Giáo án Ngữ văn 8 Tuần 1 bài 1 tiết 1 - 2 tôi đi học (thanh tịnh)

Tuần 1 BÀI 1 Tiết 1 - 2 TÔI ĐI HỌC (Thanh Tịnh) NS : 20/8/2008 ----------------------- ND:…../…/2008 A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT - Hiểu và phân tích được những cảm giác êm dịu, trong sáng, man mác buồn của nhân vật “tôi” ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời, qua áng văn giàu chất hồi tưởng chất thơ của Thanh Tịnh. - Rèn kỹ năng đọc diễn cảm văn bản hồi ức - biểu cảm phát hiện và phân tích nhân vật “tôi” - người kể chuyện. - Liên tưởng đến những kỷ niệm tựu trường của bản thân. B. CHUẨN BỊ - Đồ dùng: Nếu có điều kiện cho học sinh xem băng hình về ngày khai giảng. - Dự kiến các khả năng tích hợp: + Tích hợp ngang với Các cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ (TV); Tính thống nhất về chủ đề văn bản (TLV) + Tích hợp dọc: Cổng trường mở ra ( lớp 7) C. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG 1/ Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số 2/ Bài cũ: 3/ Bài mới * Hoạt động 1: Khởi động Trong cuộc đời mỗi con người, kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên thường được ghi nhớ mãi. Nhà văn Thanh Tịnh đã ghi lại những xúc cảm đầu tiên của tuổi học trò trong tác phẩm “Tôi đi học”. Hỏi : Dựa vào chú thích, em có thể cho biết đôi nét về tác giả, tác phẩm? (Tôi đi học là tác phẩm tiêu biểu cho khuynh hướng văn xuôi 1930 - 1945 Thạch Lam, Hồ Zếnh, Thanh Tịnh loại tiểu thuyết tình cảm, truyện thường không có cốt truyện, lớp 8 cũ có Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam…) - Giáo viên có thể giới thiệu thêm về tác giả Thanh Tịnh. (Thanh Tịnh 1911-1988, tên thật là Trần Văn Ninh, lên 6 tuổi đổi tên là Trần Thanh Tịnh. Ông học tiểu học và trung học ở Huế, từ năm 1933 bắt đầu đi làm rồi vào nghề dạy học. Trong sự nghiệp sáng tác của mình, ông có mặt trên nhiều lĩnh vực sáng tác: truyện ngắn, truyện dài, thơ ca, bút ký văn học… Nhưng ông thành công nhất là lĩnh vực truyện ngắn(Quê mẹ) và thơ. Những truyện ngắn hay nhất của TT nhìn chung toát lên một tình cảm êm dịu, trong trẻo. Văn ông nhẹ nhàng mà thấm sâu, mang dư vị vừa man mác buồn thương, ngọt ngào quyến luyến. Tôi đi học là một trường hợp tiêu biểu). * Hoạt động 2: Đọc và tìm hiểu chú thích. - Giáo viên lưu ý học sinh cách đọc tác phẩm giọng chậm, buồn, lắng sâu chú ý các câu nói của nhân vật cho phù hợp. - Giáo viên đọc, cho học sinh đọc tác phẩm. - Học sinh đọc chú thích, giáo viên lưu ý các chú thích 2,6,7. (Ông đốc là danh từ riêng hay danh từ chung? Tìm xem trong trường ông đốc là ai? Lạm nhận là gì? Lớp 5 bấy giờ có phải là lớp 5 mà em đã học không? ) Hỏi : Xét về mặt thể loại, có thể xếp bài này vào loại văn bản nào? (Văn bản biểu cảm vì truyện là cảm xúc tâm trạng nhân vật trong buổi tựu trường đầu tiên ). Hỏi : Truyện có bố cục như thế nào? (5 đoạn: khơi nguồn kỷ niệm; tâm trạng và cảm giác nhân vật “tôi” khi đi cùng mẹ đến trường buổi đầu tiên; tâm trạng và cảm giác của “tôi” khi cùng mẹ đến trường; tâm trạng và cảm giác của “tôi” khi nghe ông đốc gọi danh sách và rời tay mẹ vào lớp; khi ngồi trong lớp đón giờ học đầu tiên) * Hoạt động 3: Đọc hiểu văn bản. - Cho học sinh đọc 4 câu đầu. Hỏi : Nỗi nhớ buổi tựu trường của tác giả được khơi nguồn từ thời điểm nào? Tại sao như vậy? Hỏi : Tâm trạng của nhân vật “tôi” khi nhớ lại những kỷ niệm cũ như thế nào? Phân tích giá trị biểu cảm của những từ láy tả cảm xúc ấy? (Những cảm xúc của tác giả qua các từ nao nức, mơn man… góp phần rút ngắn khoảng thời gian quá khứ và hiện tại, làm cho câu chuyện xảy ra từ lâu lắm mà như hôm qua) Tiết 2: - Cho học sinh đọc đoạn 2: “Buổi mai hôm ấy”đến “trên ngọn núi”. Hỏi : Những chi tiết nào diễn tả tâm trạng thay đổi của nhân vật “tôi” trong ý nghĩ, cử chỉ, hành động và lời nói khi cùng mẹ đến trường khiến em chú ý? (đó cũng là một tâm trạng rất tự nhiên của một đứa bé lần đầu tiên được đến trường, những động từ diễn tả hành động của tôi khiến người đọc hình dung tư thế và cử chỉ ngây ngô đáng yêu của chú bé) Hỏi : Tất cả các chi tiết đó thể hiện một tâm trạng như thế nào? - Học sinh đọc đoạn 3: “Trước sân trường” đến “các lớp”. Hỏi : Khi đến trường, đứng giữa sân, khi nhìn mọi người, cảnh các bạn học sinh cũ vào lớp tâm trạng “tôi” như thế nào? (lo sợ, bỡ ngỡ, ước ao thầm vụng hay chơ vơ, lúng túng? Ý kiến của em?) Hỏi : Tóm lại, đó là một tâm trạng như thế nào? - Học sinh đọc đoạn 4: “Ông đốc” đến “nào hết”. Hỏi : Tâm trạng của nhân vật “tôi” khi nghe ông đốc đọc bản danh sách mới như thế nào? Hỏi : Được người ta nhìn ngắm nhiều, tâm trạng “tôi” như thế nào? Hỏi : Vì sao “tôi’ lại bất giác giúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở, có phải chú bé này tinh thần yếu đuối không? - Vì chưa thấy lần nào xa mẹ bằng lần này. Hỏi : Tất cả những chi tiết trên cho thấy đó là một tâm trạng như thế nào? - Cho học sinh đọc đoạn cuối. Hỏi : Khi bước vào chỗ ngồi trong lớp cảm giác của nhân vật “tôi” như thế nào? Hỏi : Đó là một tâm trạng như thếù nào? (Hỏi : Hình ảnh con chim liệng …vỗ cánh bay cao có nghĩa thế nào? Hỏi : Chi tiết Tôi đi học ở cuối truyện có ý nghĩa gì?) Hỏi : Trình bày cảm nhận về thái độ, cử chỉ của những người đối với các em bé lần đầu tiên đi học? (Các phụ huynh chuẩn bị chu đáo cho con em ở buổi tựu trường đầu tiên, trân trọng tham dự buổi lễ quan trọng này; Ông đốc là hình ảnh người thầy một người lãnh đạo từ tốn bao dung, chứng tỏ ông là người vui tính, bao dung; trách nhiệm tấm lòng của của gia đình nhà trường đối với thế hệ tương lai). Hỏi : Nội dung văn bản thể hiện điều gì? Hỏi : Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật? Hỏi : Văn bản có kết hợp các phương thức biểu đạt nào? Tác dụng? Hỏi : Sức cuốn hút của tác phẩm được tạo nên từ đâu? Hỏi : Tìm và phân tích các hình ảnh so sánh được nhà văn vận dụng trong truyện ngắn? - Học sinh đọc ghi nhớ SGK * Hoạt động 4: Luyện tập. - Giáo viên cho học sinh luyện tập theo câu hỏi trong SGK. - Cho học sinh làm bài 1, có thể gợi ý để các tổ thảo luận đọc bài đại diện của nhóm. - Bài 2 cho các em về nhà làm. I. GIỚI THIỆU CHUNG 1/ Tác giả : SGK 2/ Tác phẩm: a. Hoàn cảnh sáng tác: Tôi đi học được in trong tập Quê mẹ-1941. b. Nội dung: Những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường qua hồi tưởng của nhân vật “tôi”. II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN 1/ Đọc - chú thích 2/ Tóm tắt 3/ Bố cục : 5 đoạn 4/ Phân tích a/ Khơi nguồn kỷ niệm - Vào cuối thu, mấy em bé rụt rè cùng mẹ đến trường. - Nao nức, kỷ niệm mơn nan. - Tưng bừng rộn rã. b/ Tâm trạng và cảm giác của nhân vật “tôi” khi cùng mẹ đến trường. - Ý nghĩ : + Con đường lạ, cảnh vật thay đổi và chính lòng “tôi” thay đổi lớn. + Cảm thấy mình trang trọng, đứng đắn. - Cử chỉ: Quyển vở mới trên tay tôi bắt đầu thấy nặng…xóc lên và nắm lại cẩn thận… - Lời nói: Mẹ đưa bút thước cho con cầm. à Tâm trạng hăm hở, háo hức c/ Tâm trạng và cảm giác của nhân vật “tôi” khi đến trường. - Trước sân trường Mỹ Lý dày đặc cả người, trường Mỹ Lý xinh xắn, oai nghiêm : Lòng tôi lo sợ vẩn vơ. - Cảnh học sinh cũ vào lớp : vụng về lúng túng. à Tâm trạng chơ vơ, vụng về lúng túng. d/ Tâm trạng của nhân vật “tôi” khi nghe ông đốc gọi tên và rời tay mẹ vào lớp. - Nghe gọi đến tên : giật mình và lúng túng. - Được người ta nhìn ngắm nhiều: đã lúng túng càng lúng túng hơn - Rúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc. à Tâm trạng lo lắng, hồi hộp e/ Tâm trạng và cảm giác của nhân vật tôi khi vào lớp học. - Nhìn bàn ghế lạm nhận là vật của riêng mình. - Bạn chưa hề quen biết nhưng không cảm thấy xa lạ. à Tâm trạng vừa xa lạ vừa gần gũi nhưng vừa ngỡ ngàng lại vừa tự tin. III. TỔNG KẾT 1/ Nội dung. Tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên. 2/ Nghệ thuật. - Bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ của nhân vật theo trình tự thời gian; Tác phẩm giàu chất trữ tình đan xen giữa tự sự và miêu tả với bộc lộ tâm trạng cảm xúc. - Sức cuốn hút của truyện : tình huống truyện, tình cảm con người với con người, hình ảnh thiên nhiên giàu sức gợi cảm. * Các hình ảnh so sánh đặc sắc: - Tôi quên thế nào được …bầu trời quang đãng. - Ý nghĩ ấy thoáng qua…lướt ngang trên ngọn núi. - Họ như những con chim…rụt rè trong cảnh lại. à Các so sánh giàu hình ảnh, giàu sức gợi cảm gắn với những hình ảnh thiên nhiên tươi sáng, trữ tình. * Ghi nhớ (SGK) IV. LUYỆN TẬP D. CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ - Nêu nội dung chính của tác phẩm? - Nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm là gì? - Học bài, làm bài luyện tập 2. - Đọc và soạn bài Trong lòng mẹ (Nguyên Hồng). ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Tiết 3 NS : 20/8/2008 ND:…./…/2008 CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT CỦA NGHĨA TỪ NGỮ -------------------------------------------------------------- A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT. Giúp học sinh: - Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ. - Thông qua bài học rèn luyện tư duy trong việc nhận thức mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng. B. CHUẨN BỊ - Học sinh soạn bài theo hướng dẫn giáo viên, ôn lại kiến thức đã học ở lớp 7: quan hệ đồng nghĩa và quan hệ trái nghĩa. - Tích hợp với dọc kiến thức quan hệ đồng nghĩa …(lớp 7) - Tích hợp ngang với Tôi đi học – Tính thống nhất về chủ đề văn bản. C. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG 1/ Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số 2/ Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh 3/ Bài mới: * Hoạt động 1: Khởi động Hỏi : Ở lớp 7 các em đãhọc về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa. Tìm một số ví dụ về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa? (Giáo viên cho học sinh tìm ví dụ sau đó ghi lên bảng phụ) Hỏi : Em có nhận xét gì về mối quan hệ ngữ nghĩa giữa các từ ngữ trong hai nhóm trên? (có mối quan hệ bình đẳng về ngữ nghĩa: các từ đồng nghĩa có thể thay thế cho nhau trong một câu văn cụ thể; các từ trái nghĩa có thể loại trừ nhau khi lựa chọn để đặt câu) * Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm - Cho học sinh quan sát sơ đồ trong SGK. Hỏi : Nghĩa của từ động vật rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của các từ thú, chim, cá vì sao? (động vật bao hàm cả thú, chim, cá) Hỏi : Nghĩa của từ thú rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của các từ voi, hươu? Nghĩa của từ chim rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của các từ tu hú,sáo? Nghĩa của từ cá rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa của các từ cá rô, cá chim? Vì sao? Hỏi : Nghĩa của từ thú, chim, cá rộng hơn nghĩa của các từ nào hẹp hơn nghĩa của những từ nào? * Hoạt động 3: Tổng hợp kết quả phân tích Hỏi : Qua tìm hiểu cho biết thế nào là một từ có nghĩa rộng và hẹp? - Cho học sinh đọc ghi nhớ SGK. Hỏi : Một từ ngữ vừa có nghĩa rộng vừa có nghĩa hẹp được không? I. Từ ngữ nghĩa rông và từ ngữ nghĩa hẹp 1/ Ví dụ : SGK 2/ Nhận xét. - Rộng hơn - Rộng hơn - Rộng hơn - Rộng hơn - Rộng hơn voi, hươu, tu hú, chim sáo, cá rô, cá chim; hẹp hơn động vật. 3/ Ghi nhớ : SGK/10 - Có (HS: rộng: người theo học ở nhà trường; hẹp : người theo học ở bậc PT). * Hoạt động 4: Luyện tập - Giáo viên cho học sinh nêu yêu cầu của bài tập 1,2,3,4,5. - Giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm, cử đại diện nhóm lên làm các bài tập. 1) Lập sơ đồ thểû hiện cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ. 2) Tìm từ ngữ có nghĩa rộng hơn từ đã cho. 3) Tìm từ ngữ có nghĩa được bao hàm. 4) Yêu cầu học sinh chỉ ra các từ không thuộc phạm vi nhóm từ đã cho 5) Cho học sinh chỉ ra các động từ sau đó tìm các từ trong phạm vi. 6) SBT : Điền chữ ô trống. II. Luyện tập Bài 1. a) Y phục $ $ Quần Áo $ $ $ $ Quần đùi Quần dài Áo dài Sơ mi b) Vũ khí $ $ Súng Bom $ $ $ $ Súng trường Đại bác Bom ba càng Bom bi Bài 2 a…Chất đốt. b…Nghệ thuật. c…Thức ăn. d…Nhìn. đ…Đánh. Bài 3 Tìm từ ngữ có nghĩa được bao hàm trong phạm vi của mỗi từ ngữ sau: a…Xe cộ: xe máy, xe đạp, xe ô tô. b…Kim loại: sắt, đồng, nhôm. c…Hoa quả: chuối, đu đủ, chanh. d…Họ hàng; cô, dì, chú, bác. đ…Mang: xách, khiêng, gánh. Bài 4 Chỉ ra những từ không thuộc phạm vi nghĩa của mỗi nhóm từ ( không phải là từ có nghĩa hẹp bị bao hàm) a…Thuốc lào. b…Thủ quỹ. c…Bút điện. d…Hoa tai Bài 5 - Chạy, vẫy, đuổi (chạy có nghĩa rộng) - Khóc, nức nở, sụt sùi (khóc) Bài 6 D M …. AM U …. (Các từ chỉ thực vật) …. D. CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ. - Thế nào là một từ có nghĩa rộng và hẹp? - Một từ ngữ vừa có nghĩa rộng vừa có nghĩa hẹp được không? - Học bài và làm bài tập về nhà. - Chuẩn bị bài Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. Tiết 4 TÍNH THỐNG NHẤT NS : 20/8/2008 VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN ND:…./…/2008 -------------------------------------------- A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT Giúp học sinh: - Nắm được chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của văn bản - Biết viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề; biết xác định và duy trì đối tượng trình bày, chọn lựa sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung nêu bật ý kiến, cảm xúc của mình. B. CHUẨN BỊ - Bài tập và đáp án. Học sinh soạn bài theo hướng dẫn giáo viên. - Tích hợp với Tôi đi học – Cấp độ khái quát của nghĩa của từ C. CÁC BƯỚC LÊN LỚP 1/ Ổn định lớp : Kiểm tra sĩ số 2/ Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh 3/ Bài mới: * Hoạt động 1: Hình thành khái niệm chủ đề của văn bản. - Cho học sinh đọc lại văn bản Tôi đi học. Hỏi : Tác giả nhớ lại những kỷ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình? Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì trong lòng tác giả? (Tác giả nhớ lại những kỷ niệm sâu sắc trong thời thơ ấu là buổi đầu đi học. Sự hồi tưởng đã gợi lên trong cảm giác bâng khuâng, xao xuyến về tâm trạng náo nức bỡ ngỡ theo trình tự của buổi tựu trường đầu tiên). - Các em vừa trả lời đó là chủ đề. Hỏi : Hãy phát biểu chủ đề của văn bản trên là gì? (Những kỷ niệm sâu sắc về buổi tựu trường đầu tiên) Hỏi : Từ các nhận thức trên em hãy cho biết chủ đề của văn bản là gì? (Chủ đề văn bản là đối tượng và vấn đề chính được tác giả nêu lên trong văn bản.) Hoạt động 2: Hình thành khái niệm tính thống nhất về chủ đề văn bản. Hỏi : Căn cứ vào đâu em biết văn bản Tôi đi học nói lên những kỷ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên? Hỏi : Để tái hiện những kỷ niệm về ngày đầu tiên đi học, tác giả đã đặt nhan đề của văn bản và sử dụng những từ ngữ, câu như thế nào? (nhan đề, từ ngữ, câu văn nói về tâm trạng của tác giả Tôi đi học có ý nghĩa tường minh giúp chúng ta hiểu nội dung của văn bản) - Từ ngư õ: những kỷ niệm mơn man….đi học…hai quyển vở mới.. - Câu: Hôm nay tôi đi học. Hằng năm…tựu trường. Tôi quên thế nào…sáng ấy. Hai quyển vở..thấy nặng. Tôi bậm ..chúi xuống đất. Hỏi : Văn bản Tôi đi học tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên. Tìm những từ ngữ chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng nhân vật “tôi” suốt cuộc đời? (Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật: + Trên đường đi: cảm nhận về con đường cũng khác, thay đổi hành động lội qua sông + Trên sân trường: cảm nhận về ngôi trường, cảm giác bỡ ngỡ lúng túng khi xếp hàng vào lớp + Trong lớp: Cảm thấy xa mẹ, nhớ nhà Hỏi : Dựa vào việc phân tích trên cho biết thế nào tính thống nhất chủ đề văn bản? Làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất đó? (Tính thống nhất về chủ đề của văn bản có liên hệ mật thiết với tính mạch lạc và tính liên kết. Một văn bản không mạch lạc không liên kết thì văn bản đó không đảm bảo tính thống nhất với chủ đề ) * Hoạt động3: Luyện tập: Bài tập 1. - Phân tích tính thống nhất về chủ đề của văn bản: + Văn bản trên viết về đối tượng nào? vấn đề gì? Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo một thứ tự nào? + Theo em có thể thay đổi trật tự này được không? - Nêu chủ đề của văn bản trên? - Hãy chứng minh rằng chủ đề được thể hiện trong toàn văn bản? - Tìm các từ ngữ, các câu tiêu biểu thể hiện chủ đề của văn bản? Bài tập 2. - Trao đổi và xem ý nào sẽ làm cho bài bị lạc đề Bài tập 3. - Hãy thảo luận cùng bạn để bổ sung, lựa chọn, điều chỉnh lại các từ, các ý thật sát với yêu cầu của đề bài. Có thể tham khảo : a. Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưới bóng mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng lại nao nức, rộn rã, xốn xang. b. Cảm thấy con đường thường “đi lại lắm lần” tự nhiên cũng thấy lạ, nhiều cảnh vật thay đổi. c. Muốn thử cố gắng tự mang sách vở như một học trò thực thụ. d. Cảm thấy ngôi trường vốn qua lại nhiều lần cũng có nhiều thay đổi. đ. Cảm thấy gần gũi, thân thương đối với lớp học, với những người bạn mới. I. Chủ đề của văn bản 1/ Ví dụ : SGK 2/ Nhận xét - Chủ đề của văn bản Tôi đi học: Những kỷ niệm sâu sắc về buổi tựu trường đầu tiên. 3/ Ghi nhớ (ý 1 SGK). II. Tính thống nhất chủ đề văn bản - Nhan đề, từ ngữ, câu văn nói về tâm trạng của tác giả trong lần đầu tiên đi học. - Từ ngữ chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng nhân vật tôi : Hằng năm…nao nức…kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường đầu tiên. - Cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của tác giả: + Trên đường đi: cảm nhận về con đường cũng khác (…), thay đổi hành động trước đây thích lội qua sông bây giờ thích học. + Trên sân trường: cảm nhận về ngôi trường cũng khác (…), cảm giác bỡ ngỡ lúng túng khi xếp hàng vào lớp + Trong lớp: Cảm thấy xa mẹ, nhớ nhà. * Ghi nhớ 2ù,3 SGK III. Luyện tập Bài 1 a/ Căn cứ vào: - Nhan đề của văn bản: Rừng cọ quê tôi. - Các đoạn: giới thiệu rừng cọ, tả cây cọ, tác dụng của cây cọ, tình cảm gắn bó với cây cọ. Các ý lớn của phần thân bài được sắp xếp hợp lý, các ý rành mạch liên tục nên không thay đổi. b/ Chủ đề: Vẻ đẹp và ý nghĩa rừng cọ quê tôi. c/ Chủ đề được thể hiện toàn văn bản: nhan đề, các ý của văn bản từ giới thiệu -> tả -> tác dụng -> tình cảm. d/ Hai câu cuối. Bài 2 Ý b và d Bài 3 - Có những ý lạc chủ đề : c,g. - Có ý hợp với chủ đề nhưng do cách diễn đạt chưa tốt nên thiếu sự tập trung vào chủ đề : b,e D. CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ. - Thế nào là chủ đề của văn bản? - Thế nào là tính thống nhất của chủ đề văn bản? - Tính thống nhất này được thể hiện ở những phương diện nào? - Học bài và làm bài tập còn lại. - Đọc và soạn : Trong lòng mẹ. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Tuần 2 BÀI 2 Tiết 5 – 6 Văn bản: TRONG LÒNG MẸ (Trích “Những ngày thơ ấu”- Nguyên Hồng) NS : 25/8/2008 ------------------------------------------------------ ND : …../9/2008 A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT. Giúp học sinh: - Hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của nhân vật chú bé Hồng, cảm nhận được tình yêu thương chân thành của chú bé đối với mẹ. - Bước đầu hiểu được văn hồi ký và đặc sắc của thể văn này qua ngòi bút của Nguyên Hồng: thấm đượm chất trữ tình, lời văn tự truyện chân thành, giàu sức truyền cảm. B. CHUẨN BỊ - Đồ dùng: Nếu có điều kiện cho học sinh xem ảnh chân dung của nhà văn Nguyên Hồng, tác phẩm: Hồi ký tự truyện “Những ngày thơ ấu”. - Dự kiến các khả năng tích hợp: + Tích hợp ngang với tác phẩm Tôi đi học về cách kể theo hồi tưởng kết hợp biểu cảm, miêu tảtheo thời gian, nhớ lại ký ức tuổi thơ. + Tích hợp dọc, lớp 6: phát biểu cảm nghĩ õ. C. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG: 1/ Ổn định tổ chức : Kiểm tra sĩ số. 2/ Kiểm tra bài cũ : - Tôi đi học được viết theo thể loại truyện nào? Vì sao em biết? (truyện ngắn, hồi tưởng, kết hợp tự sự – miêu tả - biểu cảm. Nội dung bố cục mạch văn.) - Hãy phân tích 3 hình ảnh so sánh hay ở trong bài và phân tích hiệu quả nghệ thuật. (giàu hình ảnh, giàu sức gợi cảm gắn với những hình ảnh thiên nhiên tươi sáng, trữ tình. góp phần làm tăng chất trữ tình nhẹ nhàng của kỷ niệm và cảm xúc) 3/ Bài mới * Hoạt động 1: Khởi động - Giáo viên có thể giới thiệu đôi nét về tác giả Nguyên Hồng. (Nguyên Hồng là nhà văn của những người nghèo khổ. Cha mất sớm, nhà nghèo , ông phải thôi học sớm, năm 1935 ông theo mẹ ra Hải Phòng lần hồi kiếm sống ở xóm Cấm, xóm chùa Đông Khê, ông có tham gia vào TLVĐ, từng được giải thưởng với tác phẩm Bỉ vỏ - nhận giải thưởng HCM. Sự nghiệp sáng tác của ông đồ sộ với những sáng tác có giá trị, ông là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất văn học 30 - 45. Văn xuôi của ông giàu chất trữ tình, viết về thế giới nhân vật ấy, ông bộc lộ niềm thương cảm sâu sắc, lòng trân trọng với những vẻ đẹp cao quý ấy. Đó là văn của một trái tim nhạy cảm, dễ bị tổn thương, dễ rung động đến cực điểm với nỗi đau và niềm hạnh phúc bình dị của con người nhất là phụ nữ và tuổi thơi “Thấm nhuần trong toàn bộ sáng tác của Nguyên Hồng là lòng nhân đạo - một chủ nghĩa nhân đạo bao giờ cũng thắm thiết, mãnh liệt và sôi nổi, ông thường hướng tình thương của mình vào 2 nhân vật: phụ nữ và trẻ em nghèo trong XH cũ”(Nguyễn Đăng Mạnh) - “Những ngày thơ ấu” là tập hồi ký viết về tuổi thơ cay đắng của tác giả. Từ cảnh ngộ và tâm sự của chú bé Hồng - nhân vật chính - tác giả còn cho thấy bộ mặt lạnh lùng của một xã hội đồng tiền, đầy những thành kiến cổ hủ, thói nhỏ nhen độc ác của đám thị dân tiểu tư sản khiến cho tình máu mủ ruột thịt cũng hoá thành khô héo. * Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc và tìm hiểu văn bản. - Đọc: giáo viên hướng dẫn học sinh đọc với giọng đọc tình cảm. Chú ý các từ ngữ thể hiện cảm xúc thay đổi của nhân vật tôi( cuộc trò chuyện với mẹ, với bà cô) - Giáo viên cho học sinh đọc và nhận xét cách đọc. Hỏi : Nêu đôi nét về nhà văn Nguyên Hồng . Hỏi : Những hiểu biết của em về tác phẩm? (Thời thơ ấu trải nhiều cay đắng gian khổ đã trở thành nguồn cảm hứng cho tác phẩm tiểu thuyết - hồi ký tự truyện cảm động của NH. Tác phẩm gồm 9 chương, mỗi chương kể 1 kỷ niệm sâu sắc của tác giả, đoạn trích thuộc chương 4 của tác phẩm ) Hỏi : Cho biết đôi nét về thể loại văn bản? (Tiểu thuyết - tự truyện kết hợp nhuần nhuyễn biểu cảm - miêu t