núi sông. - Ham muốn, ham thích. - Xinh tươi, xinh đẹp. - Mặt mũi. - Tươi đẹp, tươi tỉnh. 4. Bài 4: - Có thể nói một cuốn sách, một cuốn vở vì sách và vở là những danh từ chỉ sự vật tồn tại dưới dạng cá thể, có thể đếm được. Còn sách vở là từ ghép đẳng lập có nghiã tổng hợp chỉ chung cả loaị nên không thể nói một cuốn sách vở. 5. Bài 5: a. Không p