Giáo án môn Ngữ văn 9 - Tiết 72: Chiếc lược ngà

Ngµy so¹n : 03 .12 .2013 Ngày dạy: TuÇn 15 TiÕt 72. V¨n b¶n: ChiÕc l­îc ngµ(T1) Nguyễn Quang Sáng A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 1. Kiến Thức: - Nhân vật, sự kiện, cốt truyển trong một đoạn truyện Chiếc Lược Ngà . - Tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. - Sự sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện , miêu tả tâm lí nhân vật. 2. Kĩ năng: - Đọc hiểu văn bản truyện hiện đại sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. - Vận dụng kiến thứcvề thể loại và sự kết hợp các phương thứcbiểu đạt trong văn bản truyện hiện đại. 3. Thái độ: - Trân trọng tình cảm gia đình, yêu quý kính trọng cha mẹ, căm ghét chiến tranh phi nghĩa... B. PHƯƠNG PHÁP: - Vấn đáp, đàm thoại, giảng bình, nêu vấn đề, động não, thảo luận nhóm. C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Kể tóm tắt nội dung truyện Lặng lẽ Sa Pa. ? Vì sao tất cả các nhân vật trong truyện, kể cả nhân vật chính đều không được đặt tên? ? Bác lái xe cho rằng , anh thanh niên là một trong những người cô độc nhất thế gian, em có đồng ý với ý kiến ấy không? tại sao? ? Phát biểu chủ đề truyện: 3. Bài mới: Giới thiệu bài: Rất nhiều những tình huống éo le xảy ra trong cuộc sống, nhất là trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt để thể hiện và thử thách tình cảm con người. Chiếc Lược Ngà của nhà văn Nam Bộ Nguyễn Quang Sáng được xây dựng trên cơ sở những tình huống thật ngặt nghèo trong những năm kháng chiến chống Mĩ gian lao ở Miền Nam, Qua đó khắc sâu tình cảm cha con sâu nặng của người cán bộ, chiến sĩ. Ho¹t ®éng 1: t×m hiÓu chung. H: Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ NguyÔn QuangS¸ng? H: TruyÖn ng¾n “ChiÕc l­îc ngµ” ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo? - Yªu cÇu giäng ®äc: trÇm tÜnh , c¶m ®éng. - Gv ®äc mÉu mét ®o¹n , gäi 2 HS ®äc nèi tiÕp hÕt t¸c phÈm. - Gäi hs tãm t¾t truyÖn. - L­u ý HS mét sè chó thÝch khã. H: TruyÖn cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn? Néi dung chÝnh cña mçi phÇn ra sao? H: T×nh huèng nµo ®· béc lé s©u s¾c vµ c¶m ®éng t×nh cha con cña anh s¸u vµ bÐ Thu? Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu v¨n b¶n. H: DiÔn biÕn t©m lÝ cña bÐ Thu cã thÓ chia thµnh mÊy giai ®o¹n? §ã lµ nh÷ng giai ®o¹n nµo? I. §äc vµ t×m hiÓu chung. 1. T¸c gi¶: - Nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng sinh n¨m 1932 ,quª ë huyÖn chî Míi, tØnh An Giang. - ¤ng tõng tham gia kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ. - C¸c s¸ng t¸c cña «ng chñ yÕu viÕt vÒ con ng­êi vµ cuéc sèng Nam Bé trong chiÕn tranh vµ c¶ sau hßa b×nh. TruyÖn cña «ng th­êng cã cèt truyÖn hÊp dÉn, xoay quanh t×nh huèng bÊt ngê, nh­ng tù nhiªn vµ hîp lÝ. 2. T¸c phÈm: - TruyÖn ng¾n “ChiÕc l­îc ngµ” ®­îc viÕt n¨m 1966, t¹i chiÕn tr­êng Nam Bé, khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ ®ang diÔn ra quyÕt liÖt. 3. §äc vµ tãm t¾t: -Tóm tắt: Trước khi chuẩn bị đi tập kết, ông Sáu cùng ông Ba về thăm nhà sau 8 năm xa cách. Những suốt gần 3 ngày đêm ở nhà bé Thu 8 tuổi không nhận ông Sáu là cha….Khi nhận ra cha thì cũng là lúc ông Sáu phải lên đường. ở khu căn cứ cách mạng ông Sáu cố công làm chiếc lược bằng ngà voi để tặng con gái thế những chưa kịp ttrao cho con gái ông đã bị hi sinh trong một trận càn. Trước lúc hi sinh ông trao lại cây lược cho người bạn của mình và nhờ trao lại cho con gái ông. 4. Bè côc: *TruyÖn cã thÓ chia thµnh 2 phÇn. - PhÇn 1: Tõ ®Çu ®Õn “... võa tõ tõ tuét xuèng”. ->Anh S¸u vÒ phÐp, th¸i ®é vµ t©m tr¹ng cña bÐ Thu. - PhÇn 2: PhÇn cßn l¹i. -> Anh S¸u ë chiÕn khu lµm chiÕc l­îc ngµ vµ hi sinh. 5. T×nh huèng truyÖn: - Cuéc gÆp gì gi÷a hai cha con sau t¸m n¨m xa c¸ch . BÐ Thu kh«ng nhËn cha. §Õn lóc em nhËn ra vµ biÓu lé t×nh c¶m th¾m thiÕt th× anh s¸u l¹i ph¶i ra ®i. - ë n¬i chiÕn , khu anh S¸u dån hÕt t×nh yªu th­¬ng vµ nçi mong nhí ®øa con vµo viÖc lµm c©y l­îc ngµ ®Ó tÆng con, nh­ng anh ®· hi sinh khi ch­a kÞp trao mãn quµ Êy cho con g¸i. II. §äc vµ t×m hiÓu chi tiÕt. 1. DiÔn biÕn t©m lÝ vµ t×nh c¶m cña bÐ Thu trong 3 ngµy anh S¸u vÒ th¨m nhµ. - Cã thÓ chia thµnh 2 giai ®o¹n: + Tr­íc buæi chia tay, tr­íc khi thõa nhËn anh S¸u lµ cha. + Trong buæi chia tay ®Çy n­íc m¾t. 4. Cñng cè bµi: - GV hÖ thèng l¹i néi dung bµi häc. 5 . H­íng dÉn häc ë nhµ : - HS vÒ nhµ t×m hiÓu gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña truyÖn. *********************************** Ngµy so¹n : 03 .12 .2013 Ngày dạy: TiÕt 73: V¨n b¶n: ChiÕc l­îc ngµ(T2) - NguyÔn Quang S¸ng- A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 1. KiÕn thøc: - T×nh c¶m cha con s©u nÆng trong hoµn c¶nh Ðo le cña chiÕn tranh. - Sù s¸ng t¹o trong nghÖ thuËt x©y dùng t×nh huèng truyÖn, miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt. 2. KÜ n¨ng: - §äc - hiÓu v¨n b¶n truyÖn hiÖn ®¹i. - VËn dông kiÕn thøc vÒ thÓ lo¹i vµ sù kÕt hîp c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t trong t¸c phÈm tù sù ®Ó c¶m nhËn mét v¨n b¶n truyÖn hiªn ®¹i. 3. Th¸i ®é: - Båi d­ìng cho HS vÒ t×nh c¶m gia ®×nh, yªu chuéng hßa b×nh vµ lªn ¸n chiÕn tranh. B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß - GV : so¹n gi¸o ¸n, t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - HS : so¹n bµi, nghiªn cøu bµi häc. C. Ho¹t ®éng d¹y - häc: 1. æn ®Þnh tæ chøc: 2. KiÓm tra bµi cò: ? Nªu t×nh huèng ®Æc s¾c cña truyÖn vµ nãi râ vai trß cña t×nh huèng ®ã? 3. Giíi thiÖu bµi míi: - GV giíi thiÖu bµi trªn c¬ së tiÕp nèi néi dung tiÕt tr­íc. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung cÇn ®¹t - Cho 1 HS tãm t¾t néi dung ®o¹n truyÖn nµy. H: t×m nh÷ng chi tiÕt cho thÊy th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña bÐ Thu khi gÆp hai ng­êi “kh¸ch l¹”? H:Thö lÝ gi¶i nguyªn nh©n v× sao bÐ Thu l¹i cã th¸i ®é Êy? H: Trong hai ngµy ®ªm tiÕp theo, th¸i ®é vµ t×nh c¶m cña bÐ Thu ®èi víi anh S¸u diÔn biÕn nh­ thÕ nµo? H:T×m nh÷ng chi tiÕt nãi lªn ®iÒu ®ã? H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ tÝnh c¸ch cña bÐ Thu? H: §¸nh gi¸ cña em vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt cña t¸c gi¶? H: tr­íc lóc anh S¸u lªn ®­êng , th¸i ®é cña bÐ Thu thay ®æi nh­ thÐ nµo? H: Nªu nhËn xÐt cña em vÒ th¸i ®é, hµnh ®éng vµ tÝnh c¸ch cña bÐ Thu ? H: NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt kh¾c häa nh©n vËt cña nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng trong ®o¹n trÝch nµy? GV b×nh: Nhµ v¨n kh«ng chØ rÊt am hiÓu t©m lÝ trÎ th¬ mµ cßn thÓ hiÖn t×nh c¶m yªu mÕn, tr©n träng nh÷ng t×nh c¶m hån nhiªn trong trÎo cña c¸c em. H:T×nh c¶m cña anh S¸u dµnh cho con ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng chi tiÕt , sù viÖc nµo? H: Em cã suy nghÜ g× vÒ h×nh ¶nh ng­êi cha ë trong truyÖn? H: H×nh ¶nh chiÕc l­îc ngµ trong truyÖn gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g×? Ho¹t ®éng 3: Tæng kÕt H: nhËn xÐt cña em vÒ t×nh huèng truyÖn vµ cèt truyÖn ë t¸c phÈm nµy? H: C¸ch lù chän ng­êi kÓ vµ ng«i kÓ cã g× ®Æc biÖt? H: NghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt cña t¸c gi¶ cã g× ®Æc biÖt? H: ng«n ng÷ cña truyÖn ra sao? H: Néi dung cña truyÖn thÓ hiÖn ®iÒu g×? II. §äc vµ t×m hiÓu chi tiÕt 1. DiÔn biÕn t©m lÝ vµ t×nh c¶m cña bÐ Thu trong ba ngµy anh s¸u vÒ th¨m nhµ. a. Th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña bÐ Thu tr­íc khi nhËn «ng S¸u lµ cha. - Nghe gäi, con bÐ giËt m×nh, ng¬ ng¸c, l¹ lïng. -- Anh S¸u ®Õn gÇn nãi :“Ba ®©y con” th× nã t¸i mÆt ®i vµ ch¹y , kªu thÐt lªn “m¸ ! m¸! ”. - V× con bÐ qu¸ ng¹c nhiªn, bÊt ngê, kh«ng hiÓu chuyÖn g× ®· xÈy ra. sau ®ã nã sî h·i v× sî bÞ lõa ,bÞ b¾t. - mÆc kÖ nh÷ng lêi nãi, cö chØ ©u yÕm, lµm th©n ,vç vÒ cña anh S¸u, con bÐ mét mùc thê ¬ , l¹nh nh¹t, b­íng bØnh, ­¬ng ng¹nh ®Õn khã hiÓu. - BÐ Thu nãi trèng kh«ng víi anh S¸u kh«ng chÞu gäi ba, kh«ng nhê anh S¸u nh¾c nåi c¬m ®ang s«i, trong b÷a c¬m hÊt trøng c¸ bÞ ®¸nh bá sang nhµ ngo¹i, khua d©y cét xuång... - Lµ em bÐ cã c¸ tÝnh m¹nh mÏ, b­íng bØnh. trong sù cøng ®Çu trÎ th¬ cña con bÐ cßn Èn chøa c¶ niÒm kiªu h·nh dµnh cho ng­êi cha trong tÊm h×nh chôp chung víi m¸, em kh«ng chÞu nhËn mét ng­êi kh¸c víi ba cña m×nh. - Nguyªn nh©n hoµn c¶nh chiÕn tranh xa c¸ch ng­êi th©n ch­a chuÈn bÞ cho bÐ Thu ®ãn nhËn cuéc gÆp gì nµy. - NghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ tµi t×nh, ®Æc biÖt lµ t©m lÝ trÎ con. ( Hoµn c¶nh c¸ch xa do chiÕn tranh, ng­êi lín ch­a kÞp chuÈn bÞ cho Thu ®ãn nhËn cuéc gÆp gì.) b. Th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña bÐ Thu khi nhËn ra ng­êi cha. - Thu nghe bµ ngo¹i gi¶i thÝch vÒ vÕt sÑo trªn g­¬ng mÆt anh S¸u, sù nghi ngê cña em ®­îc gi¶i táa. - Trong buæi chia tay, th¸i ®é, t×nh c¶m cña bÐ Thu thay ®æi ®ét ngét , k× l¹ vµ c¶m ®éng (...) - Th¸i ®é, hµnh ®éng : hèi h¶, cuèng quýt ,xen lÉn c¶ sù hèi hËn. - Trong giê phót chia tay, t×nh yªu vµ nçi mong nhí ng­êi cha xa c¸ch bÞ dån nÐn l©u nay bïng ra thËt m¹nh mÏ c¶m ®éng. - TÝnh c¸ch: m¹nh mÏ, ®Çy ca tÝnh, cøng câi ®Õn ­¬ng ng¹nh nh­ng vÉn lµ ®øa trÎ rÊt hån nhiªn, ng©y th¬. - Kh¾c häa nh©n vËt b»ng c¸ch miªu t¶ d¸ng vÎ, lêi nãi, cö chØ ®Ó béc lé néi t©m, kÕt hîp lêi b×nh luËn vÒ nh©n vËt qua lêi ng­êi kÓ chuyÖn.. 2. T×nh c¶m cña anh S¸u dµnh cho con. - ë chiÕn tr­êng: b¶o vî ®­a con ®Õn th¨m. - VÒ nhµ: t×nh cha con n«n nao , kh«ng chê thuyÒn cËp bÕn, nh¶y lªn “B­íc véi … Thu con!”. - Trong 3 ngµy phÐp: T×m mäi c¸ch ®Ó lµm th©n, ®Ó vç vÒ con , mong con gäi mét tiÕng ba mµ kh«ng ®­îc. - Lóc chia tay : ®au khæ, bÊt lùc chµo con ra ®i, sî con ph¶n øng m¹nh nh­ h«m qua. - sung s­íng, c¶m ®éng, h¹nh phóc ®Õn nghÑn ngµo khi con g¸i ®ét ngét thay ®æi th¸i ®é, nhËn ba. - Khi ra ®i: anh ©n hËn vÒ viÖc ®¸nh con. ë chiÕn khu, anh k× c«ng lµm chiÕc l­îc ngµ cho con víi dßng ch÷ ®Çy yªu th­¬ng. - Ng­êi cha Êy rÊt yªu , nh­ng ®¸ng tiÕc chiÕn tranh ®· c­íp mÊt niÒm vui ,niÒm h¹nh phóc cña anh lµ ®­îc sèng bªn con, ®­îc ®Æt vµo tay con chiÕc l­îc ngµ. - ChiÕc l­îc ngµ trë thµnh vËt quý gi¸, thiªng liªng ®èi víi anh s¸u. Nã lµm dÞu ®i nçi ©n hËn , chøa ®ùng t×nh c¶m yªu th­¬ng, mong nhí cña ng­êi cha ®èi víi ®øa con xa c¸ch. - Lµ kØ niÖm, lµ quµ tÆng cña ng­êi cha ®· khuÊt giµnh cho con. Lµ cÇu nèi gi÷a hiÖn t¹i vµ qu¸ khø lµ minh chøng cho nh÷ng mÊt m¸t ®au th­¬ng cña chiÕn tranh. Gîi cho ta suy nghÜ vµ thÊm thÝa vÒ nh÷ng ®au th­¬ng mÊt m¸t, Ðo le mµ chiÕn tranh mang ®Õn cho bao con ng­êi, bao gia ®×nh. III. Tæng kÕt: 1. NghÖ thuËt: - Cèt truyÖn chÆt chÏ . - t×nh huèng bÊt ngê nh­ng tù nhiªn hîp lÝ. - kÓ theo ng«i thø nhÊt. ng­êi kÓ chuyÖn lµ b¹n th©n cña nh©n vËt chÝnh , kh«ng chØ chøng kiÕn toµn bé sù viÖc mµ cßn sÎ chia ý nghÜ , t×nh c¶m cïng nh©n vËt. chñ ®éng trong viÖc ®iÒu chØnh nhÞp kÓ, xen lÉn vµo truyÖn nh÷ng c¶m xóc, b×nh luËn tù nhiªn mµ hßa hîp víi t×nh tiÕt truyÖn. - miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt rÊt thµnh c«ng, ®Æc biÖt lµ t©m lÝ trÎ th¬. - ng«n ng÷ gi¶n dÞ, mang ®Ëm mµu s¾c Nam Bé. 2. Néi dung: - Lµ c©u chuyÖn c¶m ®éng vÒ t×nh cha con s©u nÆng, ChiÕc l­îc ngµ cho ta hiÓu thªm vÒ nh÷ng mÊt m¸t to lín mµ nh©n ®an ta ®· tr¶i qua trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu n­íc. 4. Cñng cè bµi: - GV hÖ thèng l¹i néi dung bµi häc. 5. H­íng dÉn häc ë nhµ: - §äc, nhí nh÷ng chi tiÕt nghÖ thuËt ®Æc s¾c trong ®o¹n trÝch. - N¾m ®­îc nh÷ng kiÕn thøc cña bµi häc, t×m c¸c chi tiÕt minh chøng cho nh÷ng néi dung nµy. - «n tËp phÇn th¬ vµ truyÖn hiÖn ®¹i, chuÈn bÞ cho 2 tiÕt kiÓm tra. ***************************************