Giáo án Ngữ văn 9 - Bài 1, tiết 1+2: Phong cách Hồ Chí Minh

Ngày soạn: 19/8/2013 Ngày giảng: 21/8/2013 Bài 1, tiết 1+2 Văn bản: PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH - Lê Anh Trà - I. Mục tiêu cần đạt - Thấy được vẻ đẹp trong phong cách văn hóa Hồ Chí Minh qua một văn bản nhật dụng có sử dụng kết hợp các yếu tố nghị luận, tự sự, biểu cảm. - Tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác. * Trọng tâm kiến thức, kỹ năng 1. Đối với học sinh khá, giỏi a. Kiến thức - Phân tích một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống sinh hoạt . - Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. - Đặc điểm của bài nghị luận trong văn bản cụ thể. b. Kĩ năng: - Phân biệt nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. - Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, lối sống. 2. Đối với học sinh trung bình a. Kiến thức - Giải thích được một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống sinh hoạt . - Đặc điểm của bài nghị luận trong văn bản cụ thể. b. Kỹ năng - Ghi nhớ nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. 3. Đối với học sinh yếu a. Kiến thức - Nhận biết được một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống sinh hoạt . - Đặc điểm của bài nghị luận trong văn bản cụ thể. b. Kỹ năng - Nhận biết nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài 1. Tự nhận thức: Tự nhận thức về phong cách sống của Bác 2. Làm chủ bản thân: Từ việc tìm hiểu vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh xác định được mục tiêu phấn đấu theo phong cách Hồ Chí Minh trong bối cảnh hội nhập quốc tế. 3. Giao tiếp: Trình bày, trao đổi về nội dung của phong cách Hồ Chí Minh trong văn bản. III. Chuẩn bị 1. GV: tư liệu, tranh ảnh, một số mẩu chuyện về Bác. 2. HS: tìm những tư liệu nói về Bác. IV. Các phương pháp, kĩ thuật dạy học 1. Động não: Suy nghĩ về vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh, rút ra những bài học thiết thực về lối sống cho bản thân từ tấm gương Hồ Chí Minh. 2. Thảo luận nhóm: Trình bày một phút về giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản và những gì Cá nhân tiếp thu, hoặc hướng phấn đấu của bản thân từ tấm gương hồ Chí Minh. V. Tiến trình dạy học 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ - Hãy kể tên những tác phẩm viết về Bác mà em biết? 3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học Hoạt động của thầy và trò TG Nội dung Hoạt động 1. Khởi động GV: Nói đến HCM chúng ta không chỉ nói đến một nhà yêu nước, nhà cách mạng vĩ đại mà còn là danh nhân văn hoá thế giới. Vẻ đẹp văn hoá chính là nét nổi bật trong phong cách HCM. Bài học hôm nay các em sẽ được hiểu thêm về một trong những nét đẹp của phong cách đó. Hoạt động 2. H­íng dÉn ®äc vµ th¶o luËn chó thÝch Môc tiªu: Häc sinh ®äc v¨n b¶n, t×m hiÓu vµ gi¶i thÝch ®­îc tõ khã GV h­íng dÉn hs ®äc chậm, râ rµng, khóc triÕt. GV ®äc mÉu Gäi HS ®äc V¨n b¶n trªn ®­îc trÝch tõ t¸c phÈm nµo ? - Văn bản được trích trong Hồ Chí Minh và văn hóa Việt Nam GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶ trong phÇn chó thÝch * SGK GV h­íng dÉn HS gi¶i thÝch mét sè tõ khã trong VB, GV cho HS gi¶i mét sè tõ khã trong bµi häc I. §äc, th¶o luËn chó thÝch 1. §äc 2. Th¶o luËn chó thÝch (sgk) Hoạt động 3. Hướng dẫn tìm hiểu thể loại, bố cục Môc tiªu: Häc sinh x¸c ®Þnh ®­îc bè côc, kiÓu lo¹i vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t v¨n b¶n. Văn bản trên thuộc thể loại nào? Vì sao em biết? Văn bản nhật dụng vì đều cập đến vấn đề mang tính thời sự - xã hội, đó là sự hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. Hiện nay toàn Đảng, toàn dân ta phát động cuộc học tập và làm theo tấm gương đạo đức HCM. Để giúp ta hiểu biết thêm về phong cách của Bác, người viết đã sử dụng phương thức biểu đạt nào cho phù hợp? Phương pháp thuyết minh. Văn bản trên gồm mấy nội dung, các nội dung trên tương ứng với những phần nào? II. Thể loại, bố cục 1. Thể loại - Văn bản nhật dụng. 2. Bố cục ( 2 phần) - Từ đầu ... rất hiện đại: Phong cách HCM trong việc tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại . - Còn lại : Phong cách HCM trong lối sống . Hoạt động 4. Hướng dẫn tìm hiểu văn bản Mục tiêu: - Thấy được vẻ đẹp trong phong cách văn hóa Hồ Chí Minh qua một văn bản nhật dụng có sử dụng kết hợp các yếu tố nghị luận, tự sự, biểu cảm. - Tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác. HS ®äc ®o¹n 1. H·y cho biÕt hoµn c¶nh h×nh thµnh phong c¸ch HCM? (Máy chiếu) Qu¸ tr×nh h×nh thµnh phong c¸ch HCM ®­îc t¸c gi¶ tr×nh bµy ntn ? ( Máy chiếu) KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh rÌn luyÖn cña B¸c lµ g×? Theo em nhê ®©u mµ B¸c l¹i cã ®­îc vèn tri thøc v¨n ho¸ nh­ vËy? (Máy chiếu) Sö dông kÜ thuËt tr×nh bµy mét phót. §Ó tiÕp thu tri thøc nh©n lo¹i HCM ®· dùa vµo c¬ së nµo ? HS cho biÕt ®iÒu k× l¹ nhÊt trong phong c¸ch v¨n ho¸ Hå ChÝ Minh lµ g× ? - §iÒu k× l¹ nhÊt : Nh÷ng ¶nh h­ëng v¨n ho¸ quèc tÕ vµ v¨n ho¸ d©n téc trë thµnh mét nh©n c¸ch rÊt ViÖt Nam. * §Ó tr×nh bµy con ®­êng h×nh thµnh PCVH cña HCM t¸c gi¶ ®· dïng phép lËp luËn nµo? Tác dụng? GV chèt l¹i vÊn ®Ò. *LuyÖn tËp tiÕt 1 - GVcho HS ®äc l¹i ®o¹n 1 v¨n b¶n ? HS cho biÕt phong c¸ch sèng Hå ChÝ Minh ®­îc t¸c gi¶ b×nh luËn qua c©u v¨n nµo? (HS t×m) C¸c c©u v¨n b×nh luËn: “Cã thÓ nãi Ýt cã ….nh­ HCM” “Nh­ng ®iÒu k× l¹ …” ( Máy chiếu) NhËn xÐt vÒ lèi b×nh luËn cña Lª Anh Trµ? C¸ch lËp luËn chÆt chÏ, c¸ch nªu luËn cø x¸c ®¸ng, lèi diÔn ®¹t tinh tÕ ®· t¹o nªn søc thuyÕt phôc GV cho HS ®äc phÇn 2 T×m nh÷ng chi tiÕt chøng minh cho lèi sèng gi¶n dÞ thanh cao cña B¸c? ( Máy chiếu) H·y t×m nh÷ng c©u v¨n b×nh luËn của tác giả về Bác? (- BL : LÇn ®Çu tiªn...gi¶n dÞ nh­ vËy. - BL : Ch­a cã mét nguyªn thñ quèc gia) GV : - NguyÔn Tr·i : Thu ¨n m¨ng tróc... Xu©n t¾m ... - NguyÔn BØnh Khiªm : Ao c¹n vít bÌo cÊy muèng §×a thanh ph¸t cá ­¬m sen. §iÓm g× gièng víi c¸c vÞ danh nho ? - §iÓm gièng c¸c vÞ danh nho: Kh«ng tù thÇn th¸nh ho¸, tù lµm cho kh¸c ng­êi mµ lµ c¸ch di d­ìng tinh thÇn. §iÓm g× kh¸c víi c¸c vÞ danh nho.? - Kh¸c c¸c vÞ danh nho: §©y lµ lèi sèng cu¶ mét chiÕn sÜ , l·o thµnh c¸ch m¹ng, linh hån cña d©n téc ViÖt Nam. §Ó lµm næi bËt lèi sèng gi¶n dÞ cña B¸c, t¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nhgÖ thuËt nµo? ( HS t×m,GV chèt) III. Tìm hiểu văn bản 1.Con ®­êng h×nh thµnh phong c¸ch v¨n ho¸ của Bác - Hoµn c¶nh: + Trªn con ®­êng ho¹t ®éng ®Çy gian tru©n + §i nhiÒu, tiÕp xóc nhiÒu nÒn v¨n ho¸. - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh: + Nãi viÕt thµnh th¹o nhiÒu ngo¹i ng÷. + Cã ý thøc häc hái toµn diÖn s©u s¾c. + Häc mäi n¬i mäi lóc. +BiÕt lùa chän, häc hái nh÷ng c¸i hay, phª ph¸n nh÷ng c¸i xÊu. - KÕt qu¶: Cã vèn tri thøc v¨n ho¸ s©u réng, uyªn th©m nhê thiªn tµi, dÇy c«ng häc tËp. - C¬ së tiÕp thu tri thøc v¨n ho¸ nh©n lo¹i cña HCM lµ c¸i gèc v¨n ho¸ d©n téc - Thông qua b×nh luËn, nªu dÉn chøng, so s¸nh tác giả khẳng định lèi sèng của Bác b×nh dÞ rÊt ViÖt Nam nhưng rÊt míi rÊt hiÖn ®¹i. §ã lµ truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, ph­¬ng §«ng vµ ph­¬ng T©y, x­a vµ nay, d©n téc vµ quèc tÕ. 2. Vẻ đẹp trong phong cách sống và làm việc của Bác - Nơi ở và làm việc: + Nhà sàn nhỏ, có vài phòng + Đồ đạc đơn sơ, mộc mạc. - Trang phục: áo bà ba nâu, áo trấn thủ, đơi dép lốp thô sơ. - Ăn uống: cá kho, rau luộc - Sử dụng ngôn ngữ trang trọng, vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, biểu cảm, lập luận, vận dụng các hình thức so sánh, các biện pháp nghệ thuật đối lập tác giả làm nổi bật phong cách của Bác là sự giản dị trong lói sống, sinh hoạt hàng ngày, là cách di dưỡng tinh thần, thể hiện 1 quan điểm thẩm mĩ cao đẹp Ho¹t ®éng 5. Tæng kÕt Môc tiªu : Kh¸i qu¸t vµ n¾m v÷ng kiÕn thøc ®· häc trong bµi qua phÇn ghi nhí vÒ vÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh. §Ó lµm râ , næi bËt vÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh, ng­êi viÕt dïng c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Nªu néi dung ý nghÜa cña v¨n b¶n ? Sau khi ®äc song v¨n b¶n em cã suy nghÜ g× vÒ con ng­êi, cuéc ®êi cña B¸c? - Häc sinh ®äc ghi nhí IV. Ghi nhớ (sgk) Ho¹t ®éng 6: LuyÖn tËp. Môc tiªu : Lµm bµi tËp cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc bµi häc HS đọc bài tập, xác định yêu cầu BT, hoạt động nhóm 2,thời gian 2’, HS trình bày, gv nhận xét. V. LuyÖn tËp Bài 1. Lèi sèng rÊt gi¶n dÞ, rÊt ViÖt Nam, rÊt ph­¬ng §«ng cña B¸c Hå ®­îc biÓu hiÖn nh­ thÕ nµo? ( Nh÷ng ®iÒu cã liªn quan: nhµ cöa, ®å ®¹c, trang phôc, ¨n uèng ...) C©u 2. V× sao cã thÓ nãi lèi sèng cña B¸c lµ sù kÕt hîp gi÷a gi¶n dÞ vµ thanh cao? ( Chó ý ®o¹n cuèi: Sù kÕt hîp gi÷a gi¶n dÞ vµ thanh cao nghÜa lµ sù hµi hßa c¶ 2 yÕu tè) 4. Cñng cè H·y kÓ mét mÈu chuyÖn hoÆc ®äc mét bµi th¬ viÕt vÒ B¸c thÓ hiÖn lèi sèng gi¶n dÞ thanh cao. (Tè H÷u) 5. H­íng dÉn häc bµi: - HS häc thuéc ghi nhí SGK. - §äc bµi c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i.