Giáo án Ngữ văn lớp 8 Tuần 5 Tiết 17 Bài 5 Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

Tuần: 5 TÖØ NGÖÕ ÑÒA PHÖÔNG VAØ BIEÄT NGÖÕ XAÕ HOÄI Tieát:17 ND:20/9/2013 Bài:5 1 - MUÏC TIEÂU 1.1.Kiến thức:Giúp : -HS biết: Khái niệm từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội. -HS hiểu:Tác dụng của việc sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội trong văn bản. 1.2.Kĩ năng: -HS thực hiện được:Nhận biết, hiểu nghĩa một số từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội. -HS thực hiện thành thạo:Dùng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội trong việc viết văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm. 1.3.Thái độ: -Thói quen:Coù yù thöùc söû duïng töø ngöõ ñòa phöông vaø bieät ngöõ xaõ hoäi ñuùng luùc, ñuùng choã, traùnh laïm duïng, gaây khoù khaên trong giao tieáp. -Tính cách: Nghiêm túc trong sử dụng Tiếng Việt. 2.NỘI DUNG HỌC TẬP: -Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội. 3 - CHUAÅN BÒ: 3.1.Giaùo vieân: Bài tập bổ trợ 3.2.Hoïc sinh: thöïc hieän theo yeâu caàu cuûa SGK. 4- TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP: 4.1. OÅn ñònh toå chöùc và kieåm dieän :Kiểm diện hs 4.2. Kieåm tra miệng: Câu 1:Theá naøo laø töø töôïng hình, töø töôïng thanh? Cho ví duï. (10đ) - Töø töôïng hình: gôïi taû hình aûnh, daùng veû, traïng thaùi cuûa söï vaät. (VD: ) Töø töôïng thanh moâ phoûng aâm thanh cuûa töï nhieân cuûa con ngöôøi. (VD: ) Câu 2:Taùc duïng cuûa töø töôïng hình, töø töôïng thanh trong vaên mieâu taû vaø töï söï ? Hôm nay học bài gì? Em hiểu từ ngữ địa phương là gì? Cho 1 ví dụ về từ ngữ địa phương mà em biết.(10 đ) … gôïi ñöôïc hình aûnh, aâm thanh cuï theå, sinh ñoäng coù giaù trò bieåu caûm cao. 4.3. Tiến trình bài học: Giôùi thieäu baøi: Trong ®êi sèng hµng ngµy, khi giao tiÕp víi nh÷ng ng­êi ë ®Þa ph­¬ng kh¸c hoÆc mét tÇng líp x· héi kh¸c, c¸c em nhËn thÊy cã mét sè tõ ng÷ trong lêi nãi cña hä c¸c em kh«ng hiÓu. Nh÷ng tõ ng÷ Êy lµ nh÷ng tõ ng÷ nh­ thÕ nµo. Bµi häc h«m nay sÏ gióp c¸c em hiÓu vÒ nh÷ng tõ ng÷ ®ã. (Giaùo vieân ghi töïa baøi) HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoaït ñoäng 1:Hình thaønh khaùi nieäm töø ngöõ ñòa phöông. TG:7p. Mục tiêu:Giúp hs nắm được khái niệm từ ngữ địa phương Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh quan saùt ví duï trong SGK vaø traû lôøi caùc caâu hoûi GV: Hai töø “baép, beï” có nghĩa là gì? HS: * Hai töø “baép, beï” ñeàu coù nghóa laø “ngoâ” GV: Vậy töø naøo ñöôïc duøng phoå bieán hôn? Taïi sao? HS: * Ngoâ được sử dụng phổ biến hơn vì là từ toàn dân có tính chất chuẩn mực văn hoá GV: Theo em hiểu từ toàn dân là gì? HS: * Từ toàn dân là lớp từ ngữ văn hoá chuẩn mực, được sử dụng rộng rãi trong cả nước. GV: Trong 3 töø treân nhöõng töø naøo ñöôïc goïi laø töø ñòa phöông? Taïi sao? HS: Baép, beï –töø ñòa phöông vì noù chæ söû duïng ôû moät soá ñòa phöông nhaát ñònh. GV:Vaäy em hieåu theá naøo laø töø ngöõ ñòa phöông? HS: Từ ngữ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một số địa phương nhất định. GV: Em hãy nêu một số từ ngữ địa phương ở địa phương mình? Vd: cái chén, muỗng, đi viền, đi mô… HS: Hoïc sinh nhắc lại ghi nhôù (SGK / 56) Hoaït ñoäng 2:Hình thaønh khaùi nieäm bieät ngöõ xaõ hoäi. TG:7p. Mục tiêu:Giúp hs nắm được khaùi nieäm bieät ngöõ xaõ hoäi. Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh ñoïc thaàm ví duï trong SGK vaø traû lôøi caùc caâu hoûi. GV: Tìm töø ñoàng nghóa trong ñoaïn vaên a ? HS: Meï – môï (cuøng chæ meï …) GV: Taïi sao coù choã taùc giaû duøng töø meï coù choã laïi duøng töø môï trong cuøng moät ñoaïn vaên? HS: - Duøng töø meï ñeå mieâu taû nhöõng suy nghó cuûa nhaân vaät. Mợ là dùng trong câu đáp của cậu bé Hồng trong cuộc đối thoại giữa cậu với người cô, hai người cùng tầng lớp xã hội. GV:Taàng lôùp xaõ hoäi naøo tröôùc caùch maïng thaùng 8, thöôøng duøng caùc töø môï, caäu? HS: Taàng lôùp xaõ hoäi trung löu, thöôïng löu tröôùc caùch maïng thaùng 8/1945 GV: Nhö vaäy töø naøo laø töø toaøn daân? Töø naøo chæ duøng trong moät taàng lôùp xaõ hoäi nhaát ñònh? HS: Meï: töø toaøn daân. Môï: töø ñöôïc duøng trong moät taâng lôùp xaõ hoäi nhaát ñònh. Hoïc sinh ñoïc ví duï b (SGK / 57). GV: Caùc töø ngoãng, truùng tuû coù nghóa laø gì? Taàng lôùp xaõ hoäi naøo thöôøng duøng caùc töø ngöõ naøy? HS: ngoãng: ñieåm 2 Truùng tuû: ñuùng phaàn ñaõ hoïc. à Taàng lôùp hoïc sinh, sinh vieân thöôøng duøng caùc töø ngöõ naøy. GV: Ta goïi nhöõng töø ngöõ chæ ñöôïc duøng trong moät taàng lôùp xaõ hoäi nhaát ñònh laø gì? * Bieät ngöõ xaõ hoäi. GV: Cho bieát theá naøo laø bieät ngöõ xaõ hoäi? Hoïc sinh traû lôøi theo ghi nhôù SGK / 57. GV: Em hãy cho một số vd về biệt ngữ xã hội? Gv gợi dẫn? GV: Taàng lôùp Vua quan trong trieàu ñình phong kieán thường xưng hô với nhau ntn? HS: - Caùc töø ngöõ: traãm, khanh, long saøng, ngöï thieän Những từ tÇng líp thÞ d©n hssv hay sử dụng; - Cña tÇng líp thÞ d©n: tróng qu¶ (l·i lín), gÉy cÇu (thiÖt h¹i), bá mèi (®­a hµng), mãc ngoÆc (mãc nèi trong quan hÖ c«ng viÖc ®Ó cïng cã lîi), tÐ (ch¹y) ... - Cña häc sinh: häc g¹o (chØ nh»m häc thuéc ®­îc nhiÒu); häc tñ (häc mét vµi chç cho lµ quan träng); häc lÖch (häc kh«ng ®Òu gi÷a c¸c m«n); quay (nh×n bµi); c©u quÌ, c©u côt (c©u viÕt sai ng÷ ph¸p)... Thảo luận theo bàn GV: Theo em từ ng÷ ®Þa ph­¬ng cã nh÷ng ®iÓm gièng, kh¸c víi biÖt ng÷ x· héi ở chỗ nào ? HS: + Gièng nhau: kh«ng ®­îc sö dông phæ biÕn vµ réng r·i nh­ tõ ng÷ toµn d©n. + Kh¸c nhau: Tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng chØ ®­îc sö dông trong mét ®Þa ph­¬ng (xÐt d­íi gãc ®é ®Þa lÝ), cßn biÖt ng÷ x· héi l¹i chØ ®­îc sö dông trong mét tÇng líp x· héi nhÊt ®Þnh (kh«ng xem xÐt d­íi gãc ®é ®Þa lÝ mµ ®­îc xem xÐt d­íi gãc ®é nghÒ nghiÖp, t©m lÝ, ®Þa vÞ... x· héi) Vậy từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội sử dụng như thế nào có hiệu quả, cô và các em tìm hiểu mục 3 Hoaït ñoäng 3:Tìm hieåu vieäc söû duïng töø ngöõ ñòa phöông vaø bieät ngöõ xaõ hoäi. TG:8p. Mục tiêu:Giúp hs nắm được vieäc söû duïng töø ngöõ ñòa phöông vaø bieät ngöõ xaõ hoäi. GV: Khi söû duïng lôùp töø ngöõ naøy caàn löu yù ñieàu gì? Taïi sao? HS: … ñoái töôïng giao tieáp (ngöôøi ñoái thoaïi, ngöôøi ñoïc), tình huoáng giao tieáp (nghieâm tuùc, trang troïng hay suoàng saõ, thaân maät), hoaøn caûnh giao tieáp (thôøi ñaïi ñang soáng, moâi tröôøng hoïc taäp, coâng taùc, …) ñeå ñaït hieäu quaû giao tieáp cao. è giaùo vieân ghi baûng. GV: Coù neân söû duïng lôùp töø naøy moät caùch tuyø tieän khoâng? Taïi sao? Ví dụ? HS: Khoâng neân – toái nghóa, khoù hieåu. GDKNS ? Sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ XH như thế nào cho phù hợp? HS: * Caàn chuù yù ñeán ñoái töôïng, tình huoáng, hoaøn caûnh giao tieáp GV: Muốn tránh lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội chúng ta cần phải làm gì? HS: * Cần tìm hiểu các từ ngữ toàn dân có nghĩa tương ứng để sử dụng khi cần thiết. Giaùo vieân cho hoïc sinh ñoïc ví duï ôû SGK / 58. (Ñoaïn trích baøi thô”Nhôù’ cuûa Hoàng Nguyeân vaø ñoaïn trích “Bæ voû” cuûa Nguyeân Hoàng). Sau ñoù ñoïc chuù thích ñeå hieåu. GV: Trong caùc taùc phaåm thô, vaên, caùc taùc giaû coù theå söû duïng lôùp töø naøy, vaäy chuùng coù taùc duïng gì? HS: … ñeå toâ ñaäm saéc thaùi ñòa phöông hoaëc taàng lôùp xuaát thaân, tính caùch cuûa nhaân vaät. Giaùo vieân: vieäc söû duïng töø ngöõ ñòa phöông treân coù taùc duïng: toâ ñaäm maøu saéc ñòa phöông, maøu saéc taàng lôùp xaõ hoäi cuûa ngoân ngöõ, cuûa tính caùch nhaân vaät. à Hoïc sinh nhắc lại ghi nhôù SGK / 58. Hoạt động 4: Höôùng daãn luyeän taäp. TG:10p. Mục tiêu:Giúp hs củng cố từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội. T×m tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng vµ tõ ng÷ toµn d©n t­¬ng øng. ( kĩ thuật đọc nhanh – tìm đúng) Chọn 3 hs trong 2 nhóm lên thi Chọn tình huống thích hợp I. Töø ngöõ ñòa phöông Ngoâ: töø ngöõ toaøn daân. Baép, beï: töø ngöõ ñòa phöông. Ghi nhôù 1 (SGK / 56) II. Bieät ngöõ xaõ hoäi - Töø meï mieâu taû suy nghó cuûa nhaân vaät. - Töø mợ nhaân vaät xöng hoâ ñuùng vôùi ñoái töôïng vaø hoaøn caûnh giao tieáp - Taàng lôùp xaõ hoäi trung löu, thöôïng löu - Taàng lôùp hoïc sinh, sinh vieân thöôøng duøng * Bieät ngöõ xaõ hoäi. Ghi nhôù (SGK / 57) III. Söû duïng töø ngöõ ñòa phöông, bieät ngöõ xaõ hoäi: Caàn chuù yù ñeán ñoái töôïng, tình huoáng, hoaøn caûnh giao tieáp - Laïm duïng seõ gaây khoù hieåu Toâ ñaäm saéc thaùi ñòa phöông hoaëc taàng lôùp xuaát thaân, tính caùch cuûa nhaân vaät Ghi nhôù 3 (SGK / 58) IV. Luyeän taäp : BT1: T×m tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng vµ tõ ng÷ toµn d©n t­¬ng øng. Tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng Tõ ng÷ toµn d©n m× biÓu ní bÇm, bñ b©y chõ chi nãn mËn ghe t« c¸ lãc th¬m ché s¾n b¶o ®ã, ®Êy mÑ b©y giê g×, sao mò, nãn qu¶ doi thuyÒn b¸t c¸ qu¶ qu¶ døa thÊy C©u 3 a) Khi ng­êi nãi chuyÖn víi m×nh lµ ng­êi cïng ®Þa ph­¬ng: cã thÓ dïng tiÕng ®Þa ph­¬ng v× ng­êi ®ã hiÓu tiÕng ®Þa ph­¬ng. b) Khi ng­êi nãi chuyÖn víi m×nh lµ ng­êi ë ®Þa ph­¬ng: kh«ng dïng tiÕng ®Þa ph­¬ng v× cã thÓ ng­êi ®ã kh«ng hiÓu. c) Khi ph¸t biÓu ý kiÕn trªn líp: kh«ng dïng tiÕng ®Þa ph­¬ng v× ®ã lµ viÖc giao tiÕp diÔn ra n¬i c«ng céng (vµ cã thÓ cã nh÷ng ng­êi trong líp kh«ng ph¶i lµ ng­êi ®Þa ph­¬ng). d) Khi lµm bµi tËp lµm v¨n: kh«ng dïng tiÕng ®Þa ph­¬ng v× ®ã lµ v¨n b¶n viÕt mang tÝnh chÊt “tr­êng quy”, tÝnh chÊt giao tiÕp c«ng céng (vµ cã thÓ c« gi¸o kh«ng ph¶i lµ ng­êi ®Þa ph­¬ng). e) Khi viÕt ®¬n tõ, b¸o c¸o göi thÇy c« gi¸o: kh«ng dïng tiÕng ®Þa ph­¬ng. LÝ do t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp trªn. g) Khi nãi chuyÖn víi ng­êi n­íc ngoµi biÕt tiÕng ViÖt: kh«ng dïng tiÕng ®Þa ph­¬ng v× ng­êi n­íc ngoµi kh«ng biÕt tiÕng ®Þa ph­¬ng. Giao tiÕp víi ng­êi n­íc ngoµi ph¶i dïng tõ ng÷ chuÈn, ®ã chÝnh lµ nh÷ng tõ ng÷ toµn d©n. 4.4-Tổng kết: Câu 1:Xác định từ ngữ địa phương, biệt ngữ xã hội 1. §øng bªn ni ®ång ngã bªn tª ®ång mªnh m«ng b¸t ng¸t, §øng bªn tª ®ång ngã bªn ni ®ång còng b¸t ng¸t mªnh m«ng. 1.H«m nay kh«ng thuéc bµi bÞ c« gi¸o cho ¨n gËy. + ®Èy: b¸n 2.Nã ®Èy véi ®­îc mãn hµng Õ Èm ®ã råi. + chØ trá: kÎ mèi l¸i trong bu«n b¸n Câu 2: Có nên sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội một cách tuỳ tiện không? Vì sao? - Khó hiểu, tối nghĩa 4.5.Hướng dẫn học tập: *Đối với bài học ở tiết này: -Thuoäc ghi nhôù, laøm baøi taäp coøn laïi.2,4,5 -Ñoïc phaàn ñoïc theâm SGK / 59. -Sưu tầm một số tác phẩm văn học sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội ? nêu tác dụng? *Đối với bài học ở tiết tiếp theo: -Chuaån bò baøi: Trợ từ, thán từ +Nắm rõ định nghĩ trợ từ, thán từ, cho ví dụ +Đặt câu vói những trợ từ, thán từ: a, ái, ôi, này, ơi, vâng 5 . PHỤ LỤC: Tuần: 5 TOÙM TAÉT VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏ Tieát:18 ND:20/9/2013 Bài:5 1 - MUÏC TIEÂU 1.1.Kiến thức:Giúp: -HS biết:Các yêu cầu đối với việc tóm tắt văn bản tự sự. -HS hiểu: Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự,mục đích, cách thức tóm tắt văn bản tự sự. 1.2.Kĩ năng: -HS thực hiện được:Đọc – hiểu nắm bắt được toàn bộ cốt truyện của văn bản. -HS thực hiện thành thạo: Tóm tắt văn bản tự sự. 1.3.Thái độ: -Thói quen:có ý thức toùm taét vaên baûn töï söï noùi rieâng caùc vaên baûn giao tieáp xaõ hoäi noùi chung. -Tính cách: Cẩn thận, sáng tạo. 2.NỘI DUNG HỌC TẬP: -Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự - cách tóm tắt. 3 - CHUAÅN BÒ: 3.1.Giaùo vieân: Văn bản mẫu 3.2.Hoïc sinh: Toùm taét moät vaøi ñoaïn trích ñaõ hoïc (hoaëc taùc phaåm theo yeâu caàu baøi) 4- TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP: 4.1. OÅn ñònh toå chöùc và kieåm dieän :Kiểm tra sĩ số hs 4.2. Kieåm tra miệng: Câu 1: Neâu taùc duïng cuûa vieäc chuyeån ñoaïn vaên trong vaên baûn? Caùc phöông tieän lieân keát chuû yeáu? Cho ví duï? (10 đ) … theå hieän quan heä yù nghóa cuûa chuùng. à Ñoaïn vaên lieàn yù, lieàn maïch …- Duøng töø ngöõ (quan heä töø, ñaïi töø, chæ töø, caùc cuïm töø, theå hieän yù lieät keâ, so saùnh, ñoái laäp, toång keát, khaùi quaùt) cho 1 ví duï. Duøng caâu noái. Câu 2:Tóm tắt một truyện ngắn mà em đã học?(10 đ) * hs tóm tắt gv nhận xét cho điểm. 4.3. Tiến trình bài học: Giôùi thieäu baøi: Toùm taét vaên baûn laø moät kyõ naêng raát caàn thieát. Khi ñoïc moät taùc phaåm, ta phaûi naém ñöôïc nhöõng neùt chính veà noäi dung tröôùc khi phaân tích giaù trò cuûa noù. Vì vaäy, ta phaûi toùm taét taùc phaåm aáy. Baøi hoïc hoâm nay seõ giuùp caùc em hieåu theá naøo laø toùm taét taùc phaåm töï söï cuõng nhö naém ñöôïc caùc böôùc caàn thieát khi toùm taét moät taùc phaåm töï söï. (giaùo vieân ghi töïa baøi). HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoaït ñoäng 1:Xaùc ñònh muïc ñích cuûa vieäc toùm taét vaên baûn töï söï. TG:15p. Mục tiêu:Giúp hs nắm được ñònh muïc ñích cuûa vieäc toùm taét vaên baûn töï söï. Giaùo vieân vaøo ñeà theo caâu 1 SGK / 60. GV: Haõy cho bieát nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát trong taùc phaåm töï söï? HS: Söï vieäc vaø nhaân vaät chính (coát truyeän vaø nhaân vaät chính). GV: Ngoaøi nhöõng yeáu toá quan troïng aáy, taùc phaåm töï söï coøn coù nhöõng yeáu toá naøo khaùc? HS: Mieâu taû, bieåu caûm, caùc nhaân vaät phuï, caùc chi tieát, … GV: Toùm taét laø gì? Ruùt goïn laïi(toùm taét) GV: Töø gôïi yù treân theo em, theá naøo laø toùm taét vaên baûn töï söï? (hoïc sinh suy nghó vaø choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát – theo caùc caâu cuûa SGK / 60). HS: YÙ b. GV: Vaäy khi toùm taét taùc phaåm töï söï thì ta phaûi döïa vaøo nhöõng yeáu toá naøo laø chính? HS: Söï vieäc vaø nhaân vaät chính. GV: Theo em, muïc ñích cuûa vieäc toùm taét taùc phaåm töï söï laø gì? HS: … keå laïi moät coát truyeän ñeå ngöôøi ñoïc hieåu ñöôïc noäi dung cô baûn cuûa taùc phaåm aáy. GV: Vaäy toùm taét vaên baûn töï söï laø gì? HS: Hoïc sinh traû lôøi à giaùo vieân choát yù vaø ghi baûng. (Noäi dung chính: bao goàm söï vieäc tieâu bieåu vaø nhaân vaät quan troïng). Tích hôïp baøi: töø ngöõ ñòa phöông, bieät ngöõ xaõ hoäi . (VD: Chuyeän ngaøy xöa, ngaøy nay …). Hoaït ñoäng 2:Hình thaønh caùch toùm taét vaên baûn töï sö. ï TG:20p. Mục tiêu:Giúp hs nắm được caùch toùm taét vaên baûn tự sự. Hoïc sinh ñoïc vaên baûn ôû SGK / 60 (Sôn Tinh – Thuyû Tinh) GV: Noäi dung ñoaïn vaên treân noùi veà vaên baûn naøo? Taïi sao em bieát ñöôïc ñieàu ñoù? HS: - Sôn Tinh – Thuyû Tinh (hoïc ôû lôùp 6). Nhôø vaøo nhaân vaät chính vaø söï vieäc chính. GV: So saùnh ñoaïn vaên treân vôùi nguyeân vaên cuûa vaên baûn? HS: Hoïc sinh trao ñoåi – thaûo luaän. (giaùo vieân coù theå gôïi yù caùc phaàn tìm hieåu theo nhö caâu hoûi gôïi yù cuûa SGK / 61). Khaùc nhau: Nguyeân vaên truyeän daøi hôn. Soá löôïng caùc nhaân vaät vaø chi tieát trong truyeän nhieàu hôn. Lôøi vaên trong truyeän khaùch quan hôn. GV: Töø vieäc tìm hieåu treân, haõy cho bieát caùc yeâu caàu ñoái vôùi moät ñoaïn vaên toùm taét? HS: Tính khaùch quan: trung thaønh vôùi vaên baûn ñöôïc toùm taét, khoâng theâm bôùt vaøo caùc chi tieát, söï vieäc khoâng coù trong taùc phaåm, … Tính hoaøn chænh: duø ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau, nhöng baûn toùm taét phaûi giuùp ngöôøi ñoïc hình dung ñöôïc toaøn boä caâu chuyeän (môû ñaàu, phaùt trieån, keát thuùc). Tính caân ñoái: soá doøng toùm taét daønh cho caùc söï vieäc chính, nhaân vaät chính, caùc chi tieát tieâu bieåu vaø caùc chöông, muïc, phaàn … moät caùch phuø hôïp. Giaùo vieân: Vaên baûn toùm taét caàn phaûn aùnh trung thaønh noäi dung cuûa vaên baûn ñöôïc toùm taét. (tích hôïp Tieáng Vieät) Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu caùc böôùc toùm taét vaên baûn töï söï Giaùo vieân gôïi yù hoïc sinh thaûo luaän. GV: Muoán vieát ñöôïc moät vaên baûn toùm taét, theo em phaûi laøm nhöõng vieäc gì? Nhöõng vieäc aáy phaûi thöïc hieän theo trình töï naøo? HS: Giaùo vieân gôïi yù à ghi baûng Tích hôïp phaàn Taäp Laøm Vaên (lieân keát caùc ñoaïn vaên trong vaên baûn). Hoïc sinh ñoïc ghi nhôù SGK / 61 Höôùng daãn hoïc sinh veà nhaø toùm taét Giaùo vieân treo baûng phuï minh hoạ moät vaên baûn ñöôïc toùm taét. Hoïc sinh ñoïc laïi ghi nhôù SGK / 61. I. Theá naøo laø toùm taét vaên baûn töï söï. Laø duøng lôøi vaên cuûa mình trình baøy moät caùch ngaén goïn noäi dung chính cuûa vaên baûn ñoù. Söï vieäc vaø nhaân vaät chính Mieâu taû, bieåu caûm, caùc nhaân vaät phuï, caùc chi tieát, … Söï vieäc vaø nhaân vaät chính. Keå laïi moät coát truyeän ñeå ngöôøi ñoïc hieåu ñöôïc noäi dung cô baûn cuûa taùc phaåm aáy. II. Caùch toùm taét vaên baûn töï söï. Nhöõng yeâu caàu: Sôn Tinh – Thuyû Tinh (hoïc ôû lôùp 6). Nhôø vaøo nhaân vaät chính vaø söï vieäc chính. Baûo ñaûm tính khaùch quan. Baûo ñaûm tínn hoaøn chænh. Baûo ñaûm tính caân ñoái. Caùc böôùc toùm taét vaên baûn Ñoïc kyõ vaên baûn, naém chaéc noäi dung. Löïa choïn nhöõng söï vieäc chính vaø nhaân vaät chính. Saép xeáp, toùm taét theo moät trình töï hôïp lyù. - Vieát baûn toùm taét. 4.4 Tổng kết: Câu 1: Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự? - Laø duøng lôøi vaên cuûa mình trình baøy moät caùch ngaén goïn noäi dung chính cuûa vaên baûn ñoù Câu 2: Có bao nhiêu bước tóm tắt? - 4 bước Câu 3:Hãy tóm tắt ngắn gọn một văn bản đã học? Hướng dẫn học tập: *Đối với bài học ở tiết này: - Thuoäc ghi nhôù. - Nắm vững nội dung bài học - Taäp toùm taét 2 vaên baûn: Laõo Haïc vaø Töùc nöôùc vôõ bôø. *Đối với bài học ở tiết c tiếp theo: - Chuaån bò baøi: luyeän taäp toùm taét vaên baûn töï söï. - Thực hiện phần luyện tập sgk/62 - Tham khảo phần đọc thêm - Tóm tắt một văn bản tự sự mà em thích 5 . PHỤ LỤC: Bài:5 LUYEÄN TAÄP TOÙM TAÉT VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏ Tieát :19 Tuần: 5 1 - MUÏC TIEÂU 1.1.Kiến thức:Giúp hs nắm được: -Các yêu cầu đối với việc tóm tắt văn bản tự sự. 1.2.Kĩ năng: -Đọc – hiểu nắm bắt được toàn bộ cốt truyện của văn bản. -Phân biệt sự khác nhau giữa tóm tắt khái quát và tóm tắt chi tiết. -Tóm tắt văn bản tự sự phụ thuộc với yêu cầu sử dụng. 1.3.Thái độ: -Giáo dục tính tự giác, cẩn thận của hs 2- TRỌNG TÂM: -Thực hành tóm tắt văn bản tự sự 3 - CHUAÅN BÒ: Giaùo vieân: bài văn mẫu. Hoïc sinh: Thuoäc baøi cuõ; Thöïc hieän baøi môùi theo yeâu caàu cuûa SGK. 4- TIEÁN TRÌNH 4.1. OÅn ñònh toå chöùc và kieåm dieän :Kiểm tra sĩ số hs 4.2. Kieåm tra miệng: Câu 1: Toùm taét vaên baûn töï söï laø gì? (10ñ). … laø duøng lôøi vaên cuûa mình trình baøy moät caùch ngaén goïn noäi dung chính cuûa vaên baûn ñoù? ? Neâu nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi vaên baûn toùm taét? Baûo ñaûm tính khaùch quan. Baûo ñaûm tính hoaøn chænh. Baûo ñaûm tính caân ñoái. Giaùo vieân: Em seõ hoïc laïi baøi naøy ôû chöông trình lôùp 9. Câu 2: Caùc böôùc toùm taét vaên baûn? (10ñ). - Caàn ñoïc kyõ ñeå hieåu ñuùng chuû ñeà vaên baûn. Xaùc ñònh noäi dung chính caàn toùm taét. Saép xeáp caùc noäi dung aáy theo moät thöù töï hôïp lyù. Vieát thaønh vaên baûn toùm taét. 4.3. Baøi môùi: Giôùi thieäu baøi: giaùo vieân goïi hoïc sinh keå ra nhöõng vaên baûn töï söï ñaõ hoïc töø ñaàu naêm ñeán nay. Töø ñoù ñöa ñeán noäi dung baøi luyeän taäp hoâm nay. (giaùo vieân ghi töïa baøi). HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoaït ñoäng 1 Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu muïc 1 SGK / 61, 62 Giaùo vieân gôïi daãn hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø traû lôøi caùc caâu hoûi. à Hoïc sinh ñoïc baøi taäp trong phaàn luyeän taäp. ? Qua baûng lieät keâ, em thaáy coù bao nhieâu söï vieäc tieâu bieåu ñöôïc choïn keå? (9 söï vieäc). ? Nhöõng nhaân vaät naøo ñöôïc nhaéc ñeán? Laõo Haïc, anh con trai, caäu vaøng, oâng giaùo, Binh Tö. ? Baûng lieät keâ treân ñaõ neâu ñöôïc nhöõng söï vieäc tieâu bieåu vaø caùc nhaân vaät quan troïng cuûa truyeän Laõo Haïc chöa? ? Coøn trình töï caùc söï vieäc theá naøo? (trình töï coøn loän xoän). ? Vaäy haõy saép xeáp caùc söï vieäc ñaõ neâu ôû treân theo moät thöù töï hôïp lyù? Hoïc sinh nhaän xeùt, trao ñoåi, thaûo luaän à giaùo vieân choát yù vaø ghi baûng. Hoïc sinh vieát vaên baûn toùm taét theo thöù töï ñaõ xeáp loaïi (7 – 10’) Trao ñoåi vaø ñaùnh giaù vaên baûn toùm taét (10’) à Giaùo vieân toång keát (nhaän xeùt treân caùc yeâu caàu cuûa vaên baûn toùm taét.) à cho ñieåm nhoùm. * Giaùo vieân cho hoïc sinh tham khaûo baøi toùm taét (ghi vaøo baûng phuï). Hoaït ñoäng 2 Höôùng daãn luyeän taäp – Baøi thöïc haønh muïc 2/ SGK / 62. Hoïc sinh ñoïc muïc 2/ SGK / 62. ? Nhöõng söï vieäc tieâu bieåu vaø caùc nhaân vaät quan troïng trong ñoaïn trích “Töùc nöôùc vôõ bôø”. Hoïc sinh coù theå toùm taét nhö sau: (baûng phuï) Vì thieáu suaát söu cuûa ngöôøi em ñaõ cheát, anh Daäu bò boïn tay sai ñaùnh troùi loâi ra ñình cuøm keïp, khi ñöôïc traû veà chæ coøn laø moät thaân xaùc ruõ röôïi. Moät baø laõo haøng xoùm thöông tình mang ñeán cho chò Daäu baùt gaïo ñeå naáu chaùo. Anh Daäu vöøa coá ngoài daäy caàm baùt chaùo, chöa kòp ñöa leân mieäng thì teân cai leä vaø ngöôøi nhaø lí tröôûng ñaõ keùo ñeán. Töø choå haï mình van xin, nhaãn nhuïc chòu ñöïng nhöng vaãn bò ñaùnh, chò ñaõ lieàu maïng choáng laïi quyeát lieät, ñaùnh ngaõ caû hai teân tay sai voâ laïi. Höôùng daãn hoïc sinh traû lôøi caâu hoûi 3 / SGK / 62 Giaùo vieân so saùnh söï khaùc bieät veà keå vaø toùm taét. 1.Toùm taét văn bản - Caùc söï vieäc, nhaân vaät quan troïng töông ñoái ñaày ñuû. - b, a, d, c, g, e, i, h, k. Laõo Haïc coù moät ngöôøi con trai, moät maûnh vöôøn vaø moät con choù vaøng. Con trai laõo ñi phu ñoàn ñieàn cao su, laõo chæ coøn laïi “caäu vaøng”. Vì muoán giöõ laïi maûnh vöôøn cho con, laõo ñaønh phaûi baùn con choù, maëc duø heát söùc buoàn baõ vaøñau xoùt. Laõo mang taát caû tieàn daønh duïm ñöôïc göûi oâng giaùo vaø nhôø troâng coi maûnh vöôøn. Cuoäc soáng moãi ngaøy moät khoù khaên, laõo kieám ñöôïc gì aên naáy vaø töø choái caû nhöõng gì oâng giaùo cho giuùp. Moät hoâm laõo xin Binh Tö ít baû choù, noùi laø ñeå gieát con choù hay ñeán vöôøn, laøm thòt vaø ruû Binh Tö cuøng uoáng röôïu. OÂng giaùo raát buoàn khi nghe Binh Tö keå chuyeän aáy. Nhöng roài laõo boãng nhieân cheát – caùi cheát thaät döõ doäi. Caû laøng khoâng hieåu vì sao laõo cheát, chæ coù Binh Tö vaø oâng giaùo hieåu. II. Thực hành - Nhaân vaät chính: Chò Daäu. - Söï vieäc tieâu bieåu: Chò Daäu chaêm soùc choàng bò oám vaø ñaùnh laïi cai leä ngöôøi nhaø lyù tröôûng ñeå baûo veä anh Daäu. “Toâi ñi hoïc” vaø “Trong loøng meï” laø hai taùc phaåm töï söï nhöng raát giaøu chaát thô, ít söï vieäc (truyeän ngaén tröõ tình), caùc taùc giaû chuû yeáu taäp trung mieâu taû caûm giaùc vaø noäi taâm nhaân vaät neân raát khoù toùm taét. 4.4-Câu hỏi, bài tập củng cố: Câu 1: Tóm tắt văn bản tự sự dựa trên cơ sở nào? Quy trình tóm tắt Câu 2:Tại sao văn bản trữ tình lại khó tóm tắt? Vì miêu tả diễn biến cuộc đời nội tâm của nhân vật 5 Hướng dẫn học sinh tự học *Đối với bài học ở tiết học này: -Ñoïc baøi “Ñoïc theâm”. +Taäp toùm taét lại vaên baûn ñaõ hoïc. +Nắm vững quy trình tóm tắt *Đối với bài học ở tiết học tiếp theo. -Chuẩn bị trả bài tlv số 1 + Lập dàn bài chi tiết cho đề bài đã làm + Sửa những lỗi trong bài kiểm tra sau khi giáo viên trả bài 5.Ruùt kinh nghieäm: TRAÛ BAØI TAÄP LAØM VAÊN: SOÁ 1 VAÊN TÖÏ SÖÏ Tieát :20 Tuần: 5 1- MUÏC TIEÂU:Giuùp hoïc sinh: 1.1.Kiến thức: - Nhaän roõ ñöôïc öu khuyeát ñieåm cuûa baøi laøm, ôn laïi kieán thöùc veà kieåu vaên töï söï keát hôïp vôùi vieäc toùm taét taùc phaåm töï söï. 1.2.Kĩ năng: - Coù theå ñaùnh giaù ñöôïc chaát löôïng trình ñoä hieåu bieát cuûa mình so vôùi yeâu caàu cuûa ñeà baøi 1.3.Thái độ: - Ruùt ra ñöôïc kinh nghieäm vaø quyeát taâm hoïc toát hôn ôû bài sau. 2- TRỌNG TÂM: -Cách làm văn bản tự sự keát hôïp vôùi vieäc toùm taét taùc phaåm töï söï. 3 - CHUAÅN BÒ: -GV: Nhận xét bài làm của học sinh -HS: Xem laïi baøi, kieåm laïi keát quaû cho ñieåm ôû töøng phần. 4 - TIEÁN TRÌNH 4.1. OÅn ñònh toå chöùc và kieåm dieän :Kiểm tra sĩ số hs 4.2. Kieåm tra miệng: kết hợp trong trả bài 4.3. Baøi môùi: Gv nêu yêu cầu của tiết học. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoaït ñoäng 1: Gv ghi ñeà baøi leân baûng. Hoaït ñoäng 2: HS ñoïc vaø neâu yeâu caàu à Gv nhaán maïnh: văn nghị luận. Hoaït ñoäng 3: Nêu đáp án của đề Hoaït ñoäng 4: Nhận xét ưu, khuyết điểm. Gv nhận xét một số ưu điểm, nhược điểm trong bài làm của học sinh Hoaït ñoäng 5: HS söûa loãi – Gv phaùt baøi GV phaùt hieän trong quaù trình chaám baøi HS phaùt hieän veà vieäc sai ôû loãi Gv hướng dẫn học sinh sửa lỗi - Đọc lại bài văn sửa lỗi chính tả, lặp từ câu Hoaït ñoäng 6: Củng cố nội dung và phương pháp Hoaït ñoäng 7: 1.Ñeà baøi: Ñeà: Tuoåi hoïc troø thöôøng ñeå laïi trong ta nhieàu kyû nieäm ñeïp. Haõy keå laïi nhöõng kyû nieäm ngaøy ñaàu tieân ñi hoïc cuûa em. 2. Phân tích đề văn tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm. 3. ÑAÙP AÙN VÀ BIỂU ĐIỂM Đáp án Môû baøi: (2 Đ) Giôùi thieäu tình huoáng laøm em nhôù ñ