Giáo án Ngữ văn 8 Tiết 78 Khi con tu hú

Tiết 78 – Khi con tu hú - Tố Hữu – Mục tiêu tiết học Về kiến thức Giúp học sinh cảm nhẩn được lòng yêu sự sống, niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi đang bị giam cầm trong tù ngục được thể hiện bằng những hình ảnh gợi cảm và thể thơ lục bát giản dị mà tha thiết Về kĩ năng Rèn kĩ năng đọc thơ lục bát, phân tích những hình ảnh thơ bay bổng, sức mạnh nghệ thuật của những cây hỏi tu từ Về thái độ Học sinh thấy được lòng yêu đời, yêu lí tưởng bồng bột, đầy lãng mạn của Tố Hữu Chuẩn bị của thầy và trò Chuẩn bị của thầy Sách giáo khoa – Giáo án Chân dung Tố Hữu Tập thơ “ Từ ấy” Chuẩn bị của trò - Sách giáo khoa - Bài soạn theo các câu hỏi trong SGK Nội dung và tiến trình tiết dạy ộn định, tổ chức GV: Kiểm tra sĩ số Kiểm tra bài cũ GV: Gọi 1 học sinh đọc thuộc bài thơ “ Quê Hương”. Đây là một bài thơ tả tình hay tả cảnh ? Vì sao ? 4 học sinh khá - giỏi ( làm ra giấy ) cảm nhận một trong 4 hình ảnh thơ Cánh buồn giương Chiếc thuyền ... tuấn mã Tả thân hình Chiếc thuyền im GV chấm cho điểm 3) Bài mới * Vào bài: Mưới chín tuổi, đang hoạt động cách mạng sôi nổi, say sưa ở các thành phố thì Tố Hữu bị TD Pháp bắt giam ở xà lim số 1 nhà lao Thừa Phủ. Một trong những bài thơ tù được in trong tập “ Từ ấy” có bài lục bát “ Khi con tu hú ” Thời gian Hoạt động của thầy – trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1 ( ? ) Dựa vào bài soạn, chú thích và kiến thức lớp 6 học sinh giới thiệu tác giả Ông được kết nạp Đảng năm 1939 Năm 1941 bị thực dân Pháp cầm tù, vào ngục Sau CMT8 hoạt động ở Huế, Thanh Hoá, Việt Bắc, Hà Nội và giữ những trọng trách trong Đảng và Nhà nước ( Uỷ viên bộ chính trị, bí thư BCHTW Đảng, phó chủ tịch hội đồng Bộ trưởng ) Hồn thơ ngọt ngào sâu lắng tha thiết. Cách diễn đạt tự nhiên, lời thơ mang tính dân tộc cao, chủ yếu dùng thể thơ lục bát truyền thống với các làn điệu dân ca – ca dao, hình ảnh bình dị quen thuộc dễ đi vào lòng người. 7 tập thơ: Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Ra trận, Máu và hoa, Một tiếng đờn, Ta với ta ( ? ) Em hiểu biết gì về hoàn cảnh ra đời bài thơ ? GV mở rộng: Tố Hữu sáng tác bài thơ này lúc đang say mê hoạt động bị thực dân Pháp bắt giam vào nhà lao Thừa Phủ. Bài thơ ra đời trong những ngày đầu tiên bị bắt giam và được in trong tập thơ “ Từ ấyinon ( ? ) Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào ? Hiểu biết của em về thể thơ đó ? GV: Yêu cầu 6 câu đầu: Vui, náo nức, phấn chấn 4 câu cuối: Bực bội, nhấn mạnh động từ, từ ngữ cảm thán. HS đọc ( ? ) Tìm bố cục bài thơ? (?) Em hiểu gì về loài chim tu hú? GV: Chim tu hú là một loài chim sống giang hồ, chẳng bao giờ biết nuôi con vì nó không biết làm tổ, chỉ đẻ trộm vào tổ chim sáo sậu. Khi trứng nở, sáo sậu không nhận ra con của tu hú, cứ tha mồi về nuôi cho đến khi đủ lông đủ cánh tu hú lại bay đi tìm về với đàn của nó. Nhưng tiếng kêu của nó ai cũng thích, nghe xao xác lạ lùng nhất là vào những buổi trưa hè gay gắt. Nó thường kêu vào mùa vải chín, tu hú kéo về. Nó kêu để gọi bạn nghe xao xác cả một vùng ( ? ) Em có nhận xét gì về nhan đề bài thơ ? GV: Đây chưa phải là một câu mà chỉ là một mệnh đề phụ. Tên bài thơ tự đặt một câu hỏi: Khi tú hú cất tiếng hót thì điều gì sẽ xảy ra và ai đó sẽ làm sao ? Nội dung bài thơ là sự trả lời các câu hỏi đó - > gợi sự chú ý cho người đọc về tâm trạng người tù cách mạng khi nghe tiếng hót của chim từ ngoài vọng và trong ngục Hoạt động 2 ( ? ) Tiếng chim tu hú đã thúc gọi trong tâm hồn người chiễn sĩ từ trong tù một khung cảnh mùa hè như thế nào ? Tìm những từ ngữ gợi tả khung cảnh ? Đó là một không gian như thế nào? GV bình: 6 câu thơ mở ra cả một thế giới rộn ràng thiên nhiên tràn trề nhựa sống. Nhiều hình ảnh tiêu biểu của mùa hè được đưa vào bài thơ : tiếng ve, lúa chiêm, bầu trời cao rộng với cánh diều chao lượn, trái cây đượm ngọt. Tiếng chim tu hú đã thức dậy tất cả và bắt nhip cho tất cả: Mùa hè rộn ra âm thanh, rực rỡ sắc màu, chan hoà ánh sáng, ngọt ngào hương vị, bầu trời khoáng đạt tự do. Tất cả đều trong cảm nhận của người tù - > khung cảnh vào hè đặc biệt ( ? ) Trước khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp như vậy, hoàn cảnh của người chiễn sĩ như thế naò ? ( ? ) Em có nhận xét gì về tâm hồn tác giả? Hoạt động 3: H/s: Đọc khổ thơ cuối (? ) Em hãy nhận xét về cách ngắt nhịp và cách dùng từ của tác giá trong khổ thơ cuối này ? Tác dụng ? ( ? ) Tâm trạng nhà thơ trong đoạn này được bộc lộ khác đoạn trên ở chỗ nào ? ( ? ) Tiếng chim tu hú ở đầu bài thơ và cuối bài thơ có gì khác nhau ? GV: Đoạn đầu: Tiếng chim tu hú mở ra -> Khung cảnh mùa hè khoáng đạt Đoạn cuối: Tiếng chim tu hú - > Nỗi ai oán, uất ức vì bị mất tự do GV chốt: Ngoài kia là cuộc sống sôi động còn người tù vẫn bị giam cầm nên càng cảm thấy ngột ngạt, khao khát tự do. Tiếng chim tu hú như xoáy sâu vào tâm trí người tù cách mạng. Lời thơ như thốt ra từ đáy lòng, không màu mè kiểu cách mà như tiếng nói hàng ngày - > Có sức truyền cảm mạnh mẽ ( Thực chất cuộc sông bên ngoài những năm 30 là cuộc sống của người dân bị mất nước - > tăm tối nô nệ nhưng vì quá đam mê cháy bỏng được thoát ra khỏi ngục tù, yêu tự do nên nhà thơ mới có tâm trạng nay ) Hoạt động 4 ( ? ) Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ ? ( ? ) Nội dung bài thơ Giới thiêu chung Tác giả Nguyễn Kim Thành ( 1920 – 2002 ) Thơ Tố Hữu là thơ trữ tình chính trị. Ông hay viết và viết hay về Tổ Quốc, Bác Hồ, bà mẹ Việt Nam anh hùng, người lính. Tác phẩm Hoàn cảnh ra đời – xuất xứ bài thơ Bài thơ được sáng tác năm nhà thơ 19 tuổi ( 1939 ) Thể thơ Lục bát có nguồn gốc từ ca dao, dân ca - > nhịp nhàng, uyển chuyển, giàu âm hưởng, có nhiều khả năng chuyển tải chất trữ tình của tâm hồn Đọc – Bố cục – Nhan đề Đọc Bố cục 6 câu đầu: tiếng chim tu hú thức dạy mùa hè rực rỡ trong long nhà thơ 4 câu cuối: Tiếng chim tu hú bừng thức khát vọng tự do cháy bỏng trong lòng người tù. Nhan đề Đều khởi động từ âm thanh tu hú Tìm hiểu văn bản Bức tranh mùa hè tươi đẹp, thanh bình Hình ảnh Đường nét: Tiếng ve, lúa chiêm, bầu trời cao rộng Màu sắc: Bắp vàng, nắng đào, trời xanh,.. Âm thanh: Tu hú, ve ngân, diều sáo Hương vị: Lúa chín, trái cây ngọt đ Mùa hè rộn rã âm thanh, rực rỡ sắc màu, chan hoà ánh sáng. Hai nét vẽ trên cao, dưới thấp >< nhưng thật hài hoà, thống nhất Thiên nhiên Tươi đẹp, tràn đầy sức sống Người tù Trong 4 bức tường, không thấy gì bên ngoài đ Sức cảm nhận mãnh liệt, tinh tế của một tâm hồn trẻ trung, yêu đời và đang khao khát tự do cháy bỏng Tâm trạng, cảm xúc của người tù Cách ngắt nhịp bất thường 6/2 ( câu 8 ) 3/3 ( câu 9 ) Các ĐT mạnh: Đập tan, uất Từ ngữ cảm thán: Ôi, thôi, sao -> Tâm trạng đau khổ, uất ức, ngột ngạt - > Người chiến sĩ cách mạng quá trẻ, tha thiết yêu đời, yêu cuộc sống và khát kháo tư do -> Tiếng chim tu hú chính là tiếng gọi của tự do, tiếng gọi tha thiết của cuộc sống Tổng kết Nghệ thuật Thể thơ lục bát mềm mại, uyển chuyển linh hoạt Giọng điệu tự nhiên, cảm xúc nhất quán khi tươi sáng, khoáng đạt, khi dằn vặt, u uất Nội dung Cả hai đoạn thơ tả cảnh và tình đều truyền cảm: Cảnh thì thật đẹp, dạt dào sức sống rất gợi cảm và có hồn, tình thì sôi nổi, sâu lắng và da diết - Lòng yêu cuộc sống, niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiếm sĩ trong cảnh tù đầy 4) Củng cố – Dặn dò ( ? ) Cái hay của bài thơ được thể hiện nổi bật ở điểm nào ? Định hướng : Thể thơ, hình ảnh thơ gần gũi, gợi cảm, cảm nhận tinh tế, cảm xúc mãnh liệt chân thành, giọng điệu thay đổi tự nhiên Nghệ thuật tương phản đối lập: Tiếng tu hú đầu >< cuối - > nổi bật tựa đề Dặn dò: Học thuộc bài thơ Phân tích những hình ảnh thơ hay Soạn bài: Câu nghi vấn