Giáo án Ngữ văn 9 (Chuẩn cả năm)

Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TiÕt 1 - Phong c¸ch Hå ChÝ Minh (TrÝch) - Lª Anh Trµ - A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - ThÊy ®­îc vÎ ®Ñp trong phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, d©n téc vµ nh©n lo¹i, thanh cao vµ gi¶n dÞ. - Tõ lßng kÝnh yªu, tù hµo vÒ B¸c, häc sinh cã ý thøc tu d­ìng, häc tËp rÌn luyÖn theo g­¬ng B¸c. B. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: 1-Tæ chøc: 2-KiÓm tra: - KiÓm tra sù chuÈn bÞ ®å dïng häc tËp cho m«n häc cña häc sinh. - KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 3-Bµi míi: Giíi thiÖu bµi: ë c¸c líp d­íi c¸c em ®· ®­îc t×m hiÓu mét sè v¨n b¶n viÕt vÒ Hå ChÝ Minh, giê h«m nay víi v¨n b¶n “Phong c¸ch Hå ChÝ Minh” chóng ta sÏ hiÓu râ h¬n phong c¸ch sèng vµ lµm viÖc cña B¸c. - H­íng dÉn HS ®äc: ChËm r·i, b×nh tÜnh, khóc triÕt (GV ®äc mÉuàHS ®äc). - NhËn xÐt c¸ch ®äc cña häc sinh. ? Dùa vµo phÇn chó thÝch (SGK-7) h·y gi¶i thÝch ng¾n gän c¸c tõ khã? ? X¸c ®Þnh kiÓu v¨n b¶n cho v¨n b¶n nµy? ? V¨n b¶n ®­îc chia lµm mÊy phÇn? Nªu néi dung chÝnh cña tõng phÇn? - Mét häc sinh ®äc l¹i ®o¹n 1. ? Trong ®o¹n v¨n nµy t¸c gi¶ ®· kh¸i qu¸t vèn tri thøc v¨n ho¸ cña B¸c Hå nh­ thÕ nµo? (ThÓ hiÖn qua c©u v¨n nµo?). ? NhËn xÐt g× vÒ c¸ch viÕt cña t¸c gi¶? ? T¸c dông cña biÖn ph¸p so s¸nh, kÓ vµ b×nh luËn ë ®©y? ? B¸c cã ®­îc vèn v¨n ho¸ Êy b»ng nh÷ng con ®­êng nµo? ? §iÒu kú l¹ nhÊt trong phong c¸ch v¨n ho¸ Hå ChÝ Minh lµ g×? ? NhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt cña t¸c gi¶ trong ®o¹n nµy? t¸c dông? (Thùc hiÖn ë tiÕt sau). H­íng dÉn häc sinh lµm bµi tËp. I- §äc - T×m hiÓu chung 1- §äc, kÓ tãm t¾t: 2- T×m hiÓu chó thÝch (SGK7): - BÊt gi¸c: Tù nhiªn, ngÉu nhiªn, kh«ng dù ®Þnh tr­íc. - §¹m b¹c: S¬ sµi, gi¶n dÞ, kh«ng cÇu kú, bµy vÏ. 3- Bè côc: - KiÓu v¨n b¶n: NhËt dông. - V¨n b¶n trÝch chia lµm 3 phÇn: +§o¹n 1: Tõ ®Çu ®Õn “rÊt hiÖn ®¹i” Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ®iÒu kú l¹ cña phong c¸ch v¨n ho¸ Hå ChÝ Minh. +§o¹n 2: TiÕp ®Õn “ H¹ t¾m ao” Nh÷ng vÎ ®Ñp cô thÓ cña phong c¸ch sèng vµ lµm viÖc cña B¸c Hå. +§o¹n 3: Cßn l¹i: B×nh luËn vµ kh¼ng ®Þnh ý nghÜa cña phong c¸ch v¨n ho¸ HCM. II- Ph©n tÝch v¨n b¶n: 1- Con ®­êng h×nh thµnh phong c¸ch v¨n ho¸ Hå ChÝ Minh: - Vèn tri thøc v¨n ho¸ cña B¸c: “Cã thÓ nãi Ýt cã vÞ l·nh tô nµo l¹i am hiÓu nhiÒu vÒ c¸c d©n téc vµ nh©n d©n thÕ giíi, v¨n ho¸ thÕ giíi s©u s¾c nh­ Hå ChÝ Minh. à So s¸nh mét c¸ch bao qu¸t ®an xen gi÷a kÓ vµ b×nh luËn. à Kh¼ng ®Þnh vèn tri thøc v¨n ho¸ cña B¸c rÊt s©u réng. - Trong cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, Hå ChÝ Minh ®· ®i qua nhiÒu n¬i, tiÕp sóc víi nhiÒu nÒn v¨n ho¸. Cô thÓ lµ: + Nãi vµ viÕt th¹o nhiÒu thø tiÕng ngo¹i quèc: à N¾m v÷ng ph­¬ng tiÖn giao tiÕp lµ ng«n ng÷ - c«ng cô giao tiÕp quan träng ®Ó t×m hiÓu vµ giao l­u v¨n ho¸ víi c¸c d©n téc trªn thª giíi. + Häc trong c«ng viÖc, trong lao ®éng ë mäi lóc, mäi n¬i (“Lµm nhiÒu nghÒ kh¸c nhau”). + “Häc hái, t×m hiÓu v¨n ho¸, nghÖ thuËt ®Õn mét møc kh¸ uyªn th©m”àHäc hái t×m hiÓu ®Õn møc s©u s¾c. + “ChÞu ¶nh h­ëng cña tÊt c¶ c¸c nÒn v¨n ho¸, tiÕp thu mäi c¸c ®Ñp, c¸i hay”àTiÕp thu cã chän läc. + “Phª ph¸n nh÷ng tiªu cùc cña CNTB” à “TÊt c¶ nh÷ng ¶nh h­ëng quèc tÕ ®ã ®· nhµo nÆn víi c¸i gèc v¨n ho¸ d©n téc … ®Ó trë thµnh mét nh©n c¸ch rÊt ViÖt Nam … rÊt hiÖn ®¹i”. à §ã chÝnh lµ ®iÒu kú l¹ v× Ng­êi ®· tiÕp thu mét c¸ch cã chän läc nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ n­íc ngoµi. Trªn nÒn t¶ng v¨n ho¸ d©n téc mµ tiÕp thu nh÷ng ¶nh h­ëng quèc tÕ. B¸c ®· kÕt hîp gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, gi÷a ph­¬ng §«ng vµ ph­¬ng T©y, x­a vµ nay, d©n téc vµ quèc tÕàNghÖ thuËt ®èi lËp =>Phong c¸ch Hå ChÝ Minh: KÕt hîp hµi hoµ … Cñng cè, dÆn dß: - HÖ thèng bµi häc. Bµi tËp: Nªu nh÷ng biÓu hiÖn cña sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc vµ tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh? - H­íng dÉn vÒ nhµ: Häc bµi + so¹n tiÕp tiÕt 2 cña v¨n b¶n. * Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Ngµy so¹n : Ngµy gi¶ng: Tݪt 2 - Phong c¸ch Hå ChÝ Minh (TiÕp) - Lª Anh Trµ - A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - ThÊy ®­îc vÎ ®Ñp trong phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, d©n téc vµ nh©n lo¹i, thanh cao vµ gi¶n dÞ. - Tõ lßng kÝnh yªu, tù hµo vÒ B¸c, häc sinh cã ý thøc tu d­ìng, häc tËp rÌn luyÖn theo g­¬ng B¸c. B. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: 1-Tæ chøc: 2-KiÓm tra: - C©u hái: Phong c¸ch v¨n ho¸ Hå ChÝ Minh ®­îc h×nh thµnh nh­ thÕ nµo? §iÒu kú l¹ nhÊt trong phong c¸ch v¨n ho¸ Hå ChÝ Minh lµ g×? - KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 3-Bµi míi: Giíi thiÖu bµi: - Mét häc sinh ®äc ®o¹n 2 vµ ®o¹n 3. ? Nh¾c l¹i néi dung chÝnh cña ®o¹n v¨n? ? Phong c¸ch sèng cña B¸c ®­îc t¸c gi¶ ®Ò cËp tíi ë nh÷ng ph­¬ng diÖn nµo? Cô thÓ ra sao? (TÝch hîp víi v¨n b¶n: “§øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå”, vë kÞch “§ªm tr¾ng”, c¸c v¨n b¶n th¬ kh¸c). ? Häc sinh liªn hÖ víi nh÷ng bµi viÕt ®· s­u tÇm ®­îc. ? NhËn xÐt g× vÒ c¸ch ®­a dÉn chøng, c¸ch viÕt cña t¸c gi¶? ? Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trªn? ? Theo t¸c gi¶, lèi sèng cña B¸c chóng ta cÇn nh×n nhËn nh­ thÕ nµo cho ®óng? ? §Ó gióp b¹n ®äc hiÓu biÕt mét c¸ch s©u vµ s¸t vÊn ®Ò, t¸c gi¶ ®· sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? ? Nªu t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt? ? Nªu c¶m nhËn cña b¶n th©n khi häc xong v¨n b¶n nµy? ? Nh÷ng ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n? ? Nªu néi dung chÝnh cña v¨n b¶n? - Hai häc sinh ®äc ghi nhí. - Gi¸o viªn hÖ thèng bµi. - H­íng dÉn häc sinh lµm bµi tËp 1, bµi tËp 2 (S¸ch bµi tËp). - H­íng dÉn häc sinh vÒ nhµ. I- §äc - T×m hiÓu chung II- Ph©n tÝch v¨n b¶n: (TiÕp) 2-VÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh: - ThÓ hiÖn ë lèi sèng gi¶n dÞ mµ thanh cao cña Ng­êi. + N¬i ë, n¬i lµm viÖc: “ChiÕc nhµ sµn nhá b»ng gç”… “ChØ vÑn vÑn cã vµi phßng tiÕp kh¸ch, häp Bé ChÝnh trÞ, lµm viÖc vµ ngñ… ®å ®¹c rÊt méc m¹c, ®¬n s¬”. + Trang phôc: “Bé quÇn ¸o bµ ba n©u” “ChiÕc ¸o trÊn thñ”. “§«i dÐp lèp th« s¬” + T­ trang: “T­ trang Ýt ái, mét chiÕc vali con víi vµi bé quÇn ¸o, vµi vËt kû niÖm”. + ViÖc ¨n uèng: “RÊt ®¹m b¹c” Nh÷ng mãn ¨n d©n téc kh«ng cÇu kú “C¸ kho, rau luéc, d­a ghÐm, cµ muèi”. à NghÖ thuËt: DÉn chøng tiªu biÓu, kÕt hîp lêi kÓ víib×nh luËn mét c¸ch tù nhiªn, nghÖ thuËt ®èi lËp (Chñ tÞch n­íc mµ hÕt søc gi¶n dÞ). =>Næi bËt nÐt ®Ñp trong lèi sèng cña B¸c. - NÕp sèng gi¶n dÞ vµ thanh ®¹m cña B¸c còng gièng nh­ c¸c nhµ nho næi tiÕng tr­íc ®©y (NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm) – NÐt ®Ñp cña lèi sèng rÊt d©n téc, rÊt ViÖt Nam + “Kh«ng ph¶i lµ mét c¸ch tù thÇn th¸nh ho¸, tù lµm cho kh¸c ®êi, h¬n ®êi”. + §©y còng kh«ng ph¶i lµ lèi sèng kh¾c khæ cña nh÷ng con ng­êi tù vui trong c¶nh nghÌo khã. + Lµ lèi sèng thanh cao, mét c¸ch båi bæ cho tinh thÇn s¶ng kho¸i, mét quan niÖm thÈm mü (C¸i ®Ñp lµ sù gi¶n dÞ, tù nhiªn). àNghÖ thuËt: KÕt hîp gi÷a kÓ vµ b×nh luËn, so s¸nh, dÉn th¬ cña NguyÔn BØnh Khiªm, dïng c¸c lo¹t tõ H¸n ViÖt (TiÕt chÕ, hiÒn triÕt, thuÇn ®øc, danh nho di d­ìng tinh thÇn, thanh ®¹m, thanh cao,…) => C¶m nhËn s©u s¾c nÐt ®Ñp trong lèi sèng gi¶n dÞ mµ thanh cao cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Gióp ng­êi ®äc thÊy ®­îc sù gÇn gòi gi÷a B¸c Hå víi c¸c vÞ hiÒn triÕt cña d©n téc. Tæng kÕt, ghi nhí: 1- NghÖ thuËt: - KÕt hîp gi÷a kÓ vµ b×nh luËn. - Chän läc nh÷ng chi tiÕt tiªu biÓu. - §an xen th¬, dïng ch÷ H¸n ViÖt. - NghÖ thuËt ®èi lËp. 2- Néi dung: - Con ®­êng h×nh thµnh phong c¸ch v¨n ho¸ Hå ChÝ Minh. - VÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh. 3- Ghi nhí: (SGK8) VÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc vµ tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i, gi÷a thanh cao vµ gi¶n dÞ. Cñng cè, dÆn dß: 1-Bµi tËp 1:(SGK8): KÓ l¹i nh÷ng c©u chuyÖn vÒ lèi sèng gi¶n dÞ mµ cao ®Ñp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. 2-Bµi tËp 2: T×m dÉn chøng ®Ó chøng minh B¸c kh«ng nh÷ng gi¶n dÞ trong lèi sèng mµ B¸c cßn gi¶n dÞ trong nãi, viÕt. - Häc bµi. - ChuÈn bÞ bµi “C¸c ph­¬ng ph¸p héi tho¹i” * Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Ngµy so¹n : Ngµy gi¶ng TiÕt 3 - C¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: - N¾m ®­îc néi dung ph­¬ng ch©m vÒ l­îng vµ ph­¬ng chËm vÒ chÊt. - BiÕt vËn dông nh÷ng ph­¬ng ch©m nµy trong giao tiÕp. B. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: 1-Tæ chøc: 2-KiÓm tra: KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 3-Bµi míi: Giíi thiÖu bµi: Trong ch­¬ng tr×nh ng÷ v¨n líp 8, c¸c em ®· ®­îc t×m hiÓu vÒ vai XH trong héi tho¹i, l­ît lêi trong héi tho¹i. §Ó ho¹t ®éng héi tho¹i cã hiÖu qu¶, chóng ta cÇn n¾m ®­îc t­ t­ëng chØ ®¹o cña ho¹t ®éng nµy, ®ã chÝnh lµ ph­¬ng ch©m héi tho¹i. * VÝ dô 1: §o¹n ®èi tho¹i. ? Khi An hái “Häc b¬i ë ®©u?” mµ Ba tr¶ lêi “ë d­íi n­íc” th× c©u tr¶ lêi ®ã cã ®¸p øng ®iÒu mµ An cÇn biÕt kh«ng? V× sao? à C©u tr¶ lêi kh«ng lµm cho An tho¶ m·n v× nã m¬ hå vÒ ý nghÜa. An muèn biÕt Ba häc b¬i ë ®Þa ®iÓm nµo “ë ®©u?” chø kh«ng ph¶i An hái b¬i lµ g×? ? Ba cÇn tr¶ lêi nh­ thÕ nµo? à C©u tr¶ l¬i, vÝ dô: “M×nh häc b¬i ë bÓ b¬i cña Nhµ m¸y n­íc”. ? Tõ ®©y, em rót ra ®­îc bµi häc g× vÒ giao tiÕp? àKhi nãi, c©u nãi ph¶i cã néi dung ®óng víi yªu cÇu cña giao tiÕp, kh«ng nªn nãi Ýt h¬n nh÷ng g× mµ giao tiÕp ®ßi hái. * VÝ dô 2: TruyÖn c­êi “Lîn c­íi, ¸o míi”. - Hai häc sinh ®äc, kÓ l¹i truyÖn. ? V× sao truyÖn l¹i g©y c­êi? àTruyÖn g©y c­êi v× c¸ch nãi cña hai nh©n vËt. ? LÏ ra anh “Lîn c­íi” vµ anh “¸o míi” ph¶i hái vµ tr¶ lêi nh­ thÕ nµo ®Ó ng­êi nghe ®ñ biÕt ®­îc ®iÒu cÇn hái vµ tr¶ lêi? àLÏ ra chØ cÇn hái “B¸c cã thÊy con lîn nµo ch¹y qua ®©y kh«ng?” - Tr¶ lêi “(N·y giê) t«i ch¼ng thÊy cã con lîn nµo ch¹y qua ®©y c¶!” ? Qua vÝ dô nµy, h·y cho biÕt khi giao tiÕp ta cÇn ph¶i tu©n thñ yªu cÇu g×? àTrong giao tiÕp, kh«ng nªn nãi nhiÒu h¬n nh÷ng g× cÇn nãi. ? Qua hai vÝ dô trªn, gióp ta biÕt ®Ó tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng trong giao tiÕp. H·y nh¾c l¹i thÕ nµo lµ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng. - Mét häc sinh ghi nhí. *VÝ dô 3: TruyÖn c­êi “Qu¶ bÝ khæng lå” (SGK9). ? Truyªn c­êi nµy phª ph¸n ®iÒu g×? àPhª ph¸n tÝnh nãi kho¸c. ? Qua truyÖn c­êi trªn, h·y cho biÕt cÇn tr¸nh ®iÒu g× trong gia tiÕp? àTrong giao tiÕp, kh«ng nªn nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng sù thËt-tr¸i víi ®iÒu ta nghÜ. ? NÕu kh«ng biÕt ch¾c ngµy mai líp lao ®éng th× em cã th«ng b¸o ®iÒu ®ã víi c¸c b¹n trong líp kh«ng? V× sao? ? T­¬ng tù, khi em kh«ng biÕt ch¾c v× sao b¹n m×nh nghØ häc th× em cã nªn tr¶ lêi víi thÇy (c«) lµ b¹n Êy nghØ häc v× èm kh«ng? V× sao? àEm kh«ng nªn th«ng b¸o víi c¶ líp, kh«ng tr¶ lêi víi thÇy (c«) nh­ vËy. V× em ch­a biÕt ch¾c ch¾n. ? Qua t×nh huèng trªn, h·y rót ra ®iÒu cÇn tr¸nh trong giao tiÕp? àTrong giao tiÕp, ®õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc-ch­a cã c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh lµ ®óng. ? Trong tr­êng hîp nµy, trong lêi nãi cña m×nh, ta nªn sö dông kÌm nh÷ng tõ, ng÷ nµo cho phï hîp? àCã thÓ sö dông c¸c tõ ng÷: H×nh nh­, em nghÜ lµ, … ? Qua trªn, em h·y cho biÕt trong héi tho¹i, cÇn ph¶i l­u ý ph­¬ng ch©m nµo n÷a (ngoµi ph­¬ng ch©m vÒ l­îng ®· t×m hiÓu ë trªn)?. - Mét häc sinh ®äc ghi nhí (SGK10). Mét häc sinh ®äc yªu cÇu cña bµi tËp. - Ph¸t hiÖn lçiàPh©n tÝch. - Tr×nh bµy tr­íc líp. - Häc sinh ®äc yªu cÇu c¶u ®Ò bµi. - §iÒnàTr×nh bµy tr­íc líp. - Mét häc sinh ®äc truyÖn. - Nªu yªu cÇu cña bµi tËp. - Lµm bµi tËpàTr×nh bµy. - Mét häc sinh ®äc yªu cÇu cña bµi tËp. - Suy nghÜàTr×nh bµy tr­íc líp. I. Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng: Khi giao tiÕp cÇn nãi cho cã néi dung, néi dung cña lêi nãi ph¶i ®¸p øng yªu cÇu cña cuéc giao tiÕp, kh«ng thiÕu, kh«ng thõa (Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng). II. Ph­¬ng ch©m vÒ chÊt: Khi giao tiÕp ®õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc (Ph­¬ng ch©m vÒ chÊt). * Ghi nhí (SGK10). LuyÖn tËp: 1-Bµi tËp 1: (SGK10). a-… gia sóc nu«i ë trong nhµ. àLÆp tõ ng÷ gia sóc-nu«i ë trong nhµ (Thõa) b-… loµi chim cã hai c¸nh. àThõa côm tõ “cã hai c¸nh” v× ®ã lµ ®Æc ®iÓm cña loµi chim. 2-Bµi tËp 2: Chän tõ ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng: a-… nãi cã s¸ch, m¸ch cã chøng. b-… nãi dèi. c-… nãi mß. d-…nãi nh¨ng, nãi cuéi. e-… nãi tr¹ng. => §Òu chØ c¸ch nãi tu©n thñ hoÆc vi ph¹m ph­¬ng ch©m vÒ chÊt 3-Bµi tËp 3: TruyÖn c­êi “Cã nu«i ®­îc kh«ng”. - ë ®©y ph­¬ng ch©m vÒ l­îng ®· kh«ng ®­îc tu©n thñ v× c©u hái “Råi cã nu«i ®­îc kh«ng?”àThõa - 4-Bµi tËp 4: (SGK11). a- C¸c tõ ng÷ nµy ®­îc sö dông trong héi tho¹i ®Ó b¶o ®¶m tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ chÊt nh»m b¸o cho ng­êi nghe biÕt lµ tÝnh x¸c thùc cña nhËn ®Þnh hay th«ng tin m×nh ®­a ra ch­a ®­îc kiÓm chøng. b- Sö dung c¸c tõ ng÷ nµy trong diÔn ®¹t ®Ó tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng: B¸o cho ng­êi nghe biÕt viÖc nh¾c l¹i néi dung ®· cò lµ do chñ ý cña ng­êi nãi. Bµi tËp 1, 4, 3 (S¸ch “Mét sè…”-Trang7,8. Cñng cè, dÆn dß. - HÖ thèng l¹i hai néi dung: + Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng. + Ph­¬ng ch©m vÒ chÊt. - Häc bµi: + Xem l¹i c¸c bµi tËp. + Lµm bµi tËp 5 (SGK11). - So¹n: “Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh”. * Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Ngµy so¹n : Ngµy gi¶ng: TiÕt 4 - Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: - HiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh, lµm cho v¨n b¶n thuyÕt minh sinh ®éng, hÊp dÉn. - BiÕt c¸ch sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµo v¨n b¶n thuyÕt minh. B.TiÕn tr×nh bµi gi¶ng 1-Tæ chøc: 2-KiÓm tra: - KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong giê. - KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 3-Bµi míi: Giíi thiÖu bµi: ë líp 8, c¸c em ®· ®­îc häc vµ vËn dông v¨n b¶n thuyÕt minh, giê häc nµy chóng ta tiÕp tôc t×m hiÓu vµ vËn dông kiÓu v¨n b¶n nµy ë mét yªu cÇu cao h¬n, ®ã lµ: §Ó v¨n b¶n thuyÕt minh sinh ®éng, hÊp dÉn vµ bít kh« khan th× cÇn sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt. ? Nh¾c l¹i kh¸i niÖm v¨n b¶n thuyÕt minh? àKiÓu v¨n b¶n th«ng dông trong mäi lÜnh vùc ®êi sèng nh»m cung cÊp tri thøc (KiÕn thøc) vÒ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, nguyªn nh©n,… cña c¸c hiÖn t­îng vµ sù vËt trong tù nhiªn, x· héi b»ng ph­¬ng thøc tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch. ? §Æc ®iÓm chñ yÕu cña v¨n b¶n thuyÕt minh? àCung cÊp tri thøc (KiÕn thøc) song ®ßi hái ph¶i kh¸ch quan, x¸c thùc vµ h÷u Ých cho con ng­êi. ? Trong v¨n b¶n thuyÕt minh, ng­êi ta th­êng dïng nh÷ng ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nµo? à C¸c ph­¬ng ph¸p: Nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch, ph­¬ng ph¸p liÖt kª, nªu vÝ dô, dïng sè liÖu, so s¸nh, ph©n tÝch, ph©n lo¹i,… * VÝ dô: V¨n b¶n “H¹ Long-§¸ vµ N­íc”(SGK12,13) - Hai häc sinh ®äc v¨n b¶n. ? X¸c ®Þnh ®èi t­îng thuyÕt minh? àVÞnh H¹ Long. ?Bµi v¨n thuyÕt minh ®Æc ®iÓm g× cña ®èi t­îng? àSù kú l¹ v« tËn cña H¹ Long do ®¸ vµ n­íc t¹o nªn. §ã chÝnh lµ vÎ ®Ñp hÊp dÉn kú diÖu cña H¹ Long. ? V¨n b¶n cã cung cÊp ®­îc tri thøc kh¸ch quan vÒ ®èi t­îng kh«ng? àV¨n b¶n cung cÊp tri thøc kh¸ch quan vÒ ®èi t­îng ®ã lµ sù kú lµ cña H¹ Long lµ v« tËn. ? §Æc ®iÓm nµy cã dÔ dµng thuyÕt minh b»ng c¸ch ®o ®Õm, liÖt kª kh«ng? V× sao? àKh«ng thÓ thuyÕt minh ®­îc ®Æc ®iÓm nµy mét c¸ch dÔ dµng b»ng c¸ch ®o ®Õm, liÖt kª ®­îc v× ®èi t­îng thuyÕt minh rÊt trõu t­îng. ? Trong v¨n b¶n nµy, t¸c gi¶ ®· sö dông ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nµo lµ chñ yÕu? à Ph­¬ng ph¸p liÖt kª, gi¶i thÝch. ? Víi c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nµy ®· nªu ra ®­îc sù kú l¹ cña H¹ Long ch­a? T¸c gi¶ hiÓu sù kú l¹ ë ®©y lµ g×? (ThÓ hiÖn qua c©u v¨n nµo?). à+ Víi c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh trªn ch­a thÓ nªu ra ®­îc sù kú l¹ cña H¹ Long. + T¸c gi¶ hiÓu sù kú l¹ cña H¹ Long lµ: “ChÝnh n­íc lµm cho ®¸ sèng dËy… hån”. ? §Ó lµm râ “Sù kú l¹ cña H¹ Long lµ v« tËn” mét c¸ch sinh ®éng, hÊp dÉn, t¸c gi¶ cßn vËn dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? ThÓ hiÖn cô thÓ ra sao? à Sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt: + “ChÝnh n­íc lµm cho ®¸ sèng dËy… t©m hån”. + “N­íc t¹o nªn sù di chuyÓn. Vµ di chuyÓn theo mäi c¸ch” t¹o nªn sù thó vÞ cña c¶nh s¾c. + Tuú theo gãc ®é vµ tèc ®é di chuyÓn cña du kh¸ch, tuú theo c¶ h­íng ¸nh s¸ng däi vµo c¸c ®¶o ®¸, mµ thiªn nhiªn t¹o nªn thÕ giíi sèng ®éng, biÕn ho¸ ®Õn l¹ lïng: BiÕn chóng tõ nh÷ng vËt v« tri thµnh vËt sèng ®éng cã hån. => T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p t­ëng t­îng vµ liªn t­ëng, t­ëng t­îng nh÷ng cuéc d¹o ch¬i víi c¸c kh¶ n¨ng d¹o ch¬i (T¸m ch÷ “Cã thÓ”), kh¬i gîi nh÷ng c¶m gi¸c cã thÓ cã (ThÓ hiÖn qua c¸c tõ: §ét nhiªn, bçng, bçng nhiªn, ho¸ th©n), dïng phÐp nhiªn ho¸. - Giíi thiÖu VÞnh H¹ Long kh«ng chØ lµ ®¸ vµ n­íc mµ cßn lµ mét thÕ giíi sèng cã hån. ? Nh­ vËy, t¸c gi¶ ®· tr×nh bµy ®­îc sù kú l¹ cña H¹ Long ch­a? Nhê biÖn ph¸p g×? ? Qua v¨n b¶n trªn h·y cho biÕt khi viÕt v¨n b¶n thuyÕt minh cÇn l­u ý ®iÒu g× ®Ó v¨n b¶n ®­îc sinh ®éng, hÊp dÉn? - Hai häc sinh ®äc ghi nhí. I. T×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ¸p nghÖ ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh a-¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh. b-ViÕt v¨n b¶n thuyÕt minh cã sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt: - Muèn cho v¨n b¶n thuyÕt minh ®­îc sinh ®éng, hÊp dÉn, ng­êi ta vËn dông thªm mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh­ kÓ chuyÖn, tù thuËt, nh©n ho¸ hoÆc c¸c h×nh thøc vÌ, diÔn ca (Tr×nh bµy b»ng v¨n vÇn). - C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt cÇn sö dông thÝch hîp, gãp phÇn lµm næi bËt ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng thuyÕt minh vµ g©y høng thó cho ng­êi ®äc. * Ghi nhí (SGK13). - Hai häc sinh ®äc v¨n b¶n. ? V¨n b¶n nµy cã tÝnh chÊt thuyÕt minh kh«ng? TÝnh chÊt thuyÕt minh Êy thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm nµo? ? Nh÷ng ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nµo ®· ®­îc sö dông? ? Bµi thuyÕt minh nµy cã nÐt g× ®Æc biÖt? ? T¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? ? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt ë ®©y cã t¸c dông g×? - Mét häc sinh ®äc yªu cÇu cña bµi tËp. - Gi¸o viªn gîi ýàHäc sinh lµm bµi tËp. LuyÖn tËp: 1-Bµi tËp 1: (SGK14). - V¨n b¶n nµy cã tÝnh chÊt thuyÕt minh rÊt râ ë viÖc giíi thiÖu loµi ruåi (Nh÷ng tri thøc kh¸ch quan vÒ loµi ruåi): + Nh÷ng tÝnh chÊt chung vÒ hä, gièng, loµi. + C¸c tËp tÝnh sinh sèng, sinh ®Î, ®Æc ®iÓm c¬ thÓ. àCung cÊp c¸c kiÕn thøc ®¸ng tin cËy: Tõ ®ã thøc tØnh ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh, phßng bÖnh, ý thøc diÖt ruåi. - Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ®­îc sö dông: + Nªu ®Þnh nghÜa. + Ph©n lo¹i. + Sè liÖu. + LiÖt kª. - Mét sè nÐt ®Æc biÖt cña bµi thuyÕt minh nµy: + VÒ h×nh thøc: Gièng nh­ v¨n b¶n t­êng thuËt mét phiªn toµ. + VÒ cÊu tróc: Gièng nh­ biªn b¶n 1 cuéc tranh luËn vÒ mÆt ph¸p lý. + VÒ néi dung: Gièng nh­ mét c©u chuyÖn kÓ vÒ loµi ruåi. - C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt: Nh©n ho¸, cã t×nh tiÕt, miªu t¶,… - T¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt: + Lµm cho v¨n b¶n trë nªn sinh ®éng, hÊp dÉn, thó vÞ. + C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµy g©y høng thó cho b¹n ®äc nhá tuæi, võa lµ truyÖn vui, võa häc thªm tri thøc. 2-Bµi tËp 2: NhËn xÐt vÒ biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®­îc sö dông ®Ó thuyÕt minh. - Nãi vÒ tËp tÝnh cña chim Ðn. - BiÖn ph¸p nghÖ thuËt: LÊy ngé nhËn håi nhá lµm ®Çu mèi c©u chuyÖn. 4. Cñng cè, dÆn dß. - Gi¸o viªn hÖ thèng l¹i bµi: Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong khi viÕt v¨n b¶n thuyÕt minh ®Ó lµm cho v¨n b¶n nµy thªm sinh ®éng, hÊp dÉn. - Häc sinh vÒ nhµ: + Häc bµi. + Lµm bµi tËp 3, 4 (SBT6, 7). - ChuÈn bÞ bµi: “LuyÖn tËp sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh”. * Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Ngµy so¹n : Ngµy gi¶ng: TiÕt 5 - LuyÖn tËp sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh biÕt vËn dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµo v¨n b¶n thuyÕt minh. B. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng 1-Tæ chøc: 2-KiÓm tra: - C©u hái: Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh cã t¸c dông g×? Ta cÇn l­u ý ®iÒu g× khi sö dông? - KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh. 3-Bµi míi: Giíi thiÖu bµi: Giê tr­íc chóng ta ®· t×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh. §Ó t¹o lËp mét v¨n b¶n thuyÕt minh cã søc thuyÕt phôc cao c¸c em cÇn vËn dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Giê h«m nay chóng ta cïng nhau luyÖn tËp sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh. - Hai häc sinh ®äc l¹i ®Ò bµi. ? X¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò bµi? - Chia líp thµnh c¸c nhãm. ? Tr×nh bµy dµn ý, ®äc phÇn më bµi cña ®Ò em ®· chän. ? Khi thuyÕt minh vÒ c¸i qu¹t, em cÇn lËp dµn ý nh­ thÕ nµo? ? Sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµo bµi v¨n nh­ thÕ nµo? ? H·y ®äc ®o¹n më bµi cho ®Ò v¨n em ®· chän? - Häc sinh c¶ líp th¶o luËn, nhËn xÐt, bæ sung dµn ý cña b¹n? Gi¸o viªn nhËn xÐt ­u, khuyÕt ®iÓm cña häc sinh qua phÇn chuÈn bÞ bµi vµ qua giê häc. I- §Ò bµi: ThuyÕt minh mét trong c¸c ®å dïng sau: C¸i qu¹t, c¸i bót, c¸i kÐo, chiÕc nãn. II-Ph©n tÝch ®Ò: - KiÓu v¨n b¶n: ThuyÕt minh. - Néi dung thuyÕt minh: Nªu ®­îc c«ng dông, cÊu t¹o, chñng lo¹i, lÞch sö cña c¸i qu¹t (C¸i kÐo, c¸i bót, chiÕc nãn). - H×nh thøc thuyÕt minh: V©n dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®Ó lµm cho bµi viÕt vui t­¬i, hÊp dÉn nh­ kÓ chuyÖn, tù thuËt, hái ®¸p theo lèi nh©n ho¸. III- Tr×nh bµy vµ th¶o luËn: 1- Häc sinh ë tõng nhãm tr×nh bµy: - Tr×nh bµy dµn ý chi tiÕt. - Dù kiÕn c¸ch sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong bµi v¨n. VÝ dô: ThuyÕt minh vÒ c¸i qu¹t: - Më bµi: Giíi thiÖu vÒ c¸i qu¹t mét c¸ch kh¸i qu¸t. - Th©n bµi: Giíi thiÖu cô thÓ vÒ c¸i qu¹t: + Qu¹t lµ mét ®å dïng nh­ thÕ nµo? (Ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa). + Hä nhµ qu¹t ®«ng ®óc vµ cã nhiÒu lo¹i nh­ thÕ nµo? (Ph­¬ng ph¸p liÖt kª). + Mçi lo¹i qu¹t cã cÊu t¹o vµ c«ng dông nh­ thÕ nµo? (Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ph©n lo¹i). + §Ó sö dông qu¹t cã hiÖu qu¶ cÇn b¶o qu¶n qu¹t nh­ thÕ nµo? - KÕt bµi: NhÊn m¹nh vai trß cña qu¹t trong cuéc sèng. - C¸ch sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong bµi v¨n: Cã thÓ dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt: KÓ chuyÖn, tù thuËt, nh©n ho¸, … - §äc phÇn më bµi víi ®Ò v¨n ®· chän. 2-Häc sinh c¶ líp th¶o luËn nhËn xÐt, bæ sung söa ch÷a dµn ý cña b¹n võa tr×nh bµy: IV- NhËn xÐt, ®¸nh gi¸: 1-¦u ®iÓm: - HÇu hÕt häc sinh cã ý thøc chuÈn bÞ bµi. - B­íc ®Çu cã ®Þnh h­íng vËn dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµo bµi viÕt. 2-Tån t¹i: - Mét sè häc sinh chuÈn bÞ bµi ch­a kü. - VËn dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ch­a thËt linh ho¹t. LuyÖn tËp: VËn dông mét sè biÖn ph¸p NT vµo viÕt ®o¹n v¨n trong phÇn th©n bµi víi c¸c ®Ò v¨n trªn (TM vÒ c¸i bót, c¸i kÐo, c¸i qu¹t...) Cñng cè, dÆn dß: - Häc sinh vÒ nhµ: + Xem l¹i bµi + Lµm bµi tËp. + So¹n v¨n b¶n “§Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh”. * Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................... ................................................................................................................................. ..............................................................................................