Giáo án Ngữ văn 8 Tuần 10 Tiết 38 Ôn tập truyện ký Việt Nam

TUẦN 10 Ngày soạn: 10/10/ 2013 TIẾT 38 ÔN TẬP TRUYỆN KÝ VIỆT NAM A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT : - Hệ thống hóa và khắc sâu kiến thức cơ bản về các văn bản truyện ký Việt Nam hiện đại đã học ở học kỳ 1. B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG, THÁI ĐỘ 1. Kiến thức : - Sự giống và khác nhau cơ bản của các truyện ký đã học về các phương diện, thể loại, phương thức biểu đạt, nội dung, nghệ thuật. - Những nét độc đáo về nội dung và nghệ thuật của từng văn bản. - Đặc điểm của nhân vật trong các tác phẩm truyện. 2. Kỹ năng : - Khái quát, hệ thống hoá và nhận xét về tác phẩm văn học trên một số phương diện cụ thể. - Cảm thụ nét riêng,độc đáo của tác phẩm đã học. 3. Thái độ : - Yêu thích môn văn, có nhận thức đúng và biết bộc lộ tình cảm với con người và xã hội trong các văn bản… - Nghiêm túc trong giờ học. C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định: ( 1’) 2. Bài cũ: Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra trong khi ôn tập. 3. Bài mới: Giới thiệu bài… Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt Tổ chức cho HS chơi trò chơi “Mảnh ghép thông minh” GV chia hs thành 4 nhóm. Cho nhóm trưởng nhận phiếu học tập, trên đó ghi tên văn bản mà nhóm sẽ hoàn thành trong bảng thống kê. Sau 3p, tổ nào hoàn thành bảng tổng kết với nội dung chính xác sẽ đạt điểm tối đa là 100 điểm. Nếu chưa hoàn thành, mỗi mảnh ghép đúng được 10 điểm. GV đối chiếu với bảng thống kê tổng hợp rồi cho điểm các đội. GV phát phiếu học tập cho HS- Cho hs hoạt động theo nhóm bàn trong 3 phút. ( dãy ngoài phiếu nhận xét phần giống nhau của 3 văn bản, dãy trong nhận xét phần khác nhau…) GV chiếu đáp án Gọi HS đọc ? Lớp 7 em được học văn bản nào viết trong giai đoạn 30-45 và có cùng đặc điểm của văn xuôi hiện thực trước cách mạng? ( Sống chết mặc bay- Phạm Duy Tốn) GV chiếu, cho hs đọc ? Một trong các điểm nổi bật làm nên phong cách riêng trong nghệ thuật sáng tác của các nhà văn là nghệ thuật xây dựng nhân vật, hãy chỉ rõ? GV nhấn mạnh: Cùng là hiện thực cuộc sống của xã hội Việt Nam đầu thế kỉ 20 nhưng mỗi nhà văn trong mỗi văn bản lại có những điểm nhìn khác nhau, có cách cảm nhận của riêng mình, và cách thể hiện riêng, vì vậy mà nội dung, thể loại và PTBĐ của các văn bản có sự khác nhau. Mỗi tác giả một phong cách đã làm nên sự đa dạng, phong phú cho dòng văn học hiện thực nước ta đầu thế kỉ 20. GV cho hs làm bài tập trắc nghiệm- củng cố kiến thức phần này. Bài 1: Nhận xét nào đúng nhất về đặc điểm truyện kí Việt Nam? Bài 2: Nhận xét nào không chính xác khi nói về giá trị nội dung của các văn bản TKVN? Bài 3: Ai là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng? ? Trong mỗi văn bản trên em thích nhất nhân vật hoặc đoạn văn nào? Vì sao? GV: Gợi mở: Đó là nhân vật hoặc đoạn văn nào ? Trong vb nào ? Của tác giả …? ? Lí do em thích : về nội dung tư tưởng ? về hình thức nghệ thuật ? Lí do khác ?. GV yêu cầu: Từ những gợi ý trên, hãy viết một đoạn văn cảm nhận về nhân vật, hoặc đoạn văn mà em thích. -> Gọi 3 HS đọc bài Chỉnh sửa, bổ sung. chiếu 2 đoạn văn tham khảo- cho HS đọc. ? Em ghét nhân vật nào? Vì sao? Liên hệ: KNS: còn các bạn nam bắt nạt các bạn nữ, còn trêu đùa bạn, chưa thông cảm với hoàn cảnh éo le của bạn mình… Tham gia trò chơi Trên bảng đã kẻ sẵn các cột như bảng thống kê kiến thức của các văn bản.Trong 3p, các thành viên trong nhóm lần lượt tìm các mảnh ghép phù hợp cho phần thống kê của tổ mình ( mang bút ghi tên vào mảnh ghép) . Nhóm trưởng thuyết trình kết quả của nhóm. Các nhóm khác nhận xét và cho điểm nhóm bạn. HS nghe và ghi. HS hoạt động theo nhóm bàn Nhóm trưởng báo cáo kết quả Các nhóm khác nhận xét bổ sung. 1 hs đọc Cả lớp nghe và ghi Suy nghĩ, trả lời Đọc, nghe, ghi Suy nghĩ, trả lời Trả lời nhanh HS tự bộc lộ Viết đoạn văn ( Phần này HS đã chuẩn bị ở nhà) 3 HS đọc Nghe, nhận xét HS đọc HS bộc lộ I.LẬP BẢNG THỐNG KÊ ( 10’) II. Những điểm giống nhau và khác nhau chủ yếu về nội dung và hình thức nghệ thuật của các văn bản 2,3,4? ( 15’) * Giống nhau : -Về phương thức biểu đạt: Đều là văn tự sự, truyện ký hiện đại (và được sáng tác ở thời kì 1930 – 1945) -Về đề tài : Đều lấy đề tài về con người và đời sống xã hội đương thời của tác giả, đều đi sâu miêu tả số phận cực khổ của con người bị vùi dập . - Nội dung : - Phản ánh hiện thực xã hội Việt Nam trước 1945 ( bộ mặt xấu xa của tầng lớp thống trị, đời sống cực khổ của người dân,…) - Đều chan chứa tinh thần nhân đạo (yêu thương trân trọng những tình cảm, phẩm chất đẹp đẽ của con người, tố cáo những gì tàn ác, xấu xa) - Nghệ thuật : Đều có lối viết chân thực, gần đời sống rất sinh động, => Đây cũng là những đặc điểm chung nhất của dòng văn xuôi hiện thực nước ta trước cách mạng. * Khác nhau: Theo bảng thống kê. NTT: Khắc hoạ nhân vật qua hành động, ngôn ngữ, cử chỉ một cách chân thực , sinh động NC: Nhân vật được đào sâu tâm lí, có kiểu nhân vật tư tưởng ( tính triết lý trong văn bản được nhân vật thể hiện) VD: nhân vật ông giáo… III. Luyện tập ( 10’) Viết đoạn văn cảm nhận Bảng thống kê sau khi hoàn thành. STT Tên văn bản Tác giả Năm S.tác Thể loại Phương thức biểu đạt Nội dung chủ yếu Đặc sắc nghệ thuật 1 Tôi đi học Thanh Tịnh ( 1911-1988) 1941 Truyện ngắn Tự sự (xen trữ tình) Những kỉ niệm trong sáng về ngày đầu tiên đi học Tự sự, miêu tả biểu cảm hình ảnh so sánh mới mẻ, gợi cảm 2 Trong lòng mẹ (Những ngày thơ ấu) Nguyên Hồng ( 1918-1982) 1938 Hồi ký Tự sự (xen trữ tình) Nỗi cay đắng tủi cực và tình yêu thương mẹ mãnh liệt Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm, đánh giá, sử dụng những hình ảnh so sánh, liên tưởng . 3 Tức nước vỡ bờ (Tắt đèn) Ngô Tất Tố (1893-1954) 1939 Tiểu thuyết Tự sự Bộ mặt tàn ác, bất nhân của chế độ thực dân nửa phong kiến, Ca ngợi những phẩm chất cao quí và sức mạnh tiềm tàng của chị Dậu Xây dựng tình huống truyện bất ngờ, xây dựng nhân vật đối lập. 4 Lão Hạc Nam Cao ( 1917-1951) 1943 Truyện ngắn Tự sự (Xen trữ tình) Số phận đau thương và phẩm chất cao quí của người nông dân cùng khổ. Thái độ trân trọng của tác giả với họ miêu tả và phân tích diễn biến tâm lí của nhân vật, ngôn ngữ kể chuyện rất chân thực, giản dị, tự nhiên * Khác nhau: Tên vb Thể loại Phương thức biểu đạt Nội dung chủ yếu Đặc sắc nghệ thuật Trong lòng mẹ Hồi kí Tự sự (xen trữ tình) Nỗi đau của chú bé mồ côi và tình yêu thương mẹ của chú bé Văn hồi kí chân thực , trữ tình thiết tha Tức nước vỡ bờ Tiểu thuyết Tự sự Phê phán chế độ tàn ác , bất nhân và ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn , sức sống tiềm tàng của người phụ nữ nông thôn Khắc hoạ nhân vật qua hành động, ngôn ngữ, cử chỉ và miêu tả hiện thực một cách chân thực , sinh động Lão Hạc Truyện ngắn Tự sự ( Xen trữ tình) Số phận bi thảm của người nông dân cùng khổ và nhân phẩm cao đẹp của họ Nhân vật được đào sâu tâm lí , cách kể chuyện tự nhiên , linh hoạt , vừa chân thực vừa đậm chất triết lí và trữ tình 4. Củng cố: ( 5’) đóng vai diễn “Tức nước vỡ bỡ” - Giải nghĩa thành ngữ “ Tức nước vỡ bờ”- Dùng thành ngữ này làm nhan đề văn bản có chính xác không? 5. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC ( 3’) * Bài học :- Tóm tắt kiến thức cơ bản bằng bản đồ tư duy. - Tóm tắt ngắn gọn 2 văn bản 3,4. - Học thuộc bài đã ôn, chuẩn bị bài thật tốt để làm bài kiểm tra văn. - HS đội tuyển môn văn làm đề bài: Hình ảnh người nông dân trong văn học hiện thực trước cách mạng. * Bài soạn: - Soạn bài : “ Thông tin về ngày trái đất năm 2000 ” E. RÚT KINH NGHIỆM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. PHIẾU HỌC TẬP a/ Điểm giống nhau cơ bản của 3 văn bản Trong lòng mẹ, Tức nước vỡ bờ, Lão Hạc. */ Thêi gian, hoµn c¶nh x· héi: */ Phư¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh: */ Néi dung: */ Nghệ thuật: PHIẾU HỌC TẬP b/ Điểm khác nhau cơ bản của 3 văn bản Trong lòng mẹ, Tức nước vỡ bờ, Lão Hạc: Tên vb Thể loại Phương thức biểu đạt Nội dung chủ yếu Đặc sắc nghệ thuật Trong lòng mẹ Tức nước vỡ bờ Lão Hạc