Kế hoạch bài dạy Toán 9 - Tiết 57+58, Bài 6: Hệ thức Vi-ét và ứng dụng - Năm học 2022-2023 - Nguyễn Viết Hùng

Ngày soạn: 30/3/2023 TIẾT 57: §6. HỆ THỨC VI-ÉT VÀ ỨNG DỤNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Học sinh hiểu hệ thức Víet - Biết nhẩm nghiệm của phương trình bậc hai trong các trừờng hợp a + b + c = 0; a- b + c = 0 - Tìm được hai số biết tổng và tích của chúng 2. Năng lực - Năng lực chung: Tự học, giải quyết vấn đề, tư duy, tự quản lý, giao tiếp, hợp tác. - Năng lực chuyên biệt nhẩm nghiệm của phương trình bậc hai trong các trừờng hợp a + b + c = 0; a- b + c = 0. Tìm được hai số biết tổng và tích của chúng 3- Phẩm chất - Giúp học sinh rèn luyện bản thân phát triển các phẩm chất tốt đẹp: chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: - Thước thẳng, bảng phụ, phấn màu 2. Học sinh: - Thực hiện hướng dẫn tiết trước III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: HS đứng tại chỗ : Nhắc lại công thức nghiệm của phương trình bậc hai 3. Bài mới A. HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU a) Mục đích: Kích thích cho hs tính tò mò, ham học hỏi và tìm hiểu kiến thức mới b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi của GV. c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra. d) Tổ chức thực hiện: GV: Có cách nào khác để giải phương trình bậc hai một ẩn mà không dùng đến công thức nghiệm của phương trình bậc hai hay không? Đó là cách làm nào? Hs nêu dự đoán B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS SẢN PHẨM SỰ KIẾN Hoạt động 1: Hệ thức vi ét a) Mục tiêu: Hs xây dựng được hệ thức viet từ sự hướng dẫn của giáo viên và áp dụng để nhẩm nghiệm phương trình bậc hai trong một số trường hợp đơn giản. b) Nội dung: Hê thức vi - et c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV. d) Tổ chức thực hiện: Nhiệm vụ 1: 1. Hệ thức Vi–ét. - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:. Kí hiệu: b2 4ac GV: Nêu công thức nghiệm tổng quát của ? 1 phương trình bậc hai: -b+ -b- 2b b x x ax2 + bx + c = 0 (a ¹ 0) khi V > 0. Nếu V = 1 2 2a 2a 2a a 0 -b+ -b- b2 b2 4ac c x1.x2 . 2 Yêu cầu HS làm ? 1 , ? 2 , ? 3 2a 2a 4a a * Định lý: (sgk.tr51) - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: ?2 Phương trình: 2x2 – 5x + 3 = 0 HS: Thực hiện các yêu cầu của GV GV: Theo dõi, hướng dẫn, giúp đỡ HS thực a) a = 2; b = –5; c = 3 hiện nhiệm vụ a + b + c = 2 – 5 + 3 = 0 - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: b) Thay x1 = 1 vào phương trình ta có: + Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận 2.12 – 5.1 + 3 = 0 xét x1 = 1 là một nghiệm của phương - Bước 4: Kết luận, nhận định: trình GV: Sửa bài và nêu các kết luận tổng quát c c) Theo hệ thức Vi–ét: x1.x2 = , có x1= a 1 c 3 x2 = = a 2 * Tổng quát: (sgk.tr51) ? 3 Phương trình: 3x2 + 7x + 4 = 0 a) a = 3; b = 7; c = 4 a – b + c = 3 – 7 + 4 = 0 b) Thay x1 = –1 vào phương trình ta có: 3.(–12) + 7.(–1) + 4 = 0 x1 = –1 là một nghiệm của phương trình c c) Theo hệ thức Vi–ét x 1.x2 = , có x1 a =–1 c 4 x2 = – = – a 3 Nhiệm vụ 2: * Tổng quát: (sgk.tr51) - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:. ? 4 GV: Yêu cầu HS làm ? 4 a) Phương trình – 5x2 + 3x + 2 = 0 có : a = -5, b = 3, c = 2 + Cho HS làm bài tập 26a, trên phiếu học a + b + c = -5 + 3 + 2 = -2 + 2 = 0 tập để củng cố Vậy phương trình có hai nghiệm : x1 = 1 - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 2 , x2 = 5 HS: Thực hiện các yêu cầu của GV a) Phương trình 2004x2+ 2005x + 1 = 0 - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: có: 3 HS báo cáo kết quả a) x1 = 1; x2 = ; a = 2004, b =2005, c = 1 5 a - b + c = 2004 - 2005+ 1 = -1 + 1 = 0 - Bước 4: Kết luận, nhận định: Vậy phương trình có hai nghiệm : GV đặt vấn đề vào mục 2: Nếu x 1, x2 là hai nghiệm của phương trình ax 2 + bx + c = 0 1 x1 = -1 , x2 = 2004 b c thì x1+x2 = và x1. x2 = , ngược lại nếu a a hai số u và v thỏa mãn u+ v = S và uv = P thì chúng có thể là nghiệm của một phương trình nào đó không? Hoạt động 2: Tìm hai số biết tổng và tích của chúng a) Mục tiêu: Hs vận dụng được kiến thức đã học để giải bài toán tìm hai số biết tổng và tích của chúng. b) Nội dung: HS làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập. c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV. d) Tổ chức thực hiện: - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:. 2. Tìm hai số biết tổng và tích của GV: Có thể tìm 2 số biết tổng và tích của chúng chúng, hoặc nếu biết tổng và tích 2 số thì 2 Bài toán: Tìm hai số biết tổng của số có thể là nghiệm của 1 phương trình nào chúng bằng S và tích của chúng bằng P. không? Ta xét bài toán Giải: + Yêu cầu HS chọn ẩn số và lập phương trình. Phương trình này có nghệm khi nào? Kết luận ? Gọi số thứ nhất là x thì số thứ hai sẽ là: (S – x) + Yêu cầu HS tự đọc ví dụ 1 và làm ?5 Tích hai số bằng P ta có phương trình: Tự nghiên cứu ví dụ 2 và làm bàì tập 27/sgk.tr53 x.(S – x) = P x2 – Sx + P = 0 - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Phương trình có nghiệm nếu HS: Làm các bài tập V = S2 – 4P³ 0 GV: Theo dõi, hướng dẫn, giúp đỡ HS thực * Kết luận: (sgk.tr52) hiện nhiệm vụ * Áp dụng: - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: * Ví dụ 1: (sgk.tr52) + HS trình bày kết quả ?5 Hai số cần tìm là nghiệm của - Bước 4: Kết luận, nhận định: phương trình: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS x2 – x + 5 = 0. V = (–1)2 – 4.1.5 = – 19 < 0 phương trình vô nghiệm. Vậy, không có hai số nào cố tổng bằng 1 và tích bằng 5 * Ví dụ 2: (sgk.tr52) Bài tập 27/sgk.tr53: a) x2 –7x + 12 = 0. Vì 3 + 4 = 7 và 3.4 = 12 nên x1 = 3; x2 = 4 b) x2 + 7x + 12 = 0. Vì (–3) + (–4) = - 7 và (–3).(–4) = 12 nên x1 = –3; x2 = –4 C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: HS vận dụng được lý thuyết để làm bài tập. b. Nội dung: HS vận dụng kiến thức trả lời câu hỏi c. Sản phẩm: Hệ thức vi-ét, công thức nghiệm d. Tổ chức thực hiện: GV hỏi : - Phát biểu hệ thức Vi-ét ? - Viết công thức của hệ thức Vi-ét? D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: HS hệ thống được kiến thức trọng tâm của bài học và vận dụng được kiến thức trong bài học vào giải bài toán cụ thể. b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân. c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra. d. Tổ chức thực hiện: - Phát biểu và viết công thức hệ thức Vi-ét? Nêu cách tìm hai số khi biết tổng của chúng bằng S và tích của chúng bằng P(M1) - Nắm công thức nghiệm (M1) - Nắm công thức nghiệm thu gọn. (M1) 4. Hướng dẫn về nhà - Giải bài tập 25,26 cd 28, 29 sgk trang 53,53. - Chuẩn bị tiết sau luyện tập. Áp dụng định lí Viét để giải các phương trình bậc hai một ẩn. Áp dụng định lí Viét để giải các phương trình bậc hai một ẩn. TIẾT:58 LUYỆN TẬP I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Củng cố hệ thức Viét - Nhẩm nghiệm của phương trình.Tìm hai số khi biết tổng và tích. Lập phương trình biết hai nghiệm của nó. - Phân tích đa thức thành nhân tử nhờ nghiệm của đa thức. 2. Năng lực - Năng lực chung: Tự học, giải quyết vấn đề, tư duy, tự quản lý, giao tiếp, hợp tác. - Năng lực chuyên biệt nhẩm nghiệm của phương trình bậc hai trong các trừờng hợp a + b + c = 0; a- b + c = 0.Tìm được hai số biết tổng và tích của chúng 3- Phẩm chất - Giúp học sinh rèn luyện bản thân phát triển các phẩm chất tốt đẹp: chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: - Thước thẳng, bảng phụ, phấn màu 2. Học sinh: - Thực hiện hướng dẫn tiết trước III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: HS1: Nêu hệ thức Viét (4đ) – Làm bài tập 27/sgk (6đ) HS2: Nêu cách tính nhẩm nghiệm theo hệ số a,b,c (4đ). Sửa bài tập 26a,c/sgk (6đ) 3. Bài mới A. HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU a) Mục đích: Kích thích hứng thú say mê giải bài tập của học sinh. b) Nội dung: Hệ thức vi-et c) Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra. d) Tổ chức thực hiện: GV: để nắm vững và vận dụng thành thạo hệ thức viet thì ta làm gì? C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS SẢN PHẨM SỰ KIẾN a. Mục tiêu: Hs vận dụng được kiến thức trên để giải một số bài tập cụ thể b. Nội dung: Các bài tập c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập. d. Tổ chức thực hiện - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:. Bài 28/57sgk : Tìm hai số u và v GV yêu cầu HS: b) u + v = - 8 , u.v = -105 + sửa bài tập 28 b, c u, v là nghiệm của phương trình + Làm bài tập 30, 31 / 54 sgk x2 + 8x – 105 = 0 - Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: ’= 42 + 105 = 121 > 0 121 11 HS tự giải bài tập 4 11 4 11 x1 = 7 ; x2 = 15 1 1 - Bước 3: Báo cáo, thảo luận: Vậy: u =7 ; v = -15 hoặc u = -15 ; v = 7 + Một HS lên bảng trình bày, HS khác nhận xét c) u + v = 2 , uv = 9 - Bước 4: Kết luận, nhận định: u, v là nghiệm của phương trình 2 2 GV lưu ý sửa sai bài giải (nếu có) x – 2x + 9 = 0 có ' ( 1) 9 8 0 Phương trình này vô nghiệm nên không có cặp số nào thỏa mãn điều kiện trên Bài 30 / 54 sgk Tìm m để phương trình có nghiệm kép, tính tổng và tích hai nghiệm a) x2 -2x + m = 0 ta có ' = 1 – m Phương trình có nghiệm khi 0 1 m 0 m 1 Theo hệ thức Viét ta có b c x1 + x2 = 2 ; x1.x2 = m a a b) x2 +2( m – 1) x + m2 = 0 ' m 1 2 m2 2m 1 Phương trình có nghiệm 1 ' 0 2m 1 0 m 2 Theo hệ thức Viét ta có b c 2 x1+x2 = 2(m 1); x .x m a 1 2 a Bài 31/54sgk Tính nhẩm nghiệm 1 a) x1 = 1 ; x2 = 15 c 1 3 b) x1= -1 x2 = - = = a 3 3 c 2 3 2 c) x1 =1; x2 2 3 a 2 3 c m 4 d) Với m 1 x1 = 1 ; x2 = a m 1 D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: HS hệ thống được kiến thức trọng tâm của bài học và vận dụng được kiến thức trong bài học vào giải bài toán cụ thể. b. Nội dung: Áp dụng hệ thức Vi-et làm các bài tập c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra. d. Tổ chức thực hiện: - Phát biểu và viết công thức hệ thức Vi-ét ? .Nêu cách tìm hai số khi biết tổng của chúng bằng S và tích của chúng bằng P (M1) Nắm công thức nghiệm (M1) Nắm công thức nghiệm thu gọn. (M1) a) Nhóm câu hỏi nhận biết: Xác định các hệ số a, b, c phương trình bậc hai một ẩn . a) x2 + 8x – 105 = 0 b) x2 -2x + m = 0 c) 2x2 -5x +3 = 0 Đáp án: trong các hoạt động b) Nhóm câu hỏi thông hiểu: Câu 1: Viết các phương trình biết a) u + v = - 8 , u.v = -105 b) u + v = 2 , uv = 9 Câu 2: Áp dụng định lí nào để nhẩm nghiệm: Đáp án: trong các hoạt động c) Nhóm câu hỏi vận dụng thấp: Tìm m để phương trình có nghiệm kép , tính tổng và tích hai nghiệm x2 -2x + m = 0 Đáp án: trong các hoạt động d) Nhóm câu hỏi vận dụng cao: Phân tích đa thức thành nhân tử : 2x2 -5x +3 = 0 Đáp án: trong các hoạt động 4. Hướng dẫn về nhà - GV nhắc lại cách giải các loại bài trong tiết. Chú ý những sai phạm HS thường mắc phải - Làm bài tập 37, 39, 40, 42 sgk, xem lại toàn bị lý thuyêt đã học trong chương, tiết sau luyện tập tiết 2 xem như là tiết ôn tập