Giáo án ngữ văn 8 Tuần 12 Tiết 45 Bài 12 Văn bản : Ôn dịch, thuốc lá

Tuần 12 Ngày soạn:29/10/2007 Ngày dạy: Tiết 45 Bài 12 Văn bản : Ôn dịch, thuốc lá Nguyễn khắc Viện I Mục tiêu giáo dục - Giúp học sinh hiểu được thuốc lá là một thứ ôn dịch gây tác hại nghiệm trọng, nhiều mặt đến đời sống cá nhân và cộng đồng. - Từ đó xác dịnh được quyết tâm phòng chống hút thuốc lá trên cơ sở nhận thức đầy đủ tác hại to lớn , nhiều mặt của hút thuốc lá đối với đời sống con người. - Bước đầu thấy rõ đặc đỉêm của văn thuyết minh. - Rèn kĩ năng phân tích một văn bản nhật dụng thuyết minh một vấn đề khoa học xã hội. - giáo dục ý thức tránh không hút thuốc lá. II Chuẩn bị - Thầy : Nghiên cứu soạn bài, tìm hiểu các co số cụ thể trên báo chí, ở địa phương những người bị bệnh do hút thuốc lá. - Trò : Tìm hiểu bài theo sự hướng dẫn của thầy III Tiến trình lên lớp Hoạt động 1 A, ổn định lớp (1’) B, Kiểm tra bài cũ: (4’) Hoạt động 2 C, bài mới: Giới thiệu bài : Hoạt động 3 GV: Bác sĩ Nguyễn Khắc Viện là người am hiểu nhiều lĩnh vực tự nhiên và xã hội , đặc điệt là y học. - Ông là tấm gương về bảo vệ và chăm lo cho sức khoẻ cho con người. - Ông có nhiều tác phẩm viết về việc phòng và chữa bệnh bổ ích cho con người . Văn bản được trích từ cuốn “ Từ thuốc lá đến ma tuý- bệnh nghiện” – Do nhà xuất bản giáo dục ấn hành năm 1992 Hoạt động 4 Yêu cầu đọc to , nhấn mạnh và từ ngữ in nghiêng và những dẫn liệu sinh động. Gọi học sinh đọc , nhận xét ? Đọc từ đầu ….còn hơn cả AIDS ? Nêu nội dung của phần văn bản ? - nêu vấn đề ôn dịch thuốc lá. ? Đọc tiếp…. Con đường phạm pháp? và cho biết nội dung của đoạn văn đó? - những tác hại của khói thuốc lá. ? Đọc phần còn lại ? Nêu nội dung? Phải phòng tránh ôn dịch thuốc lá. ? Dựa vào phần nội dung chính , em thấy văn bản có thể chia làm mấy phần? : GV Có thể chia bố cục thành 4 phần Hướng dẫn tìm hiểu chú thích ở SGK Giải thích: Vi trùng ( vi khuẩn: Là sinh vật rất nhỏ bé, chỉ có 1 tế bào, gây bệnh hoặc khong gây bệnh. Sinh sản chủ yếu bằng lối phân đôi) Vi trùng: Là loại vi khuẩn gây bệnh, gây hại . Hoạt động 5 ? Đọc phần đầu? ? Em hiểu gì về nhan đề của văn bản? - Ôn dich : Từ dùng để chửi rủa một kẻ làm việc xấu xa – Nhung ôn dịch ở đây được hiểu là một loại bệnh nguy hiểm ,lây lan rộng gây hsạu quả nghiêm trọng. - Thuốc lá từ gọi tắt “ tệ nghiện thuốc lá” . ? Nhận xét cách sắp xếp hai từ anỳ để đặt dầu đề cho hai văn bản ? - Đặt “thuốc lá’’ sau “ôn dịch” như một sự so sánh chỉ : Tệ nghiện thuốc lá có một đặc điểm dễ lây lan, gây hậu quả nghiêm trọng. ? Tại sao tác giả không dùng dịch thuốc lá mà lại dùng là “ ôn dịch thuóc lá”? Dấu phẩy giữa hai từ này có tác dụng gì? - Tác dụng bộc lộ thái độ, tinhd cảm của tác giả rất rõ,: Nó như lừi chửi rủa bất bình căm phẫn, gây ấn tượng mạnh về tình huống nguy cấp phải cảnh báo. *GV: Nhan đề chỉ có hai từ ngắn gọn nhưng ta có thể hiểu ý của người viết : “ Thuốc lá” Mày là đồ ôn dịch đáng ghê sợ – Cách thể hiện chủ đề thật độc đáo hấp dẫn. ? Phần mở đầu nêu về vấn đề gì ? - Ôn dịch thuốc lá đe doạ tính mạng con người còn nặng hơn cả AISD ? Nội dung câu văn có quan hệ gì về với chủ đề của văn bản? - Câu văn nêu thành chủ đề của văn bản ? Phép so sánh trong câu văn noí lên đièu gì? - Hút thuốc lá là hiểm hoạ ghê gớm của con người. ? Để nêu vấn đề này tác giả đã dẫn dắt người đọc bằng cách nào? - Dịch hạch thổ, tả …đã diệt trừ được - Xuất hiện những ông dịch khác:AISD .. - Nhiều bài học : 5 vạn công trình. - Ôn dịch thuốc lá ? Nhận xét cách nêu vấn đề ở văn bản ? - Ban đầu thông báo tin mừng - Nêu thực tế đối lập : Xuất hiện những ông dịch khác. - Vừa liệt kê ra các đại dịch vừa so sánh đại dịch thuốc lá nặng hơn cả AISD . - Đưa ra những con số cụ thể ? Những từ ngữ biểu cảm : Khủng khiếp GV: Tất cả nhằm nhấn mạnh tính chính xác , tầm quan trọng của thông tin- Những từ ngữ biểu cảm tác động mạnh đến nhận thức của con người – Cách nêu vấn đề thật khéo léo – Những câu văn mở đầu mang đặc điểm của văn thuyết minh. ? Theo dõi vào văn bản, em thấy tác giả thuyết minh thuốc lá có những tá hại ở phương diện nào? - Hại cho sức khoẻ, kinh tế người hút và xã hội . - Hại cho những người xung quanh vì hít phải khói thuốc lá . - Hại đến đạo đức của con người, kỉ cương xã hội . ? Văn bản nêu rõ thuóc lá có hại sức khoẻ của người hút như thế nào? Em hãy nêu cụ thể? - Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc thấm vào cơ thể người hút + Chất hắc ín làm tê liệt các lông mao ở vòm họng, phế quản : ho hen Ung thư họng Ung thư phổi + Chất ôxítcácbon thấm vào máu không cho tiếp nhận ôxi khiến cho sức khoẻ giảm sút. + Chất nicôtin làm co giãn các động mạnh gây bệnh huyết áp cao, nhồi máu cơ tim,dễ tử vong ? Văn bản còn cho ta thấy khói thuốc còn ảnh hưởng đến người xung quanh như thế nào? - Gần người hút thuốc hít phải khói độc Hàng ngàn công trình đã nghiên cứu chứng minh vợ con người nghiện thuốc bị ? Qua những số liệu thống kê đó em thấy tác hại của thuốc lá đó như thế nào đối với sức khoẻ con người? - Những số liệu thống kê cụ thể, chính xác, những thông tin khoa học tiêu biểu nhấn mạnh tác hại của khói thuốc rất nghiêm trọng với sức khoẻ con người. ? Tác giả phân tích tác hại của khói thuốc lá bằng cách dẫn lời Trần Hưng Đạo như thế nào? - “ Nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu” - Nguy hại của khói thuốc lá - Người không hút thấy ngay tác hại của nó- Không làm cho người ta lăn đùng ra chết ngay. ? Cách dẫn nhơ thrên có ý nghĩa tác dụng như thế nào?- - Tác giả so sánh việc chống thuốc lá như chống giặc ngoại xâm- Cách lập luận trở nên sắc bén dễ thuyết phục người đọc ? Đọc “ Bố và anh hút…con đường phạm pháp” ? Đoạn văn có những thông tin gì nổi bật ? - Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc …Để có tiền hút thuốc sang thanh, thiếu niên trộm cắp - Từ nghiện thuốc lá dẫn đến nghiện ma tuý ? ở đây có sử dụng phép tu từ gì ? Việc dùng phép tu từ ấy có tác dụng gì? - Phép so sánh – Nhằm cảnh báo nạn đua đòi ở các nước nghèo đánh vào túi tiền ít ỏi của người Việt Nam từ đó nảy sinh ra tện nạn trộm cắp. *GV: Điều đó cho thấy từ hút thuốc dẫn đến huỷ hoại lối sống, nhân cách con người nhất là đối với thanh thiếu niên. ? Những thông tin này với em có mới lạ không? ? Những thông tin này khiến em suy nghĩ gì về tác hại của việc hít thuốc lá? *GV: Tác giả đứng ở nhiều góc độ khác nhau: Khi là một bác sĩ , khi là một nhà khoa học phân tích tác hại của khói thuốc lá vơí cơ thể con người. Khi thì là nghiên cứu sưu tầm tích luỹ tài liệu – khi thì là nhà điều tra xã hôị học – Khi phân tích bằng những số liệu cụ thể, khi lại dùng cách tranh luận giúp ta thấy thuốc lá không chỉ huỷ hoại đến sức khoẻ của con người mà còn gặm nhấm tâm hồn , lối sống của con người - Đây là lời báo động cho tất cả mọi người. Chuyển ý ? Đọc thầm đoạn cuối? ? Tác giả đưa ra các chiến dịch chống hút thuốc lá ở các nước phát triển như thế nào? - ở Bỉ từ 1987 : phạt hút thuốc lá ở nơi công cộng lần 1: 40 USD. Tái phạm lần 2 : 500 USD Trong vài năm.. giảm hẳn – Khẩu hiệu “ Một Châu ÂU không còn thuốc lá” - Nước tanghèo …nhiễm thêm các bệnh do thuốc lá. ? Những dẫn chứng cụ thể, chính xác này đưa ra có tác dụng gì? - Giúp hiểu rõ tác hại của thuốc lá - Hiểu rõ cả thế giới đang quyết liệt chống thuốc lá như một chiến dịch với nhiều biện pháp. ? Câu “ Nghĩ mà kinh” thuộc kiểu câu gì? Kiểu câu này đặt ở cuối bài gợi cho ta suy nghĩ gì? - Câu cảm thán đặt ở cuối bài – tha thiết mong mỏi gìn giữ sức khoẻ cho mọi người và môi trường Việt Nam bằng việc chống hút thuốc lá. ? Những con số cụ thể và kiểu câu cảm thán giúp em cảm nhận được gì về việc chống tệ nạn hút thuốc lá? Hoạt động 6 D - Củng cố: ? Em hiểu gì về văn bản thuyết minh qua văn bản này? - Vừa phân tích vưad giảng giải bằng những dẫn chứng , số liệu cụ thể chính xác đầy sức thuyết phục người đọc. ? ? Bằng thể văn thuyết minh văn bản cho ta hiểu rõ điều gì? - Hiểu rõ được tệ nạn và tác hại của việc hút thuốc lá và lời đề nghị tha thiết chống hút thút thuốc lá. ? Đọc phần ghi nhớ? ? Đọc thêm bài số 2/SGK/ 122? Ghi lại cảm nghĩ của mình bằng một đoạn văn khoảng 5 dòng khi nghe bài báo trên? Gọi học sinh đọc , sau đó để thời gian từ 3-4 phút cho học sinh lại cảm nghĩ của mình và gọi đọc ? E: Hướng dẫn về nhà : (1’) Học tập cách làm văn thuyết minh Hướng dẫn cách phòng chống cho bản thân và người thân Làm bài tập trong SGK I Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm (5’) 1, tác giả: Nguyễn Khắc Viện 2, tác phẩm: - Văn bản “ Ôn dịch thuốc lá” II Đọc , tìm hiểu bố cục và chú thích.(5’) 1, Đọc 2, Bố cục 3 phần 3, Chú thích III Tìm hiểu văn bản 1, phần mở đầu (7’) Nêu vấn đề ôn dịch thuốc lá. - Các nêu vấn đề thật khéo léo 2, Tác hại của khói huốc lá (8’) - Khói thuốc có hại cho sức khoẻ người hút Khói thuốc lá đầu độc những người xung quanh - Hút thuốc lá ảnh hưởng đến đạo đức con người. - Thuốc lá là thứ độc hại ghê gớm với sức khoẻ các nhân và cộng đồng, có thể huỷ hoại nhân cách tuổi trẻ. 3, Kiến nghị chống thuốc lá (8’) -Lời kiến nghị là lời kêu gọi khản thiết chống hút thuốc lá. IV Tổng kết (5’) 1, nghệ thuật : Thể văn thuyết minh , dùng kiểu câu cảm thán 2 Nội dung : Hút và nghiện thuốc lá gây tổn thất rất lớn cho sức khoẻ, tính mạng và kinh tế đời sống của con người . Nó huỷ hoại nhân cách sống con người . Cần phải có quyết tâm và biện pháp triệt để để phòng chống ôn dịch thuốc lá. V Luyện tập * Rút kinh nghiệm: Tuần 12 Tiết 46 Ngày soạn : 30/10/2007 Ngày dạy : Câu ghép I Mục tiêu giáo dục : - Qua việc phân tích một số ví dụ cụ thể học sinh thấy được các mối quan hệ về ý nghĩa của các vế trong câu ghép. - Thực hành đặt được các dạng câu và viết đoạn văn có sử dụng các loại câu đó. - Giáo dục ý thức đặt câu đúng khi viết văn. II Chuẩn bị : Thầy : nghiên cứu soạn bài , tìm ví dụ tiêu biểu ghi ra giấy trong hoặc bảng phụ để học sinh phân tích , máy chiếu Trò : Học bài cũ và chuẩn bị bài theo sự hướng dẫn của GV III Tiến trình lên lớp ( Hoạt động 1) A, ổn định lớp(1’) B, Kiểm tra bài cũ (4’) C, Bài mới ( Hoạt động 2) Giới thiệu bài Hoạt động 3 Giấy trong hoặc bảng phụ ghi ví dụ a, Có lẽ Tiếng Việt của chúng ta đẹp bởi vì tâm hồn C1 V1 người Việt Nam ta rất đẹp, bởi vì đời sống, cuộc chiến C2 tranh của nhân dân ta từ trước đến nay là cao quý, là vĩ V2 đại, nghĩa là rất đẹp. V3 ? Đọc câu văn ở ví dụ a ? ? Xác định các vế câu ở ví dụ a? Và nêu ý nghĩa của các vế câu ấy Vế 1 : nêu vấn đề – Tiếng Việt rất đẹp Vế 2: Giải thích vấn đề- Nguyên nhân làm tiếng Việt đẹp Vế 3: Kết luận vấn đề – Nhấn mạnh tiếng Việt là rất đẹp. ? Em có nhận xét gì về mối quan hệ ý nghĩa giữa 3 vế ở câu ghép trên? Các vế có quan hệ ý nghĩa rất chặt chẽ : Vế nêu vấn đề , vế 2 giải thích vấn đề , vế 3 kết luận nhấn mạnh vấn đề. ? Từ đó em có nhạn xét gì về mối quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép ? ? Quan hệ giữa các vế câu ở ví dụ trên là quan hệ gì? ? Cho ví dụ ở trường hợp trên ? - Vì trời mưa nên tôikhông đến trường được. ? Các vế câu của dạng câu này thường được nối bằng những từ ngữ nào? - Do – nên - Vì - nên - Bởi vì - cho nên Giấy trong hoặc bảng phụ ghi ví dụ Ví dụ 2: Nếu người quay lại ấy là người khác thì thật C1 V1 là trò cười tức bụng cho lũ bạn tôi, chúng nó khuaguốc C2 V2 C3 V3 inh ỏi và cười đùa ầm ĩ trên vỉa hè. ( Trong lòng mẹ- nguyên Hồng) ? Đọc và xác định các vế câu trong câu ghép trên? Các câu này có quan hệ với nhau về mặt ý nghĩa như thế nào? ? Chỉ ra các cặp quan hệ từ thường gặp biểu thị mối quan hệ này? - Nếu…. thì… - Giá ….. thì…. Ví dụ 3:” Tôi nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một C1 V1 người bạn chưa hề quen biết nhưng lòng tôi vẫn không C2 V2 C3 V3 cảm thấy xa lạ chút nào” ( Tôi đi học – Thanh Tịnh) ? Đọc và xác định các vế trong câu ghép trên? Các vế câu này có quan hệ với nhau như thế nào về ý nghĩa? ? Em biết những cặp quan hệ từ nào thường dùng để chỉ mối quan hệ này? Ví dụ 4: “ Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta muốn C1 V1 C2 V2 nhân nhượng nhưng chúng ta càng nhân nhượng giặc C3 V3 C4 Pháp càng lấn tới, chúng muốn cướp nước ta một lần nữa.” V4 C5 V5 ( Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến – Hồ Chí Minh ? Xác định các vế câu trong câu ghép trên ? ? Chỉ ra mối quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu trong câu ghép đó? ? Mối quan hệ tăng tiến đó được thể hiện qua từ ngữ nào? Ví dụ 5: ta phải chăm chỉ học tập hoặc là lưu ban. C1 V1 V2 ? Đọc tìm các vế câu? Mối quan hệ giữa các vế câu trên như thế nào? ? Có những từ ngữ nào thường biểu thị mối quan hệ này? VD: Tôi đọc hoặc là bạn đọc. C V C V VD: Chị không nói gì nữa và chị khóc. C V C V ? Các vế câu này có mối quan hệ ý nghĩa gì? ? Quan hệ này thể hiện qua từ ngữ nào ở câu văn? VD7: Cả một vùng dân cư sẽ hít phải thứ khí độc thải ra từ C1 V1 những đám khói đen kịt rồi từ đó sinh ra bao nhiêu thứ C2 V2 bệnh tật lạ, rất khó chữa. ? Đọc, chỉ ra những vế câu trong câu ghép? ? Các vế này có mối quan hệ ý nghĩa như thế nào? VD 9 : Tôi không nghe tiếng súng bắn trả: địch đã rút C1 V1 C2 V2 ? Các vế này có quan hệ về ý nghĩa ra sao? ? Căn cứ vào đâu để ta nhận ra mối quan hệ ý nghĩa này? - Căn cứ vào các từ dùng để nối đó là các quan hệ từ, các cặp quan hệ từ, cặp từ hô ứng nhất định *GV: Ngoài ra ta còn phải căn cứ vào ý nghĩa giữa các vế câu , căn cứ vào văn cảnh hoặc hoàn cảnh giao tiếp cụ thể Hoạt động 4 D: Củng cố: ? Đọc phần ghi nhớ? Bảng phụ hoặc máy chiếu , giấy trong ghi bài tập? ? Đọc và nêu yêu cầu bài tập? ? Muốn xác định ý nghĩa giữa các vế câu trong câu ghép trước tiên ta phải làm gì? - Xác định được các vế câu , tìm ý nghĩa của từng vế câu sau đó tìm mối quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu Trên cơ sở đó em hãy thực hiện yêu cầu bài tập a, “ Cảnh vật xung quanh tôi đều thay đổi vì chính lòng tôi đang có sự thay đỏi lớn : hôm nay tôi đi học” b, “ Nếu trong pho lịch sử lòai người xoá các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xoá hết những dấu vết của họ còn lưu lại thì cái cảnh nghèo nàn sẽ đến bực nào.” ( Hoài Thanh- ý nghĩa văn chương) ? Đọc và nêu yêu cầu bài tập ? ? Bài tập gồm mấy yêu cầu? ? Muốn tìm được câu ghép ta phải làm như thế nào? Hs : Nắm chắc được khái niệm và đặc điểm của câu ghép ?Từ đó các em làm bài tập? - Trời xanh thẳm, biển cũng xanh thẳmnhư dâng cao lên,chắc nịch. ( Điều kiện – kết quả) - Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương .(Điều kiện –kết quả) -Trời mây âm u, Biển xám xịt nặng nề. (Điều kiện -kết quả) - Trời ầm ầm giông gió, biển đục ngầu, giận dữ. ( Điều kiện –kết quả) ? Có thể tác mỗi vế câu thành một câu đơn được không? Vì sao? - -Nếu tác mỗi vế câu thành một câu đơn thì cấu trúc câu không sai, nhưng mối quan hệ trên bị phá vỡ – Việc phân tác về thời điểm , không gian , cảnh vật không gắn với nhau. ? Đọc và nêu yêu cầu bài tập? ? Nhận xét nội dung của từng câu? - Mỗi câu trình bày một sự việc mà lão Hạc nhờ ông giáo ? về lập luận: thể hiện cách diễn dgiải dài dòng của loã * Các vế có quan hệ chặt chẽ giữa hoàn cảnh, tâm trạng của lão Hạc và nguyện vọng muốn nhờ ông giáo giúp . ? Ta không thể tách thành câu đơn ở ( mỗi vế) được vì sao? - Vì các quan hệ trên bị phá vỡ ? Từ đó em hiểu việc dùng câu ghép có ý nghĩa gì? - Ngoài thông tin sự việc, câu ghép còn bộc lộ (cảm xúc , thái độ , tâm trạng.)Các câu đơn có thể vẫn đảm bảo thông tin, nhưng thông tin bộc lộ khó đầy đủ như câu ghép. E: Hướng dẫn về nhà(1’) - Học và nắm được ý nghĩa của câu ghép - Làm các bài tập còn lại Gợi ý : Bài tập 1 cách làm tương tự như những phần đã làm ở trên lớp Bài tập 4: a, Dựa vào cặp quan hệ từ để tìm ra đó la fkiểu quan hệ gì ? Từ đó thấy được ý nghĩa của câu ghép đẻ trả lời cho vế thứ hai b, Tách ra thành câu đơn sau đó so sánh nội dung thông báo ý nghã biểu thị của câu đơn và câu ghép , rút ra kết luận cho bản thân * Rút kinh nghiệm: I Quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu trong câu ghép (18’) 1, Ví dụ: 2, Kết luận : a, Các vế trong câu ghép có quan hệ ý nghĩa rất chặt chẽ. b, Những quan hệ thường gặp - Quan hệ nguyên nhân kết quả - Quan hệ điều kiện giả thiết - Quan hệ tương phản (tuy…nhưng…; Mặc dù …Nhưng Quan hệ tănh tiến ( Càng …. Càng…) Quan hệ lựa chọn ( Hoặc …. ; Một …. ; Hai … Quan hệ nối tiếp Quan hệ đồng thời - Quan hệ giải thích II Luyện tập (20’) Bài tập 1/124 Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép – ý nghĩa biểu thị của mỗi vế? a, Vế 1: nguyên nhân Vế 2: Kết quả Vế 3: Giải thích b, Điều kiện – giả thiết, đồng thời Bài tập2/124 a, Tìm câu ghép trong những đoạn trích trên b, Xác định ý nghĩa giữa các vế trong mỗi câu c, Có thể tác mỗi vế câu trên thành một câu đưn có được không Bài tập 3/SGK/125 Trong mỗi đoạn trích dưới đâycó hai câu ghép rất dài. Xét về mặt lập luận, có thể tách mỗi vế câu ấy thành một cau đơn được không ? Vì sao? Xét về giá trị biểu hiện, những câu ghép dài như vậy có dụng như thế nào trong việc miêu tả lời lẽ của nhân vật? Tuần 12 Ngày soạn : 30/10/2007 Tiết 47 Ngày dạy: Phương pháp thuyết minh I, Mục tiêu : - Học sinh nắm được các phương pháp làm bài thuyết minh, nhận rõ yêu cầu và phương pháp thuyết minh, vận dụng kiến thức văn học, tiếng Việt vào bài văn thuyết minh. - Rèn kĩ năng phân tích tổng hợp. - Giáo dục học ý thức học tập bộ môn. II, Chuẩn bị : Thầy : nghiên cứu soạn bài , hướng dẫn học sinh đọc lại các văn bản ở tiết 44 Trò: Làm bài tập và đọc lại các văn bản ở tiết 44 III, Tiến trình lên lớp Hoạt động 1 1, ổn định lớp (1’) 2, Kiểm tra bài cũ: (4’) 3, Bài mới Hoạt động 2 (1’) : Giới thiệu bài Để các em biết cách làm bài văn thuyết minh ta tìm hiểu bài học hôm nay. GV: Viết bảng tên bài học Hoạt động 3 (22’) ? Qua việc tìm hiểu tiết 44 và tìm hiểu ở nhà : Hãy cho biết các văn bản: “ Cây dừa Bình Định”, “ Tại sao lá cây có màu xanh lục; Huế; Khởi nghĩa nông Văn Vân; Con giun đất” đã sử dụng những loại tri thức nào? - Tri thức về thực vật: ( Cây dừa bình Định) - Các tri thức về khoa học nghiên cứu (Tại sao lá cây có màu xanh lục) - Các tri thức về lịch sử, xã hội( Khởi nghĩa Nông Văn Vân) - các tri thức về văn hoá xã hội( Huế) ? các tri thức này có ý nghĩa gì với hiện thực ? - Các tri thức này phản ánh đúng hiện thực về đối tượng, sự vật, sự việc hiện tượng. ? Muốn có những tri thức ấy thì người thuyết minh phải làm gì? - Phải quan sát, chọc tập, tích luỹ kiến thức để có tri thức. ? Quan sát ta sã được những gì? - Quan sát hình dáng, kích thước, màu sắc đặc điểm… GV: Tìm hiểu về tính chất , tác dụng của nó, nguồn gốc…từ sách báo, tài liệu, từ điển, thực tế… * Tóm lại : Công việc chuẩn bị cho bài thuyết minh gồm: + Quan sát đối tượng + tìm hiểu mối quan hệ giữa các đối tượngvới các đối tượng xung quanh. + tìm hiểu về nguồn gốc, quá trình phát sinh, phát triển của đối tượng. + ghi chép những số liệu cần thiết để nắm bắt được bản chất, đặc trưng của đối tượng. ? Bằng tưởng tượng, suy luận có thể tri thức để làm bài văn thuyết minh không ? Vì sao? - Bằng tưởng tượng, suy luận không thể có tri thức để làm bài thuyết minh . Vì văn bản thuyết minh đòi hỏi tính chính xác, khách quan, xác thực hữu ích,… có tính thuyết phục con người. Cho nên tri thức do tưởng tượng không mang tính khách quan, tri thức do suy luận thiếu thực tế.. ? Muốn văn bản thuyết minh có tính thuyết phục thì phải thế nào? - tri thức phải đầy đủ, chính xác , có độ tin cậy cao. ? Muốn có tri thức đáp ứng được yêu càu trên thì ta phải làm như thế nào? - Ta phải học tập nghiên cứu sách báo, tài liệu, thực tế… - quan sát đối tượng, ghi chép số liệu… - Phân tích chọn lọc, phân loại các thông tin cần thiết… ? Tại sao ta phải lựa chọn, phân loại các thông tin cần thiết. - Để chọn được những thông tin cần thiết quan trọng, tránh sa vào những thông tin không quan trọng, tiêu biểu làm giảm tính thuyết phục. ? Như vậy muốn có tri thức để làm bài văn thuyết minh thì ta phải làm gì? ? Đọc ghi nhứ 1 SGK/128 * Bảng phụ hoặc giấy trong , máy chiếu chiếu ví dụ - Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam.( Huế) - Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giưc chức tri châu Bảo Lạc( Cao bằng), ( Khởi nghĩa Nông Văn Vân). ? Đọc những câu văn trên ? Trong những câu văn ấy ta thường gặp từ gì? Từ -“ là” ? Sau từ ấy người ta cung cấp một kiến thức như thế nào? - Sau từ “ là” người ta cung cấp một kiến thức cơ bản có tính chất nêu khái niệm về đối tượng cần nói đến về mặt thân thế sự nghiệp… GV: Đây là dạng câu định nghĩa, giải thích trong văn bản thuyết minh ? Hãy nêu vai trò và đặc điểm của loại câu văn định nghĩa giải thích này trong văn bản thuyết minh - dạng câu định nghĩa, giải thích giúp người đọc hiểu về đối tượng. - Đặc điểm của dạng câu định nghiã giải thích là : A là B( A: là đối tượng cần thuyết minh; B là tri thức về đối tượng) GV: Phương pháp này thường sử dụng để nêu ra đặc điểm công dụng của đối tượng cần thuyết minh Máy chiếu hoặc bảng phụ ghi ví dụ “ Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: Thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chỗ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm… ( Cây dừa Bình Định) “ Theo các nhà khoa học, bao bì ni lông lẫn vào đất làm cản trở quá trình sinh trưởng các loài thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát triển của cỏ dẫn đến hiện tượng xói mòn nở các vùng đồi núi. Bao bì ni lông bị vứt xuống cống làm tắc các đường ống dẫn nước thải, làm tăng khả năng ngập nụt các đô thị về mùa mưa. Sự tắc nghẽn hệ thống cống rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh. Bao bì ni lông trôi ra biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải … (Thông tin về ngày trái đất năm 2000) ? Đọc ví dụ? ? Đoạn văn trong văn bản “ Cây dừa Bình Định” cho ta biết cây dừa cống hiến cho con người những gì? - Thân cây làm máng - Lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách - Gốc dừa làm chỗ đồ xôi - Nước dừa để uống, kho cá, kho thịt, làm nước mắm ? Đoạn văn trong văn bản “Thông tin về ngày trái đất năm 2000” cho ta biết bao bì ni lông có tác hại gì? - Lẫn vào đất làm cản trở sự phát triển của các loài thực vật..dân đến hiện tượng xói mòn - Vứt xuống cống làm tắc đường nước thải: ngập nụt,muỗi phát triển – phát sinh bệnh tật - Làm chết các sinh vật khi nuốt phải chúng. * GV: Khi nói ra các tác hại và tác dụng của các sự vật người viết đã dùng phương pháp liệt kê. ? Phương pháp liệt kê có tác dụng như thế nào đối với việc trình bày tình chất sự việc? -- Phương pháp lịêt kê có tác dụng giúp người đọc hiểu sâu sắc toàn diện và có ấn tượng về nội dung thuyết minh. ? Cách làm phương pháp liệt kê khi thuyết minh? - Cách liệt kê: kể ra lần lượt các đặc điểm , tính chất của sự vật theo một trình tự nào đó? ? Bảng phụ hoặc máy chiếu chiếu ví dụ/127 “ Ngày nay, đi các nước….phạt 500 đô la” (Ôn dịch thuốc lá) ? Đọc đoạn văn và nêu nội dung của đoạn? - Nói về việc phòng chống hút thuốc lá ở nơi công cộng trên thế giới ở các nước phát triển ? Để giúp người đọc hình dung rõ hình thức phạt nặngnhững người vi phạm, người viết đã đưa ra những ví dụ gì? - Ví dụ : Bỉ: từ 1987 vi phạm lần 1 phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đôla ? Việc đưa ra những ví dụ này có tác dụng gì? - Tác dụng làm sáng rõ vấn đề tăng thêm tính thuyết phục GV: Cách trình bày này gọi là phương pháp nêu ví dụ? ? Hãy nêu cách làm? - Cách làm: Dẫn ra những ví dụ cụ thể để người đọc tin vào nội dung thuyết minh GV: Cách làm này chính là việc đưa ra ví dụ, bằng chứng, dẫn chứng, các con số , số liệu ghi chép được, phương pháp này thường kết hợp với phương pháp liệt kê. ? Đọc thầm ví dụ trên máy chiếu hoặc bảng phụ GV: Để nói về vai trò của cỏ trong thành phố tác giả đã dùng phương pháp nêu số liệu cụ thể về việc hút thán khí và nhả dưỡng khí. ? Hãy nêu tác dụng và cách làm của phương pháp này? - Tác dụng: Giúp người đọc có cơ sở căn cứ vào nội dung đưa ra thuyết minh là đúng là chính xác. - Cách làm: Dùng các số liệu, con số chính xác để đưa ra khẳng định độ tin cậy cao của các tri thức đã cung cấp. ? Đọc câu văn SGk và cho biết tác dụng của phương pháp so sánh - Làm rõ sự rộng lớn về diện tích của biển Thái Bình Dướng so với các đại dương khác , gây ấn tượng tăng tính thuyết phục. ? Tác dụng của phương pháp so sánh và cách làm ? - Tác dụng : Làm tăng sức thuyết phục và độ tin cậy của nội dung, giúp người đọc hiểu một cách cụ thể dễ dàng nội dung thuyết minh. - Cách làm : Đưa ra một đối tượng để đối chiếu làm nổi bật đặc điểm tính chất của đối tượng được thuyết minh. ? Chỉ ra phương pháp so sánh trong đoạn văn “ Ôn dịch thuốc lá đe doạ sức khoẻ và tính mạng con người còn hơn cả AISD …” ? Phương pháp so