Giáo án Tiết 88-Chí khí anh hùng

Tiết : 88 Tựa bài : CHÍ KHÍ ANH HÙNG (Trích : “Truyện Kiều” - Nguyễn Du) A. Mục tiêu bài học : Giúp học sinh Hiểu được lý tưởng anh hùng của Nguyễn Du qua nhân vật Từ Hải. Thấy được nghệ thuật tả người anh hùng trong đoạn trích. Giáo dục học sinh ý thức sống có lý tưởng, ước mơ, hoài bão tốt đẹp. B. Phương tiện thực hiện : SGK, SGV Thiết kế bài học. Phầm mềm microsoft word (soạn thảo văn bản). C. Cách thức tiến hành : Giáo viên tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm, các hình thức trao đổi, thảo luận và trả lời câu hỏi. D. Tiến trình dạy học : 1. Kiểm tra bài cũ : 2. Giới thiệu bài mới : 3. Đọc - hiểu văn bản : Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt HS : đọc phần tiểu dẫn -> Cho biết đoạn trích nằm ở vị trí nào của tác phẩm ? GV : phân vai cho học sinh đọc đoạn trích. Thế nào là chí khí anh hùng ? (HS thảo luận) GV : chốt lại quan niệm về anh hùng của thời Phong kiến à quan niệm về anh hùng của Nguyễn Du qua hình tượng nhân vật Từ Hải. Hoạt động 1 : Tiếp cận văn bản  Em hãy tìm những từ ngữ khắc họa nên hình tượng người anh hùng Từ Hải ? (HS lựa chọn -> liệt kê) (GV gợi mở để HS có thể nêu thêm những hình ảnh mà Nguyễn Du đã miêu tả về Từ Hải trong chương trình Ngữ văn lớp 9 à nhận xét) GV : liên hệ hình ảnh người trai trong bài Tỏ lòng của Phạm Ngũ Lão. Em có nhận xét như thế nào về nhịp thơ ở câu thứ 2 à Nghệ thuật đó góp phần bộc lộ suy nghĩ gì của người anh hùng Từ Hải ? (HS nêu nhận xét) Khi ra đi, Từ Hải hứa gì với Kiều ? Theo em, lời hứa đó thể hiện điều gì về con người Từ Hải ? Hành động của Từ Hải có mâu thuẫn với những suy nghĩ và lời nói của mình không ? Tại sao ? (HS trình bày) Em hãy nhận xét về tình cảm của tác giả Nguyễn Du dành cho Từ Hải ? Qua nhân vật Từ Hải, Nguyễn Du muốn gửi gắm ước mơ gì ? (GV gợi mở - HS nêu) Em có nhận xét như thế nào về nét sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Du khi xây dựng nhân vật người anh hùng Từ Hải ? (HS trình bày) Hoạt động 2 : Tìm hiểu hình tượng người anh hùng Từ Hải Hình ảnh : “trượng phu” - Từ ngữ mang tính ước lệ nêu bật một tư thế, một tầm vóc hùng dũng sánh ngang tầm vũ trụ. Suy nghĩ : + “Thoắt đã động lòng bốn phương” à nhịp thơ nhanh, động từ “thoắt” : thể hiện sự cương quyết, dứt khoát thực hiện lý tưởng làm trai. Lời nói : + “Làm cho rõ mặt phi thường” à khát vọng khẳng định bản lĩnh, tài năng xuất chúng. + “rước nàng nghi gia” à thể hiện tấm lòng của Từ Hải đối với Kiều. + “chờ đó ít lâu”, “một năm sau, vội gì !” à một lời hẹn ước ngắn gọn, dứt khoát thể hiện sự tự tin, lạc quan đầy bản lĩnh của Từ Hải. Hành động : + “Trông vời … lên đường thẳng rong.” + “Quyết lời dứt áo ra đi … dặm khơi.” à Hành động, tư thế dứt khoát, hiên ngang, lý tưởng cao cả sống cùng trời đất. è Sơ kết : + Nguyễn Du đã khắc họa thành công hình tượng Từ Hải với đầy đủ phẩm chất, chí khí phi thường của một bậc anh hùng - hình tượng người anh hùng lý tưởng hóa. + Qua nhân vật Từ Hải, Nguyễn Du gửi gắm ước mơ ôm ấp suốt cả cuộc đời về một xã hội tốt đẹp cho con người được sống tự do, công lý, tài đức được tôn trọng và phát triển. Hoạt động 3 : Sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Du trong xây dựng hình tượng nhân vật anh hùng lý tưởng Từ Hải Khắc họa hình tượng nhân vật bằng hệ  Qua nghệ thuật miêu tả người anh hùng của Nguyễn Du, em hãy rút ra nhận xét chung về thi pháp tả anh hùng nói chung trong VHTĐ ? (GV gợi mở cho học sinh liên hệ với một số tác phẩm VHTĐ khác để rút ra nhận xét) GV tổ chức cho HS thảo luận, liên hệ thực tế : Lý tưởng của người anh hùng Từ Hải có gần gũi với cuộc sống ngày nay không ? Theo em, thế nào là người anh hùng trong cuộc sống hiện đại ? thống hình ảnh ước lệ, sử dụng điển tích điển cố, từ ngữ Hán Việt trang trọng, nhịp thơ linh hoạt. Chắt lọc các chi tiết miêu tả để tô vẽ nên hình tượng nhân vật lý tưởng nhưng gần gũi với cuộc sống đời thường : lý tưởng anh hùng của Từ Hải gắn liền trách nhiệm xã hội với hạnh phúc riêng tư. à Qua ngòi bút Nguyễn Du, nhân vật người anh hùng được khắc họa mộc mạc, gần gũi nhưng rực sáng hào quang phi thường của lý tưởng, chí khí anh hùng. Hoạt động 4 : Tổng kết Người anh hùng Từ Hải là một sáng tạo đặc sắc của Nguyễn Du về phương diện cảm hứng sáng tạo và nghệ thuật miêu tả. 4. Củng cố : * Bài tập trắc nghiệm : Khoanh tròn đáp án mà em cho là đúng nhất cho từng câu hỏi dưới đây : Câu 1 : Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật anh hùng Từ Hải của Nguyễn Du là sự nâng cao, sáng tạo trong thi pháp tả anh hùng nói chung ở văn học thời kỳ trung đại. Đúng hay sai ? A. Đúng. B. Sai. Câu 2 : Qua nhân vật Từ Hải, Nguyên Du gửi gắm ước mơ ôm ấp suốt đời về A. một xã hội công bằng, tốt đẹp. B. một xã hội mà ở đó tài, đức được tôân trọng và phát triển. C. một xã hội tốt đẹp cho con người được sống tự do. D. Cả ba ý trên đều đúng. Câu 3 : Lời Từ Hải nói trong lúc chia tay Thúy Kiều cho thấy nhân vật này A. là người có chí khí phi thường và rất tự tin trong cuộc sống. B. muốn lập công danh để xứng đáng hơn nữa với sự trân trọng mà Thúy Kiều đã dành cho mình. C. yêu thương Thúy Kiều nên mong mỏi ở nàng những phẩm chất khác với “nữ nhi thường tình”. D. Cả ba ý trên đều đúng. Câu 4 : Từ “thoắt” trong câu thơ “Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương” giúp em hiểu gì thêm về nhân vật Từ Hải ? A. Từ Hải là người có chí lớn nên dù vui duyên mới vẫn không quên nhiệm vụ của một đấng anh hào. B. Từ Hải là người phi thường nên không có cảm giác say sưa với hạnh phúc đời thường. C. Từ Hải là nhân vật được xây dựng theo bút pháp ước lệ và lý tưởng hóa nên được dề cao quá mức về chí khí anh hùng. D. Cả ba ý trên đều đúng. Câu 5 : Hai câu thơ cuối của đoạn trích thể hiện hành động và tâm trạng nào của Từ Hải ? A. Hành động dứt khoát trong tâm trạng thanh thản bước chân ra đi. B. Cương quyết gạt bỏ tất cả mọi vướng bận để ra đi với tâm trạng vui vẻ, lạc quan. C. Kìm nén cảm xúc để dứt khoát, hiên ngang ra đi thực hiện chí lớn anh hùng. D. Dứt khoát ra đi thực hiện chí lớn anh hùng trong tâm trạng đau khổ, dằn vặt. (Đáp án : Câu 1 : A ; Câu 2 : D ; Câu 3 : D ; Câu 4 : A ; Câu 5 : C ) 5. Dặn dò : Tham khảo phần ghi nhớ trong SGK. Chuẩn bị bài đọc thêm : “Thề nguyền” - Nguyễn Du. E. THAM KHẢO : Giáo trình VHTĐ Việt Nam (tr.185-199). Nguyễn Du (Nhà văn và tác phẩm trong nhà trường). Điển tích truyện Kiều. -----------------------*-----------------------