Giáo án Toán học lớp 6 - Tiết 41 đến tiết 56

Ngµy so¹n : 12/12/04 Ngµy gi¶ng : 13/12/04 Ch­¬ng II Sè nguyªn TiÕt 41 §1. lµm quen víi sè nguyªn ©m I. Môc tiªu - HS biÕt ®­îc nhu cÇu cÇn thiÕt (trong to¸n häc vµ trong thùc tÕ) ph¶i më réng tËp N thµnh tËp sè nguyªn. - HS nhËn biÕt vµ ®äc ®óng c¸c sè nguyªn ©m qua c¸c vÝ dô thùc tiÔn. - HS biÕt c¸ch biÓu diÔn c¸c sè tù nhiªn vµ c¸c sè nguyªn ©m trªn trôc sè - RÌn luyÖn kh¶ n¨ng liªn hÖ gi÷a thùc tÕ vµ to¸n häc cho HS. II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - GV: + Th­íc kÎ cã chia ®¬n vÞ, phÊn mÇu + NhiÖt kÕ to cã chia ®é ©m (h×nh 31) + B¶ng ghi nhiÖt ®é c¸c thµnh phè + B¶ng vÏ 5 nhiÖt kÕ h×nh 35 + H×nh vÏ biÓu diÔn ®é cao (©m, d­¬ng, o) - HS: Th­íc kÎ cã chia ®¬n vÞ III. TiÕn tr×nh d¹y häc Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Ho¹t ®éng 1: §Æt vÊn ®Ò vµ giíi thiÖu s¬ l­îc vÒ ch­¬ng II (4 ph) GV ®­a ra 3 phÐp tÝnh vµ yªu cÇu HS thùc hiÖn: Thùc hiÖn phÐp tÝnh: 4 + 6 = ? 4 . 6 = ? 4 - 6 = ? 4 + 6 = 10 4 . 6 = 24 4 - 6 = kh«ng cã kÕt qu¶ trong N §Ó phÐp trõ c¸c sè tù nhiªn bao giê còng thùc hiÖn ®­îc, ng­êi ra ph¶i ®­a vµo mét lo¹i sè míi: sè nguyªn ©m. C¸c sè nguyªn ©m cïng víi c¸c sè tù nhiªn t¹o thµnh tËp hîp c¸c sè nguyªn. - GV giíi thiÖu s¬ l­îc vÒ ch­¬ng "Sè nguyªn" Ho¹t ®éng 2: (18 ph) 1. C¸c vÝ dô VÝ dô 1: - GV ®­a nhiÖt kÕ h×nh 31 cho HS quan s¸t vµ giíi thiÖu vÒ c¸c nhiÖt ®é: O0C; trªn O0C; d­íi O0C ghi trªn nhiÖt kÕ: Quan s¸t nhiÖt kÕ, ®äc c¸c sè ghi trªn nhiÖt kÕ. - GV giíi thiÖu vÒ c¸c sè nguyªn ©m nh­: -1; -2; -3 .... vµ h­íng dÉn c¸ch ®äc (2 c¸ch: ©m 1 vµ trõ 1) - HS tËp ®äc c¸c sè nguyªn ©m: -1; - 2; - 3; - 4... - GV cho HS lµm ?1 SGK vµ gi¶i thÝch ý nghÜa c¸c sè ®o nhiÖt ®é c¸c thµnh phè. Cã thÓ hái thªm: trong 8 thµnh phè trªn th× thµnh phè nµo nãng nhÊt? l¹nh nhÊt - HS ®äc vµ gi¶i thÝch ý nghÜa c¸c sè ®o nhiÖt ®é. Nãng nhÊt: TP Hå ChÝ Minh L¹nh nhÊt: M¸t-xc¬-va Cho HS lµm bµi tËp 1 (trang 68) ®­a b¶ng vÏ 5 nhiÖt kÕ h×nh 35 lªn ®Ó HS quan s¸t, - Tr¶ lêi bµi tËp 1 (trang 68) a) NhiÖt kÕ a: - 30C NhiÖt kÕ b: - 20C NhiÖt kÕ a: O0C NhiÖt kÕ d: 20C NhiÖt kÕ e: 30C b) NhiÖt kÕ b cã nhiÖt ®é cao h¬n VÝ dô 2: GV ®­a h×nh vÏ giíi thiÖu®é cao víi quy ­íc ®é cao mùc n­íc biÓn lµ 0m. Giíi thiÖu ®é cao trung b×nh cña cao nguyªn §¾c L¾c (600m) vµ ®é cao trung b×nh cña thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam (- 65m). - HS ®äc ®é cao cña nói Phan Xi Ph¨ng vµ cña ®¸y vÞnh Cam Ranh - Cho HS lµm ?2 - Cho HS lµm bµi tËp 2 trang 68 vµ gi¶i thÝch ý nghÜa cña c¸c con sè - Thùc hiÖn BT 2 VÝ dô 3: Cã vµ nî + ¤ng A cã 10.000® + ¤ng A nî 10.000® cã thÓ nãi: "«ng A cã - 10.000®" Cho HS lµm ?3 vµ gi¶i thÝch ý nghÜa cña c¸c con sè Ho¹t ®éng 3: Trôc sè (12ph) - GV gäi mét HS lªn b¶ng vÏ tia sè, GV nhÊn m¹nh tia sè ph¶i cã gèc, chiÒu, ®¬n vÞ - HS c¶ líp vÏ tia sè vµo vë - HS vÏ tiÕp tia ®èi cña tia sè vµ hoµn chØnh trôc sè - GV vÏ tia ®èi cña tia sè vµ ghi c¸c sè -1; - 2; - 3.... tõ ®ã giíi thiÖu gèc, chiÒu d­¬ng, chiÒu ©m cña trôc sè. - Cho HS lµm ?4 SGK - HS ?4 - GV giíi thiÖu trôc sè th¼ng ®øng h×nh 34 §iÓm A: - 6; §iÓm C: 1 §iÓm V: - 2; §iÓm D: 5 - Cho HS lµm bµi tËp 4 (68) vµ bµi tËp 5 (68) - HS lµm bµi tËp 4 vµ 5 theo nhãm (hai hoÆc bèn HS mét nhãm). Ho¹t ®éng 4: Cñng cè toµn bµi (8ph) - GV hái: Trong thùc tÕ ng­êi ta dïng sè nguyªn ©m khi nµo? - Tr¶ lêi: dïng sè nguyªn ©m ®Ó chØ nhiÖt ®é d­íi O0C; chØ ®é s©u d­íi mùc n­íc biÓn, chØ sè nî, chØ thêi gian tr­íc c«ng nguyªn - Cho HS lµm bµi tËp 5 (54 - SBT) + Gäi 1 HS lªn b¶ng vÏ trôc sè + Gäi HS kh¸c x¸c ®Þnh 2 ®iÓm c¸ch ®iÓm 0 lµ 2 ®¬n vÞ (2 vµ - 2) + Gäi HS tiÕp theo x¸c ®Þnh 2 cÆp ®iÓm chÐo ®Òu 0 - Chia nhãm lµm tiÕp søc. Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn vÒ nhµ (3ph) - HS ®äc SGK ®Ó hiÓu râ c¸c vÝ dô cã c¸c nguyªn ©m. TËp vÏ thµnh th¹o trôc sè - Bµi tËp sè 3 (68 - To¸n 6) vµ sè 1, 3,4, 6, 7, 8 (54, 55 - SBT) Ngµy so¹n : 12/12/04 Ngµy gi¶ng : 16/12/04 TiÕt 42 §2. tËp hîp c¸c sè nguyªn I. Môc tiªu - HS biÕt ®­îc tËp hîp sè nguyªn bao gåm c¸c sè nguyªn d­¬ng, sè 0 vµ c¸c sè nguyªn ©m. BiÕt biÓu diÔn sè nguyªn a trªn trôc sè, t×m ®­îc sè ®èi cña 1 sè nguyªn. - HS b­íc ®Çu hiÓu ®­îc cã thÓ dïng sè nguyªn ®Ó nãi vÒ c¸c ®¹i l­îng cã hai h­íng ng­îc nhau. - HS b­íc ®Çu cã ý thøc liªn hÖ bµi häc víi thùc tiÔn. II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - GV: + Th­íc kÎ cã chia ®¬n vÞ, phÊn mÇu + H×nh vÏ trôc sè n»m ngang, trôc sè th¼ng ®øng + H×nh vÏ h×nh 39 (chó sªn bß trªn c©y cét). - HS: +Th­íc kÎ cã chia ®¬n vÞ + ¤n tËp kiÕn thøc bµi "Lµm quen víi sè nguyªn ©m" vµ lµm c¸c bµi tËp ®· cho III. TiÕn tr×nh d¹y häc Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò (7 ph) - HS1: LÊy 2 vÝ dô thùc tÕ trong ®ã cã sè nguyªn ©m, gi¶i thÝch ý nghÜa cña c¸c sè nguyªn ©m ®ã. Hai HS lªn b¶ng kiÓm tra, c¸c HS kh¸c theo dâi vµ nhËn xÐt bæ sung. - HS2: ch÷a bµi tËp 8 (55- SBT) - HS2: VÏ trôc sè lªn b¶ng vµ tr¶ lêi c©u hái a) Nh÷ng ®iÓm c¸ch ®iÓm 2 ba ®¬n vÞ? b) Nh÷ng ®iÓm n»m gi÷a c¸c ®iÓm -3 vµ 4? -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 a) 5 vµ (-1) b) -2; -1; 0; 1; 2; 3 GV nhËn xÐt vµ cho ®iÓm HS Ho¹t ®éng 2: (18 ph) 1. Sè nguyªn - §Æt vÊn ®Ò: vËy víi ®¹i l­îng cã 2 h­íng ng­îc nhau ta cã thÓ dïng sè nguyªn ®Ó biÓu thÞ chóng. - Sö dông trôc sè HS ®· vÏ ®Ó giíi thiÖu sè nguyªn d­¬ng, sè nguyªn ©m, sè 0, tËp Z Hái: Em h·y lÊy vÝ dô vÒ sè nguyªn d­¬ng, sè nguyªn ©m? - HS lÊy vÝ dô vÒ sè nguyªn: - Cho HS lµm bµi tËp 6 (70) - HS lµm; 1 em lªn ch÷a N Z - VËy tËp N vµ Z cã mèi quan hÖ nh­ thÕ nµo? Chó ý: (SGK) N lµ tËp con cña Z - Gäi 1 HS ®äc phÇn chó ý cña SGK. - HS lÊy vÝ dô vÒ c¸c ®¹i l­îng cã hai h­íng ng­îc nhau ®Ó minh häa nh­: nhiÖt ®é trªn, d­íi 0o. §é cao, ®é s©u. NhËn xÐt: Sè nguyªn th­êng ®­îc sö dông ®Ó biÓu thÞ c¸c ®¹i l­îng cã hai h­íng ng­îc nhau. Sè tiÒn nî, sè tiÒn cã; thêi gian tr­íc, sau C«ng nguyªn ... Cho HS lµm bµi tËp sè 7 vµ 8 trang 70. C¸c ®¹i l­îng trªn ®· cã quy ­íc chung vÒ d­¬ng ©m. Tuy nhiªn trong thùc tiÔn ta cã thÓ tù ®­a ra quy ­íc. VÝ dô (SGK) GV ®­a h×nh vÏ 38 lªn. - HS ?1 ®iÓm C: + 4km ®iÓm D: - 1km ®iÓm E: - 4km Cho HS lµm tiÕp ?2 GV ®­a h×nh 39 lªn mµn h×nh hoÆc b¶ng phô - HS lµm ?2 Trong bµi to¸n trªn ®iÓm (+1) vµ (-1) c¸ch ®Òu ®iÓm A vµ n»m vÒ 2 phÝa cña ®iÓm A. NÕu biÓu diÔn trªn trôc sè th× (+1) vµ (-1) c¸ch ®Òu gèc O. Ta nãi (+1) vµ (-1) lµ 2 sè ®èi nhau a) Chó sªn c¸ch A 1m vÒ phÝa trªn (+1) b) Chó sªn c¸ch A 1m vÒ phÝa sau (-1) Ho¹t ®éng 3: Trôc sè (12ph) - GV vÏ 1 trôc sè n»m ngang vµ yªu cÇu HS lªn b¶ng biÓu diÔn sè 1 vµ (-1), nªu nhËn xÐt 3 2 1 0 -1 -2 -3 T­¬ng tù víi 2 (-2) T­¬ng tù víi 2 (-3) Ghi: 1 vµ (-1) lµ 2 sè ®èi nhau hay 1 lµ sè ®èi cña -1; -1 lµ sè ®èi cña 1 - HS nªu®­îc: 2 vµ (-2) lµ 2 sè ®èi nhau; 2 lµ sè ®èi cña (-2); (-2) lµ sè ®èi cña 2.. - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy t­¬ng tù víi 2 vµ (-2), 3 vµ (-3)... - Cho HS lµm ?4 T×m sè ®èi cña mçi sè sau: 7; -3; 0 Ho¹t ®éng 4: Cñng cè toµn bµi (8ph) - Ng­êi ta th­êng dïng sè nguyªn ®Ó biÓu thÞ c¸c ®¹i l­îng nh­ thÕ nµo? VÝ dô - HS: Sè nguyªn th­êng ®­îc sö dông ®Ó biÓu thÞ c¸c ®¹i l­îng cã 2 h­íng ng­îc nhau - TËp Z c¸c sè nguyªn bao gåm nh÷ng lo¹i sè nµo? - TËp Z gåm c¸c sè nguyªn d­¬ng nguyªn ©m vµ sè 0 - TËp N vµ tËp Z quan hÖ nh­ thÕ nµo? - TËp N lµ tËp con cña tËp Z - Cho vÝ dô 2 sè ®èi nhau Trªn trôc sè, 2 sè ®èi nhau cã ®Æc ®iÓm g×? Bµi 9 (trang 71) - HS lµm bµi 9 (trang 71) Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn vÒ nhµ (2ph) Bµi 10 trang 71 SGK - Bµi 9 -> 16 SBT Ngµy so¹n : 12/12/04 Ngµy gi¶ng : 20/12/04 TiÕt 43 §3. thø tù trong tËp hîp c¸c sè nguyªn I. Môc tiªu - HS biÕt so s¸nh hai sè nguyªn vµ t×m ®­îc gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña mét sè nguyªn. - RÌn luyÖn tÝnh chÝnh x¸c cña HS khi ¸p dông quy t¾c. II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - GV: + M« h×nh 1 trôc sè n»m ngang + §Ìn chiÕu hoÆc b¶ng phô ghi chó ý (trang 71), nhËn xÐt (trang 72) vµ bµi tËp "§óng Sai". - HS: + H×nh vÏ 1 trôc sè n»m ngang III. TiÕn tr×nh d¹y häc Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò vµ «n l¹i phÇn so s¸nh hai sè tù nhiªn trªn tia sè (7 ph) Nªu c©u hái kiÓm tra: - HS1: TËp Z c¸c sè nguyªn gåm c¸c sè nµo? ViÕt ký hiÖu: Ch÷a bµi tËp sè 12 trang 56 SBT: T×m c¸c sè ®èi cña c¸c sè: + 7; + 3; -5; - 2; -20 Z = (...; -3; -2; -1; 0; 1; 2; 3;...) - HS2: Ch÷a bµi 10 trang 71 SGK T©y A C M B §«ng §iÓm B: +2 (km) -3 -1 5 4 3 2 1 0 §iÓm C: -1 (km) (km) ViÕt sè biÓu thÞ c¸c ®iÓm nguyªn trªn tia MB? Hái: So s¸nh gi¸ trÞ sè 2 vµ sè 4, so s¸nh vÞ trÝ ®iÓm 2 vµ ®iÓm 4 trªn trôc sè HS ®iÒn tiÕp 1; 2; 3; 4; 5... Trªn trôc sè, ®iÓm 2 n»m ë bªn tr¸i ®iÓm 4. Ho¹t ®éng 2: (12 ph) 1) So s¸nh hai sè nguyªn GV hái toµn líp: T­¬ng tù so s¸nh gi¸ trÞ sè 3 vµ 5. §ång thêi so s¸nh vÞ trÝ ®iÓm 3 vµ 5 trªn trôc sè. Mét HS tr¶ lêi Rót ra nhËn xÐt vÒ so s¸nh 2 sè tù nhiªn NhËn xÐt: Trong hai sè tù nhiªn kh¸c nhau cã mét sè nhá h¬n sè kia vµ trªn trôc sè (n»m ngang) ®iÓm biÓu diÔn sè nhá h¬n ë bªn tr¸i ®iÓm biÓu diÕn lín h¬n. - T­¬ng tù víi viÖc so s¸nh hai sè nguyªn: Trong hai sè nguyªn kh¸cnhau cã mét sè nhá h¬n sè kia. a nhá h¬n b: a < b hay b lín h¬n a: b > a Khi biÓu diÔn... sè nguyªn b (GV ®­a nhËn xÐt trªn lªn mµn h×nh) - Cho HS lµm ?1 - C¶ líp lµm ?1 (GV nªn viÕt s½n lªn b¶ng phô ®Ó HS ®iÒn vµo chç trèng) - LÇn l­ît 3 HS lªn b¶ng ®iÒn c¸c phÇn a; b; c. Líp nhËn xÐt GV giíi thiÖuchó ý vÒ sè liÒn tr­íc, sè liÒn sau yªu cÇu HS lÊy vÝ dô. - Cho HS lµm ?2 - HS lµm ?2 vµ nhËn xÐt vÞ trÝ c¸c ®iÓm trªn trôc sè GV hái: - Mäi sè nguyªn d­¬ng so víi sè 0 thÕ nµo? - HS tr¶ lêi c©u hái - HS ®äc nhËn xÐt sau ?2 ë SGK - So s¸nh sè nguyªn ©m víi sè 0, sè nguyªn ©m víi sè nguyªn d­¬ng - GV cho HS ho¹t ®éng nhãm lµm bµi tËp 12, 13 trang 73 SGK C¸c nhãm HS ho¹t ®éng. GV cho ch÷a bµi cña vµi nhãm Ho¹t ®éng 3: gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña 1 sè nguyªn (16ph) - GV hái: Cho biÕt trªn trôc sè hai sè ®èi nhau cã ®Æc ®iÓm g×? §iÓm (-3), ®iÓm 3 c¸ch ®iÓm 0 bao nhiªu ®¬n vÞ 1 HS tr¶ lêi - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi ?3 - HS tr¶ lêi ?3 - GV tr×nh bµy kh¸i niÖm gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña sè nguyªn a (SGK) - HS nghe vµ nh¾c l¹i kh¸i niÖm gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña mét sè nguyªn a. - GV yªu cÇu HS lµm ?4 viÕt d­íi d¹ng ký hiÖu - HS: /1/ = 1 ; /-1/ = 1 /-5/ = 5 ; /5/ = 5 ; /0/ = 0 - Qua c¸c vÝ dô h·y rót ra nhËn xÐt. GTT§ cña sè 0 lµ g×? GTT§ cña sè nguyªn d­¬ng lµ g×? - HS rót ra: GTT§ cña sè 0 lµ sè 0 GTT§ cña sè nguyªn d­¬ng lµ chÝnh nã. GTT§ cña sè nguyªn ©m lµ g×? GTT§ cña sè nguyªn ©m lµ sè ®èi cña nã - GTT§ cña hai sè ®èi nhau nh­ thÕ nµo? So s¸nh: (-5) vµ (-3) So s¸nh: /-5/ vµ /-3/ Rót ra nhËn xÐt: Trong hai sè ©m, sè lín h¬n cã GTT§ nh­ thÕ nµo? - GTT§ cña hai sè ®èi nhau b»ng nhau - Trong hai sè nguyªn ©m sè lín h¬n cã GTT§ nhá h¬n. Ho¹t ®éng 4: Cñng cè toµn bµi (8ph) GV: Trªn trôc sè n»m ngang, sè nguyªn a nhá h¬n sè nguyªn b khhi nµo? Cho vÝ dô - HS tr¶ lêi Cho hai HS lÊy vÝ dô So s¸nh (- 1000) vµ (+2) (- 1000) < (+2) GV: - ThÕ nµo lµ GTT§ cña sè nguyªn a? Nªu c¸c nhËn xÐt vÒ GTT§ cña mét sè. Cho vÝ dô - HS tr×nh bµy nh­ SGK - HS lÊy vÝ dô minh ho¹ c¸c nhËn xÐt. - GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp 15 trang 73 SGK - GV giíi thiÖu "cã thÓ coi mçi sè nguyªn gåm 2 phÇn: phÇn dÊu vµ phÇn sè. PhÇn sè chÝnh lµ GTT§ cña nã" - HS lµm bµi tËp 15 trang 73 SGK Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn vÒ nhµ (2ph) - KiÕn thøc: n¾m v÷ng kh¸i niÖm so s¸nh sè nguyªn vµ GTT§ cña mét sè nguyªn. - Häc thuéc c¸c nhËn xÐt trong bµi. - Bµi tËp sè 14 trang SGK; Bµi 16, 17 luyÖn tËp SGK Bµi tËp tõ sè 17 ®Õn 22 trang 57 SBT. Ngµy so¹n : 12/12/04 Ngµy gi¶ng : 2 /12/04 TiÕt 44 §3. luyÖn tËp I. Môc tiªu - KiÕn thøc: Cñng cè kh¸i niÖm vÒ tËp Z, tËp N. Cñng cè c¸ch so s¸nh hai sè nguyªn, c¸ch t×m gi¸ trÞ tuyÖt ®ãi cña mét sè nguyªn, c¸ch t×m sè ®èi, sè liÒn tr­íc, sè liÒn sau cña mét sè nguyªn. - KÜ n¨ng: HS biÕt t×m GTT§ cña mét sè nguyªn, sè ®èi cña mét sè nguyªn, tÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc ®¬n gi¶n cã chøa GTT§. - Th¸i ®é: RÌn luyÖn tÝnh chÝnh x¸c cña to¸n häc th«ng qua viÖc ¸p dung c¸c quy t¾c. II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - GV: §Ìn chiÕu vµ c¸c phim giÊy trong (hoÆc b¶ng phô) - HS: GiÊy trong, bót d¹. III. TiÕn tr×nh d¹y häc Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò vµ ch÷a bµi tËp (7 ph) GV gäi lªn HS lªn kiÓm tra - HS1: Ch÷a bµi tËp 18 trang 57 SBT. - Sau ®ã gi¶i thÝch c¸ch lµm - HS1: - HS2: Ch÷a bµi tËp 16 vµ 17 trang 73 SGK - HS2: - NhËn xÐt kÕt qu¶ - Më réng: Nãi tËp Z bao gåm hai bé phËn lµ sè tù nhiªn vµ sè nguyªn ©m cã ®óng kh«ng? Ho¹t ®éng 2: LuyÖn tËp (12 ph) D¹ng 1: So s¸nh hai sè nguyªn Bµi 18 trang 73 SGK a) Sè nguyªn a lín h¬n 2. Sè a cã ch¾c ch¾n lµ sè nguyªn d­¬ng kh«ng? HS lµm bµi 18 trang 73 GV vÏ trôc sè ®Ó gi¶i thÝch cho râ, vµ dïng nã ®Ó gi¶i c¸c phÇn cña bµi 18 Bµi 19 trang 73 SGK HS lµm bµi 19 trang 73 §iÒn dÊu "+" hoÆc "-" vµo chç trèng ®Ó ®­îc kÕt qu¶ ®óng (SGK) - NhËn xÐt D¹ng 2: Bµi tËp t×m sè ®èi cña 1 sè nguyªn Bµi 21 trang 73 sGK - HS lµm bµi 21 trang 73 + Nh¾c l¹i: thÕ nµo lµ hai sè ®èi nhau D¹ng 3: TÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc Bµi 20 trang 73 SGK HS c¶ líp cïng lµm, sau ®ã gäi hai em lªn b¶ng ch÷a hoÆc ch÷a trªn mµn h×nh ®Ìn chiÕu. - GV cho HS ho¹t ®éng nhãm lµm bµi tËp 12, 13 trang 73 SGK C¸c nhãm HS ho¹t ®éng. GV cho ch÷a bµi cña vµi nhãm - Nh¾c l¹i quy t¾c tÝnh GTT§ cña 1 sè nguyªn D¹ng 4: T×m sè liÒn tr­íc, sè liÒn sau cña 1 sè nguyªn Bµi 22 trang 74 SGK a) T×m sè liÒn sau cña mçi sè nguyªn sau: 2; - 8; 0; -1 b) T×m sè liÒn tr­íc cña mçi sè nguyªn sau: -4; 0; 1; -25 c) T×m sè nguyªn a biÕt sè liÒn sau lµ 1 sè nguyªn d­¬ng, sè liÒn tr­íc a lµ 1 sè nguyªn ©m HS lµm bµi 22 trang 74 NhËn xÐt g× vÒ vÞ trÝ cña sè liÒn tr­íc, sè liÒn sau trªn trôc sè? D¹ng 5: Bµi tËp vÒ tËp hîp HS ho¹t ®éng theo nhãm, trao ®æi vµ lµm bµi trªn giÊy trong. Bµi tËp 32 trang 58 SBT Chó ý: Mçi phÇn tö cña tËp hîp chØ liÖt kª mét lÇn. NhËn xÐt bµi lµm cña c¸c nhãm Ho¹t ®éng 3: cñng cè (8ph) - GV: Nh¾c l¹i c¸ch so s¸nh hai sè nguyªn a vµ b trªn trôc sè HS tr¶ lêi c©u hái vµ nhËn xÐt gãp ý - Nªu l¹i nhËn xÐt so s¸nh sè nguyªn d­¬ng, sè nguyªn ©m víi sè 0, so s¸nh sè nguyªn d­¬ng víi sè nguyªn ©m, hai sè nguyªn ©m víi nhau - §Þnh nghÜa gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña mät sè? Nªu c¸c quy t¾c tÝnh gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña sè nguyªn d­¬ng, sè nguyªn ©m, sè 0 - HS tr¶ lêi ?3 Bµi tËp: §óng hay sai? -99 > -100 ; -502 > /-500/ /-101/ / -5 / / -12 / < 0 ; - 2 < 1 HS tr¶ lêi vµ gi¶i thÝch -99 > -100 § ; -502 > /- 500/S / - 101/ / -5 / S / - 12/ < 0 S ; - 2 < 1 § Ho¹t ®éng 4: h­íng dÉn vÒ nhµ (2ph) - Häc thuéc ®Þnh nghÜa vµ c¸c nhËn xÐt vÒ so s¸nh hai sè nguyªn, c¸ch tÝnh gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña mét sè nguyªn. - Bµi tËp sè 25 ®Õn 31 trang 57, 58 SBT. Ngµy so¹n : 19/12/04 Ngµy gi¶ng : 2 /12/04 TiÕt 45 §4. céng hai sè nguyªn cïng dÊu I. Môc tiªu - Häc sinh biÕt céng hai sè nguyªn cïng dÊu, träng t©m lµ céng hai sè nguyªn ©m. - B­íc ®Êu hiÓu ®­îc cã thÓ dïng sè nguyªn biÓu htÞ sù thay ®æi theo hai h­íng ng­îc nhau cña mét ®¹i l­îng. - Häc sinh b­íc ®Çu cã ý thøc liªn hÖ nh÷ng ®iÒu ®· häc víi thùc tiÔn II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - GV: Trôc sè, ®Ìn chiÕu vµ c¸c phim giÊy trong - HS: Trôc sè vÏ trªn giÊy. ¤n tËp quy t¾c lÊy gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña mét sè nguyªn. III. TiÕn tr×nh d¹y häc Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò (7 ph) GV nªu c©u hái kiÓm tra: Hai häc sinh tr¶ lêi c©u hái - Nªu c¸ch so s¸nh 2 sè nguyªn a vµ b trªn sè. - Häc sinh 1: Tr¶ lêi c©u hái tr­íc, ch÷a bµi tËp - Nªu c¸c nhËn xÐt vÒ so s¸nh hai sè nguyªn. - Ch÷a bµi tËp 28 trang 58 SBT - Gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña sè nguyªn a lµ g× ? HS 2: CH÷a bµi tËp tr­íc, tr¶ lêi c©u hái sau - Nªu c¸ch tÝnh GTT§ cña sè nguyªn d­¬ng, sè nguyªn ©m, sè 0 - HS ë líp nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n - Ch÷a bµi tËp 29 trang 58 SBT Ho¹t ®éng 2: (8 ph) 1. Céng hai sè nguyªn d­¬ng VÝ dô: (+4) + (+2) = Sè (+4) vµ (+2) chÝnh lµ c¸c sè tù nhiªn 4 vµ 2. VËy (+4) + (+2) b»ng bao nhiªu ? VËy céng hai sè nguyªn d­¬ng chÝnh lµ céng hai sè tù nhiªn kh¸c kh«ng. (+4) + (+2) = 4 + 2 = 6 ¸p dông: (+425) + (+150) = ? Minh ho¹ trªn trôc sè: GV thùc hµnh trªn trôc sè: (+4) + (+2) + Di chuyÓn con ch¹y tõ ®iÓm 0 ®Õn ®iÓm 4 + Di chuyÓn tiÕp con ch¹y vÒ bªn ph¶i 2 ®¬n vÞ tíi ®iÓm 6 (+425)+(+150)=425 + 150 = 575 VËy (+4) + (+2) = (+6) ¸p dông: Céng trªn trôc sè (+3) + (+5) = (+8) Ho¹t ®éng 3: (20ph) 2. Céng hai sè nguyªn ©m GV: ë c¸c bµi tr­íc ta ®· biÕt cã thÓ dïng sè nguyªn ®Ó biÓu thÞ c¸c ®¹i l­îng cã hai h­íng ng­îc nhau, h«m nay ta l¹i dïng sè nguyªn ®Ó biÓu thÞ sù thay ®æi theo hai h­íng ng­îc nhau cña mét ®¹i l­îng nh­: t¨ng, gi¶m, lªn cao vµ xuèng thÊp. ThÝ dô: Khi nhiÖt ®é gi¶m 30C ta cã thÓ nãi nhiÖt ®é t¨ng -30C Khi sè tiÒn gi¶m 10000®, ta cã thÓ nãi sè tiÒn t¨ng -10000®. VÝ dô 1: SGK Tãm t¾t: nhiÖt ®é buæi tr­a -30C, buæi chiÒu nhiÖt ®é gi¶m 20C TÝnh nhiÖt ®é biÓu chiÒu ? HS tãm t¾t ®Ò bµi, GV ghi lªn b¶ng - GV: Nãi nhiÖt ®é buæi chiÒu gi¶m 20C, ta cã thÓ coi lµ nhiÖt ®é t¨ng nh­ thÕ nµo ? - HS: Nãi nhiÖt ®é buæi chiÒu gi¶m 20C, ta cã thÓ coi lµ nhiÖt ®é t¨ng (-20C) - Muèn t×m nhiÖt ®é buæi chiÒu ë M¸t - xc¬ - va ta ph¶i lµm thÕ nµo ? H·y thùc hiÖn phÐp céng b»ng trôc sè, GV h­íng dÉn: - HS : Ta ph¶i lµm phÐp céng: (-3) + (-2) = ? + Di chuyÓn con ch¹y tõ ®iÓm 0 ®Õn ®iÓm (-3) + §Ó céng víi (-2), ta di chuyÓn tiÕp con ch¹y vÒ bªn tr¸i 2 ®¬n vÞ, khi ®ã con ch¹y ®Õn ®iÓm nµo? HS quan s¸t vµ lµm theo GV t¹i trôc sè cña m×nh. - GV ®­a h×nh 45 trang 74 lªn tr×nh bµy l¹i VËy: (-3) + (-2) = -5 Gäi mét häc sinh lªn thùc hµnh l¹i trªn trôc sè tr­íc líp - ¸p dông trªn trôc sè: (-4) + (-5) = (-9) - HS thùc hiÖn trªn trôc sè vµ cho biÕt kÕt qu¶ VËy khi céng hai sè nguyªn ©m ta ®­îc sè nguyªn nh­ thÕ nµo ? - HS: khi céng hai sè nguyªn ©m ta ®­îc mét sè nguyªn ©m. - Yªu cÇu häc sinh tÝnh vµ so s¸nh: |-4| + |=5| vµ |-9| - VËy khi céng hai sè nguyªn ©m ta lµm nh­ thÕ nµo? - Quy t¾c SGK GV chó ý t¸ch quy t¾c thµnh hai b­íc: + Céng hai gi¸ trÞ tuyÖt ®èi + §Æt dÊu "-" ë ®»ng tr­íc: - HS: gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña tæng b»ng tæng hai gi¸ trÞ tuyÖt ®èi - HS: Ta ph¶i céng hai gi¸ trÞ tuyÖt ®èi víi nhau cßn dÊu lµ d¸u "-" VÝ dô: (-17) + (-54) = - (17+54) = -71 - HS nªu l¹i quy t¾t céng hai sè nguyªn cïng dÊu Ho¹t ®éng 4: cñng cè (8ph) - GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp 23 vµ 24 trang 75 SGK HS lµm c¸ nh©n råi gäi hai em lªn b¶ng lµm - GV cho HS ho¹t ®éng nhãm lµm bµi tËp 25 trang 75 SGK vµ bµi 37 SBT - Yªu cÇu häc sinh nhËn xÐt: C¸ch céng hai sè nguyªn d­¬ng, c¸ch céng hai sè nguyªn ©m Tæng hîp: Céng hai sè nguyªn cïng dÊu - HS ho¹t ®éng nhãm Ch÷a bµi cña hai hoÆc ba nhãm - Tæng hîp: céng hai sè nguyªn cïng dÊu + Céng hai gi¸ trÞ tuyÖt ®èi + DÊu lµ dÊu chung Ho¹t ®éng 5: h­íng dÉn vÒ nhµ (2ph) - N¾m v÷ng quy t¾c céng hai sè nguyªn ©m, céng hai sè nguyªn cïng dÊu. - B×a tËp sè 35 ®Õn 41 trang 58, 59 SBT vµ bµi 26 (trang 75) SGK Ngµy so¹n : 19/12/04 Ngµy gi¶ng : /12/04 TiÕt 46 §50 céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu I. Môc tiªu - Häc sinh n¾m v÷ng c¸ch céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu (ph©n biÖt víi céng hai sè nguyªn cïng dÊu) - Häc sinh hiÓu ®­îc viÖc dïng sè nguyªn ®Ó biÓu thÞ sù t¨ng hoÆc gi¶m cña mét ®¹i l­îng - Cã ý thøc liªn hÖ nh÷ng ®iÒu ®· häc víi thùc tiÔn vµ b­íc ®Çu biÕt diÔn ®¹t mét t×nh huèng thùc tiÔn b»ng ng«n ng÷ to¸n häc. II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - GV: Trôc sè, m¸y chiÕu, b¶ng phim c¸c bµi tËp, phÊn mµu - HS: Trôc sè vÏ trªn giÊy III. TiÕn tr×nh d¹y häc Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò (7 ph) Ch÷a bµi 26 trang 75 SGK Häc sinh 1 ch÷a bµi 26 SGK Nªu quy t¾c céng hai sè nguyªn ©m ? Céng hai sè nguyªn d­¬ng ? Cho vÝ dô Nªu c¸ch tÝnh gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña mét sè nguyªn TÝnh: |+12|; |0|; |-6| Häc sinh 2 Ho¹t ®éng 2: (12 ph) 1. VÝ dô - GV nªu vÝ dô trang 75 SGK yªu cÇu häc sinh tãm t¾t ®Ò bµi Tãm t¾t: - NhiÖt ®é buæi s¸ng 30C - ChiÒu, nhiÖt ®é gi¶m 50C Hái nhiÖt ®é buæi chiÒu ? Muèn biÕt nhiÖt ®é trong phßng ­íp l¹nh chiÒu h«m ®ã lµ bao nhiªu, ta lµm nh­ thÕ nµo ? Gîi ý: nhiÖt ®é gi¶m 50C, cã thÓ coi lµ nhiÖt ®é t¨ng bao nhiªu ®é C? - HS: 30C - 50C hoÆc 30C + (- 50C) - H·y dïng trôc sè ®Ó t×m kÕt qu¶ phÐp tÝnh. Gi¶i thÝch c¸ch lµm - H·y tÝnh gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña mçi sè h¹ng vµ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña tæng ? So s¸nh gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña tæng vµ hiÖu cña hai gi¸ trÞ tuyÖt ®èi - 1 häc sinh lªn b¶ng thùc hiÖn phÐp céng trªn trôc sè, c¸c häc sinh kh¸c lµm trªn trôc sè cña m×nh - Gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña tæng b»ng hiÖu hai gi¸ trÞ tuyÖt ®èi (Gi¸ trÞ tuyÖt ®èi lín trõ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi nhá) - DÊu cña tæng x¸c ®Þnh nh­ thÕ nµo? - DÊu cña tæng lµ dÊu cña sè cã gi¸ trÞ tuyÖt ®èi lín h¬n. - GV yªu cÇu HS lµm ?1, thùc hiÖn trªn trôc sè. - GV yªu cÇu HS lµm ?2 T×m vµ nhËn xÐt kÕt qu¶ a) 3 +(-6) vµ | -6 | - | 3 | a) 3 + (-6) = (-3) | -6 | - | 3 | = 6 - 3 = 3 VËy: 3 + (-6) = - (6 - 3) b) (+2) + (+4) vµ | +4| - |- 2| b) (-2) + (+4) = + (4-2) Ho¹t ®éng 3: (13ph) 2. Quy t¾c céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu - Qua c¸c vÝ dô trªn h·y cho biÕt: Tæng cña hai sè ®èi nhau lµ bao nhiªu ? - Muèn céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu kh«ng ®èi nhau ta lµm thÕ nµo HS: - Tæng cña hai sè ®èi nhau b»ng 0 - Tr¶ lêi - §­a quy t¾c lªn mµn h×nh, yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i nhiÒu lÇn VÝ dô: (-237) + 55 = -(237-55) = -218 Häc sinh lµm vÝ dô - Cho häc sinh lµm tiÕp ?3 Häc sinh lµm tiÕp ?3 - Cho HS lµm bµi tËp 27 trang 76 SGK 2 häc sinh Ho¹t ®éng 4: luyÖn tËp cñng cè (10ph) - Nh¾c l¹i quy t¾c céng hai sè nguyªn cïng dÊu, céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu. So s¸nh hai quy t¾c ®ã. - Häc sinh nªu l¹i c¸c quy t¾c - So s¸nh vÒ hai b­íc lµm + TÝnh gi¸ trÞ tuyÖt ®èi + X¸c ®Þnh dÊu - §iÒn ®óng, sai vµo « trèng (+7) + (=3) + (+4) (-2) + (+2) = 0 (-4) + (+7) = (-3) (-5) + (+5) = 10 Häc sinh lªn b¶ng ®iÒn Ho¹t ®éng nhãm Lµm bµi tËp: TÝnh: a) || -18| + (-12) b) 102 + (-120) c) So s¸nh: 23 + (-13) vµ (-23) + 13 d) (-15) + 15 Cho hai hoÆc bèn häc sinh mét nhãm ®Ó lµm bµi tËp Ch÷a bµi hai nhãm Ho¹t ®éng 5: h­íng dÉn vÒ nhµ (3ph) Häc thuéc quy t¾c céng hai sè nguyªn cïng dÊu, céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu. So s¸nh ®Ó n¾m v÷ng hai quy t¾c ®ã Bµi tËp vÒ nhµ sè 29(b), 30, 31, 32, 33 trang 76, 77 SGK Bµi 30 rót ra nhËn xÐt: Mét sè céng víi mét sè nguyªn ©m, kÕt qu¶ thay ®æi thÕ nµo? Mét sè céng víi mét sè nguyªn d­¬ng kÕt qu¶ thay ®æi thÕ nµo? Ngµy so¹n : 19/12/04 Ngµy gi¶ng : /12/04 TiÕt 47 §5. luyÖn tËp I. Môc tiªu - Cñng cè c¸c quy t¾c céng hai sè nguyªn cïng dÊu, céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu. - RÌn luyÖn kü n¨ng ¸p dông quy t¾c céng hai sè nguyªn, qua kÕt qu¶ phÐp tÝnh rót ra nhËn xÐt. - BiÕt dïng sè nguyªn ®Ó biÓu thÞ sù t¨ng hay gi¶m cña mét ®¹i l­îng thùc tÕ. II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - GV: B¶ng phô - HS: ¤n l¹i c¸c quy t¾c céng hai sè nguyªn III. TiÕn tr×nh d¹y häc Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò (7 ph) §­a ®Ò bµi kiÓm tra lªn mµn h×nh ®Ìn chiÕu: - Hai häc sinh lªn b¶ng kiÓm tra - HS 1: Ph¸t biÓu quy t¾c céng hai sè nguyªn ©m Ch÷a bµi tËp sè 31 trang 77 SGK - HS2 : Ch÷a bµi tËp 33 trang 77 SGK. Sau ®ã ph¸t biÓu quy t¾c céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu - C¸c em kh¸c theo dâi, nhËn xÐt, bæ sung - GV hái chung c¶ líp: So s¸nh hai quy t¾c nµy vÒ c¸ch tÝnh gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vµ x¸c ®Þnh dÊu cña tæng - HS: + VÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi nÕu céng hai sè nguyªn cïng dÊu ph¶i lÊy tæng hai GTT§, nÕu céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu ph¶i lÊy hiÖu hai GTT§. + VÒ dÊu céng hai sè nguyªn cïng dÊu lµ dÊu chung. Céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu, dÊu lµ dÊu cña sè cã gi¸ trÞ tuyÖt ®èi lín h¬n. Ho¹t ®éng 2: luyÖn tËp (8 ph) D¹ng 1: TÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc, so s¸nh hai sè nguyªn Bµi 1: TÝnh a) (-50) + (-10) b) (-16) + (-14) c) (-367) + (-33) d) |-15| + (+27) - Häc sinh cñng cè quy t¾c céng hai sè nguyªn cïng dÊu - Häc sinh c¶ líp lµm vµ gäi hai em lªn b¶ng trinh bµy Bµi 2: TÝnh: a) 43 + (-3) b) |-29| + (-11) c) ) + (-36) d) 207 + (-207) e) 207 + (-317) Bµi 3: TÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc: a) x + (-16) biÕt x = -4 b) (-102) + y biÕt y = 2 - Cñng cè quy t¾c céng hai sè nguyªn kh¸c dÊu, quy t¾c lÊy gi¸ trÞ tuyÖt ®èi, céng víi sè 0, céng hai sè ®èi nhau. - GV: ®Ó tÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc ta lµm nh­ thÕ nµo ? - Häc sinh: Ta ph¶i thay gi¸ trÞ cña ch÷ vµo biÓu thøc råi thùc hiÖn phÐp tÝnh: a) x + (-16) = 9-4) + 9-16) = -20 b) (-103) + y = (-102) + 2 = -100 Bµi 4: So s¸nh, rót ra nhËn xÐt: a) 123 + (-3) vµ 123 - Häc sinh lµm vµ rót ra nhËn xÐt a) 123 + (-3) = 120 à 123 + (-3) < 123 b) (-55) + (-15) vµ (-55) b) (-55) + (-15) = -70 à (-55) + (-15) < (-55) NhËn xÐt: Khi céng víi mét sè nguyªn