Ôn tập văn học trung đại Việt Nam

¤n tËp V¨n häc trung ®¹i viÖt nam V¨n b¶n v¨n häc Trung ®¹i(X – 1900) 1/ ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng -NguyÔn D÷ - TK XVI 2/ ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh – Ph¹m §×nh Hæ 3/ Håi thø 14 – Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh 4/ TruyÖn KiÒu (ChÞ em TK, C¶nh ngµy xu©n, KiÒu ë lÇu Ng­ng BÝch, M· Gi¸m Sinh mua KiÒu) 5/ TruyÖn Lôc V©n Tiªn – NguyÔn §×nh ChiÓu chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng ( TrÝch : TruyÒn kú m¹n lôc )- Nguyễn Dữ[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] [RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] I. Đọc - tìm hiểu chú thích[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] [RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] a) Tác giả:[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] [RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] Nguyễn Dữ(?-?)[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] - Là con của Nguyễn Tướng Phiên (Tiến sĩ năm Hồng Đức thứ 27, đời vua Lê Thánh Tông 1496). Theo các tài liệu để lại, ông còn là học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] - Quê: Huyện Trường Tân, nay là huyện Thanh Miện - tỉnh Hải Dương.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] [RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] b) Tác phẩm[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] [RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] * Truyền kỳ mạn lục: Tập sách gồm 20 truyện, ghi lại những truyện lạ lùng kỳ quái.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] Truyền kỳ: là những truyện thần kỳ với các yếu tố tiên phật, ma quỷ vốn được lưu truyền rộng rãi trong dân gian.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] Mạn lục: Ghi chép tản mạn.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] Truyền kỳ còn là một thể loại viết bằng chữ Hán (văn xuôi tự sự) hình thành sớm ở Trung Quốc, được các nhà văn Việt Nam tiếp nhận dựa trên những chuyện có thực về những con người thật, mang đậm giá trị nhân bản, thể hiện ước mơ khát vọng của nhân dân về một xã hội tốt đẹp.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] -Chuyện người con gái Nam Xương kể về cuộc đời và nỗi oan khuất của người phụ nữ Vũ Nương, là một trong số 11 truyện viết về phụ nữ.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] - Truyện có nguồn gốc từ truyện cổ dân gian “Vợ chàng Trương” tại huyện Nam Xương (Lý Nhân - Hà Nam ngày nay).[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] 2. Tóm tắt truyện[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] [RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] - Vũ Nương là người con gái thuỳ mị nết na, lấy Trương Sinh (người ít học, tính hay đa nghi).[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] - Trương Sinh phải đi lính chống giặc Chiêm. Vũ Nương sinh con, chăm sóc mẹ chồng chu đáo. Mẹ chồng ốm rồi mất.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] - Trương Sinh trở về, nghe câu nói của con và nghi ngờ vợ. Vũ Nương bị oan nhưng không thể minh oan, đã tự tử ở bến Hoàng Giang, được Linh Phi cứu giúp.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] - Ở dưới thuỷ cung, Vũ Nương gặp Phan Lang (người cùng làng). Phan Lang được Linh Phi giúp trở về trần gian - gặp Trương Sinh, Vũ Nương được giải oan - nhưng nàng không thể trở về trần gian.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] [RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] 3. Đại ý.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] [RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] Đây là câu chuyện về số phận oan nghiệt của một người phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh dưới chế độ phụ quyền phong kiến, chỉ vì một lời nói ngây thơ của con trẻ mà bị nghi ngờ, bị đẩy đến bước đường cùng phải tự kết liễu cuộc đời của mình để chứng tỏ tấm lòng trong sạch. Tác phẩm thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân: người tốt bao giờ cũng được đền trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí.[RIGHT]Trích từ: www.VanMau.Com[/RIGHT] II- Ph©n tÝch v¨n b¶n 1, VÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng +, Nµng gi÷ g×n khu«n phÐp, kh«ng lóc nµo ®Ó vî chång ph¶i bÊt hoµ. + Khi tiÔn chång ®i lÝnh nµng ®· kh«ng tr«ng mong vinh hiÓn mµ chØ cÇu “B×nh an” trë vÒ ® c¶m th«ng víi nh÷ng vÊt v¶ gian lao mµ chång sÏ ph¶i chÞu Nçi nhí kh¾c kho¶i nhí nhung Kh¸t khao 1 c/s BT h¹nh phóc +, Khi xa chång: thuû chung, yªu chång tha thiÕt, buån nhí, ®¶m ®ang th¸o v¸t, hiÕu nghÜa ® Lêi tr¨ng trèi cña mÑ chång lµ sù ghi nhËn nh©n c¸ch vµ c«ng lao cña nµng ®èi víi gia ®×nh nhµ chång. ® T/g kh¼ng ®Þnh 1 lÇn n÷a trong lêi kÓ cña m×nh “Nµng hÕt lêi th­¬ng xãt…ma chay tÕ lÔ, lo liÖu nh­ ®èi víi cha mÑ ®Î m×nh”. +, Khi bÞ chång nghi oan. - Ph©n trÇn ®Ó chång hiÓu râ tÊm lßng ®Kh¼ng ®Þnh lßng chung thuû trong tr¾ng, cÇu xin chång ®õng nghi oan ®Ó hµn g¾n h¹nh phóc gia ®×nh - Nãi lªn nçi ®au ®ín thÊt väng v× bÞ ®èi xö bÊt c«ng. ThÊt väng ®au ®ìn cïng vÒ h¹nh phóc g® kh«ng g× hµn g¾n næi - Lêi than nh­ 1 lêi nguyÒn: xin thÇn s«ng chøng gi¸m nçi oan khuÊt vµ tiÕt s¹ch gi¸ trong cña nµng. Hµnh ®éng tù trÉm m×nh: Lµ hµnh ®éng quyÕt liÖt cuèi cïng ®Ó b¶o toµn danh dù . ThÓ hiÖn nçi tuyÖt väng ®¾ng cay. TL: Xinh ®Ñp nÕt na, hiÒn thôc ®¶m ®ang th¸o v¸t, hiÕu th¶o, thuû chung hÕt lßng vun ®¾p h¹nh phóc gia ®×nh song ph¶i chÕt oan uæng, ®au ®ín. 2, Nguyªn nh©n c¸i chÕt cña V.N­¬ng - C¸i thÕ cña ng­êi chång, ng­êi ®µn «ng trong C§PK+ cuéc h«n nh©n kh«ng b×nh ®¼ng - Tr­¬ng Sinh ( chång nµng ) +, TÝnh ®a nghi: “víi vî phßng ngõa qu¸ sø ” +, T×nh huèng bÊt ngê: Lêi ®øa con “…” ®TÝnh ®a nghi ®Õn ®é cao trµo “®inh ninh lµ vî h­ ” ® Bá ngoµi tai lêi ph©n trÇn, kh«ng tin nh©n chøng, m¾ng nhiÕc, ®¸nh ®uæi ®i Þ TSinh ®a nghi, hå ®ß, ®éc ®o¸n kÎ vò phu th« b¹o ® c¸i chÕt oan nghiÖt cña Vò N­¬ng KL: Bi kÞch VN ® Tè c¸o XHPK xem träng quyÒn uy cña kÎ giµu cña ng­êi ®µn «ng trong XHPK ; bµy tá niÒm c¶m th«ng cña t/g ® s« phËn oan nghiÖt cña ng­êi PN 3, KÕt thóc bi th­¬ng mang mµu s¾c cæ tÝch a, YÕu tè kú ¶o +, PLang: N»m méng …, l¹c vµo ®éng ®­îc ®·i yÕn tiÖc, gÆp VN,®­îc sø gi¶ Linh Phi ®­a vÒ. +, Vò N­¬ng hiÖn vÒ khi TS lËp ®µn.. ® C¸c yÕu tè kú ¶o ®­îc ®­a vµo xen kÏ víi nh÷ng yÕu tè thùc ® TG kú ¶o lung linh m¬ hå trë nªn gÇn víi c/ ® thùc b, ý nghÜa cña nh÷ng yÕu tè kú ¶o +, Dï ë TG thÇn tiªn vÉn nÆng t×nh víi cuéc ®êi, quan t©m chång con, phÇn mé tæ tÝnh khao kh¸t phôc håi danh dù +, KÕt thóc cã hËu thÓ hiÖn ­íc m¬ vÒ sù c«ng b»ng trong c/®: oan ® minh oan +, TÝnh bi kÞch cµng ®­îc t« ®Ëm, k/® V.N­¬ng ®au ®ín thÊm thÝa… T.Sinh ph¶i tr¶ gi¸ 1 lÇn n÷a k/® niÒm c¶m th­¬ng cu¶ t¸c gi¶ ® ng­êi phô n÷ C§PK . 4, Tæng kÕt – ghi nhí - NT: +, YÕu tè hiÖn thùc + kú ¶o +, DÉn d¾t c¸c t×nh tiÕt truyÖn hîp lý, cã tÝnh kÞch ® HÊp dÉn, sinh ®éng +, XD nh÷ng ®o¹n ®èi tho¹i, tù b¹ch cña nh©n vËt s¾p xÕp ®óng chç ® sinh ®éng, kh¾c ho¹ t©, lý, t/c nh©n vËt. +, XD t×nh huèng bÊt ngê : chi tiÕt c¸i bãng - ND: C¶m th­¬ng sè phËn ng­êi PN bÊt h¹nh tè c¸o XHPK. * Ghi nhí SGK ( 51 ) C¸c d¹ng bµi tËp trong phÇn ë bµi ng­êi con g¸i Nam X­¬ng C©u 1 : H·y tãm t¾t ng¾n gän truyÖn ng­êi con g¸I Nam x­¬ng? C©u 2 : Gi¶i thÝch nhan ®Ò truyÖn : TruyÒn k× m¹n lôc. Néi dung chÝnh cña t¸c phÈm? C©u 3 :T×m nh÷ng chi tiÕt truyÒn k× .chi tiÕt thùc trong t¸c phÈm YÕu tè truyÒn k× ë cuèi truyÖn cã vai trß g× ? Thuỷ cung và những cảnh Vũ Nương hiện về trên bến sông cùng những lời nói của nàng khi kết thúc câu chuyện. Các chi tiết đó có tác dụng làm tăng yếu tố li kì và làm hoàn chỉnh nét đẹp của nhân vật Vũ Nương, dù đã chết nhưng nàng vẫn muốn rửa oan, bảo toàn danh dự, nhân phẩm cho mình. - Câu nói cuối cùng của nàng : “Đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa” là lời nói có ý nghĩa tố cáo sâu sắc, hiện thực xã hội đó không có chỗ cho nàng dung thân và làm cho câu chuyện tăng tính hiện thực ngay trong yếu tố kì ảo : người chết không thể sống C©u 4: Trong truyÖn Ng­êi con g¸i Nam X­¬ng h×nh ¶nh c¸i bãng cã vai trß ®Æc biÖt quan trong. Em h·y tr×nh bµy mét ®o¹n v¨n ®Ó thÊy sù quan trong ®ã Lµm cho c©u chuyÖn hÊp dÉn h¬n truyÖn cæ tÝch Gi÷ vai trß th¾t nót më nót c©u chuyÖn Gãp phÇn thÓ hiÖn tnhs c¸ch nh©n vËt + BÐ §¶n ng©y th¬ +Tr­¬ng Sinh ®a nghi +Vò N­¬ng yªu th­¬nh chånh con vµ hÕt søc gi÷ g×n trinh tiÕt - Gãp phÇn tè c¸o XHPK suy tµn khiÕn h¹nh phóc cña con ng­êi hÕt søc máng manh Câu 5 Cảm nghĩ về thân phận người phụ nữ qua bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương và tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ truyÖn KiÒu cña NguyÔn Du? Vận dụng các kĩ năng nghị luận văn học để nêu những suy nghĩ về số phận của người phụ nữ qua 2 tác phẩm : Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương và Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ, yêu cầu đạt được các ý sau : a. Nêu khái quát nhận xét về đề tài người phụ nữ trong văn học, số phận cuộc đời của họ được phản ánh trong các tác phẩm văn học trung đại ; những bất hạnh oan khuất được bày tỏ, tiếng nói cảm thông bênh vực thể hiện tấm lòng nhân đạo của các tác giả, tiêu biểu thể hiện qua : Bánh trôi nước và Chuyện người con gái Nam Xương. b. Cảm nhận về người phụ nữ qua 3 tác phẩm : * Họ là những người phụ nữ đẹp có phẩm chất trong sáng, giàu đức hạnh : - Cô gái trong Bánh trôi nước : được miêu tả với những nét đẹp hình hài thật chân thực, trong sáng : “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Miêu tả bánh trôi nước nhưng lại dùng từ thân em - cách nói tâm sự của người phụ nữ quen thuộc kiểu ca dao : thân em như tấm lụa đào... khiến người ta liên tưởng đến hình ảnh nước da trắng và tấm thân tròn đầy đặn, khoẻ mạnh của người thiếu nữ đang tuổi dậy thì mơn mởn sức sống. Cô gái ấy dù trải qua bao thăng trầm bảy nổi ba chìm vẫn giữ tấm lòng son. Sự son sắt hay tấm lòng trong sáng không bị vẩn đục cuộc đời đã khiến cô gái không chỉ đẹp vẻ bên ngoài mà còn quyến rũ hơn nhờ phẩm chất của tấm lòng son luôn toả rạng. - Nhân vật Vũ Nương trong Chuyện ngươì con gái nam Xương : mang những nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. + Trong cuộc sống vợ chồng nàng luôn “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà". Nàng luôn là người vợ thuỷ chung yêu chồng tha thiết, những ngày xa chồng nỗi nhớ cứ dài theo năm tháng : "mỗi khi thấy bướm lượn đầy vườn, mây che kín núi" nàng lại âm thầm nhớ chồng. + Lòng hiếu thảo của Vũ Nương khiến mẹ chồng cảm động, những ngày bà ốm đau, nàng hết lòng thuốc thang chăm sóc nên khi trăng trối mẹ chồng nàng đã nói : "Sau này, trời xét lòng lành, […], xanh kia quyết chẳng phụ con". Khi mẹ chồng khuất núi, nàng lo ma chay chu tất, lo liệu như đối với cha mẹ đẻ của mình. + Nàng là người trọng danh dự, nhân phẩm : khi bị chồng vu oan, nàng một mực tìm lời lẽ phân trần để chồng hiểu rõ tấm lòng mình. Khi không làm dịu được lòng ghen tuông mù quáng của chồng, nàng chỉ còn biết thất vọng đau đớn, đành tìm đến cái chết với lời nguyền thể hiện sự thuỷ chung trong trắng. Đến khi sống dưới thuỷ cung nàng vẫn luôn nhớ về chồng con, muốn được rửa mối oan nhục của mình. - Nh©n vËt Thuý KiÒu: + VÎ ®Ñp nhan s¾c ,tµi n¨ng + HiÕu th¶o + Chung thuû trong t×nh yªu * Họ là những người chịu nhiều oan khuất và bất hạnh, không được xã hội coi trọng : - Người phụ nữ trong bài thơ B¸nh tr«i n­íc của Hồ Xuân Hương đã bị xã hội xô đẩy, sống cuộc sống không được tôn trọng và bản thân mình không được tự quyết định hạnh phúc : "Bảy nổi ba chìm với nước non,Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn" - Vũ Nương bị chồng nghi oan, cuộc sống của nàng ngay từ khi mới kết hôn đã không được bình đẳng vì nàng là con nhà nghèo, lấy chồng giầu có. Sự cách biệt ấy đã cộng thêm một cái thế cho Trương Sinh, bên cạnh cái thế của người chồng, người đàn ông trong chế độ gia trưởng phong kiến. Hơn nữa Trương Sinh là người có tính đa nghi, đối với vợ phòng ngừa quá sức, lại thêm tâm trạng của chàng khi trở về không vui vì mẹ mất. Lời nói của đứa trẻ ngây thơ như đổ thêm dầu vào lửa làm thổi bùng ngọn lửa ghen tuông trong con người vốn đa nghi đó, chàng "đinh ninh là vợ hư". Cách xử sự hồ đồ độc đoán của Trương Sinh đã dẫn đến cái chết thảm khốc của Vũ Nương, một sự bức tử mà kẻ bức tử lại hoàn toàn vô can. Bi kịch của Vũ Nương là một lời tố cáo xã hội phong kiến chỉ xem trọng quyền uy của kẻ giàu và của người đàn ông trong gia đình, đồng thời bày tỏ niềm cảm thương của tác giả đối với số phận oan nghiệt của người phụ nữ. Người phụ nữ đức hạnh ở đây không được bênh vực, che chở mà lại còn bị đối xử một cách bất công, vô lí ; chỉ vì lời nói ngây thơ của đứa trẻ miệng còn hơi sữa và vì sự hồ đồ vũ phu của anh chồng ghen tuông mà đến nỗi phải kết liễu cuộc đời mình. c. Đánh giá chung : Số phận người phụ nữ trong xã hội xưa bị khinh rẻ và không được quyền định đoạt hạnh phúc của mình, các tác giả lên tiếng phản đối, tố cáo xã hội nhằm bênh vực cho người phụ nữ. Đó là một chủ đề manh tính nhân văn cao cả của văn học đương thời. C©u 6: Suy nghĩ về nhân vật Vũ Nương trong tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương”của Nguyễn Dữ . ĐÁP ÁN : Trong văn học Việt Nam đã có không ít tác phẩm mang tên gọi truyền kỳ hoặc có tính chất truyền kỳ song được tôn vinh là “ thiên cổ kỳ bút” thì cho đến nay chỉ có một “Truyền kỳ mạn lục” của Nguyễn Dữ .“Chuyện người con gái Nam Xương” được rút trong tập những câu chuyện kỳ lạ đó .Nhân vật chính của tác phẩm là Vũ Nương đã để lại trong lòng người đọc niềm cảm thương sâu sắc. Tác phẩm là tiếng nói đồng cảm,trân trọng,ngợi ca của tác giả đối với con người đặc biệt là người phụ nữ.Toàn bộ câu chuyện xoay quanh cuộc đời và số phận bi thảm của người con gái xinh đẹp,nết na tên là Vũ Thị Thiết quê ở Nam Xương.Phải nói rằng Nguyễn Dữ không có ý định cho Vũ Nương mang đức tính của một phụ nữ yêu nước hay một mỹ nhân nơi gác tía lầu son .Vũ Nương là người phụ nữ bình dân vốn con kẻ khó có một khát khao bao trùm cả cuộc đời-Đó là thú vui nghi gia nghi thất.Nàng mang đầy đủ vẻ đẹp của một người phụ nữ lý tưởng “tính đã thuỳ mỵ nết na lại thêm có tư dung tốt đẹp ”.Càng đi sâu vào câu chuyện ta càng thấy vẻ đẹp của nàng được tác giả tập trung thể hiện rõ nét.Trong những ngày đoàn viên ít ỏi,dù Trương Sinh con nhà hào phú tính vốn đa nghi, đối với vợ thường phòng ngừa quá sức nhưng nàng khéo léo cư xử, giữ gìn khuân phép nên gia đình không khi nào phải thất hoà.Khi tiễn chồng đi lính,mong ước lớn nhất của nàng không phải là công danh phú quí mà là khao khát ngày chồng về “mang theo hai chữ bình yên thế là đủ rồi”.Những ngày chồng đi xa, nàng thực sự là một người mẹ hiền,dâu thảo,chăm sóc thuốc thang tận tình khi mẹ chồng đau yếu,ma chay tế lễ chu tất khi mẹ chồng qua đời.Nguyễn Dữ đã đặt những lời ca ngợi đẹp đẽ nhất về Vũ Nương vào miệng của chính mẹ chồng nàng khiến nó trở nên vô cùng ý nghĩa “sau này trời xét lòng lành ban cho phúc đức ,giống dòng tươi tốt con cháu đông đàn,xanh kia quyết chẳng phụ con cũng như con đã chẳng phụ mẹ”.Người thiếu phụ tận tuỵ ,hiếu nghiã ấy còn là một người vợ thuỷ chung đối với chồng .Trong suốt ba năm chồng đi chinh chiến,người thiếu phụ trẻ trung xinh đẹp đó một lòng một dạ chờ chồng,nuôi con:“cách biệt ba năm giữ gìn một tiết,tô son điểm phấn từng đã nguôi lòng ,ngõ liễu tường hoa chưa hề bén gót”.Dưới ngòi bút của Nguyễn Dữ,Vũ Nương được mọi người yêu mến bằng tính tình,phẩm hạnh của nàng.Trong cái nhìn nâng niu trân trọng của ông,Vũ Nương là con người của gia đình,đức hạnh của nàng là đức hạnh của một người vợ hiền,dâu thảo,một người yêu mến cuộc sống gia đình và làm mọi việc để giữ gìn,vun vén cho hạnh phúc. Người phụ nữ dịu dàng ,hiếu nghĩa ,tận tuỵ và chung tình đó đáng ra phải được đền bù xứng đáng bằng một gia đình êm ấm, phúc lộc đề huề.Nhưng tai ác thay ,một ngày kia chồng nàng đi chinh chiến trở về,nghe lời con trẻ đinh ninh là vợ hư,mắng nhiếc,đánh đập và đuổi nàng đi bất chấp sự can ngăn của xóm giềng và lời than rớm máu của người vợ trẻ.Không có cơ hội để thanh minh,trái tim tan nát,tuyệt vọng bởi “bình rơi,trâm gãy,mây tạnh,mưa tan,sen rũ trong ao,liễu tàn trước gió ”.Đến bến Hoàng Giang,người thiếu phụ đau khổ nguyền rằng:“Kẻ bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu chồng con rẫy bỏ,điều đâu bay buộc tiếng chịu nhuốc nhơ,thần sông có linh xin ngài chứng giám,thiếp nếu đoan trang giữ tiết,trinh bạch gìn lòng,xuống nước xin làm ngọc Mỵ Nương,vào đất xin làm cỏ Ngu Mĩ…” Với nàng ,cái chết là hành động quyết liệt cuối cùng cần phải có để bảo toàn danh dự .Nhịp văn dồn dập ,lời văn thống thiết như cực tả nỗi niềm đồng cảm,xót thương của tác giả đối với người thiếu phụ chung tình mà bạc mệnh! Thương nàng ông sáng tạo ra một thế giới thần tiên êm đềm trong chốn làng mây cung nước để Vũ Nương được sống như một nàng tiên .Phải chăng đó cũng chính là dụng ý của tác giả:người tốt sẽ được được đền bù xứng đáng, ở hiền ắt sẽ gặp lành? Điều gì đã khiến người phụ nữ đẹp người,đẹp nết đó phải tìm đến cái chết bi thảm?Đó chính là do chiến tranh phong kiến phi nghĩa đã làm cho gia đình phải li tán. Đó còn là lễ giáo phong kiến hà khắc với tư tưởng nam quyền độc đoán đã biến Trương Sinh thành một bạo chúa gia đình… Để ngàn đời trên bến Hoàng Giang, khắc khoải niềm thương và nỗi ám ảnh dai dẳng về một người thiếu phụ trẻ trung,xinh đẹp , hiếu nghĩa, chung tình mà bạc mệnh ! Câu chuyện về nàng Vũ Nương khép lại nhưng dư âm về sự bất bình, căm ghét xã hội phong kiến bất lương, vô nhân đạo thì còn mãi.Có lẽ vì thế mà em càng yêu mến, trân trọng xã hội tốt đẹp mà em đang sống hôm nay. C©u 7. Trong “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng”, chi tiÕt c¸i bãng cã ý nghÜa g× trong c¸ch kÓ chuyÖn? Gîi ý: 1. Yªu cÇu néi dung - §Ò bµi yªu cÇu ng­êi viÕt lµm râ gi¸ trÞ nghÖ thuËt chi tiÕt nghÖ thuËt trong c©u chuyÖn. - C¸i bãng trong c©u chuyÖn cã ý nghÜa ®Æc biÖt v× ®©y lµ chi tiÕt t¹o nªn c¸ch th¾t nót, më nót hÕt søc bÊt ngê. + C¸i bãng cã ý nghÜa th¾t nót c©u chuyÖn v× : §èi víi Vò N­¬ng: Trong nh÷ng ngµy chång ®i xa, v× th­¬ng nhí chång, v× kh«ng muèn con nhá thiÕu v¾ng bãng ng­êi cha nªn hµng ®ªm, Vò N­¬ng ®· chØ bãng m×nh trªn t­êng, nãi dèi con ®ã lµ cha nã. Lêi nãi dèi cña Vò N­¬ng víi môc ®Ých hoµn toµn tèt ®Ñp. §èi víi bÐ §¶n: Míi 3 tuæi, cßn ng©y th¬, ch­a hiÓu hÕt nh÷ng ®iÒu phøc t¹p nªn ®· tin lµ cã mét ng­êi cha ®ªm nµo còng ®Õn, mÑ ®i còng ®i, mÑ ngåi còng ngåi, nh­ng nÝn thin thÝt vµ kh«ng bao giê bÕ nã. §èi víi Tr­¬ng Sinh: Lêi nãi cña bÐ §¶n vÒ ng­êi cha kh¸c (chÝnh lµ c¸i bãng) ®· lµm n¶y sinh sù nghi ngê vî kh«ng thuû chung, n¶y sinh th¸i ®é ghen tu«ng vµ lÊy ®ã lµm b»ng chøng ®Ó vÒ nhµ m¾ng nhiÕc, ®¸nh ®uæi Vò N­¬ng ®i ®Ó Vò N­¬ng ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Çy oan øc. + C¸i bãng còng lµ chi tiÕt më nót c©u chuyÖn. Chµng Tr­¬ng sau nµy hiÓu ra nçi oan cña vî còng chÝnh lµ nhê c¸i bãng cña chµng trªn t­êng ®­îc bÐ §¶n gäi lµ cha. Bao nhiªu nghi ngê, oan øc cña Vò N­¬ng ®Òu ®­îc ho¸ gi¶i nhê c¸i bãng. - ChÝnh c¸ch th¾t, më nót c©u chuyÖn b»ng chi tiÕt c¸i bãng ®· lµm cho c¸i chÕt cña Vò N­¬ng thªm oan øc, gi¸ trÞ tè c¸o ®èi víi x· héi phong kiÕn nam quyÒn ®Çy bÊt c«ng víi ng­êi phô n÷ cµng thªm s©u s¾c h¬n. b. Yªu cÇu h×nh thøc: - Tr×nh bµy b»ng v¨n b¶n ng¾n. - DÉn d¾t, chuyÓn ý hîp lÝ. - DiÔn ®¹t l­u lo¸t. C©u 8. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ I/ T×m hiÓu ®Ò - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch mét gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm – gi¸ trÞ nh©n ®¹o. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o thÓ hiÖn trong t¸c phÈm v¨n ch­¬ng cßn gäi lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n. - V¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam th­êng biÓu hiÖn tiÕng nãi nh©n v¨n ë sù tr©n träng mäi phÈm gi¸ con ng­êi, ®ång t×h th«ng c¶m víi kh¸t väng cña con ng­êi, ®ång c¶m víi sè phËn bi kÞch cña con ng­êi vµ lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc b¹o tµn chµ ®¹p lªn con ng­êi - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n trªn,ng­êi viÕt soi chiÕu vµ “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” ®Ó ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ vÒ néi dung nh©n v¨n trong t¸c phÈm. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cña NguyÔn D÷ vµo tiÕng nãi nh©n v¨n cña v¨n häc thêi ®¹i «ng. - Tuy cÇn dùa vµo sè phËn bi th­¬ng cña nh©n vËt Vò N­¬ng ®Ó khai th¸c vÊn ®Ò, nh­ng néi dung bµi viÕt ph¶i réng h¬n bµi ph©n tÝch nh©n vËt, do ®ã c¸ch tr×nh bµy ph©n tÝch còng kh¸c. II/ Dµn bµi chi tiÕt A- Më bµi: - Tõ thÕ kØ XVI, x· héi phong kiÕn ViÖt Nam b¾t ®Çu khñng ho¶ng, vÊn ®Ò sè phËn cong ng­êi trë thµnh mèi quan t©m cña v¨n ch­¬ng, tiÕng nãi nh©n v¨n trong c¸c t¸c phÈm v¨n ch­¬ngngµy cµng ph¸t triÓn phong phó vµ s©u s¾c. - TruyÒn k× m¹n lôc c¶u NguyÔn D÷ lµ mét trong sè ®ã. Trong 20 thiªn truyÖn cña tËp truyÒn k×, “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho c¶m høng nh©n v¨n cña NguyÔn D÷. B- Th©n bµi: 1. T¸c gi¶ hÕt lêi ca ngîi vÎ ®Ñp cña con ng­êi qua vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng, mét phô n÷ b×nh d©n - Vò N­¬ng lµ con nhµ nghÌo (“thiÕp vèn con nhµ khã”), ®ã lµ c¸i nh×n ng­êi kh¸ ®Æc biÖt cña t­ t­ëng nh©n v¨n NguyÔn D÷. - Nµng cã ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam: thuú mÞ, nÕt na. §èi víi chång rÊt mùc dÞu dµng, ®»m th¾m thuû chung; ®èi víi mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, hÕt lßng phô d­ìng; ®ãi víi con rÊt mùc yªu th­¬ng. - §Æc biÖt, mét biÓu hiÖn râ nhÊt vÒ c¶m høng nh©n v¨n, nµng lµ nh©n vËt ®Ó t¸c gi¶ thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ con ng­êi, vÒ h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh yªu ®«i løa: + Nµng lu«n vun vÐn cho h¹nh phóc gia ®×nh. + Khi chia tay chång ®i lÝnh, kh«ng mong chång lËp c«ng hiÓn h¸ch ®Ó ®­îc “Ên phong hÇu”, nµng chØ mong chång b×nh yªn trë vÒ. + Lêi thanh minh víi chång khi bÞ nghi oan còg thÓ hiÖn râ kh¸t väng ®ã: “ThiÕp së dÜ n­¬ng tùa vµ chµng v× cã c¸i thó vui nghi gai nghi thÊt” Tãm l¹i : d­íi ¸nh s¸ng cña t­ t­ëng nh©n v¨n®· xuÊt hiÖn nhiÒu trong v¨n ch­¬ng, NguyÔn D÷ míi cã thÓ x©y dùng mét nh©n vËt phô n÷ b×nh d©n mang ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp cña con ng­êi. Nh©n v¨n lµ ®¹i diÖn cho tiÕng nãi nh©n v¨n cña t¸c gi¶. 2. NguyÔn D÷ tr©n träng vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng bao nhiªu th× cµng ®au ®ín tr­íc bi kÞch cuéc ®êi cña nµng bÊy nhiªu. - §au ®ín v× nµng cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt ®¸ng quý vµ lßng tha thiÕt h¹nh phóc gia ®×nh, tËn tuþ vun ®¸p cho h¹nh phóc ®ã l¹i ch¼ng ®­îc h­ëng h¹nh phóc cho xøng víi sù hi sinh cña nµng: + Chê chång ®»ng ®½ng, chång vÒ ch­a mét ngµy vui, sãng giã ®· næi lªn tõ mét nguyªn cí rÊt vu v¬ (Ng­êi chång chØ dùa vµo c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ ®· kh¨ng kh¨ng kÕt téi vî). + Nµng hÕt mùc van xin chµng nãi râ mäi nguyªn cí ®Ó cëi th¸o mäi nghi ngê; hµng xãm râ nçi oan cña nµng nªn kªu xin gióp, tÊt c¶ ®Òu v« Ých. §Õn c¶ lêi than khãc xãt xa tét cïng “Nay ®· b×nh r¬i tr©m g·y,… sen rò trong ao, liÔu tµn tr­íc giã,… c¸i Ðn l×a ®µn,…” mµ ng­êi chång vÉn kh«ng ®éng lßng. + Con ng­êi ttrong tr¾ng bÞ xóc ph¹m nÆng nÒ, bÞ dËp vïi tµn nhÉn, bÞ ®Èy ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt à Bi kÞch ®êi nµng lµ tÊn bi kÞch cho c¸i ®Ñp bÞ chµ ®¹p n¸t tan, phò phµng. 3. Nh­ng víi tÊm lßng yªu th­¬ng con ng­êi, t¸c gi¶ kh«ng ®Ó cho con ng­êi trong s¸ng cao ®Ñp nh­ nµng ®· chÕt oan khuÊt. - M­în yÕu tè k× ¶o cña thÓ lo¹i truyÒn k×, diÔn t¶ Vò N­¬ng trë vÒ ®Ó ®­îc röa s¹ch nçi oan gi÷a thanh thiªn b¹ch nhËt, víi vÌ ®Ñp cßn léng lÉy h¬n x­a. - Nh­ng Vò N­¬ng ®­îc t¸i t¹o kh¸c víi c¸c nµng tiªn siªu thùc : nµng vÉn kh¸t väng h¹nh phóc trÇn thÕ (ngËm ngïi, tiÕc nuèi, chua xãt khi nãi lêi vÜnh biÖt “thiÕp ch¼ng thÓ vÒ víi nh©n gian ®­îc n÷a”. - H¹nh phóc vÉn chØ lµ ­íc m¬, hiÖn thùc vÉn qu¸ ®au ®ín (h¹nh phóc gia ®×nh tan vì, kh«ng g× hµn g¾n ®­îc). 4. Víi niÒm xãt th­¬ng s©u s¾c ®ã, t¸c gi¶ lªn ¸n nh÷ng thÕ lkùc tµn ¸c chµ ®¹p lªn kh¸t väng chÝnh ®¸ng cña con ng­êi. - XHPK víi nh÷ng hñ tôc phi lÝ (träng nam khinh n÷, ®¹o tßng phu,…) g©y bao nhiªu bÊt c«ng. HiÖn th©n cña nã lµ nh©n vËt Tr­¬ng Sinh, ng­êi chång ghen tu«ng mï qu¸ng, vò phu. - ThÕ lùc ®åg tiÒn b¹c ¸c (Tr­¬ng Sinh con nhµ hµo phó, mét lóc bá ra 100 l¹ng vµng ®Ó c­íi Vò N­¬ng). Thêi nµy ®¹o lÝ ®· suy vi, ®ång tiÒn ®· lµm ®en b¹c t×nh nghÜa con ng­êi. à NguyÔn D÷ t¸i t¹o truyÖn cæ Vî chµng Tr­¬ng, cho nã m¹ng d¸ng dÊp cña thêi ®¹i «ng, XHPKVN thÕ kØ XVI. C- KÕt bµi: - “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét thiªn truyÒn k× giµu tÝnh nh©n v¨n. TruyÖn tiªu biÓu cho s¸ng t¹o cña NguyÔn D÷ vÒ sè phËn ®Çy tÝnh bi kÞch cña ng­êi phÞ n÷ trong chÕ ®é phong kiÕn. - T¸c gi¶ thÊu hiÓu nçi ®au th­¬ng cña hä vµ cã tµi biÓu hiÖn bi kÞch ®ã kh¸ s©u s¾c. C©u 9. ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng cña NguyÔn D÷ xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè k× ¶o. H·y chØ ra c¸c yÕu tè k× ¶o Êy vµ cho biÕt t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g× khi ®­a ra nh÷ng yÕu tè k× ¶o vµo mét c©u chuyÖn quen thuéc ? Gîi ý: * VÒ néi dung : - §Ò bµi yªu cÇu ph©n tÝch mét nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña truyÖn nh»m môc ®Ých lµm râ ý nghÜa chi tiÕt ®ã trong viÖc thÓ hiÖn néi dung t¸c phÈm vµ t­ t­ëng cña t¸c gi¶ - CÇn chØ ra ®­îc c¸c chi tiÕt k× ¶o trong c©u chuyÖn : + Phan Lang n»m méng råi th¶ rïa + Phan Lang gÆp n¹n, l¹c vµo ®éng rïa, gÆp Linh Phi, ®­îc cøu gióp; gÆp l¹i Vò N­¬ng, ®­îc sø gi¶ cña Linh Phi rÏ ®­êng n­íc ®­a vÒ d­¬ng thÕ. + Vò N­¬ng hiÖn vÒ trong lÔ gi¶i oan trªn bÕn Hoµng Giang gi÷a lung linh, huyÒn ¶o råi l¹i biÕn mÊt. - ý nghÜ cña c¸c chi tiÕt huyÒn ¶o: + Lµm hoµn chØnh thªm nÐt ®Ñp vèn cã cña nh©n vËt Vò N­¬ng: nÆng t×nh, nÆng nghÜa, quan t©m ®Õn chång con, khao kh¸t ®­îc phô håi danh dù. + T¹o nªn mét kÕt thóc phÇn nµo cã hËu cho c©u chuyÖn. + thÓ hiÖn ­íc m¬ vÒ lÏ c«ng b»ng ë ®êi cña nh©n d©n + T¨ng thªm ý nghÜa tè c¸o hiÖn thùc cña x· héi. * VÒ h×nh thøc: - C©u tr¶ lêi ng¾n gän, gi¶i thÝch lµm râ yªu cÇu cña ®Ò bµi. - C¸c ý cã sù liªn kÕt chÆt chÏ. - Tr×nh bµy râ rµng, m¹ch l¹c. ChuyÖn cò trong phñ chóa trÞnh (TrÝch Vò trung tuú bót - Ph¹m §×nh Hæ) I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ - Ph¹m §