Giáo án Tập làm văn: Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh

Tuần 20 :tiết 55-57 Tiết thứ: 55 Tập làm văn CÁC HèNH THỨC KẾT CẤU CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH I trọng tâm kiến thức, kĩ năng 1. Kiến thức - Hoàn thiện các kiến thức về văn bản thuyết minh đã học ở THCS : yêu cầu, phương pháp thuyết minh. - Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh. 2. Kĩ năng:Lựa chọn hình thức kết cấu và xây dựng được kết cấu cho văn bản phù hợp với đối tượng thuyết minh. 3. Thỏi độ: Cú ý thức tạo lập văn bản đỳng kết cấu… II. CHUẨN BỊ: 1. Giỏo viờn: *. Dự kiến biện phỏp tổ chức HS hoạt động tiếp nhận bài học:Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách gợi mở, phát vấn, trao đổi thảo luận * Phương tiện dạy học:SGK ngữ văn 10, sỏch chuẩn kiến thức KN10,Sỏch tham khảo. 2. Học sinh: Chủ động tỡm hiểu bài học trong SGK III TIẾN TRèNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp :ĐP, SS 2. Kiểm tra bài cũ. 3Tổ chức dạy và học bài mới HOẠT ĐỘNG TẠO TÂM THẾ THÀY TRề CHUẨN KI ẾN THỨC K Ĩ NĂNG CẦN ĐẠT GHI CHÚ GV yờu cầu HS nhắc lại cỏc kiến thức cơ bản về văn thuyết minh đó học ở THCS: khỏi niệm ,yờu cầu,cỏc phương phỏp? GV : đú là những kiến thức cơ bản ,nền tảng giỳp cỏc em học về văn thuyết minh ở bài học hụm nay HS trỡnh bày lại cỏc kiến thức đó học theo yờu cầu GV HS lắng nghe,nhập tõm Khỏi niệm: Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thụng dụng trong đời sống nhằm cung cấp tri thức về: đặc điểm, tớnh chất, nguyờn nhõn…của cỏc sự vật, hiện tượng trong tự nhiờn, xó hội bằng phương thức trỡnh bày, giới thiệu, giải thớch. Yờu cầu: - Tri thức trong văn bản thuyết minh phải khỏch quan, xỏc thực, hữu ớch cho mọi người. - Văn thuyết minh cần trỡnh bày chớnh xỏc, rừ ràng, chặt chẽ, hấp dẫn. * Trong văn bản thuyết minh cú thể kết hợp sử dụng yếu tố miờu tả, biện phỏp nghệ thuật làm cho đối tượng thuyết minh được nổi bật, hấp dẫn. Phương phỏp thuyết minh: +Phương phỏp nờu định nghĩa: +Phương phỏp liệt kờ: +Phương phỏp nờu vớ dụ: +Phương phỏp dựng số liệu: +Phương phỏp so sỏnh: +Phương phỏp phõn loại, phõn tớch: HOẠT ĐỘNG TRI GIÁC THÀY TRề CHUẨN KI ẾN THỨC K Ĩ NĂNG CẦN ĐẠT GHI CHÚ GV: Gọi HS đọc đoạn văn ở mục I sgk Hóy trỡnh bày những nhận thức của em về khỏi niệm kết cấu? GV: Nhận xột, kết luận GV: Chia lớp thành 2 nhúm - Nhúm 1: phõn tớch kết cấu văn bản: “Hội thi thổi cơm ở Đồng Võn” - Nhúm 2: phõn tớch kết cấu văn bản: Bưởi Phỳc Trạch GV: Nhận xột, bổ sung GV: Gọi HS đọc ghi nhớ sgk GV: Bổ sung, nhấn mạnh HS: Dựa vào đoạn văn, phỏt biểu ý kiến HS: Làm việc theo nhúm, cử đại diện trỡnh bày Cỏc nhúm nhận xột chộo và bổ sung nếu cần thiết HS rỳt ra cỏc ht kết cấu I. Khỏi niệm “kết cấu”: Kết cấu là sự sắp xếp, tổ chức cỏc yếu tố văn bản thành một chỉnh thể thống nhất, hoàn chỉnh, cú ý nghĩa. II. Cỏc hỡnh thức kết cấu cơ bản của văn bản thuyết minh: a. Tỡm hiểu ngữ liệu: sgk VD1 * Mục đớch: Giới thiệu Hội thổi cơm thi trong dõn gian đồng bằng Bắc Bộ. Về cỏc mặt: địa điểm, thời gian, diễn biến, ý nghĩa lễ hội đối với đời sống tinh thần của nhõn dõn. * Cỏc ý chớnh tạo nờn ND của văn bản: - Địa điểm lễ hội: làng Đồng Võn bờn dũng sụng Đỏy, xó Đồng Thỏp, huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tõy- đồng bằng Bắc Bộ. - Thời gian lễ hội: 15/1 (rằm thỏng giờng- tết nguyờn tiờu) - Thi nấu cơm: quy trỡnh mụn thi- dõng hương- lấy lửa- chõm đuốc- gió thúc, sàng, dần thành gạo- lấy nước- bắt đầu thổi cơm- cỏch thổi đặc biệt. - Chấm sản phẩm: tiờu chuẩn và cỏch chấm đảm bảo cụng bằng, chớnh xỏc. í nghĩa lễ hội đối với đời sống cư dõn đồng bằng Bắc Bộ. * Cỏch sắp xếp: - Theo trỡnh tự thời gian diễn biến của sự việc. - Kết hợp lời kể và miờu tả. - Lời kể là chủ yếu. b. Kết luận về cỏc hỡnh thức kết cấu của văn bản thuyết minh : Tựy theo nội dung và mục đớch của văn bản để cú thể lựa chọn cỏc hỡnh thức kết cấu sau : - Theo trỡnh tự thời gian : Sự việc, sự vật theo quỏ trỡnh hỡnh thành- vận động, phỏt triển- kết thỳc, chấm dứt. - Theo trỡnh tự khụng gian : Sự vật, sự việc theo tổ chức vốn cú : trờn- dưới ; trong- ngoài ; trước- sau theo trỡnh tự quan sỏt. - Theo trỡnh tự lụgic : sự việc, sự vật theo cỏc mối quan hệ : nhõn- quả ; chung- riờng ; liệt kờ cỏc mặt, cỏc phương diện... - Theo trỡnh tự tổng hợp : kết hợp cỏc hỡnh thức trờn. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP VẬN DỤNG ,ÁP DỤNG THÀY TRề CHUẨN KI ẾN THỨC K Ĩ NĂNG CẦN ĐẠT GHI CHÚ GV: Hướng dẫn học sinh thực hiệncác bài tập trong phần luyện tập theo định hướng: - Đọc văn bản cần xác định - Xác định hình thức kết cấu - Nêu rõ căn cứ xác định GV nhận xột và chốt HS đọc VB Hs: Thảo luận theo nhúm và trỡnh bày. Lớp theo dừi nhận xột hoăc nhận xột chộo cỏc nhúm HS tự ghi bài vào vở,chỳ ý phần chốt GV III. Luyện tập : Bài tập 1: + Văn bản Lịch sử vấn đề bảo vệ môi trường có hình thức kết cấu theo trật tự thời gian: từ thời điểm hiện tại, tác giả trở về sau chiến tranh thế giới lần 2, đến năm 1962 ròi lại trở về với hiện tại (còn có kết cấu nhân quả) + Văn bản Thành cổ Hà Nội có hình thức kết cấu theo trình tự không gian từ trong ra ngoài + Văn bản Học thuyết nhân ái của Nho gia được kết cấu theo trình tự lo gích (hai vấn đề “ái nhân” và “trung”, “thứ” được trình bày theo quan hệ nội dung – hình thức) Bài tập 2: kết cấu của phần tri thức đọc hiểu về thể phú: + Khái niệm về thể phú + Các loại phú + Đặc điểm về thể lạo của bài Phú sông Bạch Đằng + Nét riêng của Phú sông Bạch Đằng => Theo trình tự lo gích (từ chung đến riêng) IV.Hướng dẫn HS học bài , chuẩn bị bài ở nhà Hướng dẫn tự học Sưu tầm và phân tích một số văn bản thuyết minh để nhận ra tính hợp lí trong kết cấu của văn bản. chuẩn bị bài ở nhà Yêu cầu hs: Học bài và soạn bài :”lập dàn ý bài văn thuyết minh”: + bố cục của một bài làm văn và nhiệm vụ của mỗi phần + So sánh sự giống và khác của phần mở bài và kết bài trong bài văn tự sự với bài văn thuyết minh +Đọc kĩ bài Rỳt kinh nghiệm bổ sung ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................