Giáo án Sinh học Lớp 7 - Tuần 6

Tuần 6 Tiết 11 SÁN LÀ GAN I-Mục tiêu: 1. Kiến thức: Mơ tả được hình thái, cấu tạo và các đặc điểm sinh lí của Sán lá gan cĩ mắt và lơng bơi tiêu giảm; giác bám, ruột và cơ quan sinh sản phát triển. 2. Kỹ năng: Rèn kỹ năng quan sát, so sánh, phân tích tổng hợp, hoạt động nhóm. 3. Thái độ: Giáo dục ý thức học tập bộ môn.Bảo vệ động vật quý có giá trị. II- Trọng tâm kiến thức: Hình thái, cấu tạo và các đặc điểm sinh lí của Sán lá gan III- Chuẩn bị:: 1. GV: Tranh sán lông và sán lá gan.Tranh vòng đời của sán lá gan. HS: Kẻ bảng IV- Phương pháp: Quan sát, thảo luận nhĩm, vấn đáp, .... V- Hoạt động dạy và học: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi Đáp án HS Nêu đặc điểm chung của ngành ruột khoang? Cho biết vai trị của ngành ruột khoang đới với tự nhiên và với đời sống con người? - Đặc điểm chung: Cơ thể đối xứng toả trịn,ruột cĩ dạng túi, thành cơ thể cĩ 2 lớp tế bào,tự vệ và tấn cơng bằng tế bào gai. - Vai trị: 1. Lợi ích: - Đối với tự nhiên: - Đối với đời sống: 2. Tác hại: - Một số lồi sứa gây ngứa, gây độc cho người - Tạo đá ngầm ảnh hưởng đến giao thơng 2 3. Bài mới: Chúng ta đã nghiên cứu xong ngành ruột khoang, ngành ruột khoang cĩ sự tiến hĩa hơn so với ngành động vật nguyên sinh: đã cĩ cơ quan tiêu hĩa, tiêu hĩa ngoại bào, sinh sản hữu tính Hơm nay các em nghiên cứu tiếp về các ngàng giun: giun dẹp, giun trịn, giun đốt. Là mợt đại diện của ngành Giun dẹp.Cơ thể có đới xứng toả tròn và dẹp theo chiều lưng bụng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Sán lá gan thích nghi với đời sống kí sinh trên cơ thể động vật, vậy chúng kí sinh ở đâu ? GV cho HS quan sát hình 11.1 sgk Sán lá gan cĩ hình dạng cơ thể như thế nào? GV yêu cầu HS làm bài tập để xác định các bộ phận của sán lá gan A B Trả lời 1 2 3 4 a) Nhánh ruột b) Miệng c) Cơ quan sd d) Giác bám 1 + 2 + 3 + 4 + Qua bảng này cho biết cấu tạo sán lá gan gồm những bộ phận nào? Tại sao mắt, lơng bơi tiêu giảm, ngược lại các giác bám lại phát triển? Để chui rúc, luồn lách trong mơi trường kí sinh thì nhờ vào bộ phận nào? Để bám vào nội tạng vật chủ, sán lá gan nhờ đến bộ phận nào? Mơ tả quá trình hút chất dinh dưỡng từ vật chủ ? Cơ thể sán lá gan đã phân thành cơ thể đực cái chưa? Vậy cơ thể phân tính hay lưỡng tính? Cơ quan sinh dục cĩ cấu tạo như thế nào, cĩ ý nghĩa đối với sinh sản của sán lá gan? GV cho HS quan sát hình 11.2 vịng đời sán lá gan GV cho HS thảo luận nhĩm 4 trong 2 phút:Hãy mơ tả vòng đời cuả sán lá gan? GV: Các giai đoạn ấu trùng đều có đuơi bơi lợi, khi chuyển vào gan cáccơ quan đều bị tiêu giảm Vòng đời sán lá gan sẽ bị ảnh hưởng như thế nào khi sảy ra các tình huống sau: - Khi trứng sán khơng gặp nước - Ấu trùng nở ra khơng gặp cơ thể ớc - ớc bị chim nước ăn,cá ăn. - Kén bám vào rau bèo trâu bò khơng ăn kí sinh ở gan và mật trâu bò làm chúng gầy rạc và chậm lớn. Cơ thể sán lá gan hình lá dẹp màu đỏ máu HS thảo luận nhĩm 2 trong 2 phút: để xác định các bộ phận của sán lá gan A B Trả lời 1 2 3 4 a) Nhánh ruột b) Miệng c) Cơ quan sd d) Giác bám 1 + d 2 + b 3 + a 4 + c HS trả lời Do thích nghi với đời sống kí sinh Cơ dọc, cơ vịng và cơ lựng bụng phát triển Hai giác bám HS trả lời Chưa Lưỡng tính Dạng ống phân nhánh và phát triển chằng chịt, đẻ nhiều trứng.( khoảng 4000 trứng mỗi ngày) HS thảo luận nhĩm 4 trong 2 phút - Không nở được thành ấu trùng. - Aáu trùng sẽ chết. - Aáu trùng không phát triển. - Kén hỏng và không nở thành sán được. - Trứng phát triển ngoài môi trường, thông qua vật chủ. - Diệt ốc, xử lý phân diệt trứng, xử lý rau diệt kén I/ Nơi sống, cấu tạo và di chuyển 1. Nơi sống: kí sinh ở gan và mật trâu bò 2. Cấu tạo: Gồm: Giác bám Miệng Nhánh ruột Cơ quan sd lưỡng tính 3. Di chuyển: Nhờ cơ dọc, cơ vịng và cơ lựng bụng phát triển II/ Dinh dưỡng Miệng hút chất dinh dưỡng Hầu vào hai nhánh ruợt ( chưa cĩ hậu mơn) III/ Sinh sản 1. Cơ quan sinh dục Cơ thể lưỡng tính: cơ quan sinh dục đực và cái Phần lớn chúng cĩ cấu cấu tạo dạng ống phân nhánh và phát triển chằng chịt, đẻ nhiều trứng. 2. Vịng đời Trâu bò → trứng → ấu trùng ốc . $ . ấu trùng có đuôi . $ môi trường nước Bám vào cây rau, bèo!kết kén 4. Củng cố: Sán lá gan thích nghi với sự phát tán nòi giống như thế nào? Muốn tiêu diệt sán lá gan ta làm thế nào? ( Trứng phát triển ngoài môi trường, thông qua vật chủ.Diệt ốc, xử lý phân diệt trứng, xử lý rau diệt kén.) 5. Dặn dị: Học bài, làm bài taapj1,2,3 sgk và chuẩn bị bài sau. Tiết 12 Bài 12 MỘT SỐ GIUN DẸP KHÁC VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NGÀNH GIUN DẸP I-Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Phân biệt được hình dạng, cấu tạo, các phương thức sống của một số đại diện ngành Giun dẹp như sán dây, sán bã trầu... - Nêu được những nét cơ bản về tác hại và cách phịng chống một số lồi Giun dẹp kí sinh. 2. Kỹ năng: Rèn kỹ năng quan sát phân tích so sánh. hoạt động nhóm. 3. Thái độ: Giáo dục ý thức vệ sinh cơ thể và môi trường. II- Trọng tâm kiến thức: Hình dạng, cấu tạo, các phương thức sống của một số đại diện ngành Giun dẹp như sán dây, sán bã trầu... III- Chuẩn bị: GV: Chuẩn bị tranh 1 số giun dẹp kí sinh. HS: kẻ bảng 1 vào vở bài tập. IV- Phương pháp: Quan sát, thảo luận nhĩm, vấn đáp, .... V- Hoạt động dạy và học: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi Đáp án HS Nêu cấu tạo, di chuyển và dinh dưỡng của sán lá gan Trình bày quá trình sinh sản và vịng đời của sán lá gan? * Cấu tạo: Giác bám, miệng, nhánh ruột,Cơ quan sd lưỡng tính * Di chuyển: Nhờ cơ dọc, cơ vịng và cơ lựng bụng phát triển Dinh dưỡng:Miệng hút chất dinh dưỡng Hầu vào hai nhánh ruợt ( chưa cĩ hậu mơn) * Sinh sản 1. Cơ quan sinh dục Cơ thể lưỡng tính: cơ quan sinh dục đực và cái. 2. Vịng đời Trâu bò → trứng → ấu trùng ốc ấu trùng có đuôi . $ Bám vào cây rau, bèo!kết kén môi trường nước 2 3. Bài mới: * Mở bài: GV hỏi: Sán lá gan sống kí sinh có đặc điểm nào khác với sán lông sống tự do → nghiên cứu tiếp một số giun dẹp kí sinh. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung GV cho HS quan sát hình 12.1 sgk GV cho HS thảo luận nhĩm 3 phút với nội dung sau: Nªu c¸c ®Ỉc ®iĨm vỊ nơi sống, cÊu t¹o ,®êi sèng ,l©y nhiĨm và tác hại cđa s¸n l¸ m¸u? GV:Khi chúng xâm nhập vào cơ thể cịn đem theo một số vi trùng tại nơi chúng sinh sống vào bên trong và gây ra nhiễm trùng máu cùng một số bệnh nguy hiểm khác.Sán lá máu vào cơ thể người bao giờ cũng cĩ 2 con. Con đực nằm ngồi và con cái nằm trong. Chúng sinh sản theo cách tiếp hợp. H·y ®a ra c¸c biƯn ph¸p nh»m phßng tr¸nh sù l©y nhiĨm cđa s¸n l¸ m¸u? GV: Triệu chứng nhiễm sán lá máu gồm sốt, đau, ho, tiêu chảy, sưng hạch, đờ đẫn. GV cho HS quan sát hình 12.2 sgk GV cho HS thảo luận nhĩm 3 phút : Nªu c¸c ®Ỉc ®iĨm vỊ n¬i sèng, cÊu t¹o ,®êi sèng ,l©y nhiĨm và t¸c h¹i cđa s¸n b· trÇu? GV: dµi 2-7 Cm,réng 8-20mm, dµy 0.5-3mm. H·y ®a ra c¸c biƯn ph¸p nh»m phßng tr¸nh sù l©y nhiĨm cđa s¸n b· trÇu? GV cho HS quan sát hình 12.3 sgk Nªu c¸c ®Ỉc ®iĨm vỊ n¬i sèng, cÊu t¹o ,®êi sèng ,l©y nhiĨm vµ t¸c h¹i cđa s¸n dây? GV: mçi ®èt cã c¬ quan sinh dơc lưìng tÝnh(Tõ ®èt thø 200 trë ®i),c¸c ®èt cuèi chøa ®Çy trøng. HS thảo luận nhĩm 3 phút - Sèng kÝ sinh trong m¸u người - C¬ thĨ ph©n tÝnh, sèng thµnh cỈp ®«i. - TruyỊn nhiƠm:Êu trïng chui qua da ngêi khi tiÕp xĩc víi nước bÈn. Kh«ng ®Ĩ da tiÕp xĩc víi níc bÈn(®i đng cao su). Để phịng tránh chúng ta khơng nên tắm ở những vùng nước cĩ mức độ ơ nhiễm cao. HS thảo luận nhĩm 3 phút - KÝ sinh ë t¸ trµng người vµ ruét non lỵn. - H×nh l¸ ,mµu ®á thÈm, Th©n cã nhiỊu gai.C¬ quan sinh dơc vµ tiªu ho¸ ph¸t triĨn. - T¸c hai: G©y ®éc ,viªm èng tiªu ho¸. NhiỊu cã thĨ g©y t¾c ruét,tª liƯt thµnh ruét. - L©y nhiĨm :tiªu ho¸. R÷a rau s¹ch hoỈc nÊu chÝn. - Sèng kÝ sinh trong ruét non người vµ c¬ tr©u bß,lỵn - C¬ thĨ h×nh gi·i,dµi. PhÝa ngoµi cã líp vá Cuticun,®Çu nhá cã gi¸c b¸m,c¬ thĨ gåm hµng tr¨m ®èt ,ruét tiªu gi¶m T¸c hai:HÊp thơ chÊt dinh dìng tõ vËt chđ lµm cho c¬ thĨ gÇy réc. L©y nhiƠm:Êu trïng tr©u bß, 1/ Sán lá máu - N¬i sèng: Sèng kÝ sinh trong m¸u người. - CÊu t¹o:C¬ thĨ ph©n tÝnh, sèng thµnh cỈp ®«i. Con ®ùc:Lín ,dĐp, cong h×nh èng m¸ng;con c¸i :nhá,dĐp ,h×nh gi·i,n»m trong lßng con ®ùc. - TruyỊn nhiƠm:Êu trïng chui qua da người khi tiÕp xĩc víi nước bÈn. - T¸c h¹i: (Tuú vµo vÞ trÝ ®Ỵ trøng cđa con c¸i) + Bãng ®¸i: TiĨu tiƯn ra m¸u. + Ruét giµ: G©y viªm loÐt ruét ,®¹i tiƯn ra m¸u. + Gan ,l¸ l¸ch,ruét non: Lµm to gan vµ l¸ch dÉn tíi thiÕu m¸u nỈng. 2/ Sán bã trầu - N¬i sèng: KÝ sinh ë t¸ trµng người vµ ruét non lỵn. - CÊu t¹o: H×nh l¸ ,mµu ®á thÈm.Th©n cã nhiỊu gai. C¬ quan sinh dơc vµ tiªu ho¸ ph¸t triĨn. - T¸c hai:G©y ®éc ,viªm èng tiªu ho¸.NhiỊu cã thĨ g©y t¾c ruét,tª liƯt thµnh ruét. - L©y nhiĨm :tiªu ho¸. - BiƯn ph¸p phßng tr¸nh:R÷a rau s¹ch hoỈc nÊu chÝn. 3. Sán dây - N¬i sèng : Sèng kÝ sinh trong ruét non người vµ c¬ tr©u bß,lỵn - CÊu t¹o: C¬ thĨ h×nh gi·i,dµi . + PhÝa ngoµi cã líp vá Cuticun + ĐÇu nhá cã gi¸c b¸m, c¬ thĨ gåm hµng tr¨m ®èt ,®èt cỉ lµ bé phËn sinh trưëng + Ruét tiªu gi¶m,mçi ®èt cã c¬ quan sinh dơc lưìng tÝnh ,c¸c ®èt cuèi chøa ®Çy trøng. - T¸c hai:HÊp thơ chÊt dinh dưỡng tõ vËt chđ lµm cho c¬ thĨ gÇy réc. L©y nhiƠm:Êu trïng tr©u,bß,lỵn nang s¸n (g¹o). người 4. Củng cố: Giun dẹp thường kí sinh ở bộ phận nào trong cơ thể người và động vật? Vì sao? + Bộ phận kí sinh chủ yếu: máu, ruột, gan, cơ. + Vì những cơ quan này có nhiều chất dinh dưỡng. Để đề phòng giun dẹp kí sinh cần phải ăn uống giữ vệ sinh như thế nào cho người và gia súc? + Giữ vệ sinh ăn uống cho người và động vật, vệ sinh môi trường. Sán kí sinh gây tác hại như thế nào? + Sán kí sinh lấy chất dinh dưỡng của vật chủ, làm cho vật chủ gầy yếu. Em sẽ làm gì để giúp mọi người tránh nhiễm giun sán? + Tuyên truyền vệ sinh, an toàn thực phẩm, không ăn thịt lợn, bò gạo. 5. -Dặn dò: Học bài, trả lời câu hỏi trong SGK. Tìm hiểu thêm về sán kí sinh. Tìm hiểu về giun đũa. Kí duyệt , ngày thánh năm