Giáo án Ngữ văn lớp 6 Tuần 23 Tiết 89, 90 Buổi học cuối cùng

Ngày soạn : 30/01/2005 Tuần 23 – Tiết 89-90 BUỔI HỌC CUỐI CÙNG A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT Qua tiết học, HS cần tiếp thu được: -Nắm được nội dung, ý nghĩa của truyện. - Nắm được cách thể hiện tư tưởng, tình cảm của nhân vật qua miêu tả ngoại hình, hành động, ngôn ngữ. B. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC C. TÀI LIỆU THAM KHẢO: SGK, SGV, STK D. TIẾN HÀNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 1/. Ổn định Ngày : Tiết : Lớp : SS : VM : 2/. Kiểm tra bài cũ ? Muốn tả cảnh ta cần phải làm gì? ? Bố cục bài văn tả cảnh gồm có mấy phần? 3/. Bài mới Giới thiệu bài mới: Lòng yêu nước, tình cảm dân tộc là tình cảm thiêng liêng, cao cả. Đặc biệt trong hoàn cảnh đất nước bị kẻ thù chiếm đóng và có ý đồ đồng hoá thì tình yêu đó càng được thể hiện cụ thể ở sự quý trọng, gìn giữ ngông ngữ của dân tộc mình. Nhất là tiếng nói của dân tộc còn là một sức mạnh, một vũ khí trong cuộc đấu tranh giành lại quyền tự chủ. Bài học hôm nay, chúng ta tìm hiểu thể hiện rất rõ tư tưởng ấy. HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS BÀI HS GHI Hoạt động 1: GV gọi HS đọc chú thích SGK/54. GV hướng dẫn HS đọc văn bản, tóm tắt truyện -> Chú ý giọng điệu thay đổi theo tâm trạng nhân vật và diễn biến truyện. Hoạt động 2: Tìm hiểu truyện ? Câu chuyện được kể, diễn ra trong hoàn cảnh, thời gian, địa điểm nào? ? Em hịẻu thế nào về tên truyện ngắn “Buổi học cuối cùng” ? ? Truyện được kể theo lời của nhân vật nào? Thuộc ngôi thứ mấy? Việc lựa chọn cách kể như vậy có tác dụng gì? (HS thảo luận) ? Theo em, trong truyện còn có nhân vật nào nữa và trong số đó ai gây cho em ấn tượng nổi bật nhất? ? Vào buổi sáng, hôm diễn ra buổi học cuối cùng, chú bé Phrăng đã thấy có gì lạ trên đường đến trường, quang cảnh ở trường và không khí trong lớp học? ? Theo em, những điều đó báo hiệu việc gì xãy ra? ? Nhân vật thầy giáo Ha-men trong buổi học cuối cùng đã được miêu tả như thế nào? Để làm rõ điều đó, em hãy tìm những chi tiết miêu tả nhân vật này về các phương diện ? ? Qua các chi tiết trên, lòng yêu nước của thầy Ha-men đã được biểu lộ như thế nào? ? Ý nghĩ và tâm trạng của chú bé Phrăng diễn biến như thế nào trong buổi học cuối cùng? ? Hãy tìm một số câu văn trong truyện có sử dụng phép so sánh và chỉ ra tác dụng của những so sánh ấy? ? Trong truyện thầy Ha-men có nói : “… khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ … lao tù”. Em hiểu như thế nào và có suy nghĩ gì về lời nói ấy? Hoạt động 3: Tổng kết truyện. ? Qua đó chỉ ra ý nghĩa sâu sắc của việc biểu hiện lòng yêu nước trong truyện này? => HS đọc văn bản => Câu chuyện kể vào buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp của một lớp học ở trường Tiểu học trong một làng quê thuộc vùng An-dát sau khi vùng này bị cắt về cho nước Phổ vì nước Pháp thua trận trong cuộc chiến tranh Pháp-Phổ (1870-1871). => Đây là buổi học cuối cùng mà thầy và trò ở ngôi trường ấy được dạy và học, bởi sau buổi học ấy các trường ở vùng này đều phải dạy tiếng Đức, ngôn ngữ của nước Phổ (kẻ chiếm đóng) => Chú bé Phrăng (ngôi thứ nhất) -> Đây là nhân vật trực tiếp tham gia vào câu chuyện, điều đó vừa tạo được tính chất tự nhiên của lời kể lại có ưu thế trong việc bộc lộ những ý nghĩ, tâm trạng, nhận xét của nhân vật về cảnh và người ở xung quanh cũng như về chính mình. => Cụ Hô-de (xã trưởng cũ); thầy Ha-men, bác phó rèn Oát-stơ; bác phát thư. -> Thầy Ha-men nổi bật nhất (tác giả tập trung khắc hoạ với nhiều nét ngoại hình và nội tâm gây ấn tượng cho người đọc) => Tin từ Bec-lin (thủ đô nước Phổ bấy giờ) là từ nay …sẽ đến. => Trang phục: mặc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục … đen thêu. -> Thái độ: giọng dịu dàng, không mắng, không trừng phạt. => Thể hiện trong cách trang phục trang trọng, trong các cử chỉ, thái độ và lời nói của thầy Ha-men. => Biến đổi rất rõ rệt, từ chỗ còn mãi chơi, lười học, ngại học tiếng Pháp đến chỗ biết yêu quí và ham muốn học tốt tiếng Pháp nhưng thật đáng buồn, khi ấy em lại không còn được học tiếng Pháp trong trường nữa. => Khơi dậy lòng yêu nước. I. TÁC GIẢ –TÁC PHẨM - An-phông-xơ-Đô-đê (1840 – 1897) là nhà văn Pháp. - Truyện viết về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở một trường làng thuộc vùng An-dat. II. TÌM HIỂU VĂN BẢN 1/. Chú bé Phrăng - Thoáng nghĩ hay là trốn học và rong chơi ngoài đồng nội. - Cưỡng lại được, ba chân bốn cẳng chạy đến trường. - Lẻn vào chỗ ngồi … đỏ mặt tía tai và sợ … - Tự giận mình biết mấy … - Chăm chú nghe … nhớ mãi buổi học cuối cùng. => Diễn biến tâm lí biến đổi từ chỗ còn mãi chơi, lười học, ngại học đến chỗ biết yêu quý và ham muốn học tốt tiếng Pháp. 2/. Thầy Ha-men. - Trang phục: mặc chiếc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục diềm lá sen gấp nếp mịn và đội cái mũ tròn bằng lụa đen thêu. - Thái độ đối với học sinh: dịu dàng, không mắng, không trừng phạt. - Những lời nói về việc học tiếng Pháp … “Khi một … dân tộc rơi vào vòng nô lệ … nắm được chìa khoá chốn lao tù.” - Hành động và cử chỉ lúc buổi học kết thúc: + Đứng lặng im và đăm đăm nhìn … + Cầm hòn phấn … cố viết thật to: “Nước Pháp muôn năm” + Đầu dựa vào tường, chẳng nói, giơ tay ra hiệu, … => Tình yêu nước sâu sắc, thể hiện cụ thể là tình yêu tiếng nói của dân tộc. III. GHI NHỚ 4/. Củng cố ? Em hãy cho biết ý nghĩa sâu sắc của truyện “Buổi học cuối cùng”? ? Nghệ thuật của truyện được sử dụng trong bài? 5/. Dặn dò Học bài và soạn bài mới “Nhân hoá” + Nhân hoá là gì? + Các kiểu nhân hoá?