Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 20 - Tiết 96, 97: Tiếng nói của văn nghệ (Nguyễn Đình Thi)

Tuần 20 TIẾT 96-97 TIẾNG NÓI CỦA VĂN NGHỆ Nguyễn Đình Thi I. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS: -Hiểu được nội dung của văn nghệ, sức mạnh kỳ diệu của nó đối với đời sống của con người. -Hiểu thêm cách viết bài nghị luận qua các tác phẩm nghị luận ngắn gọn, chặt chẽ giàu hình ảnh của Nguyễn Đình Thi. II. Tiến trình lên lớp: Oån định: KTBC:Em hiểu gì về ý nghĩa của việc đọc sách?Nêu tác dụng đọc của 1 tác phẩm Bài mới: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung Hoạt động 1 ?Nêu những hiểu biết của em về tác giả và hoàn cảnh ra đời của văn bản? ?Em hãy tóm tắt những hệ thống luận điểm cơ bản của bài viết? Hoạt động 2 ?Dựa vào hệ thống tóm tắt luận điểm, em hảy chỉ ra bố cục của văn bản? ?Nội dung phản ánh của văn nghệ là gì? ?Để làm sáng tỏ những luận điểm đó, tác giả đã đưa ra những dẫn chứng cụ thể nào? ?Tiếng nói của văn nghệ đã đem đến cho người đọc, người nghe những gì? ?Như vậy nội dung tiếng nói của văn nghệ có gì khác so với nội dung các môn khoa học xã hội khác(lịch sử, địa lý…)? ?Từ đó em hiểu như thế nào về nội dung tiếng nói văn nghệ? ?Tại sao con người cần tiếng nói của văn nghệ? ?Tác giả đưa ra những dẫn chứng cụ thể nào?Tình huống cụ thể nào để lập luận? ?Em có thể nhận xét như thế nào về những lý lẽ và dẫn chứng mà tác giả đưa ra để lập luận? ?Tiếng nói của văn nghệ không đơn thuần chỉ là tình cảm mà nó còn chứa dựng những gì?Văn nghệ đến với con người bằng cách nào? ? “Văn nghệ là một thứ tuyên truyền-không tuyên truyền nhưng lại hiệu quả và sâu sắc hơn cả”ø? ?Văn nghệ dùng những gì để tuyên truyền?Tuyên truyền bằng con đường nào? Gv có thể kể một số câu chuyện có sức cảm hóa tâm hồn kỳ diệu:Truyện Bức tranh của Nguyễn Minh Châu, bài thơ thần của Lý Thường Kiệt… Hoạt động 3 ?Hãy nêu những nét đặc sắc về cách viết văn nghị luận của Nguyễn Đình Thi? Gọi h/s đọc ghi nhớ Hoạt động 4 Gọi h/s đọc yêu cầu luyện tập -H/s trình bày căn cứ vào chú thích -H/s tóm tắt: +Nội dung của tiến nói văn nghệ :cùng với thực tại khách quan là nhận thức mới mẻ, là tất cả tư tưởng, tình cảm cá nhân người nghệ sỹ.Mỗi tác phẩm văn nghệ lớn là cách sống của tâm hồn, từ đó làm thay đổi hẳn mắt ta nhìn, óc ta nghĩ. +Tiếng nói văn nghệ rất cần thiết đ/v c/s con người, nhất là hình ảnh sống và chiến đấu, sản xuất vô cùng gian khổ của nhân dân ta hiện nay(thời điểm sáng tác) +văn nghệ có khả năng cảm hóa, sức mạnh lôi cuốn của nó thật là kỳ diệu-bởi đó là tiếng nói của tình cảm-tác động của mỗi con người qua những rung cảm sâu xa tự trái tim. -Bố cục: 3 phần +Phần 1:Từ đầu… “của tâm hồn”:Nội dung của văn nghệ. +Phần 2:Tiếp… “tiếng nói của tình cảm”Nghệ thuật đối với tình cảm của con người. +Phần 3:Còn lại:Sức mạnh lỳ diệu, khả năng cảm hóa của văn nghệ. -Tác phẩm nghệ thuật được xây dựng từ những vật liệu mượn ở thực tại-không đơn thuần là ghi chép, sao chép thực tại ấy một cách máy móc mà thông qua lăng kính chủ quan của người nghệ sĩ(đó là cái nhìn, quan niệm của tác giả, lời nhắn nhủ riêng tư…) -Nội dung của tác phẩm văn nghệ không đơn thuần là câu chuyện con người như đời sống thực, mà ở đó có cả tư tưởng, tấm lòng của người nghệ sĩ đã gửi gắm chất chứa vào trong đó. Văn nghệ phản ánh những chất liệu hiện thực qua lăng kính chủ quan của người nghệ sỹ. -Tác phẩm văn nghệ:Không chỉ là những lời lẽ suông, lý thuyết khô khan cứng nhắc-mà nó còn chứa đựng tất cả tâm hồn tình cảm của người sáng tạo ra nó.Những vui buồn, yêu ghét, mộng mơ, những phút bồng bột của tuổi trẻ…Tất cả những điều đó mang đến cho người đọc bao rung động, ngỡ ngàng trước những điều tưởng chừng như bình thường quen thuộc. -Nó chứa đựng âtm hồn, tình cảm của người nghệ sỹ. -Nó luôn khám phá tác động đến người đọc. -Những nhận thức -Những rung cảm “Mỗi tác phẩm như rọi…của tâm hồn” -Mở rộng, phát huy vô tận qua từng thế hệ. =>Văn nghệ tập trung khám phá, thể hiện chiều sâu tính cách, số phận con người và cả thế giới bên trong con người. -Những bộ môn khoa học khác đi vào khám phá, miêu tả, đúc kết bộ mặt tự nhiên hay xã hội, các quy luật khách quan. Nội dung chủ yếu của văn nghệ là hiện thực mang tính cụ thể sinh động, là đời sống tình cảm của con người qua cái nhìn có tính cá nhân của nghệ sĩ. * H/s thảo luận nhóm, đại diện phát biểu. -Trong nhữ trường hợp con người bị ngăn cách bởi cuộc sống, tiếng nói của văn nghệ nối họ với cuộc sống bên ngoài. Vdụ:những người tù chính trị từ sở mật thám: +Bị ngăn cách với thế giới bên ngoài. +Bị tra tấn, đánh đập. +Không gian tối tăm, chật hẹp… Tiếng nói của văn nghệ đến bên họ như phép nhiệm màu, một sức mạnh cổ vũ tinh thần to lớn. Hay cả những người sống trong lam lũ vất vả, u tối cả cuộc đời.Tiếng nói văn nghệ làm cho tâm hồn của họ được sống, quên đi nỗi cơ cực hàng ngày. -Những tác phẩm văn nghệ hay luôn nuôi dưỡng làm cho đời sống tình cảm của con người thêm phong phú.Qua văn nghệ, con người trở nên lạc quan hơn, biết rung cảm và biết ước mơ. -Dẫn chứng đưa ra tiêu biểu, cụ thể, sinh động. Lập luận chặt chẽ, đầy sức thuyết phục-phân tích một cách thấm thía sự cần thiết của văn nghệ đối với đời sống con người: “Mỗi tác phẩm…ta nghĩ” .Nghệ thuật là tiến nói của tình cảm, chứa đựng tình yêu ghét, nỗi buồn của chúng ta trong cuộc sống. -Văn nghệ đến với con người bằng tình cảm.Nghệ thuật không thể nào thiếu tư tưởng. +Tư tưởng trong nghệ thuật không khô khan trừu tượng mà thấm sâu cảm xúc, nỗi niềm, từ đó tác phẩm văn nghệ nói nhiều nhất với cảm xúc đi vào nhận thức tâm hồn chúng ta qua con đường tình cảm, giúp con người tự nhận thức, tự xây dựng mình. +Bằng nhận thức đặc biệt đó, văn nghệ thực hiện chức năng của nó một cách tự nhiên, hiệu quả, sâu sắc lâu bền. +Tự thân văn nghệ , những tác phẩm chân chính đã có tác dụng tuyên truyền.Vì:tác phẩm văn nghệ chân chính bao giờ cũng được soi sáng bởi một tư tưởng tiến bộ hướng người đọc người nghe vào một lẽ sống, cách nghĩ đúng đắn nhân đạo mà vẫn có tác dụng tuyên truyền cho một quan điểm, một giai cấp, một dân tộc nào đó. Nó không tuyên truyền một cách lộ liễu, khô khan, không diễn thuyết minh họa cho các tư tưởng chính trị. -Văn nghệ là cả sự sống con người, là mọi trạng thái cảm xúc, tình cảm phong phú của con người trong đời sống cụ thể, sinh động. -Văn nghệ tuyên truyền bằng con đường đặc biệt-con đường tình cảm.Qua tình cảm, văn nghệ lay động toàn bộ con tim khối óc chúng ta. “Nghệ sĩ truyền điện…con đường ấy” -Nghệ thuật mở rộng khả năng cảm nhận, thưởng thức của tâm hồn. -Nghệ thuật giải phóng con người khỏi những giới hạn chật hẹp của đời sống con người. Nói tóm lại, nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm.Nó có sức mạnh kỳ diệu, sức mạnh cảm hóa ta lớn. -Bố cục:chặt chẽ, hợp lý, dẫn dắt tự nhiên -cách viết:giàu hình ảnh, nhiều dẫn chứng tiêu biểu, đa dạng, có sức thuyết phục cao. -Luận điểm sắp xếp theo một hệ thống hợp lý. -Lời văn:chân thành, say sưa nhiệt huyết H/s đọc. Đọc và suy nghĩ sau đó trình bày. I.Tác giả-tác phẩm: 1.Tác giả: -Nguyễn Đình Thi (1924-2003). -Nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch, soạn nhạc, viết lý luận văn học. 2.Tác phẩm: -Văn bản được viết năm 1948-thời kỳ đầu của kháng chiến chống Pháp II.Tìm hiểu văn bản: 1.Bố cục: 3 phần 2.Phân tích: a.Nội dung phản ánh của văn nghệ. Là hiện thực mang tính cụ thể sinh động, là đời sống tình cảm của con người qua cái nhìn có tính cá nhân của nghệ sĩ. b.Vai trò và ý nghĩa của văn nghệ đối với đời sống con người. -Như phép nhiệm màu, một sức mạnh cổ vũ tinh thần to lớn. -Nuôi dưỡng làm cho đời sống tình cảm của con người thêm phong phú, con người trở nên lạc quan hơn, biết rung cảm và biết ước mơ. c.Sức mạnh ky ødiệu của văn nghệ. -Nghệ thuật mở rộng khả năng cảm nhận, thưởng thức của tâm hồn. -Nghệ thuật giải phóng con người khỏi những giới hạn chật hẹp của đời sống con người -Nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm.Nó có sức mạnh kỳ diệu, sức mạnh cảm hóa ta lớn. III.Tổng kết: Ghi nhớ:Sgk IV.Luyện tập Củng cố: Vai trò, ý nghĩa của văn nghệ đối với đời sống con người? Dặn dò: -Học thuộc ghi nhớ, tó`m tắt được các luận điểm cơ bản của bài viết. -Chuẩn bị bài:Các thành phần biệt lập