Giáo án ngữ văn 8 Tuần 15 -Tiết 57 bài 15: Vào nhà ngục quảng đông cảm tác

Tuần 15 -Tiết 57: Bài 15 Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác (Phan Bội Châu) Ngày soạn: Ngày dạy: I- Mục tiêu cần đạt: giúp HS - Cảm nhận được vẻ đẹp của những chí sĩ yêu nước đầu thế kỉ XX, những người mang chí lớn cứu nước, cứu dân dù ở hoàn cảnh nào vẫn giữ được phong thái ung dung, khí phách hiên ngang, bất khuất và niềm tin vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. - Củng cố nâng cao hiểu biết về thơ Thất ngôn bát cú đường luật, tác dụng của nối nói khoa trương, phóng đại. - Giáo dục lòng biết ơn, cảm phuch tư thế, ý chí của người anh hùng, nhà cách mạng Phan Bội Châu nói riêng và những chiến sĩ yêu nước đầu thế kỉ nói chung. II- Chuẩn bị - GV: Nghiên cứu bài, soạn giáo án. tìm hiểu thêm tư liệu về Phan Bội Châu ,Bảng phụ - HS: Soạn bài, ôn lại đặc điểm thơ thất ngôn bát cú đường luật ở lớp 7 III- Tiến trình lên lớp: Hoạt động 1 1, ổn định tổ chức (1’) 2, Kiểm tra bài cũ: (Hình thức vấn đáp )(3’) Hoạt động 2 Giới thiệu bài mới (1’): Hoạt động 3 (?) Hãy dựa vào SGK thuyết minh cuộc đời và sự nghiệp của Phan Bội Châu? :- Phan Bội Châu (1867-1940) - hiệu Sào Nam. Quê làng Đan Nhiệm-xã Kim Liên-huyện Nam Đàn-tỉnh Nghệ An. - Năm 33 tuổi đỗ đầu kì thi hương. - Là nhà yêu nước, nhà cách mạng lớn nhất nước ta trong vòng 25 năm đầu thế kỷ XX. - Đã từng xuất dương sang Nhật, trung Quốc, Thái Lan để mưu đồ sự nghiệp cứu nước. - Tác phẩm của ông bao gồm nhiều thể loại thể hiện lòng yêu nước, thương dân, khát vọng ĐLTD, ý chí kiên cường bền bỉ. + Hải ngoại huyết thư (thơ chữ Hán) + Sào Nam thi tập (thơ chữ Hán + Nôm + Trúng quang tâm sử (tiểu thuyết) + Phan Bội Châu niên biểu (hồi kí chữ Hán) (?) Văn bản này được tạo bằng phương thức nào? - Biểu cảm (?) Thuộc thể loại gì?- VB Trữ tình (?) Nếu là biểu cảm thì tình cảm ở đây được biểu lộ trực tiếp hay gián tiếp? Vì sao? (?) Vậy nhân vật trữ tình ở bài thơ này là ai? - Là nhà yêu nước Phan Bội Châu. (?) “Cảm tác” nghĩa là cảm xúc được viết ra thành sáng tác. Vậy “cảm tác…QĐ” có nghĩa như thế nào? - Cảm xúc được viết ra khi bị giam trong nhà ngục Quảng Đông. (?)Vì thế hoàn cảnh sáng tác bài thơ có gì đặc biệt - Được viết trong tù. .GV Lúc này ông đã bị thực dân Pháp kết án tử hình vắng mặt(1912) nên việc vào tù đối với ông là đồng nghĩa với cái chết. Làm xong bài thơ PBC đã ngâm lớn rồi cười vang động cả 4 vách hầu như không biết mình đang bị nhốt trong ngục. Hoạt động 4 - GV hướng dẫn HS đọc bài thơ - Giọng hào hứng chú ý ngắt nhịp 4/3, riêng câu 3 nhịp 3/4, câu cuối giọng thách thức, ung dung, nhẹ nhàng. - Kết hợp giải nghĩa từ khó trong quá trình tìm hiểu bài thơ. ? Văn bản được viết theo thể loại nào? (?) Hãy thuyết minh ngắn gọn đặc điểm của thể thơ này về các mặt. - Số lượng câu, chữ. - Cách hiệp vần. - Phép đối. - Bố cục Đề: câu1,2 - 4 phần Thực: câu 3,4 Luận: câu 5,6 Kết: câu 7,8 Hoạt động 5 Cho HS đọc ,Gv nhận xét - Thể thất ngôn bát cú Đường luật. - HS đọc 2 câu đầu và giải thích các từ: hào kiệt, phong lưu (theo chú ý) - Hào kiệt - Phong lưu GV-> Từ Hán Việt chỉ người có tài chí, phong thái ung dung, đường hoàng. (?) Phép tu từ gì được sử dụng ở ngay câu thơ đầu? - Điệp từ “vẫn” (?) Điệp từ “vẫn” có tác dụng gì trong câu thơ? - Khẳng định phong thái ung dung, đàng hoàng của một bậc anh hùng không thay đổi trong bất kì hoàn cảnh nào. (?) Câu thơ thứ 2 nhịp thơ và giọng thơ có gì khác so với câu 1? - Nhịp thơ thay đổi từ 4/3 ->3/4 với giọng thơ pha chút đùa vui, dí dỏm. (?) Từ đó hiểu như thế nào về quan niệm sống của PBC? GV: PBC quan niệm rằng con đường cứu nước là một chặng đường dài đầy chông gai. Để về đến đích cần phải có quyết tâm cao nhưng do những khó khăn khách quan thì nhà tù là nơi dừng chân tạm nghỉ để rồi lại tiếp tục đi tiếp (quan niệm này không chỉ của riêng PBC mà của cả các nhà Cách mạng nói chung). ?Qua hai câu thơ ,em cảm nhận được nội dung cơ bản gì ? - GV lưu ý HS Đặt 2 câu thơ vào hoàn cảnh tác giả lúc bấy giờ (đã lãnh bản án tử hình) mới thấy hết được tư thế tinh thần, ý chí của tác giả. -- HS đọc tiếp câu 3,4 (?) Nhận xét giọng điệu có gì thay đổi so với hai câu đề? - Giọng thơ trầm hẳn xuống để bộc bạch tâm sự của mình. (?) Đó là tâm sự gì? -- Là cách gọi mỉa mai về hành động khủng bố người yêu nước của thực dân Pháp (chúng gọi người yêu nước là người có tội). * Chỉ ra phép đối và phân tích tác dụng (?) Em hiểu như thế nào về lơì tâm sự đó? - Tâm trạng đau đớn, gắn nỗi đau của bản thân với nỗi đau của dân tộc. Vì mất nước nên người anh hùng trở thành người có tội. Đó là nỗi đau của một người anh hùng cứu nước. ?Thông qua hai câu thơ tác giả giúp em cảm nhận gì về tình cảm ,cảm xúc của nhà thơ - HS đọc 2 câu 5, 6 Giải thích các từ: bủa tay, kinh tế (theo chú giải) (?) Phát hiện giọng điệu và thủ pháp nghệ thuật ở hai câu luận - Giọng thơ trở lại hao hứng, sảng khoái. - Lối nói khoa trương và phép đối Bủa tay/ ôm chặt/ bồ/ kinh tế Mở miệng/ cười tan/ cuộc/ oán thù. (?) Lối nói khoa trương và phép đối có tác dụng gì trong việc biểu hiện hình ảnh người anh hùng hào kiệt này? *- Gợi tả khí phách hiên ngang, hoài bão lớn lao, kì vĩ của người anh hùng. - HS đọc hai câu kết. ?Em có nhận xết gì về cách diễn đạt của tác giả ở hai câu thơ ? (Dùng cách nhủ thầm ,tự an ủi động viên mình ) ? Nhà thơ đã tự an ủi động viên mình điều gì ? -còn thân ,còn sự nghiệp (?) Các từ “thân ấy”và “sự nghiệp” được hiểu như thế nào? - “Thân ấy” chỉ PBC - “Sự nghiệp”chỉ sự nghiệp mà PBC theo đuổi. (?) Câu thứ 7 sử dụng nghệ thuật gì? - Điệp từ “còn” (?) Điệp từ “còn” làm thơ cho lời thơ như thế nào? - > lời thơ đanh thép, hùng hồn. (?)Em cảm nhận được gì từ hai câu thơ ấy? GV: Nhà thơ khẳng định ý chí hiên ngang, bất khuất, coi thường tù ngục và cái chết – còn sống là còn chiến đấu, còn tin tưởng vào sự nghiệp chính nghĩa của mình vì thế mà không sợ bất kì thử thách nào. Hoạt động 5 (?) Đọc bài thơ em thấy bài thơ có giá trị gì về nghệ thuật? -Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật -Giọng điệu thơ hào hùng rắn rỏi mạnh mẽ có sức lôi cuốn mạnh mẽ người đọc. -Lối nói khoa trương ,đối ,điệp ngữ ?Bài thơ để lại cho em cảm xúc gì sâu sắc nhất Bài thơ đã làm hiện lên cốt cách của một người anh hùng với phong thái ung dung, đàng hoàng, khí phách hiên ngang, bất khuất ,có niềm tin mãnh liệt vào sự nghiệp cứu nước trong chốn lao tù của nhà yêu nước PBC. -> Đây chính là những phẩm chất tốt đẹp của những người tù yêu nước những năm đầu thế kỉ XX. . Ghi nhớ (1 phút):Gọi hs đọc ghi nhớ sgk Hoạt động 6 4, Củng cố (4’) 1- Hãy tìm thêm những bài thơ thể hiện phẩm chất tốt đẹp của người tù yêu nước. -Cho hs trả lời miệng .GV nêu đáp án đúng :D 5 Hướng dẫn về nhà : (1’) -Học nắm chắc giá trị nội dung và nghệ thuật Làm bài tập :Trình bày cảm nhận của em về Hai câu thực và hai câu luận của baì thơ Về nhà HS tìm thêm ví dụ phân tích phép đối và tác dụng của nó. -Tìm hiểu trước bài thơ :”Đập đá ở Côn Lôn “ * Rút kinh nghiệm : I Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm (5 phút) 1 Tác giả,- Là nhà yêu nước, nhà cách mạng lớn nhất nước ta trong vòng 25 năm đầu thế kỷ XX. 2 Tác phẩm - Bài thơ “vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác”sáng tác vào năm 1914 .Trích “ngục trung thư” khi PBC bị bọn quân phiệt tỉnh Quảng Đông (TQ) bắt giam-PBC làm bài thơ này để tự an ủi mình và bày tỏ cảm xúc trong những ngày đầu mới vào ngục. II,Đọc và tìm hiểu chú thích cấu trúc văn bản (5 phút) III, Tìm hiểu chi tiết văn bản (20‘) 1 Hai câu đề (5’) *,nhà thơ đã diễn tả một phong cách ung dung, bình thản, đàng hoàng trước tù ngục và quan niệm sống của người tù Cách mạng. 2, Hai câu thực (5’) bộc lộ tình cảm và tâm sự của tác giả đồng thời nổi bật lên khí phách hiên ngang trong hoàn cảnh tù đày. 3) Hai câu luận (5 phút) 4) Hai câu kết (5 phút) *Hai câu kết đã thể hiện niềm tin ,tinh thần lạc quan đường hoàng cư\ngs cỏi biết làm chủ bản thân ,coi thường gian lao nguy hiểm của người tù cách mạng IV ,Tổng kết (5’) 1.Nghệ thuật ữ 2. Nội dung: V. Luyện tập Bài tập :Nhận đinh nào nói đúng nhất thái độ của Phan Bội Châu về sự nghiệp của bản thân mình trong hai câu thơ : “Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế Mở mệng cười tan cuộc oán thù “ A: Thể hiện quyết tâm khôi phục lại đất nước trong mọi hoàn cảnh ,dù hoàn cảnh ấy có bi đát đến đâu B: Thể hiện ý chí quyết tâm khôi phục lại nền kinh tế của đất nước ,xoá bỏ thù hận C: Không thay đổi ý chí ,lạc quan tin tưởng và một lòng thay đổi sự nghiệp cứu nước ,cứuđời D: Cả A,B,c,đều đúng Bài 15 - Tiết 58 Đập đá ở Côn Lôn (Phan Châu Trinh ) Ngày soạn: 5/12/2007 . Ngày dạy: I. Mục tiêu cần đạt: Qua bài giảng GV giúp HS cảm nhận được vẻ dẹp của những chí sĩ yêu nước đầu thế kỉ XX. Những người mang chí lớn cứu nước, cứu dân. Phong thái ung dung, khí phách hiên ngang, bất khuất với niềm tin không đổi dời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Hiểu được sức truyền cảm nghệ thuật qua giọng thơ khẩu khí hào hùng của tác giả. II. Chuẩn bị Thầy : Nghiên cứu soạn giáo án .Đọc thêm tài liệu để tìm hiểu về cuộc đời sự nghiệp của Phan Châu Trinh. + Bảng phụ. Trò :Tìm hiểu trước bài học III. Tiến trình hoạt động dạy và học Hoạt động 1 1, ổn định tổ chức. (1’) 2 Kiểm tra bài cũ. (3’) Em hãy đọc thuộc lòng bài thơ “vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác”. Phân tích vẻ đẹp hai câu cuối. 3 . Bài mới: Hoạt động 2 :Dẫn vào bài (1’) Hoạt động 3 ?Em hiểu gì về nhà thơ Phan Châu Trinh ? GV ÔNg là người học giỏi ,,thi đỗ phó bảng ,làm quan một thời rồi caío quan đi du ngoạn nhiều nơi -Từng dạy học ở đông kinh nghĩa thục và nêu cao phong trào duy tân -1908ông bị bắt và bị đày đi Côn Đảo và bị vu cho tội khởi xướng phong trào chống thuế ở Trung kì .Sau hơn ba năm được tha và ông đã sang pháp sống ,hoạt động cổ vũ cho phong trào yêu nước và tư tưởng dân chủ -1926 ông về nước và bị mất đột ngột .Đám tang ông được tổ chứ với nghi lễ một quốc tang và trở thành một phong trào yêu nướcrầm rộ khắp Bắc-Trung -Nam ? Nêu hoàn cảnh ra đời của ? Đầu năm 1908 nhân dân Trung Kỳ nổi dậy chống sưu thuế Phan Châu Trinh bị bắt, bị kết án chém và đày ra Côn đảo (tháng 4 - 1908). Nhiều tháng sau nhiều thân sĩ yêu nước khắp Trung Kỳ, Bắc kỳ cũng bị đày ra đấy. Ông đã viết bài thơ này để động viên an ủi mình và các đồng chí. Hoạt động 4 Bài thơ được viết theo thể thơ nào ?Bố cục của bài thơ gồm mấy phần ? - 4 câu đầu;Nêu việc đập đá và khí phách của người tù - 4 câu tiếp :ý chí kiên cường ,tấm lòng son sắt của người chiến sĩ cách mạng GV Bài thơ vẫn có đủ bố cục 4 phần nhưng xét về ý thì 4 câu đầu có ý lèn mạch ,4câu sau có ý liền mạch nê có thể chia 2 phần như trên ?Nêu nội dung của bài thơ ? Hs đọc phần chú thích để tìm hiểu nghĩa của từ khó ? Theo em bài thơ này cần đọc với giọng như thế nào ? - Khẩu khí ngang tàng giọng điệu hào hùng của tác giả. GV đọc Gọi hs đọc,nhận xét cách đọc Hoạt động 5 ? Gọi hs đọc 4 câu thơ đầu GV :Như ta đã biết ,bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nhà thơ đang là tù nhân và phải lao động khổ sai là đập đá - Đập đá vốn là công việc rất cực nhọc,nhất là lại ở trong tù và thiên nhiên khắc nghiệt ? Mở đầu bài thơ ,tác giả đã giới thiệu về công việc đập đá như thế nào ? -Làm trai ….núi non ? ? Qua câu thơ tác giả đã gợi ra trước mắt ta hình ảnh nào? (Tư thế đứng của một kẻ làm trai giữa đất trời Côn Lôn ) ?Em có cảm nhận gì về tư thế ấy ? - Đây không phải là thế đứng của kẻ tầm thường mà là tư thế của người đang làm phận sự của một kẻ anh hùng ,một bậc trượng phu đàng hoàng hiên ngang ,lẫm liệt . GV Đúng như vậy ,từ xa xưa nhân dân ta cũng đã từng quan niệm kẻ làm trai tức là phải đồng nghĩa với anh hùng .Chí làm trai là chí khí của người anh hùng như Nguyễn Công Trứ đã từng nói: Chí làm trai, Nam Bắc Tây Đông Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể. Hay như :Làm trai cho đáng nên trai Phú Xuân cũng trải Đồng Nai cũng từng ?Như vậy ,qua câu thơ mở đầu em hiểu gì về tư thế tháI độ của nhà thơ ? - Sừng sững hiên ngang toát lên vẻ đẹp hùng tráng) (Ca dao) GV Có thể nói đó là cách nói của con người có chí khí ,có tư thế hiên ngang không hề nao núng trước khó khăn thử thách ? Đọc 3 câu thơ tiếp? ?Đến 3 câu thơ này em thấy nhà thơ đã làm gì ? -Miêu tả công việc đập đá ?Công việc đập đá được tác giả miêu tả như thế nào ? Lừng lẫy làm cho lở núi non Xách búa đánh tan năm bảy đống Ra tay đập bể mấy trăm hòn ? Đọc các câu thơ lên ,cảm nhận về gì công việc của người tù đó? Dùng búa khai thác đá ở hòn núi ngoài Côn Đảo, công việc vất vả nặng nhọc GV mục đích của kẻ thù là chọn việc đập đá để cưỡng bức lao động huỷ hoại sức lực và làm tê liệt ý chí đấu tranh của người tù. ?Trong 3 câu thơ tác giả dùng nghệ thuật gì? Có phải ở đây thuần chỉ diễn tả nỗi vất vả cực nhọc của công việc đập đá không? -Đùng từ láy “lừng lẫy “gợi tả âm thanhh đập đá làm chấn động đát trời Mà tác giả muốn nói với chúng ta điều gì lớn hơn về tầm vóc người tù? Bằng bút pháp ẩn dụ khoa trương câu thơ không chỉ miêu tả chân thực công việc lao động nặng nhọc vất vả mà còn khắc hoạ tầm vóc khổng lồ, sức mạnh to lớn, khí thế hiên ngang lừng lẫy như bước vào cuộc chiến đấu đầy quyết liệt với kẻ thù không đội trời chung -Dùng hình ảnh gợi tả “Làm cho lở núi non “nói lên hiệu quả của một sức mạnh phi thường ,một chiến công vang dội làm kinh thiên động địa ?Qua 4 câu thơ em có cảm nhận gì về hình ảnh người tù Cách mạng. GV: Hình ảnh người tù cách mạng trong tư thế ngạo nghễ vươn cao ngang tầm vũ trụ. Biến một công việc đập đá lao động cưỡng bức mệt nhọc vất vả thành một công việc chinh phục thiên nhiên dũng mãnh của con người có sức mạnh thần kì. ? Đọc 4 câu thơ này em liên tưởng sức mạnh của nhân vật nào trong thần thoại? Mở rộng liên tưởng: Tầm vóc lớn lao phi thường của người tù như Đam San, Sơn Tinh, Thuỷ Tinh, Thánh Gióng trong các truyện thần thoại cổ xưa. ? Cảm nhận khái quát của em về hình ảnh người tù đập đá? Phân tích + thảo luận nhóm: + Câu thơ dựng lên tượng đài uy nghi về con người anh hùng với khí phách hiên ngang lẫm liệt sừng sững giữa đất trời. + Khẩu khí ngang tàng ngạo nghễ của con người giám coi thường gian nan, thử thách. Chuyển ý: Nếu 4 câu thơ đầu là sự miêu tả kết hợp với biểu cảm thì 4 câu thơ cuối tác giả trực tiếp bộc lộ cảm xúc và suy nghĩ của mình. ? Đọc hai câu luận em hãy nghiên cứu kết cấu của nó? Chỉ ra kết cấu đối lập? Tháng ngày Thân sành sỏi Mùa nắng Dạ sắt son ? Ngoài hình ảnh đối lập tác giả còn dùng biện pháp nghệ thuật gì? - ẩn dụ :mưa, nắng; thân sành sỏi; dạ sắt son ? Thông qua hình ảnh ẩn dụ mưa, nắng; thân sành sỏi; dạ sắt son nhà thơ muốn gửi gắm đến ta điều gì? Ta cảm nhận cụ thể từng hình ảnh? HS-GVnhận xét và phân tích một số vấn đề còn thiếu . + Tháng, ngày: thời gian không phải là một sớm một chiều, mà dài dằng dặc, triền miên qua nhiều năm tháng, dẻo dai bền bỉ. + Mưa, nắng: thử thách vất vả, gian khổ. + Thân sành sỏi, dạ sắt son: ý chí chiến đấu bền gan vững chí không bao giờ thay đổi. ? Cả hai câu 5,6 tác giả kín đáo bày tỏ tâm sự gì của mình. Em hãy nói hộ nhà thơ ? GVB: Bằng hình ảnh ẩn dụ đối lập tương phản tác giả đã khẳng định: Dù gặp gian khổ hiểm nguy tác giả vẫn bền gan, vững chí, đó là tấm lòng son sắt của người chiến sĩ cách mạng không gì lay chuyển nổi. Chuyển ý: Câu kết 7,8 là chủ đề của bài thơ. ? Em hãy nhận xét kết cấu thơ trên? - Câu kết đối lập: Sự nghiệp >< ý chí cách mạng Những kẻ vá trời khi lỡ bước Gian nan chi kể việc cỏn con ? Đọc câu thơ những kẻ vá trời của Phan Châu Trinh giúp chúng ta liên tưởng đến câu chuyện thần thoại nào ở Trung Quốc? - Bà Nữ Oa đội đá vá trời giúp đàn con thoát khỏi cơn hoạn nạn. ? Ngoài hình ảnh đối lập tác giả còn sử dụng hình ảnh ẩn dụ? Chỉ ra hình ảnh ẩn dụ đó? Phân tích? - Hình ảnh ẩn dụ, đối lập, giữa những người giám mưu đồ sự nghiệp lớn đánh giặc cứu nước, cứu dân đầu thế kỉ XX. Một công việc mà ai cũng tin sức người có thể làm được. Nhưng thử thách gian khổ Nữ Oa đội đá vá trời mà được xem như việc cỏn con. ? Hai câu kết 7, 8 giúp em cảm nhận được gì? Ta thấy được một hình ảnh đẹp ngang tàng lẫm liệt của người anh hùng cứu nước, dù gặp gian nguy mà không ờn lòmg nản chí - ông rất lạc quan tin tưởng sắt đá vào sự nghiệp cách mạng thắng lợi. Mở rộng giảng thêm: Bài thơ mang nặng tư tưởng nho giáo – coi trọng cái tôi một mình có thể xoay chuyển được trái đất. Hoạt động 5 ? Đọc diễn cảm bài thơ. ? Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ ? -Là bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật -Giọng điệu thơ cứng cỏi ,khẩu khí ngang tàng ,cách nói khoa trương tạo nên vẻ đẹp cao cả của bài thơ -Sử dụng bút pháp lãng mạn hào hùng ,tạo ra hình tượng nghệ thuật giàu chất sử thi gây ấn tượng mạnh cho người đọc ?Qua bài thơ ,em cảm nhận được gì về tính cách ,thái độ và khí phách của người tù cách mạng ? - Qua bài thơ ,tác giả giúp ta thấy được vẻ đẹp của một nhân cách lớn .Đó là tư thế hiên ngang ,khí phách hào hùng ,ý chí kiên định ,tinh thần bất khuất của người tù chiến sĩ cách mạng Phan Châu Trinh ? Đọc ghi nhớ SGK Hoạt động 6 4,củng cố (3’) Thảo luận tổ: Các tổ:trình bày - GV cho điểm đánh giá, Gọi hs lên bảng :Hãy chọn, khoanh tròn đáp án mà em cho là đúng Nhận xét nêu đáp án : Câu 2: B Câu 3 :D 5. Hướng dẫn về nhà (1’) + Học thuộc lòng hai bài thơ của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh. + Phát biểu cảm nhận sâu sắc bài thơ này. +Các em làm bài tập SGK +-Chuẩn bị bài mới : ôn tập các bài dấu câu đã học trong chương trình lớp 6,7,8 *Rút kinh nghiệm 1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm (5’) 1 Tác giả (1872-1926), quê Hà Đông 2 Tác phẩm : - Viết khi tác giả đang bị tù đày ở Côn Đảo -Thể thơ :Thất ngôn bát cú Đường luật -Nội dung :Bài thơ thể hiện tấm lòng yêu nước, khí phách hiên ngang kiên cường lẫm liệt của người tù yêu nước II. Đọc và tìm hiểu chú thích, bố cục văn bản (5’) III. Tìm hiểu chi tiết văn bản (20’) 1 , Bốn câu thơ đầu: Tư thế người tù :Hiên ngang .... Câu thơ mở đầu đã thể hiện một tư thế hiên ngang,một thái độ kiêu hãnh của người có chí lớn,có khát vọng hành động mãnh liệt để tự khảng định vị trí của chính mình *Bốn câu thơ đầu của bài thơ đã dựng lên bức tượng đài uy nghi về về hình tượng người tù nhân Côn Đảo ,những anh hùng cứu nước giữa chốn địa ngục trần gian với khí phách hiên ngang lẫm liệt đường hoàng với chí khí ngang tàng sẵn sàng đối mặt với gian nan, thử thách. 2- Bốn câu thơ cuối: Bằng những hình ảnh so sánh tương phản ,đối lập ,giọng điệu thơ cớng cỏi ngang tàng nhà thơ đã giúp ta cảm nhận thấy một nụ cười bất khuất lạc quan ,một vẻ đẹp lẫm liệt phi thường của một chiến sĩ cách mạng mà không một nhà tù nào có thể khuất phục được IV. Tổng kết (5’) 1 Nghệ thuật - Là bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật - Giọng điệu thơ cứng cỏi ,khẩu khí ngang tàng ,cách nói khoa trương tạo nên vẻ đẹp cao cả của bài thơ - Sử dụng bút pháp lãng mạn hào hùng ,tạo ra hình tượng nghệ thuật giàu chất sử thi gây ấn tượng mạnh cho người đọc 2 Nội dung - Qua bài thơ ,tác giả giúp ta thấy được vẻ đẹp của một nhân cách lớn .Đó là tư thế hiên ngang, khí phách hào hùng ,ý chí kiên định, tinh thần bất khuất của người tù chiến sĩ cách mạng Phan Châu Trinh IV Luyện tập 1 Bài tập1 2 Bài tập 2 : Bài tập 3 : Tiết 59 Ôn luyện về dấu câu Ngày soạn : 5/12/2007 . Ngày dạy : I.Mục tiêu cần đạt Hệ thống hoá kiến thức về dấu câu đã học từ lớp 6-lớp 8 . -Tích hợp với các văn bản văn và kiểu văn bản TLV đã học . -Rèn kĩ năng sử dụng và kĩ năng sửa lỗi về đấu câu Giáo dục ý thức sử dụng đúng mục dích ,công dụng của các loại dấu câu IIChuẩn bị Thầy:Soạn bài và bảng phụ . Trò :Ôn lại các kiểu dấu câu đã học . III. Tiến trình lên lớp Hoạt động 1 1, ổn định tổ chức (1’) 2. Kiểm tra bài cũ :Kết hợp trong giờ 3.Bài mới : Hoạt động 2 I. Tổng kết về dấu câu ( 15’) ?ở lớp 6 chúng ta đã được học những dấu câu nào? Nêu công dụng của những dấu câu đó ?-Hs trao dổi ,thảo luận và trả lời câu hỏi -Bốn loại dấu câu đã học là :dấu chấm ,dấu chấm hỏi ,dấu chấm than ,dấu phảy GVhướng dẫn học sinh lập bảng thống kê công dụng của các loại dấu câu GV Ngoài tác dụng của riêng mỗi loại dấu ,các dấu này còn có tác dụng bày tỏ thái độ ,tình cảm của người viết Ví dụ : Nó mà cũng làm thơ ư (Ngạc nhiên trước một điều không thể ngờ tới ) ?ở lớp 7 , lớp 8 chúng ta đã học những dấu câu nào ? -Dấu chấm lửng , Dấu chấm phẩy ,Dấu gạch ngang . Dấu gạch nối ., Dấu ngoặc đơn . Dấu hai chấm .Dấu ngoặc kép . ?Hãy nêu công dụng của mỗi loại dấu này ? GV dấu gạch nối không phải là một dấu câu,nó chỉ là một quy định về chính tả . về hình thức :ngắn hơn dấu gạch ngang . Vì vậy cần chú ý phân biệt để sử dụng cho chính xác .Các dấu câu trên vừa có tác dụng phân biệt các phần nội dung khác nhau trong câu văn ,vừa là những dấu hiệu về chính tả rất chặt chẽ ,Vì vậy phải nhất thiết dùng đúng lúc đúng chỗ Hoạt động 3 GV: Sử dụng các phương pháp để học sinh trình bày lấy ví dụ thực tế , ví dụ từ các văn bản , tác dụng . ? Viêt một đoạn văn có sử dụng một số loại dấu câu đã học ? VD Tác phẩm “Lão Hạc “làm em vô cùng xúc động trong xã hội cũ ,biết bao người nông dân đã sống nghèo khổ … ?Theo em trong trường hợp này ,người viết đã mắc lỗi gì khi sử dụng dấu câu ? -Thiếu dấu ngắt câu sau từ xúc động ?Vì sao em biết -Vì đến đó câu văn đã diễn đạt được một ý trọn ven .phần đằng sau đã chuyển sang một ý khác :ý 1 :ấn tượng về tác phẩm “Lão Hạc “ ý 2 :cuộc sống của người nông dân trong xã hội cũ GV Vì phần văn bản này có 2 lời văn ,diễn đạt 2 ý trrọn vẹn cả về nội dung lẫn hình thưc nên phảI dùng dấu ngắt câu ?Em hãy sửa lại cho hợp lí ? Yêu cầu học sinh trình bày nhận xét , giáo viên bổ sung ?Qua ví dụ này ta thấy khi sử dụng dấu câu,người viết đã mắc lỗi sai gì ? ? Đọc ví dụ 1 sách giáo khoa trang 151 , em thấy ví dụ này ngắt câu như thế đã đúng chưa ? hãy sửa lại ? ? ở ví dụ 2 , người viết dùng dấu chấm sau từ “ này “ đúng hay sai ? vì sao ? - Sai ,vì căn cứ vào nội dung và hình thức của câu :Chưa thông báo cho ta một nội dung trọn vẹn :Thời còn trẻ của ai ,ai là người học ởt trường ,câu mới chỉ có thành phần trạng ngữ .?Theo em nên sửa câu như thế nào cho hợp lí ? -nên thay thế bằng dấu “,” ?Qua ví dụ ta thấy khi viết văn chúng ta sẽ có thể mắc lỗi nào khi sử dụng dấu câu ? ? Đọc VD 3 , Phân tích cấu trúc ngữ pháp của câu ? ? Nhận xét gì về chức vụ ngữ pháp của các từ ở bộ phận chủ ngữ ? -Đồng chức vụ ngữ pháp ?Để phân biệt ranh giới giữa các thành phần đồng chức người ta phải dùng dấu gì - Dùng dấu phảy ?Như vậy trong ví dụ người viết đã thiếu dấu gì ? dấu phảy ?Em hãy sửa lại cho đúng ? ?Qua ví dụ ta thấy khi viết văn chúng ta sẽ có thể mắc lỗi nào khác khi sử dụng dấu câu ? -* Xét VD 4 , ta thấy lẫn lộn công dụng của các dấu câu . ?Cho biết ví dụ có mấy câu ? (3 câu ) ?Nêu nội dung của từng câu ?Nhận xét cách sử dụng dấu câu cuối các câu ? -Câu 1 :Dùng sai dấu (?) -Câu 2 :dùng sai dấu (.) -Câu 3 dùng sai dấkết thúc câu ?Căn cứ vào đâu em cho là người viết dùng sai dấu ?(Mụcđich nói ) ?Theo em nên sửa như thế nào cho đúng ? -Cuối câu 1 :Dùng dấu (?) Cuối câu 2 :Dùng dấu (?) -Cuối câu 3 (!) ?Theo em vì sao người viết dùng sai dấu ở những trường hợp này ? -Nhầm lẫn công dụng giữa các dấu câu ?Như vậy khi sử dụng dấu câu người ta cũng có thể mắc lỗi sai nào ? ? Gọi học sinh đọc phần ghi nhớ SGK . Ghi nhớ SGK trang 151 . Hoạt động 4 : GV đưa bài tập đã chép trên bảng phụ ? Gọi Hs đọc và nêu yêu cầu bài tập 1 ? Điền dấu câu thích hợp vào chỗ có dấu ngoặc đơn. Giáo viên gợi ý để học sinh làm bài tập -?Muốn điền đúng dấu câu trong các dấu câu trong đoạn văn trên em làm thế nào -Phân tích cấu trúc câu, xác định mục đích nói của mỗi câu -Hiểu rõ mối quan hệ của câu với các câu ,các thành phần câu với nhau , -Nhận biết rõ đâu là lời kể của tác giả ,đâu là lời của nhân vật … Cho hs thảo luận nhóm cử đại diện nhóm lên bản điền nhanh đáp án của nhóm GVnhận xét đưa đáp án đúng : GV Cho hs đọc bài tập 2 sgk ,nêu yêu cầu của bài tập Phát hiện lỗi về dấu câu sau đó sửa lại cho thích hợp . -Cho hs nhận xét nhanh lỗi sai ,nêu cách sửa ?Cho biết nguyên nhân của lỗi sai trong các trường hợp trên ? GV nhận xét sửa ?Để làm bài tập em cần chuẩn bị những gì ? -Nội dung đề tài.Số lượng câu cần diễn đạt . Kiếu câu sẽ viết Các dấu câu cần sử dụng.Mối quan hệ giữa các câu . -Cho hs làm bài ra giấy nháp Gọi một số hs đọc bài tập .Hs khác nhận xét ,Sửa chữa lỗi sai (Nếu có ) Hoạt động 5 4,Củng cố (3’) ?Qua ôn tập em th